Wolni i zniewoleni. Głosy grup podporządkowanych w historii imperium portugalskiego

480 Pages·2022·74.099 MB·Polish

by  AGATA BŁOCH

Błoch

WOLNI I ZNIEWOLENI
MONOGRAFIE
FUNDACJI NA RZECZ NAUKI POLSKIEJ
RADA WYDAWNICZA
Andrzej Borowski, Michał Buchowski, Magdalena Micińska,
Andrzej Pieńkos, Szymon Wróbel
FUNDACJA NA RZECZ NAUKI POLSKIEJ
Agata BłochZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
W O L N I I Z N IE W O L E N I
GŁOSY GRUP PODPORZĄDKOWANYCH
W HISTORII IMPERIUM
PORTUGALSKIEGO
TORUŃ 2022
Wydanie książki jest subwencjonowane
w ramach programu Monografie
przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej
Redaktor tomutsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
Patryk Chłopek
Korekta techniczna
Agnieszka Markuszewska
Projekt okładki i obwoluty
Barbara Kaczmarek
Rysunek: Mariola Landowska 2017
Printed in Poland
© Copyright by Agata Błoch
and Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Toruń 2022
ISBN 978-83-231-4760-2 (oprawa twarda)
cISBN 978-83-231-4761-9
DOI https://doi.org/1o.12775/978-83-231-4761-9
WYDAWNICTWO NAUKOWE
UNIWERSYTETU MIKOŁAJA KOPERNIKA
Redakcja: ul. Gagarina 5,87-100 Toruń
tel. [phone], fax [phone]
e-mail: [email protected]
Dystrybucja: ul. Mickiewicza 2/4,87-100 Toruń
tel /fax: [phone], e-mail: [email protected]
www.wydawnictwoumk.pl
Wydanie pierwsze
Druk: Drukarnia Wydawnictwa Naukowego UMK
Oprawa: Abedik Sp. z 0.0.
ul. Glinki 84,85-861 Bydgoszcz
Spis treściZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
WYKAZ SKRÓTÓW..................................................................................................................... 9
WSTĘP............................................................................................................................................... 11
ROZDZIAŁ 1. GRUPY PODPORZĄDKOWANE - KONCEPCJE, TEORIE
I KIERUNKI BADAWCZE........................................................................................................ 25
Kwestie epistemologiczne............................................................... 25
Początek badań nad grupami podporządkowanymi.................. 29
Gayatri Chakravorty Spivak............................................................ 31
Latin American Subaltern Studies Group..................................... 38
Brazylijskie grupy podporządkowane w ujęciu Spivak.............. 45
Zastosowanie teorii grup podporządkowanych w historii
nowożytnej - przykład Jacobusa Elisy Johannesa Capiteina .... 49
ROZDZIAŁ 2. KIERUNKI BADAWCZE WZGLĘDEM GRUP
PODPORZĄDKOWANYCH W KOLONIALNYM
IMPERIUM PORTUGALSKIM.............................................................................................. 53
Wstęp do kierunków badawczych względem grup
podporządkowanych w historiografii luzo-brazylijskiej............ 53
Portugalska narracja historiograficzna w XIX i XX w. .............. 54
Brazylijska narracja historiograficzna w XX i XXI w................. 61
Historia społeczna niewolnictwa w brazylijskiej narracji
historiograficznej w XX w....................................................... 64
Historia Indian w brazylijskiej narracji historiograficznej
w XX w....................................................................................... 67
Narracja historiograficzna o kolonialnym imperium
portugalskim..................................................................................... 70
Antonio Manuel Hespanha i pluralizm administracyjny
kolonialnego imperium portugalskiego........................................ 72
Portugalska monarchia wielokontynentalna............................... 74
6ZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA SPIS TREŚCI
ROZDZIAŁ 3. MOZAIKA KOLONIALNEGO SPOŁECZEŃSTWA....................... 79
Wyobrażenia Portugalczyków o swoim imperium zamorskim
w okresie nowożyt nym................................................................ 79
Zarys grup podporządkowanych zamieszkujących atlantycki
obszar kolonialnego imperium portugalskiego.......................... 86
Mniejszości religijne: niewierni, żydzi i żydowscy
konwertyci............................................................................ 88
Mniejszości etniczne: Cyganie i ludy autochtoniczne
Brazylii................................................................................. 97
Podziały rasowe.................................................................... 112
Status społeczny.................................................................... 125
Podział na płeć..................................................................... 136
Miseraveis, Imperium Cienia i ostracyzm.......................... 146
ROZDZIAŁ 4. GŁOSY Z PERYFERII. ROLA GRUP PODPORZĄDKOWANYCH
W BUDOWANIU KOLONIALNEGO IMPERIUM PORTUGALSKIEGO .... 1 59
Główny zarys obiegu korespondencji administracyjnej
wiatach 1642-1822..................................................................... 159
Petycje grup podporządkowanych.............................................. 171
Podejście egodokumentalne przy analizie petycji............... 171
Petycje dotyczące wolności rdzennego podmiotu
kolonialnego......................................................................... 179
Zniewolony wbrew prawu................................................... 193
Protekcja królewska.............................................................. 200
Prawo cywilne i prawo karne............................................... 213
Dostęp do stanowisk........................................................... 233
Migracje na terenie imperium portugalskiego................... 250
Spory o ziemię i wspólną przestrzeń................................... 257
ROZDZIAŁ 5. CZY PODPORZĄDKOWANY INNY MÓGŁ PRZEMÓWIĆ?..... 267
(Nie)zależność kolonialnych peryferii wobec metropolii.......... 267
Podporządkowany Inny w kolonialnym imperium
portugalskim............................................................................... 271
Sieci społeczne jako działalność podmiotu
i świadomość istnienia relacji..................................................... 289
Mechanizmy podejmowania decyzji w okresie panowania
JanaV.......................................................................................... 306
Czy każdy podporządkowany Inny mógł przemawiać?............. 3 21