10089617.pdf (4.023Mb)

195 Pages·2015·4.02 MB·Turkish

T.C.
BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
HALKLA İLİŞKİLER VE TANITIM ANA BİLİM DALI
HALKLA İLİŞKİLER VE TANITIM TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

HAYAT DERGİSİ DOLAYIMIYLA TÜRKİYE’DE YAŞAM TARZI
DERGİCİLİĞİNE BAKMAK

YÜKSEK LİSANS TEZİ

HAZIRLAYAN

ÖZLEM YAVUZ

TEZ DANIŞMANI

DOÇ. DR. ŞEBNEM PALA GÜZEL

ANKARA-2015
T.C.
BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
HALKLA İLİŞKİLER VE TANITIM ANA BİLİM DALI
HALKLA İLİŞKİLER VE TANITIM TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

HAYAT DERGİSİ DOLAYIMIYLA TÜRKİYE’DE YAŞAM TARZI
DERGİCİLİĞİNE BAKMAK

YÜKSEK LİSANS TEZİ

HAZIRLAYAN

ÖZLEM YAVUZ

TEZ DANIŞMANI

DOÇ DR. ŞEBNEM PALA GÜZEL

ANKARA-2015
Özlem Yavuz tarafından hazırlanan Hayat Dergisi Dolayımıyla Türkiye’de Yaşam
Tarzı Dergiciliğine Bakmak adlı bu çalışma jürimizce Yüksek Lisans Tezi olarak kabul
edilmiştir.

Kabul (sınav) Tarihi: 09/09/2015

(Jüri Üyesinin Unvanı, Adı-Soyadı ve Kurumu): İmzası

Jüri Üyesi : Prof. Dr. Cemal Güzel ............................................................
Jüri Üyesi : Doç. Dr. Senem Gençtürk Hızal ............................................................
Jüri Üyesi : Doç. Dr. Şebnem Pala Güzel .............................................................

Onay

Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım.

09/09/2015

Prof. Dr. Doğan TUNCER

Enstitü Müdürü
TEŞEKKÜR

Uzun soluklu tez çalışmamın ilk gününden son gününe kadar iyi ve kötü, kolay ve
zor bir çok zaman geçirdim. Kimi zaman gerildim kimi zaman sevindim. Bütün bu zaman
zarfı içerisinde desteklerini benden hiç esirgemeyen aileme, tüm sıkıntılı zamanlarımda
yanımda olan arkadaşlarıma ve her daim yanımda olan Doç. Dr. Senem Gençtürk Hızal ve
tez danışmanım Doç. Dr. Şebnem Pala Güzel’e benden hiç esirgemedikleri
yardımlarından dolayı çok teşekkürler...
ÖZET

Günümüzde birbiriyle yöndeşen iletişim teknolojileri, dünyanın her köşesinden
insanı birbirine yakınlaştırırken, farklı dünya görüşü ve yaşam tarzlarına sahip insan
topluluklarına ilişkin farkındalığı artırmaktadır. 1950’ler devlet eli ile milli burjuvazinin
yaratılmaya çalışıldığı, çok partili yaşamın olağanlaştığı, kentleşmenin ve modernleşmenin
yansımalarının belirginleştiği ve dolayısıyla tüketimin bir pratik olarak toplumsal yaşama
dahil olduğu yıllardır. Buradan yola çıkarak bu tezin temel probleminin ekseninde 1950-
1960’lı yıllar ve Hayat Dergisi bulunmaktadır. Tez; Hayat Dergisi’nin bugün çokça
konuşulan yaşam tarzı medyasının Türkiye’deki ilk formlarından biri olduğu argümanının
izini sürmektedir. Buna paralel olarak tez, Hayat Dergisi’nin biçim ve içeriği ile
1960’lardaki modernite ve batılılaşma eksenindeki yaşam tarzını nasıl yansıttığı, mevcut
yaşam tarzını değiştirip dönüştürme amacı taşıyıp taşımadığı sorununun izini sürmeyi
hedeflemektedir. Hayat Dergisi 1950’lerde Avrupa ve Amerika’daki yaşam tarzı
dergilerinin Türkiye’deki neredeyse ilk örneğidir. Dolayısıyla tezin amacı; Hayat
Dergisi’nin topluma neleri nasıl gösterdiğini, bunu gösterme biçimlerini, haber
içeriklerinin kuruluşunu; buna paralel yaşam biçimlerini yansıtış biçimine bakmaktır.
Çünkü geçmişten günümüze giyimden, alışverişe, tatilden, ünlülerin yaşam stillerine kadar
pek çok konu yardımıyla ele alındığı göz önünde bulundurulduğunda, toplumsal yaşamın
modern ve batılı yaşam tarzına kanalize edilmesinde nasıl bir üslup ve içerik benimsendiği
önemli hale gelmektedir. Hayat Dergisi 1950-1960’lı yılların en yüksek tirajlı yaşam tarzı
dergilerinin başında gelmektedir. Özellikle en çok satış tirajı 1958-1968 yılları arasında
olduğundan o yıllar aralığının yaşam tarzı ve tüketimi Hayat Dergisi’nin içerdiği bazı
haber yazıları, reklamlar gelen bu yazılar ve görseller bizlere toplumsal, kültürel,
ekonomik ve siyasal bağlama ilişkin ipuçları verirler ve yaşam tarzları hakkında bilgi
sahibi olmamıza yardımcı olurlar.

II
ABSTRACT
CONTEMPLATING ON LIFESTYLE MAGAZINE PUBLISHING VIA HAYAT
MAGAZINE
Today, the convergent communication technologies make people from all parts of
the world closer to each other. Meanwhile, they increase people’s awareness of societies
with different lifestyles and viewpoints. The 1950s were the years when the government
itself tried to create a national bourgeoisie, the multi-party system became ordinary, the
effects of urbanization and modernization became clear and thus consumption became a
practical part of social life. In this context, the main motivation behind this thesis is the
1950s and 1960s as well as “Hayat Magazine”. Hayat Magazine is one of the first
examples of life-style media, which is very popular in today's world, in Turkey. The study,
in addition to the aforementioned points, aims to examine how this journal reflects life-
style and whether it has an aim of changing and transforming the current life-style. Hayat
Magazine can be said to be almost the first example of the life style magazines published
in Europe and America in the 1950s in Turkey. Therefore, the main purpose of the thesis is
to analyse what Hayat Magazine presents and how it presents them, how the content of the
news are structured and the way it reflects life styles. When the fact that it includes a
variety of topics from clothe fashion and shopping to holidays and celebrities' lives is taken
into consideration, Hayat Magazine’s function of promoting the Western and Modern life
style becomes more important. Hayat Magazine was one of the leading life-style
magazines with large circulation in the 1950s and 1960s. It achieved the highest circulation
between 1958 and 1968. Therefore, the life-style and consumption of the period between
these years will be examined through some news, advertisements and fashion themes it
included from 1958 and 1968 because these documents from the past are clues that help us
to inform about cultural, social and political contexts and life-styles in those periods.

III
İÇİNDEKİLER

ÖZET...................................................................................................................... II
ABSTRACT............................................................................................................ III
İÇİNDEKİLER....................................................................................................... IV
TABLOLAR LİSTESİ............................................................................................ V
ŞEKİLLER LİSTESİ............................................................................................ VI
GİRİŞ....................................................................................................................... 1
I. BÖLÜM: MODERNLEŞME EKSENİNDE TÜRKİYE’DE
DERGİ VE YAŞAM TARZI DERGİCİLİĞİ.......................................................... 13
1.1. Dergicilik ve Yaşam Tarzı Dergiciliği............................................................... 13
1.2. Türkiye’de Yaşam Tarzı Dergiciliği ve Hayat Dergisi...................................... 24
II. BÖLÜM: MODERNLEŞME EKSENİNDE HAYAT DERGİSİ
VE TÜRKİYE BAĞLAMI .................................................................................... 33
III. BÖLÜM: BULGULAR.............................................................................. 52
3.1 Hayat Dergisi’nin No:1 ve No:10 sayılarının Analizi......................................... 57
3.2 Hayat Dergisi’nin No:11 ve No:20 sayılarının Analizi...................................... 69
3.3 Hayat Dergisi’nin No:21 ve No:30 sayılarının Analizi...................................... 84
3.4 Hayat Dergisi’nin No:31 ve No:40 sayılarının Analizi...................................... 103
3.5 Hayat Dergisi’nin No:41 ve No:50 sayılarının Analizi...................................... 118
3.6 Hayat Dergisi’nin No:51 ve No:59 sayılarının Analizi ..................................... 131
3.7. Genel Değerlendirme......................................................................................... 141
SONUÇ..................................................................................................................... 153
KAYNAKÇA............................................................................................................ 160
EKLER...................................................................................................................... 166
EK1. Hayat Dergisindeki Haftalık Konu Başlıklarının Dökümü ............................ 166
EK2 Dergi Kapakları (1-59.sayılar).......................................................................... 172

IV
TABLOLAR LİSTESİ

Tablo 1....................................................................................................................... 26
Tablo 2....................................................................................................................... 46
Tablo 3....................................................................................................................... 50
Tablo 4....................................................................................................................... 51

V
ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil 1....................................................................................................................... 10
Şekil 2....................................................................................................................... 59
Şekil 3....................................................................................................................... 62
Şekil 4....................................................................................................................... 76
Şekil 5....................................................................................................................... 85
Şekil 6....................................................................................................................... 100
Şekil 7....................................................................................................................... 118
Şekil 8....................................................................................................................... 142
Şekil 9....................................................................................................................... 144
Şekil 10..................................................................................................................... 146
Şekil 11...................................................................................................................... 148
Şekil 12 .................................................................................................................... 149
Şekil 13...................................................................................................................... 150

VI
GİRİŞ

Günümüzde birbiriyle yöndeşen iletişim teknolojileri, değişen ama aynı zamanda da
benzeşen biçim ve içerikleriyle dünyanın her köşesinden insanı birbirine yakınlaştırırken,
farklı dünya görüşü ve yaşam tarzlarına sahip insan topluluklarının bilinirliğini
artırmaktadır. Buna karşın modernleşme sürecine eklemlenen birçok dünya ülkesinde
yaşam tarzları giderek daha görünür bir biçimde birbirine benzemektedir.

Bu çeşitlenme gazete, dergi ve televizyon gibi araçlara ek olarak bilgisayarın sürece
eklenmesiyle karmaşıklaşmıştır. Bu karmaşık araçlarla birlikte, bu araçlarda yer alan
türlerde de bir farklaşma görünür hale gelmiştir. Bu durum yaşam tarzı gazeteciliği ve
medyası kavramlarını gündeme getirmiştir.

Günümüz teknolojisinin yaşam tarzlarının benzeşmesindeki rolü iletişim
çalışmalarının temel eksenlerinden birini oluşturmaktadır. Yalnızca gazete, radyo ve
televizyon üçlüsünün oluşturduğu geleneksel mecraların tek bir araçta bütünleşecek
biçimde her zaman ve her yerde izlerkitle tarafından erişilebilir olması benzeşmenin içeriği
ve yönünü de tartışmalı hale getirmektedir. Ses, yazı, imge ve hareketli imge biçimde
görünen enformasyonun her zaman ve yerdeliği fail ve kültür etkileşiminin önümüzdeki
yıllarda ne gibi değişikliklere yol açabileceğini öngörmeyi gerekli kılmaktadır.

Her ne kadar, günümüzde yaşam tarzı medyası çok sayıda dergi, tematik televizyon
ve radyo kanalı ya da internet gibi unsurları kapsayacak bir biçimde genişlemişse kavramın
izini geçmişte sürmek mümkündür. Bu çalışmanın amacı, yaşam tarzı gazeteciliği
kavramını, onunla eşsüremli olarak 1950 ve 60’larda nüvelenen (Hanusch, 2012: 2)
tüketim, popüler kültür gibi başka kavramlarla ilişkilendirerek geçmişteki izdüşümleriyle
ele almaktır.

Nitekim günümüzde dergi ve televizyon kanallarında yaşam çeşitli biçimlerde
kategorilendirilmekte, bu kategoriler detaylandırılıp daha tematik hale getirilerek
neredeyse her bir tema için ayrı bir dergi ya da televizyon kanalı açılmaktadır. Oysa bu
teze konu olan; edebiyattan tarihe, modadan gezi yazılarına uzanan konuların yer aldığı bir
tür yelpazesini içeren Hayat Dergisi bugüne özgü tematik çeşitliliğe dair tüm içeriği
1