türkiye'de bağımsız denetim ve geleceği üzerine arama toplantısı ve

24 Pages·2013·1.1 MB·Turkish

İSTANBUL SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER ODASI
ISTANBUL CHAMBER OF CERTIFIED PUBLIC ACCOUNTANTS
TÜRKİYE’DE BAĞIMSIZ DENETİM VE
GELECEĞİ ÜZERİNE ARAMA
TOPLANTISI VE SONUÇ BİLDİRGESİ
A RESEARCH MEETING ON
INDEPENDENT AUDITING AND ITS
FUTURE IN TURKEY AND FINAL
DECLARATION
Mayıs 2013
2
TÜRKİYE’DE BAĞIMSIZ
DENETİM VE GELECEĞİ
ÜZERİNE ARAMA
TOPLANTISI VE
SONUÇ BİLDİRGESİ
A ROUNTABLE DISCUSSION
ON INDEPENDENT AUDITING
AND ITS FUTURE IN TURKEY
AND FINAL DECLARATION
SUNUŞ
Bilindiği gibi, şeffaflık, hesap verilebilirlik, doğruluk, sorumluluk ilkelerinin üzerine oturtulan ve
uzunca bir süre kamuoyunda tartışılan 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (Yeni TTK) 14 Şubat 2011 günü
Resmi Gazete’de yayınlanarak, genel hükümleri 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girmek üzere ka-
nunlaşmıştır.
Ne yazık ki yürürlüğüne girmesine çok az bir süre kala, önce, 02 Kasım 2011 günü 660 sayılı Kanun
Hükmünde Kararname ile ardından da 26 Haziran 2012 tarihinde 6335 Kanun ile Yeni TTK’nın amacına
ulaşmasında en önemli fonksiyonu yerine getirecek düzenlemelerinden olan başta sermaye şirketlerin-
de bağımsız denetim ve finansal raporlama konusu olmak üzere geriye gidiş olarak değerlendirdiğimiz
çok önemli değişikler yapıldı.
Nihayetinde 26 Aralık 2012 tarihinde Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu
(KGK) 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye dayanarak “Bağımsız Denetim Yönetmeliği” ni yayın-
ladı.
Yaklaşık 35.000 üyesi ile Türkiye’nin en büyük, dünyanın da sayılı meslek mensubuna sahip meslek
odalarından birisi olan İSMMMO’nun, mesleğimizin uluslararası standartlara uygun gelişimi için mes-
lek yasamızın verdiği görev ve sorumluluk doğrultusunda, daha önce enflasyon düzeltmesi, KOBİ finan-
sal raporlama standardı gibi konularda ilgili tarafları bir araya getirerek, arama toplantıları düzenledik.
Bu kez de, bağımsız denetimle ilgili olarak bugün geldiğimiz noktada, gerek 3568 sayılı Meslek
Yasamız ve yapılan yeni düzenlemeler gerekse uluslararası uygulamalar ışığında, “Türkiye’de Bağımsız
Denetimin Geleceğinin Ne Olması Gerektiği” üzerinde, konunun taraflarının tartışması ve sonuçta hem-
fikir olunan bir yol haritası ve ortak bildiri metninin oluşturulup kamuya duyurulmasını İSMMMO olarak
çok önemli bir kamusal görev saydık ve bu arama toplantısını gerçekleştirdik.
Arama toplantısına katılan hocalarımıza, Kamu Kurumlarımızın, mesleki derneklerimizin, bağım-
sız denetim şirketlerinin ve TÜRMOB temsilcilerine mesleğimiz adına çok teşekkür ederim.
Saygılarımla,
Yahya ARIKAN
İSMMMO Başkanı
İstanbul, 02.03.2013
4
INTRODUCTION
As it is well known, the Turkish Commercial Code number 6102 (New TCC) which puts emphasis on
transparency, accountability, accuracy and responsibility and is discussed in detail publically for a while
has been adopted as a law by publishing it in the Official Gazette on 14 February, 2011, and the general
provisions of which became effective as of 1 July 2012.
Unfortunately, remaining a very short time for that law to be effective, very crucial amendments
have been effected, first, by the Statutory Decree number 660 on 2 November 2011 and, later, by a
Law number 6335 on 26 June 2012, which we interpret as going backward in relation to independent
auditing and financial reporting, initially, in stock corporations, which compose very important
regulations that put in force the most significant function enabling the TCC to achieve its purpose.
Ultimately, the Public Oversight and Accounting and Auditing Standards Authority (POA) published
an “Independent Auditing Regulation” on 26 December 2012 on the basis of Statutory Decree number
660.
As Istanbul Chamber of Certified Public Accountants (ICCPA), which is one of the biggest
professional chambers of Turkey with about 35.000 members and holds an important number of
professional members in the world, we have organized fact-finding meetings before, on inflation
adjustment and SME financial reporting standard and have brought relevant parties together for a
proper development of our profession with the international standards in accordance with the duty and
responsibility assigned by our law of profession.
And this time, at the current situation regarding the independent auditing, as ICCPA, we have
considered as a very important public duty of opening the issue for discussion of the parties on “What
Should be the Future of Independent Auditing in Turkey” and composing a road map and a common
memorandum on which the parties agree, and announcing it to the public, both in consideration of our
Law of Profession number 3568 and new regulations adopted and also international standards, and we
have organized this fact-finding meeting.
I thank you, in the name of our profession, our professors and all representatives of Public
Institutions, professional associations, independent auditing corporations and Union of Chambers of
Certified Public Accountants of Turkey (TURMOB) which participated in our meeting.
Respectfully Yours,
Yahya ARIKAN
ICCPA Chairman
5
TÜRKİYE’DE BAĞIMSIZ DENETİM VE GELECEĞİ ÜZERİNE ARAMA TOPLANTISI
VE SONUÇ BİLDİRGESİ
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun hazırlanması döneminde oluşturulan çalışma komitesi gerek
meslek örgütleri gerekse üniversiteler ile yoğun bir çalışma ve işbirliği içerisinde çalışmalarını buluna-
rak tamamlamıştır. Dolayısıyla, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu tam bir mutabakatla kanunlaşmıştır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun değişmeden önceki düzenlemelerinde, tüm işletmelerin mu-
hasebe kayıtlarını ve finansal raporlamalarını Uluslararası Muhasebe/Finansal Raporlama Standart-
larıyla tam uyumlu Türkiye Muhasebe/Finansal Raporlama Standartlarına uygun olarak yapmaları ve
tüm sermaye şirketlerinin finansal raporlarının 3568 sayılı yasa ile yetkilendirilmiş SMMM ve YMM’ler
tarafından bağımsız denetime tabi tutulmaları gerektiği belirtilmişti.
Ancak, bilindiği kadarıyla, 6335 sayılı Kanun ve 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin ha-
zırlanma sürecinde meslek örgütleri ve üniversitelerden görüş alınmamış ve işbirliği yapılmamıştır.
Bu sebeple üniversite öğretim üyeleri, bağımsız denetim firmaları ve meslek örgütlerinde yapılan bu
değişikliklerin ve oluşturulan Kurumun bilimsellikten, dünya uygulamalarından ve 6102 sayılı yasanın
oluşturulma ruhundan uzaklaştığı yönünde görüşler oluşmuştur.
Bu sebeple, Türkiye’de bağımsız denetimin geleceğiyle ilgili olarak 3568 sayılı Meslek Yasası, yapı-
lan yeni düzenlemeler ve uluslararası uygulamalar çerçevesinde, “Türkiye’de Bağımsız Denetimin Gele-
ceğinin Ne Olması Gerektiği” üzerinde, ilgili tarafların bir araya gelerek tartışması ve sonuçta hemfikir
olunan bir yol haritası ve ortak bir bildiri metninin oluşturulması gereği ortaya çıkmıştır.
Bu amaçla, 02.03.2013 tarihinde, İstanbul Divan Otelde; çeşitli üniversitelerden bağımsız denetim,
finansal raporlama, ticaret hukuku alanlarında çalışan 12 akademisyen ile kamu kurumları, bağımsız
denetim şirketleri, mesleki dernek, TÜRMOB ve oda temsilcilerinden 12 kişiden oluşan toplam 24 kişi-
nin katıldığı bir arama toplantısını gerçekleştirilmiştir.
Arama toplantısı; kıdemli bir üniversite öğretim üyesi moderatörlüğünde, katılanların 5 çalışma
grubuna ayrılmaları ve her çalışma grubunda üniversite öğretim üyeleri, bağımsız denetim şirketleri,
mesleki dernekler ve meslek odalarının temsilcilerinin yer almaları ve bu çalışma gruplarına üniversite
öğretim üyelerinin başkanlık yapmaları biçiminde gerçekleştirilmiştir.
Çalışma gruplarına aşağıda yer alan aynı sorular sorulmuştur. Bu sorular, çalışma grupları tarafın-
dan tartışılarak cevaplandırılmış ve bu cevaplar her bir çalışma grubu başkanı tarafından bir sunum
biçiminde tüm katılımcılarla paylaşılmıştır.
Bundan sonra, çalışma grupları başkanları bir araya gelerek her bir çalışma grubunun sorulara ver-
diği yazılı cevapları ayrı ayrı değerlendirdikten sonra ortak bir metin üzerinde uzlaşma sağlanmışlardır.
Böylece, aşağıda yer alan arama toplantısı sonuç bildirisi ortaya çıkmıştır.
Bu sonuç bildirisi, katılımcılara okunarak sunulmuş ve üzerinde görüş birliği sağlanmıştır.
6
A ROUNTABLE DISCUSSION ON INDEPENDENT AUDITING
AND ITS FUTURE IN TURKEY AND FINAL DECLARATION
A working committee constituted during the preparation stage of the Turkish Commercial Code number 6102
completed its work in close cooperation both with professional organizations and also universities. Therefore, the
Turkish Commercial Code number 6102 has become a law in absolute consensus.
It was stated in the Turkish Commercial Code number 6102, before it was amended, that all business enterpri-
ses shall keep accounting records and prepare financial reporting in accordance with the International Accounting/
Financial Reporting Standards and in consistency with the Turkish Accounting/Financial Reporting Standards, and
that the financial reporting of all stock corporations shall be subject to independent audit by Certified Public Ac-
countants and Sworn-in Certified Public Accountants which are authorized by the law number 3568.
But, as it is well known, neither opinion of the professional associations and universities was obtained nor any
cooperation was made with them in preparation stage of the Law number 6335 and the Statutory Decree number
660. Therefore, common understanding of participating university professors, representatives of audit firms and
professional associations is that, such amendments and formed Institution are drifting apart from worldwide pra-
ctice and the spirit of the Law number 6102.
Therefore, as a matter of fact, discussing on “What Should be the Future of Independent Audit in Turkey” by
bringing together the relevant parties, and composing a road map and a common memorandum on which most
parties agree have became a necessity with regard to the future of audit in Turkey, in the framework of Law of
Profession number 3568, newly adopted regulations and international practices.
For this purpose, a roundtable discussion was held on 02.03.2012, in Istanbul Divan Hotel, with 24 partici-
pants composing of 12 academicians from various universities studying on independent audit, financial reporting
and commercial law, and 12 representatives from the public institutions, audit firms, professional associations,
TURMOB and other chambers.
The roundtable discussion was held under the moderation of a senior university professor by dividing the
participants into 5 working groups and each group composed of university professor, representative of an audit
firm, professional association and chamber of profession, and the leadership responsibility in each group is taken
by one university professor.
The working groups were asked for certain questions. The questions were responded by the working groups
after having discussion within the group, and the responses were shared with all participants with a short presen-
tation by the group leaders.
Later on, the group leaders joined together and assessed the written responses given to the questions by each
working group and, then, a consensus was reached on a common text.
This final declaration was shared with all participants in order to reach mutual agreement thus, the following
final declaration is the result of this roundtable discussion.
7
TARTIŞMA KONULARI
Bağımsız denetim sürecinin taraflarından biri olan TÜRMOB ve İLGİLİ DİĞER
1
KURUM VE KURULUŞLAR (Mesleki Dernekler, Üniversiteler vb.), 660 sayılı KHK ile ku-
rulan Kamu Gözetim Kurumu’nun oluşumu, yaptığı düzenlemeler ve uygulamaları ile
TTK’nın 6335 sayılı Yasa ile değişim sürecinde etkili oldular mı? Bunlar arasında gerekli işbirliği
sağlandı mı? Bundan sonra nasıl bir işbirliği oluşturulmalıdır?
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun hazırlanması döneminde oluşturulan hazırlık komitesi gerek meslek ör-
gütleri gerekse de üniversiteler ile yoğun bir çalışma ve işbirliği içerisinde bulunmuştur. Bu sebeple 6102 sayılı
Kanunun ilk yayınlanan halinde muhasebe kayıtlarının ve finansal raporlamaların Uluslararası Finansal Raporlama
standartlarına tam uyumlu Türkiye Finansal Raporlama Standartlarına uygun olarak yapılması ve denetim işlem-
lerinin 3568 sayılı yasa ile yetkilendirilmiş SMMM ve YMM’ler tarafından yapılmasının yer aldığı metin üzerinde
mutabakat oluşmuştur.
Ancak 6335 sayılı kanun ve 660 sayılı KHK’nin hazırlanma sürecinde meslek örgütleri ve üniversiteler den
bildiğimiz kadarıyla görüş alınmamış ve işbirliği yapılmamıştır. Bu sebeple gerek yapılan değişiklikler, gerekse de
oluşturulan kurum bilimsellikten, dünya uygulamalarından ve 6102 sayılı yasanın oluşturulma ruhundan uzak
olarak ortaya çıktığını düşünmekteyiz.
Dünya uygulamaları göz önüne alındığında Kamu Gözetim Kurumları gelişmiş ülkelerin hemen hepsinde
bulunmakta, gelişmekte olan ülkelerde ise oluşturulma çabaları devam etmektedir. Dünya örneklerine bakıldı-
ğında kamu gözetim kurumları genellikle halka açık şirketler için oluşturulmakta, KOBİ ve halka açık olmayan
şirketlerin denetimlerinin gözetimi ise daha çok meslek örgütleri tarafından yapılmaktadır. Örneğin İngiltere’de
var olan yapıda Muhasebe Standartları, Denetim Standartları ve Gözetim İşlemleri üç ayrı kurul tarafından ger-
çekleştirilmektedir. Bu kurullar bütçeleri, üyeleri ayrı olan üç ayrı özerk kurul olup sadece işbirliği amacı ile bir üst
kurula bağlanmıştır.
Türkiye’de 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameden önce de Kamu Gözetimi işlevini yapan kurumlar
bulunmaktaydı. Değişik alanlarda kamu gözetimi SPK, BDDK, Hazine Müsteşarlığı ve Maliye Bakanlığı kanalıyla
yapılmaktaydı. Gerçekte kamu gözetiminin yeniden kurgulanmasının temelinde ülkedeki değişik gözetim mües-
seselerin bir araya toplanması yatmaktadır.
Ancak Türkiye’de oluşturulan yapı Kanun Hükmünde Kararname ile oluşturulmuş ve mevcut bir kurum dönüş-
türülmüş, böylece bakanlıklar arası yetki yarışına sebep olunmuştur. Ayrıca yeni yapılanmada Maliye Bakanlığı’nın
Kurum üzerinde etkili olma çabasının öne çıktığı gözlemlenmiştir. Yeni yaklaşımla birlikte hem üniversite temsil-
cilerinin hem de uygulamacıların yapılanmada, yeteri kadar, yer almadıkları görülmektedir. Bu yapısal nitelik
Kurum’un uygulamalarının bilimsel gerçeklikten ve dünya uygulamalarından uzak olmasına, diğer yandan da
ülkemizdeki öteden beri var olan kamu gözetim birikiminin göz ardı edilmesine yol açmıştır.
Kurum’un bundan sonraki süreçte işlevsel olabilmesi için özerk, bağımsız, ve bilimsel bir üst Kurul kimliğini
kazanması gerekmektedir. Bunun için Kurum’a 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile verilen ve büyük ölçüde
uygulamaya yönelik görevlerin yetki devri vasıtasıyla meslek örgütlerine ve akademik öğelerin daha fazla yer aldı-
ğı özerk çalışma kurullarına bırakılması uygun olacaktır.
8
Have TURMOB and OTHER RELATED ORGANIZATIONS AND INSTITUTIONS
1
(Professional Associations, Universities, etc.) played an effective role in the course
of constitution of Statutory Decree number 660, establishment of Public Oversight,
Accounting and Auditing Standards Authorityand its regulatiosn and practices thereafter , and
amendment to Turkish Commercial Code number 6335? What kind of collaboration should be
initiated hereafter?
A working committee constituted during the preparation stage of the Turkish Commercial Code number 6102 wor-
ked in close cooperation both with professional organizations and also universities. Therefore, a consensus was reached
on the text containing that the accounting records and financial reporting shall be kept in exact accordance with the
International Financial Reporting Standards and in consistency with the Turkish Financial Reporting Standards, and that
the auditing shall be executed by the Certified Public Accountants and Sworn-in Certified Public Accountants which are
authorized by the Law number 3568, as it was published initially in the Law number 6102.
But, as it is well known, neither opinion of the professional associations and universities was obtained nor any co-
operation was made with them in preparation stage of the Law number 6335 and the Statutory Decree number 660.
Therefore, common understanding of participating university professors, representatives of audit firms and professional
associations is that, such amendments and formed Institution are drifting apart from worldwide practice and the spirit
of Law number 6102.
When worldwide practices were taken into account, Public Oversight Board exists in almost all developed countries
whereas it is in the course of institution in other developing countries. When those practices are observed, it becomes
clear that the oversight boards are being established, in general, for publically quoted companies whereas oversight of
audit of the SMEs and non-quoted companies were managed mostly by the professional organizations. For instance, by
its current structure in the United Kingdom, the Accounting Standards, Auditing Standards and Oversight Service were
carried out by three separate boards. These boards are with separate budget and have separate membership, and are
three autonomous boards, and connected to a higher board only with the purpose of collaboration.
There were institutions already established in Turkey before the Statutory Decree number 660, which played the role
of the Public Oversight, Accounting and Auditing Standards Authority. The oversight was performed through Capital
Markets Board (CMB), Banking Regulation and Supervision Agency (BRSA), Undersecretariat of Treasury and Ministry of
Finance. In fact, gathering various oversight institutions in the country under a single umbrella lie behind the project of
redesigning the accounting and auditing standards authority.
However, the structure formed in Turkey was created by Statutory Decree, and an existing institution was transfor-
med, and, thus, it caused authorization race among the ministries. Apart from this, it has been observed that the efforts
to have an influence on the Authority by the Ministry of Finance became distinguishable. Neither the university repre-
sentatives nor the practitioners participated sufficiently in the construct when the new approach was considered. This
structural character led the applications of the Authority to fall apart from the scientific realities and worldwide practices,
and, on the other hand, ignorance of experience of the public oversight which exists in our country for many years.
From this stage on, the Authority should develop a Board identity as an autonomous, independent and upper scien-
tific organization. Therefore, the tasks assigned to that Authority by the Statutory Decree number 660 and, to great
extent, related with the practice should be left, through assignment of authority, to the professional organizations and
autonomous working committees where the academic elements mostly take part in.
9
660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile oluşturulan, Kamu Göze-
2
timi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) ülkemiz ve mesle-
ğimizin gerçekleri ile ne kadar bağdaşmaktadır? Bağdaşmayan yönlerinin
olduğunu düşünüyorsanız bunların neler olduğunu belirtiniz. Bağdaşması
ile ilgili, varsa, önerilerinizi sıralayınız.
Kamu Gözetim Kurumu’nun oluşturulmasındaki temel amaç ülkemizdeki gözetim konusundaki çok
başlılığı ortadan kaldırmak ve merkezi bir gözetim sistemini oluşturmaktır. Ancak Kurum’a atfedilen
görevlerin fazla olması sebebiyle Kurum gerçek amacını yerine getirememektedir. Buradan hareketle
SPK ve BDDK kanunlarında yapılan son değişikliklerle çok başlı yapıda başlanan noktaya geri dönülmüş,
Kamu Gözetim Kurumu yetkilerinin önemli bir kısmını kaybetmiş, bir ara yetkilendirme kurumu haline
gelmiştir.
Kamu Gözetim Kurumu’nu yeniden ana amacına hizmet edecek işlevsel bir yapıya dönüştürebilmek;
Muhasebe standartlarını belirleme yetkisi, muhasebe uygulamacılarının ve akademik temsilcilerin
yer aldığı bir özerk kuruma,
Denetim standartlarını belirleme yetkisi, denetim uygulamacılarının ve akademik temsilcilerin yer
aldığı bir özerk kuruma,
Sicil yetkilendirme ve eğitim işlemleri, meslek örgütlerine bırakmalıdır.
10