tc selçuk üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü temel islam bilimleri anabilimdalı tefsir bilim dalı konul

229 Pages·2008·1.18 MB·Turkish

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
TEMEL İSLAM BİLİMLERİ ANABİLİMDALI
TEFSİR BİLİM DALI

KONULARI İTİBARI İLE KUR’AN’DA DUA

YÜKSEK LİSANS TEZİ

DANIŞMAN
DOÇ. DR. FETHİ AHMET POLAT

HAZIRLAYAN
SALİHA BİLGİÇ

KONYA 2008
T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
TEMEL İSLAM BİLİMLERİ ANABİLİMDALI
TEFSİR BİLİM DALI

KONULARI İTİBARI İLE KUR’AN’DA DUA

YÜKSEK LİSANS TEZİ

DANIŞMAN
DOÇ. DR. FETHİ AHMET POLAT

HAZIRLAYAN
SALİHA BİLGİÇ

KONYA 2008
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ
7
KISALTMALAR
9
GİRİŞ
11
1. KONUNUN SEÇİLMESİ 11
2. KONUNUN AMACI 12
3.KONUNUN MUHTEVASI VE USLUBU 12
4.KONUDA KULLANILAN YÖNTEM VE KAYNAKLAR 14
5. DUA İLE İLGİLİ GENEL MESELELER 15
5.1. Dua Nedir 15
5.2. Lugat Anlamı 15
5.3. Istılah Anlamı 16
6. İNSANIN DUAYA İHTİYAÇ SEBEPLERİ 19
6.1. İnsanın Fıtri Olarak Duaya İhtiyacı 19
6.2. İnsanın Ruhi (Manevi) Olarak Duaya İhtiyacı 21
6.3. İnsanın Maddi Olarak Duaya İhtiyacı 22
7. DUADA ALLAH’IN YAKINLLIĞINI HİSSETMEK 24
8. DUAYA ALLAH’IN İCABET ETMESİ 27
9. DUAYA İCABET ŞEKİLLERİNE YÖNELİK YORUMLAR 29
10. DUAYA İCABET EDEMEYEN SAHTE TANRILAR 31
11. DUADA ALLAH’IN ESMA’U HUSNA ‘SININ ÖNEMİ 33
12. FİİLİ DUA 36
BİRİNCİ BÖLÜM
DUA İLE İGİLİ KAVRAMLAR VE ANLAMLARI
1. KUR'AN'DA DUA KAVRAMININ KULLANILDIĞI ANLAMLAR 42
1.1. Nida Etmek – Çağırmak 42
1.2. Davet Etmek 43
1.3. Tesmiye 43
1.4. İstiğase 44
1.5. İddia 44
1.6.Dua Etmek 45
1.7. Talep Etmek –İstemek 45
1.8. İbadet Etmek 46
1.9. Yalvarmak 47
1.10. Yüceltmek 47
1.11. İsnat etmek 48
1.12.İman etmek 49
2. KUR'AN'DA DUA ANLAMINDA KULLANILAN KAVRAMLAR 49
2.1. İbadet 49
2.2. Zikir 51
2.3. Salât 54
2.4. Tevbe 56
2.5. Selam 58
3. DUADA SEMANTİK ALAN 60
3.1. Allah 60
3.2. Tazarru 61
3.3. İhfa 61
3.4. İnabe 62
3.5. Teşrik 62
3.6. Hayır ve Şer 63
3.7. İcabet 64

İKİNCİ BÖLÜM
KUR’ANDAKİ DUA AYETLERİNİN
KONULARINA GÖRE TASNİFİ
1. PEYGAMBER DUALARI 66
1.1 Hz. Âdem’in ve Eşi Havva’nın Duası 66
1.2. Hz. Nuh’un Duası 67
1.3. Hz. Lut (a.s.)’ın Duası 68
1.4. Hz. İbrahim (a.s.)’ın Duası 69
1.5. Hz. Yusuf (a.s.)'un Duası 71
1.6. Hz. Şuayb (a.s.)'ın Duası 72
1.7. Hz. Musa (a.s.)’ın Duası 73
1.8. Hz. Zekeriyya (a.s.)’ın Duası 76
1.9. Hz. Süleyman (a.s.)’ın Duası 77
1.10. Peygamberimiz Hz. Muhammed (a.s.)’ın Duası 78
2. PEYGAMBER DUALARINDAN KABUL EDİLENLER 81
2.1 Hz. Âdem’in ve Eşi Havva’nın Tevbe Duasının Kabulü 82
2.2. Hz. Nuh’un Helak Duasının Kabulü 83
2.3. Hz. İbrahim’in Hayırlı Nesil Duasının Kabulü 85
2.4. Hz. İbrahim'in Duasının Kabulü 85
2.5. Hz. İbrahim’in Kavminden Bir Peygamber Duasının Kabulü 86
2.6. Hz. İsmail, İdris, Zülkifl'in Sabırlarının Karşılık Bulması 87
2.7. Hz. Yusuf’un Duasının Kabul Edilmesi 88
2.8. Hz. Yunus’un Duasının Kabul Edilmesi 88
2.9. Hz. Eyyub’un Duasının Kabul Edilmesi 89
2.10. Hz. Şuayb’ın Duasının Kabul Edilmesi 90
2.11. Hz. Musa’nın Tevbe Duasının Kabulü 90
2.12. Hz. Musa’nın Harun’u Yardımcı İsteme Duasının Kabulü 91
2.13. Hz. Musa ve Hz. Harun’un Helak Dualarının Kabul Edilmesi 92
2.14. Hz. Musa’nın Kavminden İnananların Duasının Kabulü 93
2.15. Hz. Zekeriyya’nın Hayırlı Nesil Duasının Kabul Edilmesi 94
2.16. Hz. Süleyman (a.s)’ın Mülk ve Saltanat Duasının Kabulü 95
2.17. Rasululullah’ın (a.s.) Kendisi İçin ve Mü’minler İçin Makbul Duası 96
2.18. Rasulullah’ın Zalimlerin İçinde Bırakılmama Duasının Kabulü 97
2.19. Aklı Selim Sahiplerinin Dualarının Kabul Edilmesi 97
3. DEĞERLENDİRME 99
4. PEYGAMBER DUALARINDAN KABUL EDİLMEYENLER 99
4.1. Hz. Nuh’un Kabul Edilmeyen Duası 99
4.2. Hz. İbrahim’in Kabul Edilmeyen Duası 100
4.3. Hz. Peygamber'in Kabul Edilmeyen Duası 101
5. DEĞERLENDİRME 101
6. İNKÂRCILARIN DUALARI 102
6.1. İnkârcıların Dünyada Yapmış Oldukları Dualar 102
6.2. İnkârcıların Ahirette Yapmış Oldukları Beyhude Dualar 104
7. MÜ'MİNLERİN DUALARI 112
7.1. Kur’anın Salih Mü’minlere Tavsiye Ettiği Dualar 115
7.2. Amene'r-Rasulü (Bakara 2/285, 286) Öğretilen Dua Konuları 119
7.3. Kur'an'da Akl-ı Selim Sahiplerinin Duaları 123
7.4. Hayırlı Mülk ve İzzet İçin Dua 127
7.5. Genel Olarak Günahların Bağışlanması 128
7.6. Rahmanın Kullarının Duaları 129
7.7. Zalimlere Karşı Allah’ın Koruması ve Yardımını İsteme 129
7.8. Mü’minlere Karşı Kin Tutmama 131
7.10. Nurun Nimet ve Güzelliklerin Artması İçin Dua 131
7.11. İlmin Artırılması İçin Dua 132
7.12. Müslüman Olarak Ölmek İçin Dua 133
7.13. Güzel Bir Zürriyet (Nesil) İçin Dua 134
7.14. Adağın Kabulü İçin Dua 135
7.15. Davette Kolaylık İçin Dua 136
7.16. Yalanlayanlara Karşı Yardım İçin Dua 138
7.17. Savaşta Düşmanla Karşılaşınca Allah'tan Yardım İstemek İçin Dua 141
7.18. Sığınma Duaları (İstiaze) 142
7.19. Bozgunculara Karşı Yardım İçin Dua 151
7.20. Mülk ve Saltanat İsteme 152
7.21. Aynı Anda Kendisi ve Başkaları İçin Dua Örnekleri 152
7.22. Bozgunculara Fitne Konusu Olmama 158
7.23. Mazlumların Allah'tan Bir İdareci İsteğine Dair Dua 159
8. KİŞİNİN BAŞKALARI İÇİN DUA ETMESİ 160
8.1. BAŞKALARININ LEHİNDE YAPILAN DUALAR 160
8.1.1. Şehrin Emniyeti ve Halkının Rızıklanması İçin Dua 160
8.1.2. Kavminin Kurtuluşu İçin Kavminden Bir Peygamber Duası 161
8.1.3. Başkalarının Bağışlanması 162
8.2. BAŞKALARININ ALEYHİNDE YAPILAN DUALAR 163
8.2.1. Beddua Nedir? 163
8.2.2. Lanet Nedir? 165
8.2.3. Kahhariye Nedir? 166
9. MELEKLERİN DUALARI 172
9.1. Meleklerin İnananlar İçin Af ve Mağfiret Duası 172
9.2. Meleklerin İnananlar İçin Cehennem Azabından Korunma ve Adn Cenneti
Duası 173
10. İBLİSİN ( ŞEYTANIN) DUASI 174
11. HAVARİLERİN DUASI 176
12. ASHAB-I KEHFİN DUASI 177
13. BELKIS’IN DUASI 177
14. HZ. ASİYE’NİN DUASI 178
15. İMAN EDEN SİHİRBAZLARIN DUASI 179
16. TALUT VE ORDUSUNUN DUASI 180

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
DUADA USUL, ZAMAN, MEKÂN

1. DUADA USUL 183
1.1. KUR’AN’DA DUA USULÜ 183
1.1.1. Duayı Yalnızca Allah’ a Yapmak 183
1.1.2. Duada Allah’tan Korku ve Ümit İçinde Olmak 185
1.1.3. Duada Tadarru (yalvara yakara) İstemek 187
1.1.4. Duada İhva (gizlice) İstemek 188
1.2. GENEL OLARAK DUADA USÜL VE ADAB 190
1.2.1. Dua Öncesi Usul ve Adab 190
1.2.2. Dua Esnasında Usul ve Adab 193
2. DUADA ZAMAN 209
2.1. Gece Vakitlerinde Yapılan Dualar 209
2.2. Seher Vakitlerinde Yapılan Dualar 210
2.3. İftar Vaktinde Yapılan Dualar 211
2.4. Cuma Günü ve Gecelerinde Yapılan Dualar 212
2.5. Arefe Günü Yapılan Dualar 212
2.6. Üç Aylarda Yapılan Dualar 212
2.7. Ezan Okunduğunda ve Kamet Getirildiği Zaman Yapılan Dualar 212
2.8. Ezan ile Kamet Arasında Yapılan Dualar 213
2.9. Namazda Secde Halinde ve Farz Namazların Sonra Yapılan Dualar 213
2.10. Yağmur Yağarken Allah Yolunda Savaşırken Dua 213
3. DUADA MEKÂN 214

SONUÇ
216
BİBLİYOĞRAFYA
218
ÖNSÖZ

Dua; Kul ile sonsuz güç ve kudret sahibi olan Yüce Allah arasında kurulan manevi
bir bağdır. Dua kulluğun göstergesi, Peygamberimizin ifadesi ile ibadetin özüdür. Dua
ile kul, kendine verilmiş akıl, irade, üstün yeteneklere rağmen, üstesinden gelemediği
dertlerini, aciz kaldığı durumunu Allah’a açar. Çünkü kulların ihtiyaçlarını, isteklerini
en iyi bilen, her şeye gücü yeten sadece Allah’tır. Bu bilinç içindeki mü’min için tek
çare Allah’a yönelmek, O’nun korumasına sığınmak, O’ndan yardım talep etmek iken,
bir kısım insanlar; cahillikle tekkeye, türbeye, cinciye, medyuma giderler. Talep
ettikleri şeyleri için fiili olarak çalışıp Allah’tan da istemek yerine, ancak kendileri gibi
aciz insana sığındıklarının, bunların dertlerine çare olamayacağının farkında değillerdir.
Ya da sadece kendi yaptıklarının kendine yeteceğini zanneden, bununla birlikte duaya
ihtiyacının olmadığını düşünen insan ise, Rabbinden ve kendi nefsinden gafil hale
gelmekte, mustağnileşmektedir.
Duaya her zaman ihtiyacı olan biz mü’minlere, her konuda insanlara rehberlik
eden yüce Allah, hidayet kitabımız olan Kur’an-ı Kerim’de, dua konusunda da bize
rehberlik etmektedir. Allah Teala Yüce Kitabı’nda, nasıl, ne zaman, hangi konularda
dua edebileceğimizi, Peygamber-lerin, salih insanların, mü’minlerin, meleklerin… Dua
örnekleriyle ya da direkt kendi öğretisiyle dua konusunda bizi eğitmektedir.
.Genel olarak dualar konusunda çalışmalar yapılmış olmasına rağmen, yapmış
olduğumuz bu çalışmanın Kur’an’daki dua ayetlerini tek tek inceleyerek konularına
göre tasnif etmesi ve konuyu fazla dağıtmadan, özellikle Kur’an’dan beslenmesi gibi
sebepler dolayısıyla, farklılık arz edeceğini ummaktayım. Varlığı hissedilebilecek
eksiklerine rağmen, Kur’an’ın bize öğrettiği dua eğitimine az da olsa katkısı olabileceği
beni cesaretlendirmiştir.
Çalışmamız esnasında bize yol gösteren danışman hocam Fethi Ahmet Polat
Bey’e teşekkürlerimi sunarım.
Cenab-ı Hak çalışmamızı faydalı, dualarımızı makbul, mesailerimizi meşkûr, hata
ve günahlarımızı mağfur buyursun. Gayret bizden tevfik ve hidayet Allah’tandır.

SALİHA BİLGİÇ
Konya, 2008