Sosyal Bilimleri Açın: Sosyal Bilimlerin Yeniden Yapılanması Üzerine Rapor

106 Pages·2016·2.087 MB·Turkish

by  Gulbenkian Komisyonu

Gulbenkian Komisyonu
Sosyal Bilimleri Açın
Sosyal Bilimlerin Yeniden Yapılanması
Üzerine Rapor
Farklı dallardan on bilimciyi bir araya getiren komisyon, mer­
kezi Lizbon'da bulunan Calouste Gulbenkian Vakfı bünyesin­
de çalışmıştır. Komisyonun iki yıla yayılan çalışmalannın ürünü
olan bu rapor, son biçimini Haziran 1995'te almıştır.
Metis Yayınları
İpek Sokak 9, 80060 Beyoğlu, İstanbul
Sosyal Bilimleri Açın
Sosyal Bilimlerin Yeniden Yapılanması
Üzerine Rapor
Gulbenkian Komisyonu
İngilizce Basımı:
Open the Social Sciences
© Gulbenkian Komisyonu, 1995
© Metis Yayınları, 1996
Birinci Basım: Ekim 1996
Dördüncü Basım: Mart 2003
Kapak Tasarımı: Semih Sökmen
Kapak Resmi: Fatih William’in Ingiltere'yi fethini anlatan
Bayeux duvar halısından detay;
(1070-1077 yılları arasında işlenmiş,
70 m. uzunlukta, 50 cm eninde)
Dizgi ve Baskı öncesi Hazırlık: Metis Yayıncılık Ltd.
Kapak ve İç Baskı: Yaylacık Matbaacılık Ltd.
Cilt: Sistem Mücellithanesi
ISBN 975-342-099-4
Gulbenkian Komisyonu
Sosyal Bilimleri Açın
SOSYAL BİLİMLERİN YENİDEN YAPILANMASI
ÜZERİNE RAPOR
GULBENKİAN KOMİSYONU
Immanuel Wallerstein, Başkan
Calestous Juma
Evelyn Fox Keller
Jürgen Kocka
Dominique Lecourt
Valentin Y. Mudimbe
Kinhide Mushakoji
Uya Prigogine
Peter J. Taylor
Michel-Rolph Trouillot
Richard Lee, Bilimsel Sekreter
İngilizce'den Çeviren:
Şirin Tekeli
metis

İÇİNDEKİLER
Önsöz
Calouste Gulbenkian Vakfı
7
Komisyon Raporu
I.
ONSEKİZtNCÎ YÜZYILDAN 1945’E KADAR
SOSYAL BİLİMLERİN TARİHSEL KURULUŞU
11
II.
1945’TEN GÜNÜMÜZE SOSYAL BİLİMLER İÇİNDE
YAPILAGELEN TARTIŞMALAR
37
1. Sosyal Bilimler Arasındaki Ayrımların Geçerliliği, 39
2. Mirasın Ne Kadar Yerel Görüşlü Olduğu, 50
3. "İki Kültür" Arasındaki Aynmın
Gerçekliği ve Geçerliliği, 60
III.
ŞİMDİ NASIL BİR SOSYAL BİLİM KURMALIYIZ?
68
1. İnsanlar ve Doğa, 74
2. Analitik Bir Yapı Taşı Olarak Devlet, 77
3. Evrensel ve Tekil, 81
4. Nesnellik, 84
IV.
Sonuç:
SOSYAL BİLİMLERİ YENİDEN KURMAK
88

Önsöz
CALOUSTE GULBENKIAN VAKFI, 1980'lerin ikinci yansında,
Portekiz ulusunun yirmi birinci yüzyılın başlannda nasıl bir bi­
çim alacağı ya da alabileceği konusunda çok önemli düşünceler
üreten, sonradan aldığı adla "Portekiz 2000" projesinin ilk ve ve­
rimli bir aşaması olarak, temel çerçeve ile belli başlı sorunlan ele
alan bir dizi tartışmayı destekledi. Bu düşünceler ve incelemeler
Portekizce olarak, "Önümüzdeki Yirmi Yılda Portekiz" dizisinde
yayımlandı.
Vakıf, bu girişimin de ortaya koyduğu gibi, toplumun daha
iyi bir geleceğe yönelik ortak arayışlan bakımından hayati ve ge­
nel nitelikte sorunlan ele alarak çözümler arayan çabalan ve dü­
şünceleri desteklemekteydi. Bu bağlamda sosyal bilimlerin rolü­
nü ele alan ve bir yandan kendi disiplinleri arasındaki ilişkileri,
bir yandan da insan ve doğa bilimleriyle ilişkilerini gözden geçi­
ren bir inceleme yapılması çok yerinde olacaktı. Gerçekten, ha­
yatla ilgili modem araştırmalara ve karmaşıklığın bilimine yol
açan son 30-40 yılın büyük entelektüel atılımlan, kültürler arası
diyaloğu giderek daha gerekli kılan evrenselciliklerin tarihsel
"bağlama yerleştirilmesi" doğrultusunda ortaya çıkan zorunluluk
ve 1950'lerden bu yana üniversite eğitiminin yaygınlaşması gibi
gelişmelerin hepsi, sosyal bilimcilerin çalışmalarını yapısal ve
örgütsel kaygılara hemen hiç yer bırakmayacak kadar derinden
etkiledi.
Başka bir deyişle, sosyal bilimlerin varolan disiplinlere bö­
lünmüş yapısını aşma gereği, gelişmenin bugün gelinen aşama­
sında merkezi ikilemlerden birini oluşturmuyor mu?
8 SOSYAL BİLİMLERİ AÇIN
Calouste Gulbenkian Vakfı bu nedenle, Binghamton Üniver­
sitesi Femand Braudel Merkezi Başkanı Immanuel Wallerstein'in
ortaya attığı, altısı sosyal bilimci, ikisi doğa bilimci, ikisi de insan
bilimleri dalından gelen çok seçkin bir uluslararası akademik
grupla sosyal bilimlerin bugününü ve geleceğini düşünmek üzere
yürütülecek entelektüel çabayı yönlendirme önerisini olumlu kar­
şıladı.
Sosyal Bilimlerin Yeniden Yapılanması için Gulbenkian Ko­
misyonu, 1993 Temmuzu'nda, Prof. Wallerstein'in başkanlığında
oluştu. Katılımcıların bileşimi, okuyacağınız metindeki çözümle­
meyi mümkün kılan derinliği ve perspektif genişliğini yansıtmak­
tadır.
Sosyal Bilimleri Açın, kuruluşundan itibaren iki yıl süreyle
Gulbenkian Komisyonu'nun sürdürdüğü çalışmaların havasını ve
canlılığını çok iyi yansıtan, ciddi, zengin ve kışkırtıcı bir kitaptır.
Bu iki yıl zarfında üç genel toplantı gerçekleştirildi: İlki 1994 Ha-
ziranı'nda Vakfın Lizbon'daki merkezinde, İkincisi 1995 Ocak’ın-
da Paris'te, Maison des Sciences de l'Homme'da, üçüncüsü de Ni­
san 1995'te, Binghamton'daki Femand Braudel Merkezi'nde ya­
pıldı.
Sosyal Bilimleri Açın'm entelektüel düzeyi, her şeyden önce
Komisyona katılan Seçkin bireylerin yeteneklerinden kaynaklanı­
yor. Ancak başkanlığı üstlenen Immanuel Wallerstein'in heyeca­
nı ve kararlılığı olmasaydı bu proje gerçekleşmezdi. Bu nedenle
kendisine şükran borcumuz sonsuzdur.
CALOUSTE GULBENKİAN VAKFI
SOSYAL BİLİMLERİ AÇIN