YAHYA KEMAL'E DAİR BİR DEFTER: NECDET EVLİYAGİL'İN ANILARI Hafize ŞAHİN∗ Modern ...

14 Pages·2015·0.75 MB·Turkish

Türkbilig, 2011/22: 171- 184.

YAHYA KEMAL’E DA(cid:248)R B(cid:248)R DEFTER: NECDET EVL(cid:248)YAG(cid:248)L’(cid:248)N
ANILARI
∗
Hafize (cid:249)AH(cid:248)N
Özet: Yahya Kemal, modern Türk (cid:250)iirine yön vermi(cid:250); hem kendi döneminde
hem de kendinden sonraki dönemlerde (cid:250)airler üzerinde etkili olmu(cid:250) bir
(cid:250)airdir. Türk (cid:250)iirinde Yahya Kemal’in izini sürmek amac(cid:213)yla pek çok
ara(cid:250)t(cid:213)rma yap(cid:213)lm(cid:213)(cid:250)t(cid:213)r. Bu çal(cid:213)(cid:250)malar sayesinde gerek Yahya Kemal gerekse
Türk (cid:250)iirinin yenile(cid:250)mesi hakk(cid:213)nda bir fikir edinmek mümkündür. Biz ise bu
yaz(cid:213)da Yahya Kemal’in 1947-1952 y(cid:213)llar(cid:213) aras(cid:213)nda bir üniversite ö(cid:247)rencisiyle
yapt(cid:213)(cid:247)(cid:213) sohbetlerden hareketle tutulmu(cid:250) bir defteri tan(cid:213)tmak istiyoruz. An(cid:213)lan
üniversite ö(cid:247)rencisi gelece(cid:247)in gazeteci, (cid:250)air, milletvekili ve televizyoncusu
Necdet Evliyagil’dir. Necdet Evliyagil üzerine haz(cid:213)rlad(cid:213)(cid:247)(cid:213)m(cid:213)z monografik
yüksek lisans tezimiz dolay(cid:213)s(cid:213)yla Ajans-Türk ar(cid:250)ivinde elimize geçen bu defter
hakk(cid:213)nda bilgi verece(cid:247)imiz yaz(cid:213)m(cid:213)zda, (cid:250)air ve (cid:250)air olmak isteyen bir
ö(cid:247)rencinin (cid:250)iir hakk(cid:213)ndaki konu(cid:250)malar(cid:213) yer almaktad(cid:213)r.
Anahtar Kelimeler: Yahya Kemal, Necdet Evliyagil, defter, hat(cid:213)ra, (cid:250)iir.
A Notebook Kept for Yahya Kemal: Reminiscences of Necdet Evliyagil
Abstract: Yahya Kemal is a poet who has influenced not only the modern
Turkish poetry but also the poets both in his period and in the following
periods. A vast number of studies have been carried out in order to trace the
characteristics of his poetry. Through these studies, it is possible to get an
idea both about Yahya Kemal and the renewed features of the Turkish poetry.
In this article, we want to introduce a notebook which was kept by a
university student, Necdet Evliyagil. The notebook is about the conversations
between Yahya Kemal and Necdet Evliyagil from 1947 to 1952. The
aforementioned university student, who would be a journalist, poet, senator
and TV programmer in the future, is Necdet Evliyagil. While preparing an
MA thesis as a monographic work on Necdet Evliyagil, we found this
notebook in the Ajans-Türk archives. In this paper, we will give some
information about the notebook in which poetry conversations between Yahya
Kemal and Necdet Evliyagil were noted down.
Key Words: Yahya Kemal, Necdet Evliyagil, notebook, remember, poem.
Modern Türk (cid:250)iirinin kurucular(cid:213)ndan Yahya Kemal üzerine bugüne kadar pek
çok (cid:250)ey söylenmi(cid:250) ve onun poetikas(cid:213)n(cid:213) anlamak için birçok yay(cid:213)n ve tez
haz(cid:213)rlanm(cid:213)(cid:250)t(cid:213)r. Bu çal(cid:213)(cid:250)malar onun (cid:250)iir yolculu(cid:247)unu ve modern Türk (cid:250)iirinin nas(cid:213)l
yap(cid:213)land(cid:213)r(cid:213)ld(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213) tahlil etmek için okuyucuya yol gösterir. Yahya Kemal
monografisinde Tanp(cid:213)nar, (cid:248)stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesine Yahya
Kemal’i tan(cid:213)mak için gitti(cid:247)ini (cid:250)öyle dile getirir: “Müsbet bir i(cid:250) olarak sadece (cid:250)iiri

∗ Ögr.Gör., Hacettepe Üniversitesi.
Türkbilig, 2011/22: 171- 184.
Hafize (cid:249)AH(cid:248)N
seçmi(cid:250) bir üniversite talebesiydim. Edebiyat zümresine, biraz da hocalar aras(cid:213)nda o
bulundu(cid:247)u için girmi(cid:250)tim.” der (Tanp(cid:213)nar 2005: 17(cid:326)19). Bu cümle Yahya Kemal’in
devrin ayd(cid:213)nlar(cid:213), sanatç(cid:213)lar(cid:213) üzerinde nas(cid:213)l bir etkiye sahip oldu(cid:247)unu gösterir.
Necdet Evliyagil de Tanp(cid:213)nar gibi gençli(cid:247)inde Yahya Kemal’le tan(cid:213)(cid:250)man(cid:213)n yollar(cid:213)n(cid:213)
aram(cid:213)(cid:250) bir üniversite ö(cid:247)rencisidir.
Necdet Evliyagil de t(cid:213)pk(cid:213) Ahmet Hamdi Tanp(cid:213)nar ve (cid:248)stanbul Üniversitesinde
okuyan pek çok ö(cid:247)renci gibi Yahya Kemal’e hayrand(cid:213)r. 1901 do(cid:247)umlu Tanp(cid:213)nar’(cid:213)n
(cid:248)stanbul Üniversitesinde ö(cid:247)renci oldu(cid:247)u y(cid:213)llardaki gibi 1927 do(cid:247)umlu Evliyagil’in
ö(cid:247)renci oldu(cid:247)u y(cid:213)llarda da Yahya Kemal etkisini, popülaritesini sürdürmektedir.
Necdet Evliyagil de Yahya Kemal’i ve onun (cid:250)iirini anlamak ister. Asl(cid:213)nda bu
dönemde sadece Necdet Evliyagil de(cid:247)il, pek çok genç Yahya Kemal’e hayrand(cid:213)r.
Gençler, (cid:250)airin Türk Oca(cid:247)(cid:213)’nda yapt(cid:213)(cid:247)(cid:213) konu(cid:250)malar(cid:213) heyecanla takip etmektedir.
Necdet Evliyagil, yirmili ya(cid:250)lar(cid:213)nda Yahya Kemal’i tan(cid:213)sa da o günlere dair
an(cid:213)lar(cid:213)n(cid:213) 1980’li y(cid:213)llarda 50’li ya(cid:250)lar(cid:213)nda bir deftere kaydeder. Necdet Evliyagil:
Hayat(cid:213), Gazetecili(cid:247)i, Sanat(cid:213) ve Eserleri1 konulu yüksek lisans tezimizi haz(cid:213)rlarken
sürdürdü(cid:247)ümüz ara(cid:250)t(cid:213)rmalar s(cid:213)ras(cid:213)nda Necdet Evliyagil’in Yahya Kemal’e dair
hat(cid:213)ralar(cid:213)n(cid:213) yazd(cid:213)(cid:247)(cid:213) bu defteri Evliyagil ailesinin ar(cid:250)ivinden edindik. Bu yaz(cid:213)da,
an(cid:213)lan defteri tan(cid:213)tmaya çal(cid:213)(cid:250)aca(cid:247)(cid:213)z.
Necdet Evliyagil’in Yahya Kemal izlenimlerini de(cid:247)erlendirece(cid:247)imiz bu yaz(cid:213)da
amac(cid:213)m(cid:213)z, elimize geçen bu defter sayesinde Yahya Kemal’e dair farkl(cid:213) bir bak(cid:213)(cid:250)(cid:213)
yans(cid:213)tan bilgileri gün (cid:213)(cid:250)(cid:213)(cid:247)(cid:213)na ç(cid:213)karmakt(cid:213)r. Yahya Kemal Beyatl(cid:213) ile Konu(cid:250)malar
(1945’den (cid:248)tibaren) ba(cid:250)l(cid:213)kl(cid:213) çal(cid:213)(cid:250)ma, Evliyagil’in el yaz(cid:213)s(cid:213)yla yazd(cid:213)(cid:247)(cid:213) bir defterden
ibarettir. Evliyagil’in defterdeki sayfalara dü(cid:250)tü(cid:247)ü notlardan, zaman zaman
düzeltmeler yapt(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213) görüyoruz. Evliyagil’in defterine “1945’den (cid:248)tibaren”2
(cid:250)eklinde bir not dü(cid:250)mesine ra(cid:247)men, defterde anlat(cid:213)lanlar(cid:213)n bir günlük gibi günü
gününe yaz(cid:213)lmad(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213), sonradan kaleme al(cid:213)nd(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213) dü(cid:250)ünüyoruz. Defterin ikinci
sayfas(cid:213)ndaki “Eyl. 1980” notu da bunu kan(cid:213)tlamaktad(cid:213)r (Evliyagil ?: 2, 20).
Bu, çizgisiz, orta boy bir defterdir. Adile Ayda’n(cid:213)n Ajans-Türk taraf(cid:213)ndan
1962’de yay(cid:213)mlanan Yahya Kemal Kendi A(cid:247)z(cid:213)ndan Fikirleri ve Sanat Görü(cid:250)leri adl(cid:213)
kitab(cid:213) da bu defterin oldu(cid:247)u dosyan(cid:213)n yan(cid:213)nda bulunuyordu. Defter dolmakalemle
yaz(cid:213)lm(cid:213)(cid:250)t(cid:213)r; ancak y(cid:213)pranm(cid:213)(cid:250), sararm(cid:213)(cid:250) sayfalardaki silikle(cid:250)meye yüz tutmu(cid:250) sat(cid:213)rlar
güçlükle okunmaktad(cid:213)r. Ayr(cid:213)ca Evliyagil’in el yaz(cid:213)s(cid:213)n(cid:213)n okunakl(cid:213) olmamas(cid:213) ve baz(cid:213)
sat(cid:213)rlar(cid:213)n ya da sözcüklerin üstünü çizmi(cid:250) olmas(cid:213) da okumay(cid:213) zorla(cid:250)t(cid:213)rmaktad(cid:213)r. Yer
yer okumakta zorluk çekti(cid:247)imiz defter 37 sayfad(cid:213)r. Paragraflar(cid:213)n yeniden yaz(cid:213)lmaya
çal(cid:213)(cid:250)(cid:213)lmas(cid:213), hat(cid:213)rlat(cid:213)c(cid:213) notlar(cid:213)n dü(cid:250)ülmesi ve karalamalar(cid:213)n olmas(cid:213), Evliyagil’in bu
notlar(cid:213), bir seferde kaleme almad(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213), zaman zaman dönüp de(cid:247)i(cid:250)iklikler yapt(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213)
ve muhtemelen bir kitap olarak tasarlad(cid:213)(cid:247)(cid:213) izlenimini veriyor (Bkz. Ek 1).

1 Bkz. (cid:249)ahin, Hafize (2008), Necdet Evliyagil: Hayat(cid:213), Gazetecili(cid:247)i, Sanat(cid:213) ve Eserleri,
Hacettepe Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi.
2 1945’den ifadesi Necdet Evliyagil’in ifadesidir. Defterden al(cid:213)nt(cid:213)larda Evliyagil’in
imlas(cid:213)na sad(cid:213)k kald(cid:213)(cid:247)(cid:213)m(cid:213)z(cid:213) belirtmek isteriz. Ayr(cid:213)ca o y(cid:213)llarda standart dilin yeni
olu(cid:250)makta olmas(cid:213) ve standart dilin kodlanmas(cid:213)n(cid:213) sa(cid:247)layan Türk Dil Kurumunun
kurulu(cid:250)unun üzerinden henüz çok fazla bir zaman geçmemesi de göz önünde tutulmal(cid:213)d(cid:213)r.
172
Türkbilig, 2011/22: 171- 184.
YAHYA KEMAL’E DA(cid:248)R B(cid:248)R DEFTER: NECDET EVL(cid:248)YAG(cid:248)L’(cid:248)N ANILARI
Necdet Evliyagil’in lise ö(cid:247)rencisi oldu(cid:247)u bir dönemde (1940’lar(cid:213)n ortalar(cid:213)nda)
ba(cid:250)layan Yahya Kemal hayranl(cid:213)(cid:247)(cid:213), üniversite y(cid:213)llar(cid:213)nda da devam eder. Defter,
Yahya Kemal’e hayran bir gencin izlenimlerine ve (cid:250)iir hakk(cid:213)ndaki sohbetlerine
dairdir. Bugün Laleli’de bulunan (cid:248)stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Necdet
Evliyagil’in üniversiteye devam etti(cid:247)i 1946 ve onu takip eden y(cid:213)llarda Zeynep
Kâmil Han(cid:213)m Kona(cid:247)(cid:213)’n(cid:213)n yanmas(cid:213) nedeniyle F(cid:213)nd(cid:213)kl(cid:213)’daki Hatice Sultan Saray(cid:213)’nda
e(cid:247)itim vermi(cid:250)tir. Üniversite y(cid:213)llar(cid:213) Necdet Evliyagil’in Yahya Kemal’le Park
Otel’de görü(cid:250)tü(cid:247)ü, Ahmet Hamdi Tanp(cid:213)nar’(cid:213)n ö(cid:247)rencisi oldu(cid:247)u ve edebiyata da
gazetecili(cid:247)e de merakl(cid:213) bir genç olarak Behçet Kemal Ça(cid:247)lar ile birlikte radyo
programlar(cid:213) haz(cid:213)rlad(cid:213)(cid:247)(cid:213) y(cid:213)llard(cid:213)r. Necdet Evliyagil, bu dönemde; edebiyat(cid:213)n
kap(cid:213)lar(cid:213)n(cid:213) aralar, (cid:250)iiri içselle(cid:250)tirir ve (cid:250)iir sevgisini perçinler.
1945 y(cid:213)l(cid:213)nda (cid:248)stanbul Lisesinde dokuzuncu s(cid:213)n(cid:213)f ö(cid:247)rencisi olan Necdet Evliyagil,
edebiyat ö(cid:247)retmenleri Salim R(cid:213)za K(cid:213)rkp(cid:213)narl(cid:213)’n(cid:213)n okudu(cid:247)u Yahya Kemal
(cid:250)iirlerinden etkilendi(cid:247)ini söyler. Evliyagil, “Güzele do(cid:247)ru, içimde uyanan
ilk hareketlerin temeli bu suretle Yahya Kemal’in o harikûlade
(cid:250)iirlerile beslenmi(cid:250) oldu.” (Evliyagil ?: 1) diyerek Yahya Kemal’in
kendi dünyas(cid:213)ndaki yerini ve önemini vurgular. Evliyagil, el yaz(cid:213)s(cid:213)yla
tuttu(cid:247)u notlardan olu(cid:250)an defterde Yahya Kemal’le tan(cid:213)(cid:250)mas(cid:213)n(cid:213) (cid:250)öyle
anlat(cid:213)r:
“Aradan y(cid:213)llar geçti. Lise son s(cid:213)n(cid:213)fa geldi(cid:247)im zaman büyük (cid:250)airimizle
tan(cid:213)(cid:250)abilmek için harekete geçtim. Bütün hareketlerimde oldu(cid:247)u gibi; üstadla
tan(cid:213)(cid:250)(cid:213)rken araya hiçbir vas(cid:213)ta sokmamaya evvelden karar vermi(cid:250)tim.
1946 Nisan(cid:213)n(cid:213)n (cid:213)(cid:250)(cid:213)kl(cid:213) ve parlak günlerinden biriydi. Üstad(cid:213)n ikâmet etmekte
oldu(cid:247)u Park Otel’e gittim. O zaman haz(cid:213)rlamakta oldu(cid:247)um A(cid:250)k (cid:248)çin
Söylenenler isimli kitab(cid:213)m için de Üstad(cid:213)n fikrini isteyecektim. Ve bu vesile
beni Park Otel’e sürükledi.
Üstad, k(cid:213)sa bir telefon muhaveresini müteakip beni 75 numaral(cid:213) odas(cid:213)nda
kabul etti.” (Evliyagil ?: 1)3
Evliyagil, Yahya Kemal’in kendisine yazd(cid:213)(cid:247)(cid:213) beyti (cid:250)öyle anlat(cid:213)r:
“(cid:249)iir’le uzun y(cid:213)llar kader /yazg(cid:213) beraberli(cid:247)imiz var… Henüz üniversitede
ö(cid:247)renciyken, be(cid:250) y(cid:213)l süreyle (1947-1952) haftada bir gün Yahya Kemal’le,
kald(cid:213)(cid:247)(cid:213) Park Otel’de görü(cid:250)meler yapma mutlulu(cid:247)una erdim. Üstad(cid:213)n, 1949
y(cid:213)l(cid:213)nda bir foto(cid:247)raf(cid:213)n(cid:213)n üzerine yaz(cid:213)p bana arma(cid:247)an etti(cid:247)i (cid:250)u beyit,
ya(cid:250)ant(cid:213)m(cid:213)n en büyük ödüllerinden biri niteli(cid:247)indedir:
‘Etrafa bak(cid:213)p ey Evliyagil,
Sen kendini bizde evliya bil.’ ” (Evliyagil 1985: 5).
Necdet Evliyagil’in o(cid:247)lu Sarp Evliyagil, babas(cid:213)n(cid:213)n bu foto(cid:247)raf(cid:213) y(cid:213)llarca çal(cid:213)(cid:250)ma
odas(cid:213)n(cid:213)n en nadide yerine ast(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213), bu foto(cid:247)rafa ayr(cid:213) bir de(cid:247)er verdi(cid:247)ini, hatta hiç

3 Dipnotlarda verilen sayfa numaralar(cid:213) orijinal metinde olmay(cid:213)p kaynak göstermeyi
kolayla(cid:250)t(cid:213)rmak aç(cid:213)s(cid:213)ndan taraf(cid:213)m(cid:213)zdan eklenmi(cid:250)tir.
173
Türkbilig, 2011/22: 171- 184.
Hafize (cid:249)AH(cid:248)N
kimsenin foto(cid:247)raf(cid:213)n tozunu almas(cid:213)na dahi müsaade etmedi(cid:247)ini, foto(cid:247)raf(cid:213) gözünden
bile sak(cid:213)nd(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213) belirtir.

Yahya Kemal’in foto(cid:247)raf(cid:213)n üzerine Necdet Evliyagil için yazd(cid:213)(cid:247)(cid:213) beyit (Da(cid:247)l(cid:213) 2003: 9).
Evliyagil’in Park Otel’de Yahya Kemal ile yapt(cid:213)(cid:247)(cid:213) görü(cid:250)meler hakk(cid:213)ndaki bu
yaz(cid:213)lar, an(cid:213) niteli(cid:247)indedir. Yahya Kemal’le lise y(cid:213)llar(cid:213)nda tan(cid:213)(cid:250)an Evliyagil,
üniversiteye devam etti(cid:247)i ve Cumhuriyet’te muhabirlik yapt(cid:213)(cid:247)(cid:213) y(cid:213)llarda Yahya
Kemal’le görü(cid:250)meler yapar. Düzenli tarihlerle kar(cid:250)(cid:213)la(cid:250)masak da Evliyagil’in
anlat(cid:213)m(cid:213) bu görü(cid:250)melerin haftan(cid:213)n ya da ay(cid:213)n belirli günlerinde gerçekle(cid:250)ti(cid:247)i
izlenimi vermektedir:
“Bu sabah 11’de otele gittim. Dimitro (otel personeli) Üstad(cid:213)n yan(cid:213)nda Prof.
Nihad Re(cid:250)ad’(cid:213)n bulundu(cid:247)unu söyledi. Bilmecbur doktorun ç(cid:213)kmas(cid:213)n(cid:213)
bekledim; fakat endi(cid:250)emi pek te sakl(cid:213)yamad(cid:213)m. Acaba, Üstad(cid:213)n (cid:250)ekeri gece mi
artm(cid:213)(cid:250)t(cid:213)… Doktor 11’i 15 geçe gitti.
Üstad(cid:213)n rengi çok solgun… Belli ki tören günü duydu(cid:247)u heyecan hala devam
ediyor.” (Evliyagil ?: 5)
Necdet Evliyagil ve Yahya Kemal siyaset ve edebiyat üzerine konu(cid:250)urlar. Yeni
ç(cid:213)kan (cid:250)iirlerden örnekler okuyan Evliyagil, daha çok Yahya Kemal’i dinleyen bir
ö(cid:247)rencidir.
Defterdeki notlara göre, 7 Mart 1950 Sal(cid:213) günü Evliyagil, Yahya Kemal’le
görü(cid:250)meye gider. Bu görü(cid:250)melerden önce ya da sonra Behçet Kemal’le kar(cid:250)(cid:213)la(cid:250)(cid:213)r.
Otel personelinden Dimitri, 75 numaral(cid:213) odaya her zamanki al(cid:213)(cid:250)kanl(cid:213)(cid:247)(cid:213)yla telefon
eder ve “Efendim, Evliyagil geldi.” diye Yahya Kemal’e haber verir. Yahya Kemal
on dakika sonra Evliyagil’in odaya ç(cid:213)kmas(cid:213)n(cid:213) söyler. O s(cid:213)rada Evliyagil’in yan(cid:213)na
gelen Orhan Murat Ar(cid:213)burnu , “Necdet vaktin varsa gel biraz konu(cid:250)al(cid:213)m...” diye
koluna girer ve Otel’in holündeki bir masaya otururlar. Orhan Murat Ar(cid:213)burnu,
174
Türkbilig, 2011/22: 171- 184.
YAHYA KEMAL’E DA(cid:248)R B(cid:248)R DEFTER: NECDET EVL(cid:248)YAG(cid:248)L’(cid:248)N ANILARI
“Gülüzar(cid:213)n K(cid:213)z(cid:213)” adl(cid:213) son (cid:250)iirini Evliyagil’e okur. Bu (cid:250)iiri bir kâ(cid:247)(cid:213)da yazarak
Evliyagil’e verir (Evliyagil ?/ II: 27-28). Evliyagil de görü(cid:250)meleri s(cid:213)ras(cid:213)nda Yahya
Kemal’e Ar(cid:213)burnu’nun “Gülüzar(cid:213)n K(cid:213)z(cid:213)” ve “Selim Türküsü” adl(cid:213) (cid:250)iirlerini okur
(Bkz. Ek 2).
Yahya Kemal, Evliyagil’den “Gülüzar(cid:213)n K(cid:213)z(cid:213)” adl(cid:213) (cid:250)iirdeki ikinci dörtlükteki
“A(cid:247)lanacak hâlli” dizesini, “A(cid:247)lanacak hâlde” (cid:250)eklinde düzeltmesini ister, çünkü
“(cid:249)iir dilinde halli diye bir tabir yoktur.” der. Evliyagil, bir ç(cid:213)rp(cid:213)da okudu(cid:247)u bu
(cid:250)iirleri, Yahya Kemal’in düzeltme yapacak kadar hat(cid:213)r(cid:213)nda tutmas(cid:213)na hayran olur.
Yahya Kemal, okunan (cid:250)iirler üzerinde Evliyagil’le konu(cid:250)mak ister (Evliyagil ?: 29).
Evliyagil’in (cid:250)iirler hakk(cid:213)nda Yahya Kemal’e yan(cid:213)t(cid:213) (cid:250)u olur:
“Ben, modern (cid:250)iirler üzerinde hakikaten uzun boylu ara(cid:250)t(cid:213)rmalar yapt(cid:213)(cid:247)(cid:213)m
hâlde, birço(cid:247)unun ne demek istediklerini birdenbire anl(cid:213)yam(cid:213)yordum.
Nitekim hâlâ, Orhan Veli’nin
‘Bir de (cid:326)Rak(cid:213) (cid:250)i(cid:250)esinde bal(cid:213)k olsam’ m(cid:213)sra(cid:247)(cid:213)
ile: ‘Evimin önü yo(cid:247)urt a(cid:247)ac(cid:213)
Dallar(cid:213)nda biter çizme’
m(cid:213)sralarile neyi ifade etmek istedi(cid:247)ini sahih bir (cid:250)ekilde bir türlü
çözemiyorum.” (Evliyagil ?: 29).
Evliyagil, sonras(cid:213)nda da Orhan Murat Ar(cid:213)burnu ile “Gülüzar(cid:213)n K(cid:213)z(cid:213)” ve “Selim
Türküsü” adl(cid:213) (cid:250)iirleriyle ilgili konu(cid:250)tuklar(cid:213)n(cid:213), ilk (cid:250)iirin toplum hayat(cid:213)ndaki dü(cid:250)mü(cid:250)
kad(cid:213)nlar(cid:213) tasvir için, ikincisinin ise emperyalizmi ele(cid:250)tirmek amac(cid:213)yla yaz(cid:213)ld(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213)
Ar(cid:213)burnu’nun belirtti(cid:247)ini ve bunlar(cid:213) Yahya Kemal’e aktard(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213) söyler. Yahya
Kemal’in bu aç(cid:213)klamalar(cid:213) gerçekten iyi kar(cid:250)(cid:213)lad(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213) belirten Evliyagil,“(…) Genç
(cid:250)airlerin (cid:250)iirlerinin alt(cid:213)na bu nevi bir de aç(cid:213)klamada bulunmalar(cid:213) lüzumunu i(cid:250)aret
etti.” der (Evliyagil ?: 30).
Evliyagil ve Yahya Kemal düzenli aral(cid:213)klarla (cid:250)iir üzerine sohbet eder. An(cid:213)lar(cid:213)n
deftere 1948, 1949 ve 1950 y(cid:213)llar(cid:213)n(cid:213)n bazen gün ve aylar(cid:213) da belirtilerek
kaydedildi(cid:247)ini görüyoruz. Bu da Evliyagil’in muhtemelen o günlerde de küçük bir
defter tuttu(cid:247)unu ve (cid:250)imdi elimizde bulunan defteri ondan hareketle kaleme almaya
ba(cid:250)lad(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213) dü(cid:250)ündürüyor; ancak böyle bir deftere ya da evraka Necdet Evliyagil
ar(cid:250)ivinde bir y(cid:213)la yak(cid:213)n sürdürdü(cid:247)ümüz ara(cid:250)t(cid:213)rmalar s(cid:213)ras(cid:213)nda rastlamad(cid:213)k.
Evliyagil’in Park Otel’de Yahya Kemal’i ziyarete gelen isimlerle de kar(cid:250)(cid:213)la(cid:250)t(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213),
defterdeki notlardan ö(cid:247)reniyoruz. Yahya Kemal’i ziyaret eden isimlerle bir dostlu(cid:247)u
olup olmad(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213) ve arkada(cid:250)l(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213)n derecesini ö(cid:247)renemesek de (cid:250)airi ziyaret eden
isimleri ö(cid:247)renmek bak(cid:213)m(cid:213)ndan bu notlar önemlidir:
“Konu(cid:250)malar(cid:213)m(cid:213)z burada bitmi(cid:250)ti. Odaya Prof. Vehbi Eralp girdi. (Ed. Fak.
Profesörlerinden) Üstad Yücel Mecmuas(cid:213) için, hakk(cid:213)nda yaz(cid:213)lacak yaz(cid:213)n(cid:213)n
Prof. Eralp taraf(cid:213)ndan yaz(cid:213)lmas(cid:213)n(cid:213) Yeni (cid:248)stanbul’un muharririne söylediler.”
(Evliyagil ?: 9)
Necdet Evliyagil 10 Ocak 1948 tarihini dü(cid:250)tü(cid:247)ü an(cid:213)s(cid:213)nda ise, (cid:250)airin cidden
rahats(cid:213)z oldu(cid:247)unu ve Yahya Kemal’le uzun uzun (cid:250)iir hakk(cid:213)nda konu(cid:250)tuklar(cid:213)n(cid:213)
belirtir. Ayr(cid:213)ca Yahya Kemal’in 65. y(cid:213)l jübilesi hakk(cid:213)nda da aralar(cid:213)nda (cid:250)u konu(cid:250)ma
geçer:
“‘Yeni (cid:250)iir denilen bir (cid:250)ey yoktur. Histen ve dü(cid:250)ünceden uzak birtak(cid:213)m
kelimeleri yan yana getirmek (cid:250)iir de(cid:247)ildir.’ dediler.
175
Türkbilig, 2011/22: 171- 184.
Hafize (cid:249)AH(cid:248)N
Üzerinde mavi çizgili bir pijama bulunuyordu. Bugün, rengi her günkünden
daha soluktu. Hâlâ 65. y(cid:213)la ait sualler sordu ve jübilenin nas(cid:213)l geçti(cid:247)ini
gençli(cid:247)in niçin bu kadar hassasiyet gösterdi(cid:247)ini sordu… Üstad bir aral(cid:213)k
‘Evliyagil, o gün yap(cid:213)lan bu muazzam tezahürat(cid:213)n sebebini bana lütfen izah
eder misin? Gençlik niçin bu kadar fazla bir alaka gösterdi?’
Bu sualin cevab(cid:213)n(cid:213) vermek cidden güçtü. Zira, Üstad, kendisini methetmekten
hiç ho(cid:250)lanmazd(cid:213). Bunda, Edebiyata yapt(cid:213)klar(cid:213) hizmetin büyüklü(cid:247)ünü dilim
döndü(cid:247)ü kadar kendilerine izah ettim ve:
‘Gençler (cid:250)iirlerinizi hayranl(cid:213)kla okurlar; fakat sizi yak(cid:213)ndan tan(cid:213)mazlar. Bir
insan çok takdir etti(cid:247)i bir insan(cid:213) yak(cid:213)ndan [görmek isteyebilir]4……5
tahaccüm meydana gelmezdi; hem de siz o kadar fazla yorulmazd(cid:213)n(cid:213)z…”
(Evliyagil ?: 11(cid:326)12)
Yahya Kemal, Hamdullah Suphi’nin kendisi için yap(cid:213)lan bu jübileyi Türk
Oca(cid:247)(cid:213)’nda yapmak için (cid:213)srar etti(cid:247)ini belirtir. E(cid:247)er Türk Oca(cid:247)(cid:213)’nda bu jübileyi
yapsalard(cid:213) “Hamdullah Suphi Bey’in evi ve mahallesi y(cid:213)k(cid:213)lacakt(cid:213) desene.”
cümlesiyle de gördü(cid:247)ü ilgiden duydu(cid:247)u hazz(cid:213) dile getirir. Yahya Kemal’in asl(cid:213)nda,
bu toplant(cid:213)y(cid:213) Spor ve Sergi Saray(cid:213)’nda yapmay(cid:213) arzu etti(cid:247)ini ifade etmesi üzerine,
Evliyagil “(cid:248)n(cid:250)allah 70. y(cid:213)l(cid:213)n(cid:213)z(cid:213) Spor Saray(cid:213)’nda kutlar(cid:213)z.” diye (cid:250)airi teselli eder
(Evliyagil ?: 12).
Necdet Evliyagil’in Yahya Kemal’le, genç (cid:250)airlerden yeni yay(cid:213)mlanan (cid:250)iirlere ve
politikaya kadar de(cid:247)i(cid:250)ik konularda sohbet etti(cid:247)ini deftere dü(cid:250)ülen notlardan
anl(cid:213)yoruz. Genç Evliyagil, edebiyat üzerine s(cid:213)k s(cid:213)k sohbet ettiklerini belirtse de
Yahya Kemal’in neler söyledi(cid:247)i üzerinde uzun uzun durmaz. Defterden Yahya
Kemal’in (cid:250)iir anlay(cid:213)(cid:250)(cid:213)n(cid:213) ve dönemin genç (cid:250)airleri nas(cid:213)l ele(cid:250)tirdi(cid:247)ini, Necdet
Evliyagil’in notlar(cid:213)ndan anl(cid:213)yoruz. Necdet Evliyagil, Yahya Kemal’in “Haydi
benim aziz dostum Evliyagil, gençlerden (cid:250)iirler oku da kulaklar(cid:213)m(cid:213)zdaki pas(cid:213) sil!”
(Evliyagil ?: 3) sözleri üzerine, Orhan Veli’den, Salâh Birsel’den ve Orhan Murat
Ar(cid:213)burnu’ndan (cid:250)iirler okudu(cid:247)unu söyler. Defterde bu (cid:250)iirlere yer verilmemi(cid:250)tir.
Evliyagil, yeni yay(cid:213)mlanan (cid:250)iirleri a(cid:247)(cid:213)r a(cid:247)(cid:213)r okudu(cid:247)unu ve Yahya Kemal’in
ne(cid:250)esinin yerine geldi(cid:247)ini sözlerine ekler. Evliyagil, Yahya Kemal’in bir hayli
güldükten sonra, sohbetlerinin (cid:250)öyle devam etti(cid:247)ini yazar:
“‘Nas(cid:213)l buluyorsun bu (cid:250)iirleri’ diye benim kendilerine sormak istedi(cid:247)im suali,
bana yönelttiler. 6 Uzun boylu münaka(cid:250)as(cid:213)n(cid:213) yapmad(cid:213)m; fakat bizde serbest
vezin ve kafiyenin suistimal edildi(cid:247)ini, s(cid:213)rf etrafta orijinalite yarat(cid:213)lmak
maksadile bu gibi m(cid:213)sralar(cid:213)n karaland(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213) ileri sürdüm.
Üstad: ‘Bunlar (cid:250)iir de(cid:247)il; birer fantezidir.’ diye söze ba(cid:250)lad(cid:213) ve: ‘(cid:248)yi
yazabilmek için hissetmek laz(cid:213)md(cid:213)r. (cid:248)nsan hissetti(cid:247)i (cid:250)eyleri de ancak
kafas(cid:213)ndaki kültürün derecesine göre bir tasnife tutabilir. Bo(cid:250) kafa ve bo(cid:250) bir
ruhun yarat(cid:213)c(cid:213)l(cid:213)(cid:247)(cid:213) bahis konusu olamaz (de(cid:247)ildir).’ ” (Evliyagil ?: 3)

4 Bu sat(cid:213)r hiç okunmuyor ve silik, parantez içindeki sözler taraf(cid:213)mca eklenmi(cid:250) bir
tahmindir.
5 Sayfan(cid:213)n bitimine denk gelen bu sat(cid:213)r silik ve hiç okunmuyor.
6 Necdet Evliyagil, “yönelttiler” sözcü(cid:247)ünün yan(cid:213)nda “tevcih etiler” ifadesinin üstünü
çizmi(cid:250)tir. Bu da Necdet Evliyagil’in eskiyen sözcükler yerine konu(cid:250)ulan bir dille yazmay(cid:213)
tercih etti(cid:247)ini gösterir.
176
Türkbilig, 2011/22: 171- 184.
YAHYA KEMAL’E DA(cid:248)R B(cid:248)R DEFTER: NECDET EVL(cid:248)YAG(cid:248)L’(cid:248)N ANILARI
Yahya Kemal (cid:250)airli(cid:247)in, yaratman(cid:213)n kültürle, bilgiyle ilgili oldu(cid:247)unun alt(cid:213)n(cid:213)
çizerek dönemin genç (cid:250)airlerinin (cid:250)iirlerini birer fantezi olarak de(cid:247)erlendirmi(cid:250)tir.
Oysa sanatç(cid:213) bir hayalperest de(cid:247)ildir. Tabiî burada Yahya Kemal “fantezi”yi biraz
olumsuzlukla e(cid:250)de(cid:247)er tutmu(cid:250)tur. Üstü kapal(cid:213) da olsa, Yahya Kemal dönemin genç
(cid:250)airlerinin yazd(cid:213)klar(cid:213)n(cid:213)n pek iyi olmad(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213) ve genç (cid:250)airlerin birikimsiz olduklar(cid:213)
için (cid:250)airlik heveslerinin geçici oldu(cid:247)unu sezdirmi(cid:250)tir. Yahya Kemal “Yeni (cid:249)iir” diye
adland(cid:213)r(cid:213)lan bu (cid:250)iir anlay(cid:213)(cid:250)(cid:213)n(cid:213)n “histen ve dü(cid:250)ünceden uzak birtak(cid:213)m kelimeleri yan
yana getirmek”ten (Evliyagil ?: 10) ibaret oldu(cid:247)unu söyler ki ona göre bu (cid:250)iir
de(cid:247)ildir. Necdet Evliyagil, Yahya Kemal’in genç (cid:250)air dü(cid:250)man(cid:213) olmad(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213), daha
önceki konu(cid:250)malar(cid:213)nda defalarca Orhan Veli’yi be(cid:247)enmedi(cid:247)ini dile getirse de;
Orhan Veli’nin Nasreddin Hoca kitab(cid:213)n(cid:213) be(cid:247)endi(cid:247)ini, Orhan Veli’nin konular(cid:213) güzel
i(cid:250)ledi(cid:247)ini belirtti(cid:247)ini söyler. Yahya Kemal’in, (cid:250)iir yazmak için his ve dü(cid:250)üncenin
kâfi gelmedi(cid:247)ini, çal(cid:213)(cid:250)man(cid:213)n da gerekli oldu(cid:247)unu ima etti(cid:247)ini ifade eder (Evliyagil
?: 13(cid:326)14).
Ba(cid:250)ka bir konu(cid:250)mas(cid:213)nda ise Yahya Kemal, vezin ve kafiye tart(cid:213)(cid:250)malar(cid:213)n(cid:213)n Türk
(cid:250)iirini olumsuz etkiledi(cid:247)inin alt(cid:213)n(cid:213) çizerek Avrupa’da ve bizdeki edebî olaylar
aras(cid:213)ndaki farka de(cid:247)inmi(cid:250)tir:
“Hatta bir aral(cid:213)k: ‘ Ziya Gökalp, (cid:250)iirde, bir vezin/kafiye meselesi diye ortaya
bir (cid:250)ey atm(cid:213)(cid:250)t(cid:213)r. (cid:249)iir vezinli kafiyeli mi; yoksa serbest mi olsun… diye. (cid:248)(cid:250)te bu
iddialar (cid:250)iirimizi yirmi y(cid:213)l geri b(cid:213)rakm(cid:213)(cid:250)t(cid:213)r. Biz kendimizi di(cid:247)er Avrupa
memleketlerindeki gibi sanat hareketlerile hiçbir zaman k(cid:213)yaslamamal(cid:213)y(cid:213)z.
Fransa’da bir edebî cereyan ortaya at(cid:213)l(cid:213)r. Bu mevzu üzerinde günlerce kalem
çarp(cid:213)(cid:250)(cid:213)r. Nihayet bunlardan hangisi galip gelirse, cereyan(cid:213)n en iyi (cid:250)eklile
teessüs etmesini sa(cid:247)lam(cid:213)(cid:250) olur. Yüz kalemin 90. n(cid:213) -95. ni yeni bir ekolü
mü(cid:250)tereken kurmu(cid:250) olurlar. Bizde hadiseler böyle de(cid:247)ildir. Herhangi bir
edebî hadiseyi taklit veya kopya eden kimse bir veya iki ki(cid:250)idir.” (Evliyagil ?:
5)
Yahya Kemal, Necdet Evliyagil’le sohbet ederken laf(cid:213) bir gün Mehmet Emin
Yurdakul’a getirdi(cid:247)ini belirtir. Türk Oca(cid:247)(cid:213)’n(cid:213)n ilk kuruldu(cid:247)u günlerde Hamdullah
Suphi’nin evinde topland(cid:213)klar(cid:213)n(cid:213) söyleyen Yahya Kemal, o günlerde Hamdullah
Suphi’nin kendisini, “Yahu, Mehmet Emin Bey (cid:250)iirlerini zat(cid:213)âlinize ithaf ediyor ve
her f(cid:213)rsatta sizden sitayi(cid:250)le bahsediyor. Niçin, kendisine ehemmiyet vermiyorsun?”
(Evliyagil ?: 6) sorusunu nas(cid:213)l cevapland(cid:213)rd(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213) genç Evliyagil’e (cid:250)öyle anlat(cid:213)r:
“ Ben de: ‘Mehmet Emin Beyi insan olarak be(cid:247)enirim fakat (cid:250)airlik cephesi
yoktur…’ dedim. Ve ifade ettim: ‘Kendilerine insan Mehmet Emin olarak
daima hörmetim vard(cid:213)r. Fakat (cid:250)air ve sanatkâr M. Emin olarak de(cid:247)il.
Meselâ: ‘Ben bir Türküm dinim cinsim uludur.’ m(cid:213)sraile de bunu isbat
etmiyor mu. O zaman itiraz ettim: ‘Mehmet Emin Bey, politikay(cid:213) (cid:250)iire, güzel
sanatlara vas(cid:213)ta yapm(cid:213)(cid:250)t(cid:213)r. Böyle (cid:250)ey olamaz. Bir defa, Türkçede: Ben bir
Türküm diye bir tabir olamaz, bu, Ben Türküm, (cid:250)eklinde ifade edilir. ”
(Evliyagil ?: 6(cid:326)7)
Yahya Kemal, kendisine yöneltilen ele(cid:250)tirileri, ba(cid:250)ka bir (cid:250)airi neden
be(cid:247)enmedi(cid:247)ini böylelikle temellendirmi(cid:250) olur; (cid:250)air dilin özensiz kullan(cid:213)m(cid:213)n(cid:213)
ele(cid:250)tirmi(cid:250)tir.
Yahya Kemal’le Necdet Evliyagil’in yak(cid:213)nl(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213) ise yine (cid:250)u sözlerden anlamak
mümkündür:
177
Türkbilig, 2011/22: 171- 184.
Hafize (cid:249)AH(cid:248)N
“Üstadla Park Otel’den bir otomobile bindik. Aptulllah Efendi Lokantas(cid:213)na
yeme(cid:247)e gidiyordu. Bana da israr etti. Fakat benim, Üniversite Rektörünün
konferans(cid:213)na gitmem laz(cid:213)m geldi(cid:247)ini söyleyerek yan(cid:213)ndan ayr(cid:213)ld(cid:213)m.”
(Evliyagil ?: 26)
Bu defterde dikkatimizi çeken bir nokta, Evliyagil’in radyoda yapaca(cid:247)(cid:213) konu(cid:250)ma
üzerine Yahya Kemal’den izin istemesidir. Yahya Kemal bir müddet hastanede
tedavi görür. Evliyagil’in hastanede de Yahya Kemal’i ziyaret etti(cid:247)ini notlardan
ö(cid:247)reniyoruz. Evliyagil, radyoda yapaca(cid:247)(cid:213) konu(cid:250)man(cid:213)n metnini yay(cid:213)ndan önce
Cerrahpa(cid:250)a Hastanesinde tedavi gören Yahya Kemal’e 24 Ocak 1950’de okudu(cid:247)unu
ve (cid:250)airin metni çok be(cid:247)endi(cid:247)ini not eder (Evliyagil ?: 18). Ancak, Evliyagil’in daha
sonra radyo program(cid:213)ndaki konu(cid:250)malar(cid:213) kitapla(cid:250)t(cid:213)rarak Edebi Konu(cid:250)malar ad(cid:213)yla
yay(cid:213)mlad(cid:213)(cid:247)(cid:213) kitapta böyle bir metin yoktur. Edebi Konu(cid:250)malar’(cid:213) 1959 y(cid:213)l(cid:213)nda
yay(cid:213)mlayan Evliyagil’in bu kitaptaki Yahya Kemal’e dair tek yaz(cid:213)s(cid:213), “Yahya Kemal
(1884-1958)” ba(cid:250)l(cid:213)kl(cid:213) yaz(cid:213)d(cid:213)r. Belirtti(cid:247)imiz yaz(cid:213)n(cid:213)n içeri(cid:247)i de (cid:250)airin vefat(cid:213)
dolay(cid:213)s(cid:213)yla yaz(cid:213)ld(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213) desteklemektedir. Bu nedenle, Necdet Evliyagil’in Yahya
Kemal’e okudu(cid:247)unu belirtti(cid:247)i radyo konu(cid:250)mas(cid:213)n(cid:213) yap(cid:213)p yapmad(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213) bilemiyoruz.
Evliyagil, “Bu sayfada Orhan Veli’den, Oktay Rifat’tan ve Ercüment Behzat’tan
(cid:250)iirler okudum.” diyerek Yahya Kemal’e okudu(cid:247)u (cid:250)iirleri yazm(cid:213)(cid:250), ama Yahya
Kemal’le neler konu(cid:250)tuklar(cid:213)n(cid:213) aktarmam(cid:213)(cid:250)t(cid:213)r. Necdet Evliyagil, muhtemelen deftere
neler konu(cid:250)tuklar(cid:213)n(cid:213) yazmay(cid:213) planl(cid:213)yordu. Bu sayfalar(cid:213)n sonunda o görü(cid:250)mede
Yahya Kemal’in karyolas(cid:213)n(cid:213)n üzerinde Ahmet Hamdi Tanp(cid:213)nar’(cid:213)n son ç(cid:213)kan kitab(cid:213)
Huzur’u eline ald(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213) ve sayfalar(cid:213)n(cid:213) çevirirken gözlerinin doldu(cid:247)unu belirtir
(Evliyagil ?: 31-32).
Deftere kaydedilen an(cid:213)lardan bir ba(cid:250)kas(cid:213) da Yahya Kemal’in titizli(cid:247)ini gösterir
niteliktedir. Ak(cid:250)am gazetesinde Cemaleddin isimli ki(cid:250)inin hastanede hastabak(cid:213)c(cid:213)larla
yapt(cid:213)(cid:247)(cid:213) röportaj(cid:213) çok zay(cid:213)f buldu(cid:247)unu söyler. Nurullah Ataç’(cid:213)n Cumhuriyet’te
yay(cid:213)mlanmaya ba(cid:250)layan makalelerini ise “Buz gibi bir ifade ve gene ma(cid:247)nas(cid:213)z
birtak(cid:213)m fikir k(cid:213)r(cid:213)nt(cid:213)lar(cid:213)… Cumhuriyet’e hiç te gitmiyor…” (cid:250)eklinde de(cid:247)erlendirir
(Evliyagil ?: 25).
Yahya Kemal’i ziyarete gitti(cid:247)inde ellerinden öperek ona hürmetini her defas(cid:213)nda
gösteren Necdet Evliyagil’in kaydetti(cid:247)i (cid:250)u sözler de (cid:250)airin ilgiden ne kadar
ho(cid:250)land(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213) ve kendisine gösterilen sevgiyi hiçbir (cid:250)eye de(cid:247)i(cid:250)medi(cid:247)ini gösteriyor:
“Yeni (cid:248)stanbul gazetesi benden (cid:250)iir istedi ve bol para verece(cid:247)ini de bu arada
zikretti… Ben Nadir ve Do(cid:247)an beylerden büyük alaka görüyorum. Hiç
(cid:250)iirlerimi Cumhuriyet’ten ba(cid:250)ka gazetede ne(cid:250)reder miyim?..” (Evliyagil ?:
26)
Evliyagil’in Yahya Kemal’le ilgili an(cid:213)lar(cid:213)ndan olu(cid:250)an bu defter, Evliyagil’den
ziyade Yahya Kemal’in (cid:250)iirle ve genç (cid:250)airlerle ilgili dü(cid:250)üncelerine dairdir. Yahya
Kemal, bugün için Türk (cid:250)iirinin klasikle(cid:250)mi(cid:250) (cid:250)airlerini, 1950’lilerde -(cid:250)iirlerini
yay(cid:213)mlad(cid:213)klar(cid:213) dönemde- be(cid:247)enmez ve Evliyagil’in okudu(cid:247)u örnekleri ele(cid:250)tirir.
Pekiyi, Evliyagil de Yahya Kemal gibi dü(cid:250)ünür diyebilir miyiz? Bu defterden
hareketle o s(cid:213)ralarda yirmili ya(cid:250)lardaki Evliyagil’in Yahya Kemal’den etkilenerek
benzer dü(cid:250)ünceler içinde olaca(cid:247)(cid:213)n(cid:213) kestirmek güç de(cid:247)ildir.
178
Türkbilig, 2011/22: 171- 184.
YAHYA KEMAL’E DA(cid:248)R B(cid:248)R DEFTER: NECDET EVL(cid:248)YAG(cid:248)L’(cid:248)N ANILARI
Yahya Kemal’i hu(cid:250)u içinde dinleyen Evliyagil’in suskunlu(cid:247)u, ona duydu(cid:247)u
hayranl(cid:213)ktan ileri gelir. Ona yak(cid:213)n olmak, onunla sohbet etmek onun için çok
ba(cid:250)kad(cid:213)r. (cid:249)iir dünyas(cid:213)n(cid:213)n kap(cid:213)lar(cid:213)n(cid:213) bu sohbetlerle aralad(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213) hisseder. Hayat(cid:213)
boyunca Yahya Kemal’e ve onun (cid:250)iir esteti(cid:247)ine sad(cid:213)k kalmas(cid:213) ve Yahya Kemal gibi
(cid:250)iiri alg(cid:213)lamayanlar(cid:213) be(cid:247)en(e)memesi bundan ileri gelir.7
Asl(cid:213)nda Necdet ve (cid:249)evket Evliyagil karde(cid:250)lerin Yahya Kemal’e kar(cid:250)(cid:213)
benimsedikleri anlay(cid:213)(cid:250) da günlük ya(cid:250)amda Yahya Kemal’i tan(cid:213)yan her insan(cid:213)n (cid:250)airi
farkl(cid:213) de(cid:247)erlendirebilece(cid:247)ini kan(cid:213)tlar. Necdet Bey’in o(cid:247)lu Sarp Evliyagil, babas(cid:213)
Necdet Evliyagil Yahya Kemal’in bir foto(cid:247)raf(cid:213)n(cid:213) ömrü boyunca ne kadar itina
gösterip (cid:250)iir esteti(cid:247)ini be(cid:247)enmi(cid:250) olsa da (cid:249)evket Bey’in Yahya Kemal için “tam bir
mon(cid:250)er” ifadesini kulland(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213) kendisiyle yapt(cid:213)(cid:247)(cid:213)m(cid:213)z görü(cid:250)melerde ifade etmi(cid:250)tir.
Asl(cid:213)nda iki karde(cid:250)in Yahya Kemal’i benimseyi(cid:250)leri, ya(cid:250)am(cid:213) farkl(cid:213) alg(cid:213)lamalar(cid:213)ndan
kaynaklan(cid:213)r. Bir görüntü, bir ki(cid:250)i her bireyin özel ya(cid:250)am(cid:213)nda farkl(cid:213) anlamlar(cid:213)
ça(cid:247)r(cid:213)(cid:250)t(cid:213)r(cid:213)r ve ki(cid:250)inin görü(cid:250)leri oldu(cid:247)u kadar ya(cid:250)am(cid:213) alg(cid:213)lay(cid:213)(cid:250) biçimi de
de(cid:247)erlendirmelerini etkiler. Hayat(cid:213)n(cid:213)n sonuna kadar (cid:250)iir yazan biri olan Necdet
Evliyagil için Yahya Kemal, sisler ülkesinin padi(cid:250)ah(cid:213), ula(cid:250)(cid:213)lamaz ve eri(cid:250)ilemez bir
(cid:250)airdir; herkesin yak(cid:213)ndan görebilece(cid:247)i, tan(cid:213)yabilece(cid:247)i biri de(cid:247)ildir. Gerek gençlik
y(cid:213)llar(cid:213)nda, gerekse sonras(cid:213)nda Evliyagil’e göre; o hep eri(cid:250)ilmezdir, hem (cid:250)iir üslubu
hem de hiç kimseye kendisine oldu(cid:247)u kadar yak(cid:213)n olmamas(cid:213)yla.
Bu görü(cid:250)melerde Yahya Kemal’in yorumlar(cid:213)n(cid:213) bir dinleyici olarak de(cid:247)erlendiren
Evliyagil’in, ilerleyen y(cid:213)llarda onun dü(cid:250)üncelerini benimsedi(cid:247)ini görüyoruz.
Nitekim II. Yenilerin (cid:250)iir anlay(cid:213)(cid:250)(cid:213)na sahip (cid:250)airleri ele(cid:250)tirmesi de bunu kan(cid:213)tlar.
Necdet Evliyagil, Yahya Kemal’i bir ö(cid:247)renci edas(cid:213)yla dinler ve kendi sözlerinden
çok Yahya Kemal’in sözlerine defterde yer verir. Genç bir (cid:250)airin heyecan(cid:213)n(cid:213) ta(cid:250)(cid:213)r bu
görü(cid:250)meler. Yahya Kemal Türk Oca(cid:247)(cid:213)’nda yapt(cid:213)(cid:247)(cid:213) konu(cid:250)malarla döneminde pek
çok ki(cid:250)iyi ve özellikle gençleri etkiler. Necdet Evliyagil de o gençlerden biri, dahas(cid:213)
ona hayran bir (cid:250)air aday(cid:213) olarak Yahya Kemal’i dinler. Çok fazla yorum yapmayan
Evliyagil, konu(cid:250)tu(cid:247)u zaman da daha çok Yahya Kemal’i tasdik eden bir ö(cid:247)rencidir.
Necdet Evliyagil, Yahya Kemal’le görü(cid:250)melerinin on y(cid:213)l kadar sürdü(cid:247)ünü
televizyondaki (cid:250)iir program(cid:213) için haz(cid:213)rlad(cid:213)(cid:247)(cid:213) “Ölümünün 22. Y(cid:213)l(cid:213)nda Yahya Kemal’i
Anarken-8 Kas(cid:213)m” adl(cid:213) metinde belirtir; fakat bizim elimizdeki metin on y(cid:213)la dair
de(cid:247)il de 1948, 1949 ve 1950 y(cid:213)llar(cid:213)na ait notlardan olu(cid:250)maktad(cid:213)r. 1940’lardan sonra
tuttu(cid:247)u bu defterde, Evliyagil’in ne geçmi(cid:250)i ne de (cid:250)airin bir sözünü ele(cid:250)tirdi(cid:247)ini
defterdeki notlar ortaya koymaktad(cid:213)r. Yani Evliyagil, 1980’lerde de Yahya Kemal’i
1940’l(cid:213) y(cid:213)llardaki gibi alg(cid:213)lar, (cid:250)airin de(cid:247)erini gençlik y(cid:213)llar(cid:213)n(cid:213)n da etkisiyle
hat(cid:213)ralar(cid:213)nda aynen korur. Sadece (cid:250)iirlerinin büyüsünü saklamaz belle(cid:247)inde, onu
bütünüyle ya(cid:250)at(cid:213)r hayat(cid:213)nda. Defterin sonradan tutulan notlardan olu(cid:250)turulmas(cid:213)na
ra(cid:247)men, Evliyagil’in hiçbir ele(cid:250)tiri getirmemesi de bize an(cid:213)lar(cid:213)n zihinde aynen
sakland(cid:213)(cid:247)(cid:213)n(cid:213) gösterir. Necdet Evliyagil’in Yahya Kemal’i hiçbir (cid:250)ekilde
ele(cid:250)tirmemesi; Evliyagil’in sevgisinden, klasik bir ya(cid:250)am(cid:213) ve onun geleneksel

7 Bkz. Cumhuriyet Döneminin Tan(cid:213)(cid:247)(cid:213) Necdet Evliyagil adl(cid:213) kitaptan “Necdet Evliyagil’in
(cid:249)iir Anlay(cid:213)(cid:250)(cid:213)” (134(cid:326)141), “Necdet Evliyagil’in Yahya Kemal Hakk(cid:213)ndaki Yaz(cid:213)lar(cid:213)”
(123(cid:326)130) bölümlerine.
179
Türkbilig, 2011/22: 171- 184.
Hafize (cid:249)AH(cid:248)N
tavr(cid:213)n(cid:213) benimsemesinden kaynaklanmaktad(cid:213)r. Y(cid:213)llar geçse de ki(cid:250)i hat(cid:213)rlamak
istedi(cid:247)i gibi hat(cid:213)rlar sevdi(cid:247)i ki(cid:250)iyi. Evliyagil için Yahya Kemal sadece bir (cid:250)air
de(cid:247)ildir; dan(cid:213)(cid:250)(cid:213)labilen, konu(cid:250)ulabilen, bir arkada(cid:250) ve bir ö(cid:247)retmendir. Evliyagil,
ömrünce bu arkada(cid:250)l(cid:213)(cid:247)(cid:213)n sevgisini içinde ta(cid:250)(cid:213)m(cid:213)(cid:250)t(cid:213)r. Necdet Evliyagil’in an(cid:213)lar(cid:213)ndaki
Yahya Kemal’i ya(cid:250)atmak istemesini, onun gibi (cid:250)iir yazmaya çal(cid:213)(cid:250)mas(cid:213)n(cid:213) do(cid:247)al
kar(cid:250)(cid:213)lamak gerekir. Hangi genç çok istedi(cid:247)i bir konuda yard(cid:213)m ald(cid:213)(cid:247)(cid:213), yol almas(cid:213)n(cid:213)
sa(cid:247)lad(cid:213)(cid:247)(cid:213) birini unutabilir ki?
Necdet Evliyagil’in bu defteri Yahya Kemal’i anlatan gizli kalm(cid:213)(cid:250) bir belgedir.
Evliyagil, sevgisini anlat(cid:213)rken ayn(cid:213) zamanda Yahya Kemal’e bak(cid:213)(cid:250)(cid:213)n(cid:213), kendi
dünyas(cid:213)ndaki yerini de yans(cid:213)t(cid:213)r.
Necdet Evliyagil’in tuttu(cid:247)u defter, Yahya Kemal’in bir ku(cid:250)a(cid:247)(cid:213) nas(cid:213)l derinden
etkiledi(cid:247)ini kan(cid:213)tlamas(cid:213) bak(cid:213)m(cid:213)ndan önemli oldu(cid:247)u gibi, Yahya Kemal’in son
günlerini, hastal(cid:213)k sürecini, otel ve hastane hayat(cid:213)n(cid:213), çevresindeki insanlar(cid:213),
karakterinin baz(cid:213) özelliklerini ö(cid:247)renmemiz aç(cid:213)s(cid:213)ndan da dikkat çekici ve önemli bir
belgedir.

KAYNAKÇA
EVL(cid:248)YAG(cid:248)L, Necdet (1985), (cid:249)iir’de Lirizm ve Rezilizm (Birinci Kitap), ?, ?.
EVL(cid:248)YAG(cid:248)L, Necdet (1980/ XIII), “Ölümünün 22. Y(cid:213)l(cid:213)nda Yahya Kemal’i Anarken-8
Kas(cid:213)m”, Ajans-Türk Kütüphanesi: Necdet Evliyagil Ar(cid:250)ivi.
EVL(cid:248)YAG(cid:248)L, Necdet (1959), Edebi Konu(cid:250)malar, Ankara: Ajans-Türk Matbaas(cid:213).
EVL(cid:248)YAG(cid:248)L, Necdet (?/ ), Yahya Kemal Beyatl(cid:213) ile Konu(cid:250)malar (1945’den itibaren),
Ajans-Türk Kütüphanesi: Necdet Evliyagil Ar(cid:250)ivi.
(cid:249)AH(cid:248)N, Hafize (2009), Cumhuriyet Döneminin Tan(cid:213)(cid:247)(cid:213) Necdet Evliyagil, Ankara: Ajans-
Türk.
TANPINAR, Ahmet Hamdi (2005), Yahya Kemal, (cid:248)stanbul: Dergâh Yay(cid:213)nlar(cid:213).

180