15. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi

466 Pages·2014·3.79 MB·Turkish

TÜRK-İŞ Gazi Üniversitesi
Türkiye İşçi Sendikaları Konferadasyonu
(cid:20)(cid:24)(cid:17)(cid:3)(cid:100)(cid:36)(cid:47)(cid:44)(cid:261)(cid:48)(cid:36)
(cid:40)(cid:46)(cid:50)(cid:49)(cid:50)(cid:48)(cid:260)(cid:54)(cid:260)(cid:3)(cid:3)(cid:57)(cid:40)
(cid:40)(cid:49)(cid:39)(cid:104)(cid:54)(cid:55)(cid:53)(cid:260)(cid:3)(cid:260)(cid:47)(cid:260)(cid:261)(cid:46)(cid:260)(cid:47)(cid:40)(cid:53)(cid:260)
(cid:46)(cid:50)(cid:49)(cid:42)(cid:53)(cid:40)(cid:54)(cid:260)
(cid:28)(cid:16)(cid:20)(cid:21)(cid:3)(cid:261)(cid:88)(cid:69)(cid:68)(cid:87)(cid:3)(cid:21)(cid:19)(cid:20)(cid:23)
(cid:37)(cid:129)(cid:92)(cid:129)(cid:78)(cid:3)(cid:36)(cid:81)(cid:68)(cid:71)(cid:82)(cid:79)(cid:88)(cid:3)(cid:50)(cid:87)(cid:72)(cid:79)(cid:15)(cid:3)(cid:36)(cid:81)(cid:78)(cid:68)(cid:85)(cid:68)
TÜRK-İŞ Gazi Üniversitesi
Türkiye İşçi Sendikaları Konferadasyonu
(cid:20)(cid:24)(cid:17)(cid:3)(cid:100)(cid:36)(cid:47)(cid:44)(cid:261)(cid:48)(cid:36)
(cid:40)(cid:46)(cid:50)(cid:49)(cid:50)(cid:48)(cid:260)(cid:54)(cid:260)(cid:3)(cid:3)(cid:57)(cid:40)
(cid:40)(cid:49)(cid:39)(cid:104)(cid:54)(cid:55)(cid:53)(cid:260)(cid:3)(cid:260)(cid:47)(cid:260)(cid:261)(cid:46)(cid:260)(cid:47)(cid:40)(cid:53)(cid:260)
(cid:46)(cid:50)(cid:49)(cid:42)(cid:53)(cid:40)(cid:54)(cid:260)
(cid:28)(cid:16)(cid:20)(cid:21)(cid:3)(cid:261)(cid:88)(cid:69)(cid:68)(cid:87)(cid:3)(cid:21)(cid:19)(cid:20)(cid:23)
(cid:37)(cid:129)(cid:92)(cid:129)(cid:78)(cid:3)(cid:36)(cid:81)(cid:68)(cid:71)(cid:82)(cid:79)(cid:88)(cid:3)(cid:50)(cid:87)(cid:72)(cid:79)(cid:15)(cid:3)(cid:36)(cid:81)(cid:78)(cid:68)(cid:85)(cid:68)
TÜRK-İŞ
Türkiye İşçi Sendikaları Konferadasyonu
Bayındır Sokak No: 10
Yenişehir - Ankara
Tel : [phone] (4 hat)
Faks : (0,312) 433 68 09 - 433 85 80
http://www.turkis.org.tr
e-posta : [email protected]
KASIM 2014
ISBN : 978-605-4808-06-9
Baskı:
Aydoğdu Ofset
Tel: [phone]
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ.....................................................................................3
AÇILIŞ KONUŞMALARI ........................................................5
BİRİNCİ OTURUM: ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ ...................15
İKİNCİ OTURUM: ÇALIŞMA EKONOMİSİ .....................97
ÜÇÜNCÜ OTURUM: İŞGÜCÜ PİYASASI .......................177
DÖRDÜNCÜ OTURUM: SAĞLIK VE
SOSYAL GÜVENLİK ..........................................................259
BEŞİNCİ OTURUM: TOPLUMSAL CİNSİYET ...............307
ALTINCI OTURUM: İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ ....380
KONGRE SONUÇ BİLDİRGESİ .......................................461

1
KONGRE BİLİM KURULU
Prof. Dr. Vedat BİLGİN
Prof. Dr. Cem KILIÇ
Prof. Dr. Aydın BAŞBUĞ
Doç. Dr. Bülent BAYAT
Doç. Dr. Türker TOPALHAN
KONGRE DÜZENLEME KURULU
Arş. Gör. Mehmet Atilla GÜLER
Arş. Gör. Sertaç DEMİRCİ
Arş. Gör. Hakan KARA
Arş. Gör. Okan Güray BÜLBÜL
Arş. Gör. Kürşat TUTAR
Güliz Seda KAYALI, TÜRK-İŞ Uzmanı
EDİTÖR
Arş. Gör. Mehmet Atilla GÜLER
2
15. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi
SUNUŞ
15. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi, 9-12 Şu-
bat 2014 tarihleri arasında Ankara Büyük Anadolu Otel’de, Gazi
Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü ile
TÜRK-İŞ’in işbirliğiyle düzenlenmiştir. Kongre, 20’den fazla üni-
versitenin Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü’nden
öğretim üyeleri ve öğrencileri ile TÜRK-İŞ ve bağlı sendikaların yö-
neticileri ve üyelerinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir.
Kongrede, Endüstri İlişkileri, Çalışma Ekonomisi, İşgücü Piyasası,
Sağlık ve Sosyal Güvenlik, Toplumsal Cinsiyet ve İş Sağlığı ve Gü-
venliği ana başlıkları altında sunulan çeşitli tebliğler ile “Küreselleş-
me ve Sosyal Politika” bağlamında endüstri ilişkileri sisteminin karşı
karşıya bulunduğu sorunlar ele alınmıştır.
Bu kitapta, Kongrede sunulan tebliğlerin tam metinleri yer almak-
tadır. Kitabın basımı, TÜRK-İŞ tarafından gerçekleştirilmiştir.
Kongrenin hazırlık sürecinden başlayarak bu kitabın basımına ka-
dar geçen süreç içerisinde katkıda bulunan herkese teşekkür ederek,
bu eserin ilgili tüm taraflara katkıda bulunmasını diliyoruz.

TÜRK-İŞ
Yönetim Kurulu

3
(cid:23)
15. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi
AÇILIŞ KONUŞMALARI
Prof. Dr. Vedat BİLGİN
Gazi Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve
Endüstri İlişkileri Bölümü Başkanı
Değerli konuklar, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölüm-
lerinin değerli mensupları, sözlerime 15.Çalışma Ekonomisi ve En-
düstri İlişkileri Kongresi’ne katılımları için Gazi Üniversitesi Rektö-
rü sayın Prof. Dr. Süleyman BÜYÜKBERBER’e, Çalışma Bakanlığı
Müsteşarına ve TÜRK-İŞ Genel Başkanı sayın Ergün ATALAY’a
teşekkürlerimi sunarak başlamak istiyorum.
Bilindiği gibi küreselleşme, 1990’lı yılların başından beri sosyal bi-
limlere ilişkin neredeyse tüm tartışmaların merkezinde yer almak-
tadır. Benzer bir eğilim ülkemizde de söz konusu olsa da, bu alanın
hayli sorunlu olduğunu söyleyebiliriz. Konunun özellikle sosyal
politika ekseninde ele alınmasında ciddi eksiklikler bulunmaktadır.
Bu sürecin gerçeklerini ve gereklerini ele alınmaksızın yapılan çalış-
malar, bilimsel açıdan eksik kalacağı gibi, içinde bulunduğumuz bu
dinamik sürecin Türkiye açısından ne anlam ifade ettiğini anlama-
mızı da güçleştirecektir.
İçinde yaşadığımız çağ sadece yeni bir yüzyılı ifade etmemektedir;
aynı zamanda toplumsal, ekonomik, siyasal gelişmeler açısından
farklı bir tarihsel zamanın yaşandığı anlamına gelmektedir. Adına
küreselleşme denilen bu yeniçağın özellikle ekonomik ilişkiler açı-
sından yarattığı değişimin etkilerinin, çalışma hayatı ve emek üze-
rinde; emek ve sermaye arasındaki ilişkilere yeni boyutlar kazandır-
dığı görülmektedir. Bu yeni boyutların içinde yeni sorunların ortaya
5
Açılış Konuşmaları
çıktığından, bunların ayrıca ele alınması gerektiğinden bahsetmeye
dahi gerek yoktur sanırım.
Küreselleşmenin ekonomik ve toplumsal hayata yansımalarının ya-
rattığı sorunlar hiç şüphe yoktur ki sanayi çağından bu tarafa artık
kurumsallaşmış sanayi toplum yapısını, toplum düzenini sarsmak-
ta, sanayi toplumunun çalışma ilişkilerini düzenleyen işçi, işveren ve
devlet arasındaki mekanizmalarda köklü değişmelere sebep olmak-
tadır. Bu yönüyle küreselleşme, sanayi çağının çalışma düzeninde
yol açtığı sorunlara karşı yeni bir toplumsal sözleşmeye dayanan
yeni bir çalışma düzeni ihtiyacını ortaya çıkardığı gibi ekonomik ve
toplumsal düzende yaşanan değişimin yarattığı yeni sorunlara karşı
yeni çözüm yollarını gerekli hale getirmiştir.
Sosyal politika sanayi çağının yarattığı sorunları bilimsel olarak,
teorik ve pratik düzeyde, başta sosyoloji olmak üzere sosyal bilim-
lerin verileri üzerinden çözmeye dönük kapsamlı politikaların, ça-
lışmaların eseriydi. Sosyal politika uygulamaları, yoksulluktan gelir
dağılımı sorunlarına, eşitsiz gelişmenin yarattığı sorunlardan sağlık
ve sosyal güvenlik haklarının yoğunlaştırılmasına ve kullanılmasına,
işsizlikten sınıfsal problemlere, ücret ve enflasyon sorunundan eği-
time ve sendikal hakların kullanımına kadar geniş bir alanda uygu-
lanmış ve “refah toplumunun” oluşumuna katkılar yapmış bir bilim
disiplinidir.
Sanayi toplumlarının ekonomik büyüme, gelir dağılımı ve payla-
şım sorunlarının, sosyal gelişme çizgisinin sürdürülmesi ekonomik
sektörlerdeki büyümeyi, sosyal sektörlerle dengeleyen neticeler ya-
ratmıştır. Bu netice, sanayi çağında sosyal politika uygulamalarının
başarısı olarak görülebilir.
Şimdi içinde bulunduğumuz yeni dönem, küreselleşme, bu dengele-
6
15. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi
ri değiştiren, ekonomik büyüme ve kapitalist gelişme adına bu den-
genin bozulmasına yol açan bir süreçtir. O halde toplumsal alanın,
başta sosyal haklar olmak üzere yeniden gelişmesini sağlayacak yeni
bir sosyal politika anlayışına ihtiyaç bulunmaktadır. Yeni sorunlara,
eski “sosyal politika” uygulamalarına dayanarak itiraz etmek, onlara
karşı çıkmanın yetersizliğinden uzaklaşıp yeniyi kuşatacak ve yöne-
tecek bir yaklaşıma ihtiyaç bulunmaktadır.
“Küreselleşme ve Sosyal Politika” başlıklı bugünkü Çalışma Ekono-
misi ve Endüstri İlişkileri bu konuda bir adım olarak kabul edilme-
lidir. Bu noktada Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölüm-
leri ve onun mensupları büyük bir role sahiptir. Disiplinler arası
niteliğini her koşulda ve ortamda vurguladığımız bölümümüz, ikti-
sat, sosyal politika, sosyoloji, sosyal psikoloji gibi alanları kapsayıcı
anlayışıyla, küreselleşmenin günümüzde yarattığı sosyo-ekonomik
etkileri açıklamak noktasında merkezi bir role sahip olmalıdır.
Bu sorunların çözümüne katkıda bulunmak amacıyla ana başlığını
“Küreselleşme ve Sosyal Politika” olarak koyduğumuz kongremiz-
de, endüstri ilişkileri, çalışma ekonomisi, işgücü piyasası, sağlık ve
sosyal güvenlik, toplumsal cinsiyet ve iş sağlığı ve güvenliği perspek-
tiflerinden yola çıkarak bugünün sorunlarının tanımlanmasına ve
bunlara ilişkin çözüm önerilerinin geliştirilmesine yönelik bir alan
açılmasını amaçladık. Farklı oturumlarda sunulacak tebliğler ve di-
ğer tarafların katılımlarıyla eleştirel bir ortam oluşturulması temel
hedefimizdir.
Ülkemizde bu çalışmaların sürdürülmesi, yeniden sosyal politikanın
yükselişinin savunulması ve geliştirilmesinin ülkemizde bir gelene-
ğin olduğu bilinciyle bu yolda devam etmek, çalışmak gerekmekte-
dir. Türkiye’de bu konuda öncü çalışmalar yürüten İstanbul İktisat
7