türkçe öğretmen adaylarının okuma alışkanlığı ve kütüphane kullanımı üzerine bir inceleme

149 Pages·2010·1.13 MB·Turkish

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
TÜRKÇE EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI
TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI

TÜRKÇE ÖĞRETMEN ADAYLARININ OKUMA
ALIŞKANLIĞI VE KÜTÜPHANE KULLANIMI ÜZERİNE
BİR İNCELEME (SÜ EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖRNEĞİ)

Hasan SEVMEZ
YÜKSEK LİSANS TEZİ

Danışman
Yrd. Doç. Dr. Zehra GÖRE

Konya–2009
i

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

BİLİMSEL ETİK SAYFASI

Bu tezin proje safhasından sonuçlanmasına kadarki bütün süreçlerde bilimsel
etiğe ve akademik kurallara özenle riayet edildiğini, tez içindeki bütün bilgilerin etik
davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca tez
yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada başkalarının eserlerinden
yararlanılması durumunda bilimsel kurallara uygun olarak atıf yapıldığını bildiririm.

HASAN SEVMEZ
ii

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

YÜKSEK LİSANS TEZİ KABUL FORMU

Hasan SEVMEZ tarafından hazırlanan “Türkçe Öğretmen Adaylarının
Okuma Alışkanlığı ve Kütüphane Kullanımı Üzerine Bir İnceleme (SÜ Eğitim
Fakültesi Örneği)” başlıklı bu çalışma 15/07/2009 tarihinde yapılan savunma sınavı
sonucunda oybirliği/oyçokluğu ile başarılı bulunarak, jürimiz tarafından yüksek
lisans tezi olarak kabul edilmiştir.

Ünvanı, Adı Soyadı Başkan İmza
Ünvanı, Adı Soyadı Üye İmza
Ünvanı, Adı Soyadı Üye İmza
iii
ÖN SÖZ
Okuma, öğrencilere kazandırılması gereken en önemli becerilerden biridir.
Bu beceriyi sürekli hale getirmek yani okuma alışkanlığına dönüştürmek okuma
eylemine karşı olumlu tutum geliştirmek ve iyi bir kütüphane kullanıcısı olmakla
sağlanabilir. Okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıklarının çocuklara ve gençlere
kazandırılmasında en büyük görev, özellikle aile ilgisinin yetersiz olduğu
toplumlarda, öğretmenlere düşmektedir. Bunun gerçekleştirilebilmesi için de
öncelikle öğretmenlerin okuma ve kütüphane kullanma alışkanlığını kazanmış
olması gerekir. Bu konuda da en büyük sorumluluk Türkçe öğretmenlerinindir. Bu
sebeple Türkçe öğretmeni adaylarının okuma ve kütüphane kullanma alışkanlık
düzeyleri araştırılması gereken bir konudur.
Bu çalışmanın amacı, Türkçe öğretmeni adaylarının okuma ve kütüphane
kullanım alışkanlıklarını araştırmaktır. Bu çalışma; giriş, beş bölüm, kaynakça ve
eklerden oluşmaktadır.
Girişte; okuma, okuma alışkanlığının kazandırılmasında Türkçe
öğretmenlerinin sorumluluğu ve kütüphane kullanımının Türkçe öğretmeni adayları
açısından önemi üzerinde durulmuştur.
Çalışmanın birinci bölümünde, kaynak taraması sonucunda konuyla ilgili
olduğu düşünülen kuramsal bilgilere yer verilmiştir. Bu bölümde; okuma, okumanın
önemi, okumanın insan hayatındaki yeri ve önemi, okuma alışkanlığı, okuma
alışkanlığının kazandırılmasında Türkçe öğretiminin sorumluluğu, okuma alışkanlığı
ve modelden öğrenme, okuma alışkanlığının kazandırılması, kütüphaneler ve
üniversite kütüphanelerine ilişkin kuramsal bilgiler yer almaktadır.
Çalışmanın ikinci bölümünde, araştırmanın gerekçelerini ortaya koyan
“Problem”, ”Problem Cümlesi”, “Alt Problemler”, “Amaç”, “Önem”, “Varsayımlar”,
“Sınırlılıklar” ve “Tanımlar”a yer verilmiştir. Ayrıca konuyla ilgili araştırmalar da bu
bölümde değerlendirilmiştir.
Üçüncü bölüm, çalışmanın işlem basamaklarının belirtildiği, veri toplama
araçlarını geliştirme sürecinin ve elde edilen verilerin analizinin nasıl yapıldığının
anlatıldığı yöntem bölümüdür. Bu bölümde ise sırasıyla “Araştırmanın Modeli”,
iv
“Evren ve Örneklem”, “Veri Toplama Araçları”, “Verilerin Toplanması”, “Verilerin
Analizi” başlıklarına yer verilmiştir.
Dördüncü bölümde, araştırma sonucunda ulaşılan veriler, bu veriler
doğrultusunda elde edilen bulgular ve bu bulguların yorumları yer almaktadır.
Beşinci ve son bölümde ise araştırmada elde edilen bulguların
değerlendirilmesi yapılarak, çalışma sırasında edinilen bilgi ve tecrübeler ışığında
diğer araştırmacılara önerilerde bulunulmuştur.
Araştırmada, veri toplama araçları olarak araştırma örnekleminde bulunan
öğrencilere araştırmacı tarafından geliştirilen “Okuma Alışkanlığı Anketi” ve
Gömleksiz (2004: 195) tarafından geliştirilen “Kitap Okuma Alışkanlığına İlişkin
Tutum Ölçeği” birlikte uygulanmıştır ve elde edilen veriler istatistikî usullere uygun
olarak yorumlanmıştır. Ayrıca Türkçe öğretmeni adaylarının kütüphane kullanımı ile
ilgili veriler için kütüphane istatistiklerinden yararlanılmıştır. Araştırma, genel
tarama modeline uygun olarak yürütülmüştür.
Araştırmanın evrenini eğitim fakültelerinin Türkçe öğretmeni adayları
oluşturmaktadır. Araştırmanın çalışma evreninin çok geniş olması nedeniyle
örneklem alınma yoluna gidilmiştir. Çalışmanın örneklemini ise Selçuk Üniversitesi
Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği bölümü öğrencilerinin 2, 3
ve 4. sınıfları oluşturmaktadır. Araştırmaya 121 erkek 168 kız olmak üzere toplam
289 Türkçe öğretmeni adayı katılmıştır.
Yüksek lisans tez çalışmamı yönetip yönlendiren ve yardımlarını benden
esirgemeyen danışman hocam Yrd. Doç. Dr. Zehra Göre’ye, verilerin analizi
sürecinde bana yardımcı olan Arş. Gör. Muhammet Kızıl’a, anketlerin
uygulanmasında desteklerini gördüğüm Türkçe Öğretmenliği bölümü öğretim
elemanlarına, araştırmanın ölçümleri sürecinde gösterdikleri hoşgörü ve samimiyet
için Türkçe öğretmenliği bölümü öğrencilerine çok teşekkür ederim.
Konya 2009 Hasan SEVMEZ
v

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

Adı Soyadı Hasan SEVMEZ Numarası 064213011023
n
i
n Ana Bilim / Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı/ Türkçe Öğretmenliği
i
c
n Bilim Dalı Bilim Dalı
e
r
ğ Danışmanı Yrd. Doç. Dr. Zehra GÖRE
Ö

Tezin Adı Türkçe Öğretmen Adaylarının Okuma Alışkanlığı ve
Kütüphane Kullanımı Üzerine Bir İnceleme (SÜ Eğitim
Fakültesi Örneği)
vi
ÖZET

Öğretmenler, öğrencilerin okumaya karşı geliştirdikleri beceri, ilgi ve
alışkanlık üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Öğrencilerine model olmaları, kişisel
ve mesleki yönden kendilerini geliştirmeleri için, öncelikle öğretmenlerin okuma
alışkanlığı kazanmış olmaları beklenir. Öğretmenlerin özellikle de Türkçe öğretmeni
adaylarının okuma ve kütüphane kullanım alışkanlıklarının niteliği çocuk ve gençlere
model olması açısından büyük bir önem taşımaktadır. Türkçe öğretmeni adaylarının
sahip olacağı okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıkları onların mesleki
gelişimlerine de önemli yararlar sağlayacaktır. Bu sebeple Türkçe öğretmeni
adaylarının okuma ve kütüphane kullanma alışkanlığına sahip olup olmadığı konusu
araştırılması gereken önemli bir husustur.
Bu araştırmada Türkçe öğretmeni adaylarının okuma alışkanlığı ve kütüphane
kullanma durumları incelenmiştir. SÜ Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesinde
öğrenim gören 289 Türkçe öğretmeni adayına anket ve tutum ölçeği uygulanmıştır.
Ayrıca kütüphane veritabanından 2008-2009 öğretim yılında 2, 3 ve 4. sınıfta
öğrenim gören Türkçe öğretmeni adaylarının lisans eğitimleri döneminde kütüphane
kullanımı istatistiklerine de yer verilmiştir.
Elde edilen verilere göre; örneklemi oluşturan Türkçe öğretmeni adaylarının
tamamına yakını güçlü bir okuma alışkanlığına sahip olmaları gerektiğine inanmakta,
ancak bunu yeterince gerçekleştirememektedirler. Kızlar erkeklere göre daha fazla
okumakta ve kütüphaneyi daha sık kullanmaktadırlar. Türkçe öğretmeni adayları
okumalarında daha çok öğretmen ve arkadaş tavsiyesinin etkili olduğunu
belirtmektedirler.
Anahtar kelimeler: Okuma, Okuma Alışkanlığı, Kütüphane Kullanımı,
Okuma Kültürü, Türkçe Öğretmeni Adayları.
vii

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

Adı Soyadı Hasan SEVMEZ Numarası 064213011023
n
i
n Ana Bilim / Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı/ Türkçe Öğretmenliği
i
c
n Bilim Dalı Bilim Dalı
e
r
ğ Danışmanı Yrd. Doç. Dr. Zehra GÖRE
Ö

Tezin Adı A Study on Turkish Language Teachers’ Reading
Habits and Library Usage (An example of Selcuk
University Education Faculty)
viii
ABSTRACT
Teachers have an important impact on the interest, the habits and the skills of
students towards reading. It is expected from teachers that they should have reading
habits in order to be models for the students. This is necessary for their personal and
occupational improvement. The quality of the teachers’, especially the Turkish
Language Teachers’, reading habits and their usage of library play an important role
on transmitting an enthusiasm for reading to their students. . Turkish Language
Candidate teachers’ library tendency and reading habits will improve their
experience in their occupations. Therefore, the subject of whether or not Turkish
language teachers have reading habits and library tendency is a significant factor that
should be studied.
In this study, reading habits and library usage of Turkish language teachers
have been studied in a methodic way. A survey and an attitude scale have been
applied to 289 Turkish Language candidate teachers that are in Ahmet Kelesoglu
Education Faculty, Selcuk University. Also, the library usage statistics of Turkish
Language candidate teachers of 2nd, 3rd and 4th grade in 2008-2009 teaching period
at the university have been stated by means of the information provided from the
library database.
According to obtained data, most of the Turkish Language candidate teachers
believe that they should have reading habits; however, they can not do it as the way it
is needed. The female candidates read and use the library more than the male
candidates do. It has been determined that the friendship and teachers are effective in
Turkish Language candidate teachers’ reading habits.
Key Words: Reading, reading habits, library usage, reading culture, Turkish
Language candidate teachers.
ix
İÇİNDEKİLER
Bilimsel Etik Sayfası.........................................................................................................I
Tez Kabul Formu..............................................................................................................II
Ön Söz.............................................................................................................................III
Özet..................................................................................................................................V
Summary........................................................................................................................VII
Kısaltmalar......................................................................................................................XI
Tablolar ve Grafikler Listesi..........................................................................................XII
Giriş...............................................................................................................................XX
BİRİNCİ BÖLÜM: KAVRAMSAL ÇERÇEVE
1.1. Okuma.................................................................................................................1
1.1.1. Okumanın Önemi.........................................................................................3
1.1.2. Okumanın İnsan Hayatındaki Yeri ve Önemi..............................................5
1.2. Okuma Alışkanlığı..............................................................................................6
1.2.1. Okuma Alışkanlığının Kazandırılmasında Türkçe Öğretiminin
Sorumluluğu............................................................................................................9
1.2.2. Okuma Alışkanlığı ve Modelden Öğrenme..............................................10
1.2.3. Okuma Alışkanlığının Kazandırılması......................................................11
1.2.3.1. Okuma Alışkanlığının Kazandırılmasında Ailenin Rolü.................12
1.2.3.2. Okuma Alışkanlığının Kazandırılmasında Okul ve Öğretmenin
Rolü.......................................................................................................................14
1.2.3.3. Okuma Alışkanlığının Kazandırılmasında Kütüphanenin Rolü.....16
1.3. Kütüphaneler.....................................................................................................16
1.3.1. Üniversite Kütüphaneleri..........................................................................18