Το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και Θράκη 1, 1987

519 Pages·1988·48.352 MB·Greek

by  Πολυξένη Αδάμ-Βελένη, Κατερίνα Τσακάλου-Τζαναβάρη, Μαρία Τσιμπίδου-Αυλωνίτη (επιμ.)

ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ
ΣΤΗ ΜΑΚΕΛΟΝΙΑ
ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ
1, 1987
ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ
ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟJ\1ΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ
ι ι 1987
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ θΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ
ΣΤΗ ΜΑΚΕΛΟΝΙΑ
ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ
1, 1987
1988
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
• Εmμέλεια έ1'δοοης
Πολυξένη Αδ6μ-Βελένη
Κατερίνα Τσακάλο.,..Τ ζαναβάρη
Μαρία Τσψπlδου-Αυλωνίτη
• Αγγλική μετάφραση:
Μπετiνα Τσιγαρίδα
• Ειmίκωση
Θανάσης Αλtινtζής. Εθν. Αμύνης 38, θεσσαλονίι<η
• Για τεχνικούς λόγους ο τόμος αυτός τυnιi>θ11κε αρχι 1'ά σε 300 αντi τυπα. Στη συvέχεια τυnώθη­
~α" 2.200 uντίτυnα στα οποία προστέθη1'αv αγγλι1'ές πr.ρ1λήψεις και διορθώ0η1'αv ορισμένα
11.αροράματα.
C> Copyright Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
ΙΣΤ · Εφορεία Κλασικών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης
• Ο τόμος αuτός τυπώθηκε με δαιιάνες τοu Υποuργείου Μακεδονίας Θράκης και του Ταμείοu
Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων
• Οι Τράπεζες Ιόθνι<ή και Εμπορική ενίσχυσαν οικονομικά την Αρχαιολογική Συνάντηση
Στον ΚαΟηγητιi ΓΕΩΡΓΙΟ ΜΠΑΚΑΛΑΚΗ
πρωτοπ6ρο της αρχαιολογικής tρευναι;
στη Θράκη
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Αντί προλόγου ......................................................................................... ΧΙΙΙ
Ομιλία τοv Ύ'πουργού Μακεδονίας Θράκης κ. Στέλιου ΠΑΠΑΘΕΜΕΛΗ XV
Μανόλ·ης ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ, Η αρχαιολογικ·ι) έρευνα στ-η Μακεδονία .......... 1
9
Γιώργος ΒΕΛΕΝΗΣ, Νεότερες έρευνες στα ελληνιστικά σπίτια των Πετρών
Γεωργία ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΙΙ, Ο μακεliονικός τάφος Σπηλιάς
ΕορlJαία.; . .. . . .. .. .. .. . .. . .. . .. . .. . .. .. .. . .. . .. .. .. .. .. .. .. . .. . . .. . . .. . .. .. . .. . .. .. .. .. .. .. .. .. 23
Αρετή ΧΟΝΔΡΟΓΙΑΝΝΗ-ΜΕΤΟΚΗ, Επιτύμβιες στήλες της Αιαv-ής Κο-
37·
ζ , .. ·························································································
α.νης
1987.
Μιχάλης ΦΩΤΙΑΔΗΣ, Κίτρινη Λίμνη Νομοv Κοζάνης Προϊστορική
έρευνα . ......................................................................................... 51
Δέσποινα Ιi:ϊΓΕΝΙΔΟΥ, Ανασκαφές στη βυζαντινή Κεντρική και Δυτική,
Μακε1ιοvίοι, Σέρβια χοιι Μογλενά ..................... ....... .. ... .. .. ............ 63
Κλεοπάτρα ΘΕΟΛΟΓΙΔΟϊ, Εργασίες στερέωσης σε μνημεία στους νομούς
Καστοριάς και Φλώρινας ............................................................. 71
Μανόλης ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ, Βεργίνα. Ανασκαφή 1987 ............................... 81
Στέλλα ΔΙ)ΟϊfΌΥ, Νέος μαχεl>ονικός τάφος με ιωνική πρόσοψη στη Βερ-
............................................................................................ . 89
γ(•ιοι
Χρυσούλα ΠΑΛΙΑΔΕΛΗ, Ανασκαφή στην περιοχή του ιερού τ·ης Εύκλειας
στη Βεργίνα ................................................................................ . 101
109
Αγγελική ΚΟΤΤΑΡΙΔΟΥ, Ανασκαφή στο ΒΔ τμήμα της πόλης των Αιγών
Μαρία ΣΙΓ ΑΝΙΔΌΥ, Το ανακτορικό συγ1φ6τημα της Πέλλας ............... . -119
Γιάννης ΑΚΑΜΑΤΗΣ, Νομισματικός Θησαυρός από την αγορά της Πέλλας.
. .
................................................................ . 125
Γ ενικα συμπερασματα
Μαρία ΛΤΛΙΜΠΑΚΗ-ΑΚΑΜΑΤΗ, Ανασκαφική έρευ•ια στη•ι περιοχ·ή τοv•
Καναλιού της Πέλλας ................................................................. . ·\37
Παύλος ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟϊ, Νέοι τύμβοι στή•ι Πελλαία χώροι ................. . 147
Αναστασία ΧΡϊΣΟΣΤΟl\1101, Το τείχος της Έοεσσας ......................... . 161
Α. ΠΑΠΑΕΥΘΥΜΙΟΥ-ΠΑΠΑΝΘΙΜΟΥ - Α. ΙlΙΛΑΛΗ-ΠΑΠΑΣΤΕΡΙΟϊ,
Ανασκαφές στο Μάνl>αλο ............................................................. 173
Δ·ημ-ήτρης ΠΑΝΤΕΡΜΑΛΗΣ, Η ανασκαψι) μιας αίθουσαι; συμποσίων στο
............................................................................................ . 181
Δίον
λ
Θεο8οσία ΣΤΕΦΑΝΙΔΟΥ-ΤΙΒΕΡΙΟΥ, Η έρευνα στο βόρειο τε!χοc; του
Δίου ............................................................................................ 189
Εuτuχ!α ΠΟΥΛΑΚΗ-ΠΑΝΤΕΡΜΑΛΗ, Αναcηuχφή Αγ. Δημητρ!ου Ολύ-
μποv ............................................................................................ 201
Μάνθος ΜJlΕΣΙΟΣ, Ανασκαφές στη βόρεια Πιερία ................................. 209
Γιώργος ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗΣ, Η ανασκαψι) της Τούμπας (1984-1987) . 219
Κώστας ΚΩΤΣΑΚΗΣ - Στέλιος ΑΝΔΡΕΟΎ', Προκαταρκτικές παρατηρήσεις
για την οργάνωση του χώρου στην προϊστορική Τ οvμπα Θεσσαλο-
νίκης ............................................................................................ 223
086
Κώστας ΣΟΥΕΡΕΦ, Ανασκαφή στην Ορτανσίας της Τούμπας Θεσσα-
λονίκης .. . .. . .. .. . .. . .. .. . . .. . .. ... .. .. .. .. .. .. .. ............ .... .. .. .. . .. . .. . .. .. .. .. .. .. . . .. .. 235
Μιχάλης ΊΊΒΕΡΙΟΣ, Όστραχιιι από το Καραμπουρνάκι ......................... 247
Μαρ!α ΤΣΙΜΠΙΔΟΥ-Α ΥΛΩ ΙΤΗ, Ανασκαφικέι; έρεv·ιες σε ταφικοvς τύμ-
βους των νομών Θεσσαλονίκης και Χαλκιl>!κής ........................... 261
Ιlολυξένη ΑΔΑΜ-ΒΕΛΕΝΗ, Ανασκαφικές έρευνες στΥJ'' Όσσα .............. 269
Ιουλία ΒΟΚΟΤΟΠΟΥΛΟΥ, Ανασκαφικές έρευνες στη Χαλκιδική ............ 279
Ελένη ΤΡΑΚΟΣΟΠΟΎ' ΛΟΥ-ΣΑΛΑΚΙΔΟΥ, Αρχαία 'ΑκανΟος: πόλη και
νεκροταφείο .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .... .. ... .. .. .. . .. . .. . .. .. .. .. . 295
Θώμη ΣΑΒΒΟΠΟΙΛΟΎ', Ένα νεκροταφείο Πρώιμης Εποχής Σιδήρου στο
Πα/,ιό Γυναικόκαστρο τοu Κιλκίς ................................................ 305
Καλλιόπr, ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ, Το γυμνάσιο της αρχαίας Αμφίπολης .............. 313
Σταυρούλα ΣΑΜΑΡΤΖΙΔΟΥ, Νέα ευρήματα από τις νεκροπόλεις π,ς αρ-
χαίας Αμφίπολης ............................................................. ............ 327
Μι.ιρίι.ι ΝJΚΟΛΑ·Ι·ΔΟΥ-ΠΑΊΈΡΑ, Jlρώτα μ'ι}νύματα ιι.π6 μια πόλη της
11 ιερίδας Κοιλάδας ........................................................... ..... ....... 343
Χρυσηίς ΣΑΜΙΟΥ - Γιώργος ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ, Αρχαιολογικές και αναστη-
λωτικές εργασίες στο Θέατρο των Φιλίππων ................... ............ 353
Ευγενία ΓΙΟ'(ΡΗ - Χάιδω ΚΟΥΚΟΎ'ΛΗ-ΧΡΙΣΑΝΘΑΚΗ, Ανασκαφή στην
αρχαία Οισύμη ...................................................... .......... ..... .. ...... 363
Χάιδω ΚΟΙΚΟΙΑΗ-ΧΡϊΣΑΝΘΑΚΙΙ, Οικισμός της Πρώιμης Εποχής του
Χαλκού στη Σκάλα Σωτήρος Θάσου ........................................... 389
Χάιδω ΚΟIΚΟΥΛΗ-ΧΡΥΣΑΝΘΑΚΗ, Ανασκαφές στα αpχα!α Άβδηρα 407
Εύη ΣΚΑΡΛΑΤΙΔΟ)', Ανασκαφή στο αρχαϊκό νεκροταφείο Αβδήρων ..... 421
Λυδ!α ΚΡΑΝΙΩΤΗ, Τύμβος από τη ΒΔ νεκρόπολη των Αβδήρων .......... 431
Ηλέχτpο: Α:'iΑΓΝΩΣΤΟΠΟΙ ΛΟl-ΧΑΤΖΗΠΟΛ !ΧΡΟΝΗ, Αvι.ισκαφιχές
έρευνες στη Μαρώνεια και στα Σύμβολα ......................... .... ....... 439
χι
Χαράλαμπος ΜΠΑΚΙΡΤΖΗΣ, Ανασκαφή στ·η Σύναξη Μαρωνε(οο; .......... 453
Θεολόγος ΑΛΙΠΡΑΝΤΗΣ, Αρχαιολογικές έρευνες στον Άγ. Χαράλαμπο
Μσιρώνειcχς ............................................................ .. ..................... 461
Τζένη ΤΣΑΤΣΟΠΟ'rΛ ΟΙ, Αιγσιιακή Μεσημβρία. Η ανασκαφική έρευνα στο
χώρο της αρχαίας πόλης κατά το 1987 .. .. .. .. .. .. .... .. .. .. .. .... .. .. .. .. .. 469
Νίκος ΕΎ'ΣΤΡΑΤ]ΟΥ, Εθνοαρχαιολογικές έρευνες στους ορεινούς οικισμούς
τ·ης Ροοόπης ................................................ ,............................... 479
Διαμαντή'ς ΤΡΙΑΝΤ ΑΦ!Λ ΛΟΣ, Δοκψασηκή ανασκαφή στα Ρίζια του
Έβρου .......................................................................................... 487
Δημήτρης ΜΑΤΣΑΣ, Σαμοθράκη 1987: αρχαιολογικές και εθνοαρχαιολογι-
χές εργασίες .. .. .. .. .. .. . .. . .. .. .. .. . .. . .. .. . .. . . .. . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . !ι99
SUMMARIES ...... .......... .... .... ....... ........ ........ ................. ........ .................. ... 503
ΑΝΊΊ ΠΡΟΛΌΓΟΥ
Η σχέψ·η να οργανωθεί μια Αρχαιολογικ·ιj Συνάντηση στο τέλος τοu φθινοπώρου
του 1987 γεννΥfJηκε από την ανάγκη να γίνουν έγκαφα και υπεύθυνα γνωστά τα
αποτελέσματα της αρχαιολογικής δουλειάς στη Μακεδονία και Θράκη. Πρόκειται
για μια όχι άγνωστη πρακτικ-ή, που αναμφίβολα ()σι έχει θετικές συνέπειες στο
επιστημονικό έργο των αρχαιολόγων, ενώ παράλληλα θα δώσει τη δυνατότητα να
ενημερωθούν σωστά οι ειδ1.κοί κα1. το κοινό.
, ' '" , '
Η επιθ υμια να πραγματοποιηθ ει οπωσσηποτε την ,ι~ο ια χρονια με τις ανασκαφες
αυτή η Συνάντηση ξεπέρασε τις αναστολές, που φυσιολογικά προέκυψαν εξαιτί.ας του
ασφvκηχοv χρονικΙJύ πλαισίuv για την ετοιμασία της. Οι συνάδελφοι αρχαιολόγοι ποv
εργάζονται στη Βόρεια Ελλάδα ανταποκρίθ·ηκαν πρόθυμα. Με σύντομες και περιε­
κτικές ανακοι'ιώσεις έχαναν γνωστά το: ουσιωδέστερα συμπεράσματα και τις σημα­
ντικότερες ειδ-ήσε<ς για αρχαιολογικές εργασίες στο γεωγραφικό χώρο από τη
Φλώρινα ως TO'J Έβρο.
Ακριβώς έ'ια χρόνο μετά τ-ην πρώτη Συνάντηση είναι έτοιμος ο τόμος που
περιέχει τις ανακοινώσεις του 1987, ενώ παράλληλα πραγματοποιείται η αρχαιολο­
γιχ-ή Συνάντηση του 1988.
Οργανωτές -ήτα'' το Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης, το Υπουι>γείο Πολιτισμού
και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίχ-ης.
Αποφασιστική πάνω απ' όλο: -ήταν η προσωπιχ-ή συμβολή του Υπουργού
Μαχε8ο'ιίας Θράκης κ. Στέλιου Παπαθεμελ-ή που εκτιμά και ενι<Τ,ι:ύει με ειλιχριν-ή
προΟυμία το έργο των αρχαιολόγω''·
Ιουλία Βοκ:οτοπούλου Δημήτρης Παντεpμαλής
Έφορqς Λρχωοτιίτωv Καθηγψιίς Αρχαιολογίας
ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΛΚΗΣ κ. ΣΤΕΛIΟΥ ΠΑΠΑΘΕΜΕΛΗ
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΉΡΥΞΗ ΤΗΣ ΕΝΑΡΞΗΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
ΤΗΣ ΔΤΗΜΕΡΉΣ ΕΠΤΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ
Με ιδιαίτερη χαρά ξεκινούμε σήμερα αυτή τη Συνάντηση η οποία εννοούμε να
αποτελεί την πρώτη Συνάντηση των αρχαιολόγων ·που εργάζο•ιται στη Μ αχεδονία και
τη Θράχη, και να έχει συνέχεια.
Μόλις είναι ανάγκη να πω, ότι η αρχαιολογική σκαπάνη μας έχει /)ώσει, τα
τελευταία αυτά χρόνια, στη Μαχεοονία, ξεχωριστές συγκινήσεις.
Η εξαιρετική προσοχή που έδωσε ή κοινή '(llώμη, ελλαδική ιtλλά και παγκόσμια,
εί•ιαι χαρακτηριστική και φαίνεται ότι αυτός ο χώρος έχει ακόμη έ•ια θαυμαστό και
μοναδικό πλούτο που κρύβει και που πρέπει εσείς οι αρχαιολόγοι να μας τον
αποκαλύψετε.
Όσο εξαρτάται από μας, την Πολιτεία, θελήσαμε να δώσουμε μια πρόσθετη
έμφαση στην προτεραιότητα των οιρχοιιολογιχιi>ν ανασκαφών στη Μακεδο•ιία και τη
Θράκη. Και το χάνουμε αυτό εκ πεποιθ·ήσεως στο Υπουργείο Μοικεδον(οις Θράκης.
Μπορούμε, όμως, και πρέπει να πούμε ότι και θεσμικά, με το ισχύον από μερικούς
μήνες Προεliριχό Διάταγμα των αρμοδιοτήτω•ι του Υπουργείου μας, είμεθα σuναρ·
μόliιοι με το Υπουργείο Πολιτισμού στο χώρο ευθύνης μας γι' αυτά τα Οέματα.
Θελήσαμε να τονίσουμε αυτήν την προτεραιότητα και προχωρήσαμε ουσιαστικά
στην υλοποίηση τ-ης χρηματοδότησης μέχρι του σημείου του ανωτάτου ορίου
απορρόφησης που έχουν οι υπηρεσίες σας για το ανασκαφικό έργο.
Κσ:ι Οελήσσ:μe;, δίνοντας στην ιιπόφασή μας αυτή tνα στq;6εpά επανq;λαμβανό­
μενο χαραχτήρα, να 8ώσοuμε τη Ιiυνατότητα της σuνέ"-..(ειας σ' αυτή•ι την προτεραιό­
τητα. Έτσι, με απόφαση που έ--.ι;οuμε υπογράψει, το Υπουργείο Μακεliονίοις Θράκης
θα χρηματοliοτεί το Ιiιχό σας έ.ργο και στα επόμενα χρόνια.
Προχωρήσαμε στη χρηματοliότηση της Αρχαιολογιχ-ής Βιβλιοθήκης Μ αχε/Jο­
νίοις Θράκης για να μπορέσουμε, κυρίως, να δώσουμε στους νεότερους επιστήμονες
εδώ σ' αυτό το•ι τόπο, ολόκληρη την βιβλιογραφία που χρειάζονται. Και χρηματοδο­
τήσαμε επίσης την καταγραφή, τη φωτογράφηση -και θα το χάνουμε ευχαρίστως­
χαι την έκδοση όλων των έργων, των αριστουργημάτω•ι της μακεδονικής τέχνης που
βρίσκεται Ιiιάσπαρ-τη σε όλα τα όπου γης Μουσεία.
Είμαι στην ποΜ ευχάριστη θέση να πω ότι μια προσπάθειά μας να συγκινή·
σουμε διάφορους εξωκρατιχούς φορείι;, Οργανισμούς, Τράπεζες -ιδιώτες ακόμη­
για να Ιiημιουργήσουμε ένα σώμα ενός είδους Μαιχήνων, βρήκε ανταπόκριση χ.αι ότι
πολλοί απεδέχθησαν αυτήν τΎf" πρότασή μας και σήμερα μπορώ να ανακοινώσω χι
όλας ότι η Εθνική Κτημ.αταή Τράπεζα αποφάσισε να χρηματοliοτήσει, χ.αι όχι μόνον