türkiye cumhuriyeti çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü felsefe ve din bilimleri anabilim

144 Pages·2013·0.77 MB·Turkish

TÜRKİYE CUMHURİYETİ
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
FELSEFE VE DİN BİLİMLERİ ANABİLİM DALI

AİLE İRŞAT VE REHBERLİK BÜROLARININ YETİŞKİN DİN EĞİTİMİNE
KATKISI (ADANA İLİ ÖRNEĞİ)

Ömer ÖZDEMİR

YÜKSEK LİSANS TEZİ

ADANA / 2013
TÜRKİYE CUMHURİYETİ
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
FELSEFE VE DİN BİLİMLERİ ANABİLİM DALI

AİLE İRŞAT VE REHBERLİK BÜROLARININ YETİŞKİN DİN EĞİTİMİNE
KATKISI (ADANA İLİ ÖRNEĞİ)

Ömer ÖZDEMİR

Danışman: Prof. Dr. Zeki Salih ZENGİN

YÜKSEK LİSANS TEZİ

ADANA / 2013
Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğüne;
Bu çalışma, jürimiz tarafından Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalında YÜKSEK
LİSANS TEZİ olarak kabul edilmiştir

Başkan: Prof. Dr. Zeki Salih ZENGİN (Danışman)
Üye: Prof. Dr. Asım YAPICI
Üye: Prof. Dr. Muhammet YILMAZ
ONAY
Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim elemanlarına ait olduklarını onaylarım.
……/……/2013
Prof. Dr. Azmi YALÇIN
Enstitü Müdürü
NOT: Bu tezde kullan ılan ve ba şka kaynaktan yap ılan bildirişlerin, çizelge, şekil ve
fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullan ımı, 5846 say ılı Fikir ve Sanat Eserleri
Kanunu’ndaki hükümlere tabidir.
i
ÖZET
AİLE İRŞAT VE REHBERLİK BÜROLARININ YETİŞKİN DİN EĞİTİMİNE
KATKISI (ADANA İLİ ÖRNEĞİ)
Ömer ÖZDEMİR
Yüksek Lisans Tezi, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı
Danışman: Prof. Dr. Zeki Salih ZENGİN
Temmuz 2013, 125 Sayfa

Bu çalışma ile Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı Adana Aile İrşat ve Rehberlik
Bürosunun yetişkin din eğitimine katkısını incelemeye çal ıştık. Bu çerçevede 2008-
2009 yıllarında büroya iletilen sorular ile sorulara verilen cevaplar ı içeren danışılan ve
kayıt alt ına al ınan karteksler içerisinden 500 tanesi üzerinde yapt ığımız
değerlendirmede her ana ba şlık alt ında çarpıcı bulduğumuz karteksleri örnek olarak
verdik.
Tespitlerimize göre bürodan hizmet alma şekli bakımından en sık görüşme şekli
olarak % 66,8 oran ıyla telefonla görüşme tercih edilmiştir. Büroya en çok ba şvuranlar
cinsiyet bakımından % 97,4 ile bayanlardan olu şmaktadır. Bürodan daha çok 20-59 ya ş
arası bireyler dinî dan ışma ve rehberlik hizmeti alm ıştır. Büroya dan ışanların
mesleklerine bakt ığımızda ise % 60,8 ile ev han ımlarının ço ğunlukta oldu ğunu
görmekteyiz. Büroya danışanlar, medeni durumları bakımından incelendiğinde evlilerin
oranının %80 oldu ğu ortaya ç ıkmıştır. Dan ışanların eğitim durumlar ı göz önüne
alındığında % 36,2 ile ilkokul mezunlar ının çoğunluğu teşkil ettiği ve büroya danışılan
soru ve sorunlar konular ına göre tasnif edildi ğinde ise % 25,4 ile birinci s ırada fıkhi
soruların yer aldığı tespit edilmiştir.
Ayrıca büroda kay ıt altına alınan kartekslerden elde etti ğimiz sonuca göre aile
kurumunun çok ciddi sars ıntı ya şadığını, aile bireyleri aras ında anla şmazlıkların,
kopmaların ya şandığı, aile içi geçimsizlik ve aile içi şiddetin de toplumumuzda
azımsanmayacak derecede olduğu tespit edilmi ş ve bu kötü gidi şata karşı başta resmî
kurumlar olmak üzere tüm sivil toplum örgütlerinin özveriyle çal ışması gerekti ği
kanaatine varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Aile, Yetişkin Eğitimi, Yetişkin Din Eğitimi, Psikolojik Danışma,
Dinî Danışma ve Rehberlik
ii
ABSTRACT
THE CONRIBUTION OF FAMILY GUIDANCE AND CONCELLING OFFICES
ON THE ADULT RELIGIOUS EDUCATION (CASE OF ADANA CITY)
Ömer ÖZDEMİR
Master Thesis, The Department of Philosopy and Religios Sciences
Supervisor: Prof. Dr. Zeki Salih ZENGİN
July 2013, 125 Pages

With this study, were searched the contribution of Adana Family Information
and Guidance Office which is affiliated to Presidency of Religious Affairs on adult
religious education. In this context, we exemplified striking information form
sundereach main topic on the evaluationover 500 (fivehundreds) information form
sthroughall information forms which includes recorded questions and answers
transmitted to Office between the years 2008-2009.
According to our identification with regard to receiveservices the most preferred
form of communication is phone by percentage of 66,8. Themost of the people who
applies to Office are women by percentage of 97,4. The people who took religious and
guidance service are mostly between 20 and 59 years old. When you look the job of
appliers the most of them are house wife by percentage of 60,8. If, the appliers are
investigated as their marital status plenty of them are married by percentage of 80.
When we take into account educational status of appliers a great majority of them are
graduated from primary school by percentage of 36,2. If the questions and problems are
classified by subject, most of them about Islamic laws in the great majority by
percentage of 25,4.
Besides, according to result of coming information forms foundation of family
experiences severe concussion and, there are disagreement and separation between
family members. At the same time, family dissension and violence are quite common in
our society. Consequently, all official institutions and non-governmental organizations
should make an effort to try overcome all these problems.

KeyWords: Family, Adult Education, Adult Religious Education, Psychological
Consultation, Religious Consultation and Guidance.
iii

ÖNSÖZ
Aile, toplumun devam ını sa ğlayan; bireylerin, kimlik ve ki şiliklerinin
oluşmasında, toplumsalla şıp çevresine faydal ı hâle gelmelerinde alternatifi olmayan
öncelikli ve en önemli kurumlardan birisi olarak tanımlanabilir.
Toplumun çekirdeği olan aile, insanl ık tarihinin ba şlangıcından beri hep var
olmuştur. İnsanoğlunun olduğu her yerde aile de var olmu ştur. Zira tarihte ailenin
olmadığı bir cemiyete rastlamak mümkün değildir.
Aile toplumun temelini oluşturmaktadır. Bu temele olan ilgi ve alaka ne kadar
sağlam olursa o cemiyet da o kadar sa ğlam olur; ancak artan ahlaki yozla şma, internet
ve televizyonun yanlış kullanımı ve medyanın aile düzen ve huzurunu bozmaya yönelik
yapmış olduğu olumsuz yayınlar, toplumun en temel ta şı olan aileyi ve aile huzur ve
saadetini ciddi manada tehdit etmektedir. Ayr ıca aile içi şiddetin, madde bağımlılığına
yakalanan çocukların ve boşanma ile biten evliliklerin gün geçtikçe artmas ı, toplumda
aile yapısının tehdit altında olduğuna işaret etmektedir.
Son yıllarda artan aile içi şiddet, hızla artan bo şanmalar buna ba ğlı olarak
toplumun çekirdeği olan ailenin dağılması ve parçalanması üzerine, birçok kamu kurum
ve kuruluşu ve çok sayıda duyarlı sivil toplum örgütleri, bu konuya duyarl ı bazı radyo,
televizyon ve di ğer medya araçlar ı aile kurumunun devam ı, yıkılan yuvalar ın
yıkılmasına mani olma ve aile bireylerini bilinçlendirme konusunda çal ışmalar
yapmıştır. Diyanet İşleri Başkanlığı da kurumsal olarak kanunla kendisine verilen yetki
çerçevesinde konuya duyars ız kalmam ıştır. Bu ba ğlamda Diyanet İşleri Başkanlığı,
toplumun temelini olu şturan aile kurumunun iyile ştirilmesi, korunması, muhafazas ı,
ayakta kalması amacıyla bazı adımlar atmıştır.
Bu ad ımların en önemlilerinden biri aile kurumunun muhafazas ı ve
güçlendirilmesi amac ıyla Diyanet İşleri Ba şkanlığının 2002 y ılında Aile İrşat ve
Rehberlik Bürolarının açılmasına karar vermesidir. İlk olarak 2003 yılında 6 ilde “Aile
İrşat ve Rehberlik Bürolar ı” açılmış daha sonra 2006 y ılında 18, 2007’de 11, 2008’de
14, 2009’da 3, 2010 yılında 15 ilde ve bazı büyük ilçelerde açılan bürolarla birlikte Aile
İrşat ve Rehberlik Bürolarının sayısı gittikçe artmaktadır.
Bu çalışma ile Aile İrşat ve Rehberlik Bürolar ı ve faaliyetleri, yeti şkin din
eğitimi bakımından etkinlikleri ve bu konudaki yeterlilikleri, sorunlar ının neler olduğu,
sorunların giderilmesi noktasında neler yapılabileceği ortaya konulmaya çalışıldı. Yine
iv
bu çerçevede Aile İrşat ve Rehberlik Bürolarının taşra teşkilatında ne derecede faaliyet
gösterebildikleri ve eksikliklerinin neler olduğu tespit edilmeye çalışıldı.
Öncelikle çalışmamın başından beri maddi ve manevi destek ve yard ımlarını
esirgemeyen değerli hocam ve dan ışmanım Say ın Prof. Dr. Zeki Salih ZENG İN’e
teşekkür etmeyi zevkli bir borç bilirim.
Ayrıca jüri üyesi olarak tezle ilgili yap ıcı eleştiri ve geri bildirimlerde bulunan
değerli hocalar ım Prof. Dr. As ım YAPICI ve Prof. Dr. Muhammet YILMAZ’a,
araştırmam konusunda her türlü deste ği verip, gerekli bilgi ve belgeleri esirgemeyen
Adana il müftü yard ımcısı Saliha B İLGİÇ Han ımefendi’ye, Adana Aile İrşat ve
Rehberlik Bürosu çalışanlarına, çalışma esnasında fikirlerinden istifade etti ğim değerli
dostum Arş. Gör. İrfan ERDOĞAN’a ve her daim maddi-manevi deste ğini gördüğüm
değerli eşime teşekkür ederim.

Ömer ÖZDEMİR

ADANA - 2013
v
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖZET ............................................................................................................................ i
ABSTRACT ................................................................................................................ ii
ÖNSÖZ .......................................................................................................................iii
KISALTMALAR LİSTESİ ....................................................................................... xi
TABLOLAR LİSTESİ .............................................................................................. xi i
ŞEKİLLER LİSTESİ ................................................................................................ xv
EKLER LİSTESİ ..................................................................................................... xvi

BÖLÜM I
GİRİŞ

1.1.Konunun Belirlenmesi ve Sınırlandırılması ............................................................. 1
1.2.Çalışmanın Amacı ve Önemi ................................................................................... 1
1.3.Yöntem ................................................................................................................... 3

BÖLÜM II
TEMEL KAVRAMLAR

2.1. Aile ve Eğitim ........................................................................................................ 4
2.1.1.Ailenin Tanımı .............................................................................................. 4
2.1.2.Ailenin Eğitim Açısından Önemi ve Yeri ...................................................... 5
2.2.Yetişkin Eğitimi ...................................................................................................... 9
2.2.1.Yetişkin Eğitiminin Amacı, Mahiyeti ve Yetişkin Eğitiminin Ortaya Çıkış
Nedenleri ............................................................................................. 9
vi
2.2.2.Yetişkin Eğitiminin Tarihî Gelişimi ............................................................. 11
2.2.3.Yetişkin Eğitiminin Temel İlkeleri: ............................................................. 12
2.3.Yetişkin Din Eğitimi ............................................................................................. 14
2.3.1.Yetişkin Din Eğitiminin Tanımı, Amacı ve Mahiyeti ................................... 14
2.3.2.Ülkemizde Yetişkin Din Eğitimini Olumsuz Yönde Etkileyen Faktörler ...... 16
2.4.Rehberlik, Psikolojik Danışma ve Dini Danışmanlık ............................................. 17
2.4.1.Rehberlik ve Psikolojik Danışma Kavramları .............................................. 17
2.4.2.Dinî Danışmanlık ve Rehberlik Kavramları ................................................. 21
2.4.3.Dinî Danışma ve Rehberlik İhtiyacı ............................................................. 23
2.4.4.Dinî Danışmanlığın Temel Özellikleri ......................................................... 24
2.4.5.Danışmanın Görüşmelerde Dikkat Etmesi Gereken Hususlar ....................... 26

BÖLÜM III
DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI İL VE İLÇE MÜFTÜLÜKLERİ AİLE İRŞAT
VE REHBERLİK BÜROLARI

3.1.Aile İrşat ve Rehberlik Büroları ............................................................................. 28
3.1.1.Tarihçesi ..................................................................................................... 28
3.1.2. Aile İrşat ve Rehberlik Bürolarının Kuruluş Esasları ve Faaliyetlerin
Düzenlenmesi .................................................................................... 30
3.1.3. Aile İrşat ve Rehberlik Bürolarının Amaçları, Görevleri ve Büroda Görev
Alacak Personel Özellikleri ................................................................ 30
3.2. Adana Aile İrşat ve Rehberlik Bürosu ve Faaliyetleri ........................................... 32
3.2.1. Adana Aile İrşat Ve Rehberlik Bürosunun Topluma Yönelik Yapmış Olduğu
Faaliyetler .......................................................................................... 33
vii
BÖLÜM IV
BULGU VE DEĞERLENDİRMELER

4.1.Adana Aile İrşat ve Rehberlik Bürosuna Danışanların Özellikleri .......................... 36
4.1.1. Danışanların Görüşme Şekline Göre Dağılımı ............................................ 36
4.1.2.Danışanların Cinsiyete Göre Dağılımı ......................................................... 37
4.1.3. Danışanların Yaşa Göre Dağılımı ............................................................... 38
4.1.4. Danışanların Mesleğe Göre Dağılımı .......................................................... 40
4.1.5. Danışanların Medeni Duruma Göre Dağılımı.............................................. 41
4.1.6. Danışanların Eğitim Durumuna Göre Dağılımı ........................................... 42
4.1.7.Danışılan Sorunun İçeriği ............................................................................ 43
4.2.Adana Aile İrşat ve Rehberlik Bürosuna Danışılan Soru ve Sorunlar ..................... 45
4.2.1. Aile İçi Problemler İle İlgili Gelen Sorular ................................................... 48
4.2.1.1. Aile İçi Şiddet .................................................................................. 49
4.2.1.2. Ailede Gelin Kaynana İlişkilerinden Çıkan Problemler .................... 51
4.2.1.3.Kardeşler Arası Problemler ............................................................... 53
4.2.1.4.Yaşlılar ve Bakımları ........................................................................ 54
4.2.1.5.Miras Paylaşımından Kaynaklanan Sorunlar ..................................... 56
4.2.1.6.Anne-Baba İle İlişkiler ...................................................................... 57
4.2.2.Sağlık İle İlgili Gelen Sorular.......................................................................... 58
4.2.2.1.Doğum Kontrol Yöntemleri: Spiral Taktırmak, Kordon Bağlatma vb. .. 58
4.2.2.2.Kordon Bağlatma ................................................................................. 59
4.2.2.3.Tüp Bebek ........................................................................................... 60
4.2.2.4.Kürtaj .................................................................................................. 61
4.2.2.4.1.Anne Sağlığından Dolayı Kürtaj……………………………...61
4.2.2.4.2.Geçim Endişesinden Dolayı Kürtaj…………………………..62