tc selçuk üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü temel islâm bilimleri anabilim dalı hadis bilim dalı abd

177 Pages·2010·7.44 MB·Turkish

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
TEMEL İSLÂM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI
HADİS BİLİM DALI

ABDÜLVÂSÎ’ el-ALEFÎ’ (1108/1696)’NİN KUDSÎ HADİSLERE DAİR ESERİ
- TAHRİÇ ve DEĞERLENDİRME –

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Danışman
Doç. Dr. Mahmut Yeşil

Hazırlayan
Gençer DIRVARİ

074244021016

KONYA
2010

1
ÖNSÖZ.................................................................................................................................................5
KISALTMALAR.............................................................................................................................11
GİRİŞ
KONU VE KAYNAKLAR
A.Araştırmanın Konusu, Önemi ve Amacı..................................................................12
B.Araştırmanın Metodu ve Kaynakları.......................................................................13
BİRİNCİ BÖLÜM
ABDÜLVÂSÎ’ el-ALEFÎ’NİN HAYATI, İLMÎ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ
I.ABDÜLVÂSÎ’ el-ALEFÎ’NİN HAYATI ve İLMÎ KİŞİLİĞİ.............................................15
A. Hayatı............................................................................................................................15
B. İlmî Kişiliği...................................................................................................................16
II. ESERLERİ...................................................................................................................................17
A. Kudsî Hadislere Dair Önceki Çalışmalar...............................................................18
B. Abdülvâsî’ ve el-Erbaûn mine’l-Ehâdisi’l-Kudsiyye İsimli Eseri.......................20
1. Eserin Mâhiyeti...................................................................................................................20
2.Eserde Geçen Kelime Açıklamaları.................................................................................22
3.Kaynakları.............................................................................................................................22
C.Abdülvâsî’ el-Alefî’nin Eserine Benzeyen Diğer Yazmalar..................................23
İKİNCİ BÖLÜM
el-ERBAÛN MİNE’L-EHÂDÎSİ’L-KUDSİYYE
Tercüme, Tahrîç ve Değerlendirme
A.Çalışmada Takip Edilecek Tahrîç Usûlü.................................................................26
B.el-Erbaûn mine’l-Ehâdîsi’l-Kudsiyye’de Zikredilen Hadislerin Tahrîci............27
1.Hadis.......................................................................................................................................27
2
2.Hadis.......................................................................................................................................28
3.Hadis.......................................................................................................................................31
4. Hadis......................................................................................................................................36
5. Hadis......................................................................................................................................39
6.Hadis.......................................................................................................................................42
7.Hadis.......................................................................................................................................44
8.Hadis.......................................................................................................................................47
9. Hadis......................................................................................................................................50
10. Hadis...................................................................................................................................52
11. Hadis...................................................................................................................................53
12. Hadis...................................................................................................................................55
13.Hadis.....................................................................................................................................56
14.Hadis.....................................................................................................................................58
15.Hadis.....................................................................................................................................59
16.Hadis.....................................................................................................................................61
17.Hadis.....................................................................................................................................64
18. Hadis...................................................................................................................................67
19.Hadis.....................................................................................................................................68
20.Hadis.....................................................................................................................................70
21. hadis....................................................................................................................................73
22.Hadis.....................................................................................................................................74
23.Hadis.....................................................................................................................................76
3
24.Hadis.....................................................................................................................................78
25.Hadis.....................................................................................................................................83
26. Hadis...................................................................................................................................85
27. Hadis...................................................................................................................................87
28. Hadis...................................................................................................................................92
29.Hadis.....................................................................................................................................93
30.Hadis.....................................................................................................................................96
31.Hadis.....................................................................................................................................96
32.Hadis.....................................................................................................................................99
33.Hadis...................................................................................................................................101
34.Hadis...................................................................................................................................103
35.Hadis...................................................................................................................................105
36.Hadis...................................................................................................................................108
37.Hadis...................................................................................................................................110
38.Hadis...................................................................................................................................112
39.Hadis...................................................................................................................................114
40.Hadis...................................................................................................................................116
C.Genel Değerlendirme................................................................................................................119
SONUÇ............................................................................................................................................122
BİBLİYOGRAFYA......................................................................................................................125
Ek. 1Hadislerin Fihristi........................................................................................................................
Ek. 2 el-Erbaûn mine’l-Ehâdisi’l- Kudsiyye YazmasIHata! Yer işareti tanımlanmamış.

4
BİLİMSEL ETİK SAYFASI
Adı Soyadı Gencer Dırvari
Numarası 07442244021016
n Ana Bilim / Bilim Dalı Temel İslam Bilimler, Hadis Bilim Dalı
ni
i
c
n Programı Tezli Yüksek Lisans Doktora
e
r
ğ
Ö
Tezin Adı ADBADİRÜ ELSVEÂRSİÎ T’ EALH-ARİLÇE FvÎe’ (D1E1Ğ08ER/1L6E9N6D)’İNRMİNE K UDSİ HADİSLERE

Bu tezin proje safhasından sonuçlanmasına kadarki bütün süreçlerde bilimsel
etiğe ve akademik kurallara özenle riayet edildiğini, tez içindeki bütün bilgilerin etik
davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım
kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada başkalarının eserlerinden yararlanılması
durumunda bilimsel kurallara uygun olarak atıf yapıldığını bildiririm.

Öğrencinin imzası

5
YÜKSEK LİSANS TEZİ KABUL FORMU
Adı Soyadı Gencer Dırvar
Numarası 074244021016
Ana Bilim / Bilim Dalı Temel İslam Bilileri, Hadis Bili Dalı
Programı Tezli Yüksek Lisans Doktora
Tez Danışmanı Doç. Dr. Mahmut Yeşil

n
i
n
i
c
n
e ABDÜLVÂSÎ’ EL-ALEFÎ’ (1108/1696)’NİN KUDSİ HADİSLERE
r
ğ
Ö Tezin Adı
D AİR ESERİ - TAHRİÇ ve DEĞERLENDİRME –

Yukarıda adı geçen öğrenci tarafından
hazırlanan....................................................................başlıklı bu çalışma ……../……../…….. tarihinde
yapılan savunma sınavı sonucunda oybirliği/oyçokluğu ile başarılı bulunarak, jürimiz
tarafından yüksek lisans tezi olarak kabul edilmiştir.

Ünvanı, Adı Soyadı Danışman ve Üyeler İmza
Doç. Dr. Mahmut Yeşil
Doç. Dr. Muhittin Uysal
Yrd. Doç. Dr. Ömer Özpınar

6
Adı Soyadı Gencer Dırvari
Numarası 074244021016
Ana Bilim / Bilim Dalı Temel İslam Bilimleri, Hadis Bilim Dalı
Programı Tezli Yüksek Lisans Doktora
n
i
n
ci Tez Danışmanı Doç. Dr. Mahmut Yeşil
n
e
r
ğ
Ö
Tezin Adı ADBADİRÜ ELSVEÂRSİÎ -’ ETLA-HALREİÇFÎ v’ e(1 D10EĞ8/E1R6L9E6N)’DNİRİNM KEU –D Sİ HADİSLERE

ÖZET
Çalışmamda, Abdülvâsî’ b. Adirrahmân el-Alefî (1108/1696)’nin el-Erbaûn
mine’l-Ehâdisi’l-Kudsiyye adlı eserindeki birçok kudsi hadis Kütüb-i Tis’a’ dışında
olup, Kutsal metinlerden Tevrat ve İncil’le ilişkisi bulunmaktadır. Bu yüzden, bu
çalışmamızda, metinlerin tahriç ve değerlendirmesinin yapılması önem arz
etmektedir.
Giriş ve iki bölüm halinde hazırlanan araştırmanın giriş bölümünde konunun
önemi, amacı, metod ve kaynakları ele alınmıştır. Birinci bölümde Abdülvâsî’ el-
Alefî’nin Hayatı, ilmî kişiliği ve eserleri tanıtılmaya çalışılmıştır. İkinci kısımda kudsî
hadislere dair kırk hadis çalışmaları, Abdülvâsî’ el-Alefî’ye ait olan nüshaya benzer
diğer yazma eserler ve eserin mahiyeti hakkında bilgi verilmiştir.
İkinci bölümde ise, eserin tercüme, tahriç ve değerlendirmesi yapılmıştır.
Çalışmanın sonunda, hadislerin kaynak değeri hakkında bir değerlendirme
sunulmuştur. Ek olarak, kudsî hadislerin alfabetik fihristi verilmiş, hadislerin sıhhat
durumuna göre sınıflandırılması tablolar halinde gösterilmiştir.

7
Adı Soyadı Gencer Dırvari
Numarası 074244021016
Ana Bilim / Bilim Dalı Temel İslam Bilimleri, Hadis Bilim Dalı
Programı Tezli Yüksek Lisans Doktora
n Tez Danışmanı Doç. Dr. Mahmut Yeşl
ni
i
c
n
e
r
ğ Abdülvâsî’ al-Alefi (1108/1696) from the hadith of kudsi takhric and
Ö
Tezin İngilizce Adı e vulation

ABSTRACT
In our study, we realized that most of qudsi hadith in El Erbaun mine’l-
Ehadis’l-Kudsiyye work of Abdülvasi b. Adirrahman el-Alefi (1108-1696) is out of
Kütüb-I Tis’a and they are releation with holy texts (Torah and Bible). So our study
has discrepancy and tahric – takhric (narrating the hadiths to a book together with
its resources) and evaluation has big importance.
The resources that are presented at the footnotes have been mentioned
together with their full features at their first mentioned place but at the next
places, if a sole work of an author has been used only the name of author has been
given; if more than one work of an author has been used short title of author’s
work has been written.
In the second part, translation, conclusion and evaluation of the work have
been made. At the end of study, an assessment about source value of hadiths has
been presented. In addition, an index of alphabetical qudsi hadiths has been given
and its classification has been shown as tables according to the authenticity of
hadiths.
8
ÖNSÖZ
Yüce Rabbimize hamd ü senâ, Sevgili Peygamberimize salât ve selâm ile başlıyorum.
Kudsî kelimesi, sözlükte "temiz olmak; bir şeyi mukaddes kılmak, tenzih etmek"
anlamlarına gelir. Kudsî hadis ise; “Allah tarafından vahiy, ilham, rüya gibi değişik bilgi edinme
yolları ile anlamı Hz. Peygamber'e bildirilen, kendi ifade ve üslûbu ile Allah'a nisbet edilerek
rivâyet edilen haberdir1".
Çalışmamda, Abdülvâsî’ b. Adirrahmân el-Alefî (1108/1696)’nin el-Erbaûn mine’l-
Ehâdisi’l-Kudsiyye adlı eserindeki birçok kudsi hadis Kütüb-i Tis’a’ dışında olup, Kutsal
metinlerden Tevrat ve İncil’le ilişkisi bulunmaktadır. Bu yüzden, bu çalışmamızda, metinlerin
tahriç ve değerlendirmesinin yapılması önem arz etmektedir.
Giriş ve iki bölüm halinde hazırlanan araştırmanın giriş bölümünde konunun önemi,
amacı, metod ve kaynakları ele alınmıştır. Birinci bölümde Abdülvâsî’ el-Alefî’nin Hayatı, ilmî
kişiliği ve eserleri tanıtılmaya çalışılmıştır. İkinci kısımda kudsî hadislere dair kırk hadis
çalışmaları, Abdülvâsî’ el-Alefî’ye ait olan nüshaya benzer diğer yazma eserler ve eserin
mahiyeti hakkında bilgi verilmiştir.
İkinci bölümde ise, eserin tercüme, tahriç ve değerlendirmesi yapılmıştır. Çalışmanın
sonunda, hadislerin kaynak değeri hakkında bir değerlendirme sunulmuştur. Ek olarak, kudsî
hadislerin alfabetik fihristi verilmiş, hadislerin sıhhat durumuna göre sınıflandırılması tablolar
halinde gösterilmiştir.
Dipnotlarda gösterilen kaynaklar, ilk geçtikleri yerde tam künyeleriyle zikredilmiş, daha
sonraki yerlerde ise; eğer müellifin tek eseri kullanılmışsa, sadece müellifin ismi verilmiş, aynı
müellifin birden fazla eseri kullanıldığında ise, müelliften sonra eserinin kısa ismi yazılmıştır.
Hadislerin fihristini verdiğim son kısmında ise, hadisler hadis sıralamasına göre tasnif
edilmiştir. Her hadis, cümleler şeklinde tasnif edilmiştir ve altı çizili cümleler tahrici yapılan, altı
çizili olmayan cümleler ise tahrici yapılamayan ve bulunamayan hadisleri ihtiva etmektedir.
Ayrıca her hadis yanında, o hadisin geçtiği sayfa numarası verilmştir.

1 İbn Balabân el-Makâsidu’s-Seniyye, thk. Muhyiddîn Mestû-Muhammed el-Îd el-Hatrâvî, Beyrut, 1966, 25.
9
Çalışmamda müellif ya da müstensih tarafından kelime altlarına kırmızı kalemle yapılan
açıklamalar, dipnotlarla kelimenin Arapçası ve Türkçesi verilerek gösterilmiştir. Yazmadaki imla
ve lafız farklılıkları ise Ğazzâlî (505/1111)’ye ait olan ‘el-Mevâ’ız fi’l-Ehâdîsil-Kudsiyye’ adlı
eser esas alınarak düzeltilmiştir.
Çalışmamda bana yol gösteren ve yardımlarını esirgemeyen danışman hocam Doç. Dr.
Mahmut Yeşil’e, yardımlarını gördüğüm Prof. Dr. Mehmet Eren, Doç. Dr. Muhittin Uysal ve
Yard. Doç. Ömer Özpınar'a, diğer hocalarıma ve arkadaşlarıma teşekkür ederim.

Konya, 27.09.2010 Gençer DIRVARİ

10