1915 Bağlamında Kürt-Ermeni Tarih Muhasebesi ve Güncel Tartışmalar

365 Pages·2015·5.838 MB·Turkish

by  Hovsep Hayreni

1915
BAĞLAMINDA
KÜRT-ERMENİ
TARİH MUHASEBESİ
ve GÜNCEL TARTIŞMALAR
HOVSEP HAYRENİ
vO
U l
^ 03
5 >
E. CY
I I-
? >
c
I
>
o
m >
03
m 7s
l/) 0
30
S H1
o m
C:
30
3
2. m
i*
*s\
3
Q_
S"
X
o
<
</>
m
XI
X
5
30
m
ü
belge
yayınlan
BELGE YAYINLARI: 781
Türkiye İncelemeleri Dizisi
1915 BAĞLAMINDA KÜRT-ERMENİ TARİH MUHASEBESİ
VE GÜNCEL TARTIŞMALAR
Hovsep Hayreni
Sayfa Düzeni I Aristan
Kapak Tasarım I Hatice Yılmaz
Düzelti I Ahmet Batmaz
Birinci Baskı I Nisan 2015
İç/Kapak Baskı-Cilt I Berdan Matbaacılık
Davutpaşa Cad. Güven Sanayi Sitesi,
C Blok, No: 239 Topkapı / İstanbul 0 (212) 613 12 11
Sertifika No: 12491
©
BELGE ULUSLARARASI YAYINCILIK
Cemal Nadir Sokak, Büyük Milas Han,
No: 26-28, D.121-130, 34112 Cağaloğlu-Fatih/İstanbul
Tel: [phone]
E-mail: [email protected]
www.belgeyayinlari.com.tr
Sertifika No: 11206
1915 BAĞLAMINDA KÜRT-ERMENİ
TARİH MUHASEBESİ
VE
GÜNCEL TARTIŞMALAR
W
belge
yayınlan

İ Ç İ N D E K İ L E R
SUNUŞ / Sait Çetinoğlu...................................................................11
ÖNSÖZ............................................................................................13
I- Ermeni Soykırımı ve Dersim’in Bağrına Sığınma:
1915’den 1938’e Kader Ortaklığı.................................................21
II- Ermenisiz Dersim ya da Dersimsiz Ermenilik
Tasavvuru Üzerine...........................................................................31
Kuru itiraz konusu Ermenice yer isimleri........................................33
İngiliz gezginin cımbızlanan notlan ve bütünlüklü gerçeklik.......37
Dersim’de Ermeniler 1915 öncesi Amerika göçüyle
tükenmiş meğer!................................................................................41
Ermenilikle ilişkilenmeye karşı ilginç allerjik hassasiyet..............44
Ermenilerin bölgedeki köklülüğü ve kültürel etkileri....................45
Şaibe düşürülen Petag albümündeki şarkıların somut kaynağı.....48
III- Dersimliler Ermeni Kardeşlerini
Daha Doğru Anlayabilmeli............................................................55
“Misyonerlik” ithamı çok yersiz ve biraz da ayıp değil mi?.........55
Dersim tarihi gibi çokkültürlü bir alan kimsenin tekelinde
olabilir mi?........................................................................................60
Bir türlü anlaşılmak istenmeyen eski isimler üzerine bir kez daha..62
Gağand-Gağan ve Pavlikyanlar bağlamında doğrular yanlışlar.....64
Söylenmemiş şeylerden Dersim adına çıkarılan hakaret algıları...69
Dersimlilere farklı kimlik yakıştırmaya çalıştığım doğru mu?.....70
Dersimlilerin Ermeni kınmındaki tavrına ilişkin yanlış polemik...75
1915’in 1938’e izdüşümü nedir, ne değil?.......................................77
IV- Seyit Rıza ve Dersim Dosyasındaki
Bazı Ayrıntılar Üzerine....................................................................85
Seyit Rıza’nın yaşma ışık tutan Ermenice bir belge........................86
S. Rıza’ların idamı ve mezarsızlığı hangi yüksek iradenin eseri?...94
S. Rıza’yı karalama malzemesi yapan Ermeni kültür değerleri....100
V- 1915’in Denek Taşında Türk ve Kürt Siyaseti -1. Bölüm... 109
1938 “özür”üne rağmen 1915’i inkâr direnci.................................109
Seçici vicdan ve içine düştüğü paradoks........................................112
1915 neden kırmızı çizginin ardında?............................................116
Ermeni sorununda inkârcılığı büyüten özel faktörler....................120
Makbul görülmeyen dinin vicdana işlemeyen mazlumlan...........126
İnkârcılığa mazeret yapılan dış baskılar ve inkâr yasası...............130
VI- 1915’in Denek Taşında Türk ve Kürt Siyaseti - II. Bölüm. 139
Dersim 3 8 ’ in 1915 ’ le kopmaz bağları.............................................139
Kürt siyasetinin 1915 karşısındaki çekinceli ve
hakkaniyetsiz tutumu......................................................................149
Eski Türk-Kürt ittifaklannı yenileme arayışı hayra alamet midir? 157
Cumhuriyetin kuruluş felsefesine dayalı demokratik
çözüm olur mu?...............................................................................160
Atatürk ne Ermeni ne de Kürt sorununda referans olabilir..........165
İttihatçı zihniyetle 1915 ’siz hesaplaşma da olamaz.......................168
VII-1897 Xanasor Olayı, 40 Binlik Uydurma ve Gerçeklik.... 175
“Ermeni fedailerin 40.000 Kürdü katlettiği” nereden çıkıyor?.....176
Xanasor Seferi’nin zemini, muhtemel oluş biçimi ve
adil yaklaşım....................................................................................181
VIII- 1915 Soykırımı, Alet Edilen Kürtler
ve Tarihsel Muhasebe Etiği...........................................................189
Cewo’nun cevabı ve tekrar Xanasor tartışmasına dair..................189
Soykırımda kullanılan Kürtlerin iradesi ve sorumluluğu
hiç yok muydu?................................................................................192
Hangi yaklaşım halkların samimi dostluk ve barışına
katkı yapar gerçekten?......................................................................199
IX- Yüzyılın Gerisindeki Ermeni Deneyimiyle
Kürt Sorunu ve Çözüm SUrecine Bakış.......................................203
X- Soykırımla Silinen Batı Ermenistan’ın
Tarihsel Gerçekliği İnkâr Edilemez............................................215
Ayşe Hür’e ölçüsüz suçlama ve istismar edilen hatalar................217
Kürtler bu coğrafyada hancı, Ermeniler yolcu muydu?.................222
Ermeniler kendi vatanında işgalci, 1071’de gelen
Türkler ise kurtarıcıymış!.................................................................228
İlgisiz emeller yüklemek değil, söyleneni anlamaya
çalışmak gerekir................................................................................234
XI- 1915 ve Öncesi: Kürt Tarih yazımında
İnkârcı Eğilimler Üzerine -1. Bölüm...........................................237
Soykırım Öncesi Yüzyıllık İlişki ve Gerginliklere Dair
Xerzi’nin Muhasebesi......................................................................239
Kürt beylerinin Osmanlı merkezileşmesine direncini
Ermeniler neden desteklemedi?.......................................................240
Ermeni ulusal hareketine yakıştırılan karakter ve gerçeklik..........243
Sasun Direnişi’ni suçlama mizanseni.............................................248
Taşnakların ittifaklarını eleştirmede tutarsızlık ve çifte standart..251
Kürtleri savaşta herkesten masum ve Ermeniler eliyle
onlar kadar da mağdur gösteren savunma......................................254
XII-1915 ve Öncesi: Kürt Tarih yazımında
İnkârcı Eğilimler Üzerine - II. Bölüm........................................259
Nuri Dersimi’nin Ermeni Meselesine Hükümranların
Gözlüğüyle bakışı ve tepetakla ettiği 1915 tablosu.......................259
Husumet yaratan hep Ermeniler olmuş!..........................................261
Kürtler aleyhine zehir saçtığı söylenen Ermeni yayınları.............262
Abdülhamit reformlara karşı durmakta ne kadar
haklıymış meğer!..............................................................................264
1894-1896 sürecinde kıyıcı olan da sanki Ermeniler!...................265
Talat Paşa’nın bile yeltenemediği suçlamalar.................................266
“Kürt milleti için esaret” olacağı varsayılan Ermeni
reformlarının gerçek muhtevası.......................................................268
Kendi üstünlük arayışını açık eden bir hayıflanma........................271
Savaşta öncelikle Ermenilerin Kürtleri kırdıklarına
dair hayali atıflar...............................................................................274
Kürtlerin göz ardı edilen rolü ve keyfince yarıştırılan rakamlar...277
Dostluğun yolu her şeyi unutmaktan değil,
adil bir muhasebe ile helalleşmekten geçer....................................279
XIII- 1915 ve Öncesi: Kürt Tarih yazımında
İnkârcı Eğilimler Üzerine - III. Bölüm.......................................281
Aso Zagrosi’nin Ermeni Hareketine Yüklediği
İnsafsız Misyon: “Kürdistan’ıKürtsüzleştirmek!.”..................281
Kürtler için karşı çıkılırken Ermenilere yakıştırılan strateji...........281
Geriye doğru da inkâr edilen Ermenistan.......................................283
“Kürt Mirleri dönemi”nin Ermeniler açısından anlamı.................286
Zorba karakterli Kürt liderlere tepkinin topyekûn
Kürt halkına karşı yorumlanışı........................................................289
Ermeni liderlerin o dönem yanlışları nelerdi?..............................291
Ermeni varlığının küçümsendiği Erzurum vilayetindeki
demografikdengeler..........................................................................293
Şeyh Ubeydullah hareketi, Osmanlı taktikleri ve
Ermeni aydınlarının gerçek tutumu..................................................295
XIV- 1915 ve Öncesi: Kürt Tarih yazımında
İnkârcı Eğilimler Üzerine - IV. Bölüm........................................305
“Kürdistan Ermenileştirilecekti” söylemi “Atatürk olmasa
adımız Yorgo ve Dimitri olurdu”dan farklı mı?..............................305
1914 Bitlis Kürt Ayaklanması, Taşnakların ikircikli
tutumu ve gerçeklikten kopuk suçlama..........................................305
Savaşta Ermenilere mal edilen “strateji” ve bununla
dengelenmeye çalışılan sonuçlar......................................................310
Van’da direnen Ermenilerin Kürtlere karşı tutumu ve nedenleri..316
Dersim-Erzincan hattında Kürt-Ermeni ittifak arayışı ve
başarısızlık nedenleri........................................................................318
Sovyet yönetiminin Batı Ermenistan’ı savunan
kararnamesi ve çelişkili pratiği.......................................................324
Sovyetler hem Ermeni hem de Kürt ulusal haklarını
Kemalistlerin “dostluğu”na feda etmiştir.......................................327
Bir parça Ermenistan’a tahammülsüzlük Kürtlere ne kazandırdı?.329
Tarihsel Ermenistan’ı inkâr aşkına yanlış okunan
Hoybun-Taşnak anlaşması...............................................................331
Cuinet’in yetersiz istatistiği Ermeni halkının yazılı
belleğinden üstün değildir................................................................333
Şah Hüseyin gibi zulümkâr beyleri gözü kapalı savunmak..........337
Ve nihayet sonsözdeki “İyi kiF’nin anlamı.....................................339
XV- Başbakan’ın Diplomatik 1915 Taziyesi
ve Yankıları Üzerine......................................................................341
Yöntemde dikkat çeken tutukluk ve içerikte cimrilik..................342
Zamanlama ustalığı ve işaret ettiği itici etkenler...........................344
Beklenenden düşük profil ve yüksek takdirler...............................345
Ermenistan’ı ve diasporayı öteleme gönüllüleri...........................347
Başbakan’m “tarihimizle yüzleştik” böbürlenmesi........................348
İnkârı sürdürücü taziye değil, insan gibi bir özür bekliyoruz!......350
XVI- 1915’le Toplumsal Yüzleşmede
Kürtlerin Kimlik ve Yurt Eksenli Çekinceleri.