2 yıl önce Dış Yardımların Düzenlenmesi Seçilmiş Ülke Uygulamaları 2011/2012

324 Pages·2013·16.66 MB·Turkish

DIŞ YARDIMLARIN DÜZENLENMESİ
Seçilmiş Ülke Uygulamaları
2011 / 2012
Avustralya Brezilya Çin Finlandiya Fransa Almanya Hindistan İsrail Japonya Kuveyt Yeni Zelanda
Norveç Rusya Federasyonu Suudi Arabistan Güney Afrika Güney Kore İsveç Birleşik Krallık
T.C. BAŞBAKANLIK TÜRK İŞBİRLİĞİ VE
KOORDİNASYON
AJANSI BAŞKANLIĞI
TİKA

DIŞ YARDIMLARIN DÜZENLENMESİ
Seçilmiş Ülke Uygulamaları
2011 / 2012
Bu rapor; Amerikan Kongre Hukuk Kütüphanesi, Küresel Hukuk Araştırma Merkezi uzmanları
tarafından hazırlanmıştır ve Avrupa Birliği'nin yanı sıra Avustralya, Brezilya, Çin, Finlandiya,
Fransa, Almanya, Hindistan, İsrail, Japonya, Kuveyt, Yeni Zelanda, Norveç, Rusya Federasyonu,
Suudi Arabistan, Güney Afrika, Güney Kore, İsveç ve Birleşik Krallık'ta dış yardımların tahsisiyle
ilgilidir.
DIŞ YARDIMLARIN DÜZENLENMESİ
Seçilmiş Ülke Uygulamaları
2011 / 2012
“Regulation of Foreign Aid in Selected Countries, 2011/2012”
The Library of Congress
© T.C. Başbakanlık
TİKA (Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı)
Ankara, 2013
ISBN 978-975-19-5891-4
Birinci Basım : Aralık 2013
Baskı Adedi : 1.000
Para ile satılamaz.
Her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. Raporun bir kısmının ya da
tamamının çoğaltılması için TİKA’dan izin alınmalıdır.
Bu rapor Amerikan Kongre Kütüphanesi uzmanlarınca hazırlanmış olup, TİKA ile
UNDP tarafından ortaklaşa yürütülmekte olan UNDP Güney-Güney İşbirliği Projesi
kapsamında Türkçeleştirilmiş ve basılmıştır.
T.C. BAŞBAKANLIK
TİKA
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı
BM Binası, Birlik Mahallesi 415. Cadde No:11 Atatürk Bulvarı No:15
06610 Çankaya / Ankara Ulus / Ankara
Tel: [phone] • Faks: 0312 496 1463 Tel : [phone] • Faks : 0312 309 8968-69
www.tr.undp.org www.tika.gov.tr
Tasarım/Dijital Yayın:Yağmur Matbaası
Tel: [phone]
Baskı :Fersa Matbaacılık Ltd. Şti.
Tel: [phone]
TAKDİM
Gelişmekte olan ülkelerin sürdürülebilir ekonomik ve sosyal
kalınma çabalarına destek olmak için yapılan kalkınma yardımları ve
işbirliği faaliyetleri küreselleşme ile gelen yeni dünya düzeni ile
birlikte günümüzde önemini giderek artırmaktadır.
Dünyanın herhangi bir yerindeki bir problem artık kolaylıkla
diğer bölgelerini etkileyebilmektedir. Bu da gelişmiş ülkelerin dün-
yanın değişik ülke ve bölgelerinde yoksulluğun ve geri kalmışlığın
getirdiği birtakım sorunlara daha çok eğilmelerini gerektirirken
diğer taraftan gelişmekte olan ülkelerdeki insanların yaşadığı temel
gıda ve içme suyuna erişim gibi en temel insani ihtiyaçların karşıla-
namaması gibi sorunların çözümünde vicdani bir sorumluluk almaya
da zorlamaktadır. Birleşmiş Milletlerin öncülük ettiği Bin Yıllık
Kalkınma Hedefleri de bu sorumluğun bir sonucu olarak ortaya
çıkmıştır.
Milletimiz daha önceki dönemlerde olduğu gibi daha
Cumhuriyetin ilk yıllarında da kendi kültür coğrafyası başta olmak
üzere yardım isteyen ülke ve topluluklara her zaman el uzatmış ve
yadımlarına koşmuştur. 1925 yılında Afganistan hükümetinin talebi
üzerine Atatürk, bu ülkeye kendi özel doktoru Kamil Rıfkı Urga'yı
göndererek genç Cumhuriyetin ilk teknik yardım faaliyetini de
başlatmıştır. O zamandan bu güne ülkemizin dost ve kardeş ülkeler
başta olmak üzere yaptığı kalkınma işbirliği faaliyetleri gelişerek
devam etmiş ve 1992 yılında TİKA'nın kurulması ile kurumsal-
laşmıştır.
Ülkemizin kalkınma işbirliği faaliyetleri bilhassa son 10 yıl
içerisinde hükümetimiz tarafından gösterilen irade ve artırdığı
kaynaklar neticesinde, her geçen yıl genişleyerek ve derinleşerek
devam etmiş ve küresel sürdürülebilir kalkınmaya katkı sağlama
yoluyla bölgesinde ve dünyada barış ve istikrarın desteklenmesi
hususunda artan sorumluluk duygusu ile geliştirdiği kalkınma
işbirliği faaliyetlerinin ölçeği yakın coğrafyamızın sınırlarını aşarak,
Pasifik'ten Latin Amerika ülkelerine ve Afrika'daki en az gelişmiş
ülkelere uzanan global bir ölçeğe taşınmış ve 2012 yılı verilerine göre
ülkemizin Resmi Kalkınma Yardımları 2,5 milyar doları bulmuştur.
Ülkemiz, tarihinin kendisine yüklediği misyonun gereği ve uluslar-
arası toplumun sorumlu bir aktörü olarak bölgesel ve küresel barış ve
refahın artırılmasına katkı yapmaya devam edecektir.
Farklı ülke uygulamalarının incelendiği ülke raporlarının bir
araya getirilmesi ile oluşturulmuş bu eser, dünyanın değişik
kıtalarından hem geleneksel donör hem de yükselen donör olarak
tabir edilen 18 farklı ülke ve Avrupa Birliği'nin kalkınma yardımları
ile ilgili düzenlemeleri, hukuki ve kurumsal altyapıları, organizas-
yonları, yaklaşımları, öncelikleri, bütçe tahsisleri ve modaliteleri
hakkında genel bir değerlendirme sunmaktadır.
Ülke uygulamalarının farklılıklar içermesine karşın kalkınma
işbirliği faaliyetlerinin yoksulluğun azaltılması, eğitim, sağlık, gıda
güvenliği, su ve sanitasyon, cinsiyet eşitliğinin sağlanması gibi alan-
lara yoğunlaştığı görülmektedir. Ülkelerin kalkınma işbirliği
faaliyetlerinde dış politika öncelikleri, barışı tesis etme, ekonomik
çıkarlar gibi çok çeşitli saiklerin etkili olduğu anlaşılmaktadır.
Kurulduğu günden beri, kendi kültür coğrafyamız başta olmak
üzere geniş bir coğrafyada kalkınma işbirliği faaliyetleri ile kalkınma
camiasında bir “Türk Modeli” oluşturan TİKA, kalkınma işbirliği ile
ilgili ülkemizde nispeten sınırlı olan teorik çalışmalara ve birikime
katkı yapmayı da hedeflemektedir.
Kalkınma işbirliği uygulamaları ile ilgili seçilmiş ülke örneklerini
içeren bu eserin hem kalkınma yardımları alanında çalışan uygula-
macılara hem de bu alanda teorik çalışan akademisyen ve araştır-
macılara faydalı olmasını temenni ediyorum.
Dr. Serdar ÇAM
TİKA Başkanı
KISALTMALAR
Not: Kısaltmalar, Türkçe metinde kullanıldıkları haliyle “alfabetik” sırayla listelenmiştir.
Kısaltma Türkçe Açık Hali İng. Ks. İngilizce Açık Hali
a.g.e. adı geçen eser Id./id. idem [the same (man)]
(kaynak türüne bakılmaksızın)
AAA Akra Eylem Gündemi AAA Accra Agenda for Action
AB Avrupa Birliği EU European Union
ABD Amerika Birleşik Devletleri USA United States of America
ABİA Avrupa Birliği'nin İşleyişi hakkında TFEU Treaty on the Functioning of the European
Antlaşma Union
ACP Afrika, Karayip ve Pasifik ülkeleri ACP African, Caribbean, and Pacific countries
AFDB Afrika Kalkınma Bankası AFDB African Development Bank
AFP Fransız Kalkınma Ajansı AFP French Development Agency (Agence
Francaise de Developpement)
AFT Ticaret Yardımları AFT Aid for Trade
AMC Gelişmiş Piyasa Taahhüdü AMC Advance Market Commitment
ARF Afrika Rönesans ve Uluslararası İşbirliği ARF African Renaissance and International
Fonu Cooperation Fund
ASEAN Güney Doğu Asya Ülkeler Birliği ASEAN Association of South East Asian Nations
AusAID Avustralya Uluslararası Kalkınma Ajansı AusAID Australian Agency for International
Development
BDT Bağımsız Devletler Topluluğu CIS Commonwealth of Independent States
BKH'ler Binyıl Kalkınma Hedefleri MDGs Millennium Development Goals
BM Birleşmiş Milletler UN United Nations
BMZ Federal Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma BMZ Federal Ministry for Economic Cooperation
Bakanlığı and Development (Bundesministerium für
wirtschaftliche Zusammenarbeit und
Entwicklung)
DAC Kalkınma Yardımları Komitesi DAC Development Assistance Committee
DAG Kalkınma Yardımları Grubu DAG Development Assistance Group
DCD Kalkınma İşbirliği Direktörlüğü DCD Development Co-operation Directorate
DCI Kalkınma İşbirliği Aracı DCI Development Cooperation Instrument
DCP Çerçeve Ortaklık Dokümanı DCP Framework Partnership Document (document
cadre de partenariat)
DFID Uluslararası Kalkınma Bakanlığı DFID Department for International Development
DYP Doğrudan Yardım Programı DAP Direct Aid Program
EAGÜ En az gelişmiş ülkeler LDC Least developed countries
ECD Avrupa Kalkınma Konsensüsü ECD European Consensus on Development
ECHO İnsani Yardım Genel Müdürlüğü ECHO Directorate-General for Humanitarian Aid
EDF Avrupa Kalkınma Fonu EDF European Development Fund
EEA Avrupa Ekonomik Alanı EEA European Economic Area
EEAS Avrupa Dış Eylem Servisi EEAS European External Action Service
EFTA Avrupa Serbest Ticaret Birliği EFTA European Free Trade Association
ENPI Avrupa Komşuluk ve Ortaklık Aracı ENPI European Neighborhood and Partnership
Instrument
Eximbank İhracat-İthalat Bankası Eximbank Export-Import Bank
Kısaltma Türkçe Açık Hali İng. Ks. İngilizce Açık Hali
FAO Gıda ve Tarım Örgütü FAO Food and Agricultural Organization
FEI Fransız Uluslararası Uzmanlık Kurumu FEI France Expertise Internationale
FILP Mali Yatırım ve Kredi Programı FILP Fiscal Investment and Loan Program
FPA Çerçeve Ortaklık Anlaşması FPA Framework Partnership Agreement
GAVI Aşı ve Bağışıklama için Küresel İşbirliği GAVI Global Alliance for Vaccines and Immunization
GBS Genel bütçe destekleri GBS General budget support
GSMG Gayri Safi Milli Gelir GNI Gross National Income
GSYH Gayri Safi Yurtiçi Hasıla GDP Gross Domestic Product
HIPC Ağır Borçlu Yoksul Ülkeler HIPC Highly Indebted Poor Countries
HLF Yüksek Düzeyli Forum HLF High Level Forum
IDA Uluslararası Kalkınma Birliği IDA International Development Association
IMF Uluslararası Para Fonu IMF International Monetary Fund
JICA Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı JICA Japan International Cooperation Agency
KePa Kalkınma İşbirliği Hizmet Merkezi KePa Service Centre for Development Cooperation
KfW İmar Kredi Kurumu KfW Reconstruction Credit Institute (Kreditanstalt
für Wiederaufbau)
MASHAV İsrail Uluslararası İşbirliği Departmanı MASHAV Israel's Department for International
Cooperation
MDRI Çok Taraflı Borç Silme Girişimi MDRI Multilateral Debt Relief Initiative
MFF Çok yıllı mali çerçeve MFF Multiannual financial framework
MoU Mutabakat Zaptı MoU Memorandum of Understanding
NORAD Norveç Kalkınma İşbirliği Ajansı NORAD Norwegian Agency for Development
Cooperation
NZAID Yeni Zelanda Uluslararası Kalkınma NZAID New Zealand Agency for International
Ajansı Development
OCT Denizaşırı ülkeler ve topraklar OCTs Overseas countries and territories
OECD Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı OECD Organization for Economic Co-operation and
Development
OLAF Avrupa Dolandırıcılıkla Mücadele Bürosu OLAF European Anti-Fraud Office
RCSC Çin Kızılhaç Derneği RCSC Red Cross Society of China
RKY Resmi Kalkınma Yardımı ODA Official Development Assistance
s. sayfa p. page
SACU Güney Afrika Gümrük Birliği SACU Southern African Customs Union
SIDA İsveç Uluslararası Kalkınma İşbirliği SIDA Swedish International Development
Ajansı Cooperation Agency
SPRING Ortaklık, Reform ve Kapsayıcı Büyüme SPRING Support for Partnership, Reform, and Inclusive
için Destek Growth
STK Sivil Toplum Kuruluşu NGO Non-govermental Organization
UKY Uluslararası Kalkınma Yardımı Konsepti IDA International Development Assistance Concept
Konsepti Concept
UNICEF Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu UNICEF United Nations Children's Fund
UNITAID Uluslararası İlaç Satın Alma Kredi İmkânı UNITAID International Drug Purchasing Facility
UNMD Birleşmiş Milletler Binyıl Bildirgesi UNMD United Nations Millennium Declaration
USAID ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı USAID US Agency for International Development
vd. ve diğerleri et al et al [and others]
WFP Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı WFP World Food Programme of the United Nations
WHO Dünya Sağlık Örgütü WHO World Health Organization
WTO Dünya Ticaret Örgütü WTO World Trade Organization
ZSP Öncelikli Dayanışma Bölgesi ZSP Priority Solidarity Zone (Zone de Solidarité
Prioritaire)
İÇİNDEKİLER
KARŞILAŞTIRMALI ANALİZ................................................................................1
Ruth Levush
AVRUPA BİRLİĞİ DIŞ YARDIMLARI.................................................................23
Theresa Papademetriou
ÜLKE RAPORLARI................................................................................................53
AVUSTRALYA.................................................................................................55
Kelly Buchanan
BREZİLYA........................................................................................................77
Eduardo Soares
ÇİN....................................................................................................................87
Rong Xiang
FİNLANDİYA.................................................................................................107
Edith Palmer ve Elin Hofverberg
FRANSA.........................................................................................................115
Nicole Atwill
ALMANYA.....................................................................................................135
Edith Palmer
HİNDİSTAN....................................................................................................151
Tariq Ahmad
İSRAİL............................................................................................................159
Ruth Levush
JAPONYA.......................................................................................................175
Sayuri Umeda
KUVEYT.........................................................................................................187
Issam M. Saliba
YENİ ZELANDA............................................................................................191
Kelly Buchanan
NORVEÇ.........................................................................................................211
Edith Palmer ve Elin Hofverberg
RUSYA FEDERASYONU..............................................................................223
Peter Roudik
SUUDİ ARABİSTAN.....................................................................................237
Issam M. Saliba
GÜNEY AFRİKA............................................................................................241
Hanibal Goitom
GÜNEY KORE...............................................................................................251
Sayuri Umeda
İSVEÇ..............................................................................................................261
Edith Palmer ve Elin Hofverberg
BİRLEŞİK KRALLIK.....................................................................................279
Clare Feikert-Ahalt
Ek A: Haritalar........................................................................................................301
Colin Hess
1. Kalkınma Yardımları Araştırması Kapsamındaki Ülkeler...........................303
2. RKY Katkıları (2003)..................................................................................304
3. RKY Katkıları (2010)..................................................................................305
4. RKY Katkılarında Değişim (2003-2010)....................................................306
5. GSMG Yüzdesi olarak RKY Katkıları (2010)............................................307
6. Avrupa Yardımlarının Yoğunlaştığı Alanlar.................................................308
7. Avrupa Birliği Yardımlarının Yoğunlaştığı Alanlar.....................................309
8. Asya ve Avustralya Yardımlarının Yoğunlaştığı Alanlar.............................310
9. Güney Afrika, Brezilya ve Orta Doğu Yardımlarının
Yoğunlaştığı Alanlar...................................................................................311
Ek B: TABLO Resmi Kalkınma Yardımları (2003 ve 2010)...................................312
Colin Hess