Table Of ContentSORULARLA
OSMANLI
İMPARATORLUĞU
SORULARLA
OSMANLI
İMPARATORLUĞU
ERHAN AFYONCU
Yayın Yönetmeni
Mustafa Karagüllüoğlu
© Yeditepe Yayınevi
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı
Sertifika No: 16427
ISBN: 978-605-4052-14-1
Yeditepe Yayınevi: 130
Araştırma İnceleme Dizisi: 109
ı: Ş
Birinci Bask ubat 2011
İ ı:
kinci Bask Nisan 2012
Kapak Resim: Yıldırım Bayezid
Sayfa Düzeni
İrfan Güngörür
Kapak Tasarım
Sercan Arslan
Baskı-Cilt
Şenyıldız Yay. Matbaacılık Ltd. Şti.
Gümüşsuyu Cad. No:3/2 - Topkapı / İstanbul
Tel: 0212 483 47 91-92 (Sertifika No: 11964)
YEDİTEPE YAYINEVİ
Çatalçeşme Sk. No: 27/15 34410 Cağaloğlu-İstanbul
Tel: (0212) 528 47 53 Faks: (0212) 512 33 78
www.yeditepeyayinevi.com | [email protected]
online sipariş: www.kitapadresi.com
ERHAN AFYONCU
1967’de Tokat’ta doğdu. İlk ve orta öğrenimini burada
tamamladı. 1984’de başladığı Marmara Üniversitesi Atatürk
Eğitim Fakültesi, Sos yal Bilgiler Eğitimi Bölümü Tarih
Öğretmenliği Anabilim Dalı’ndan 1988’de mezun oldu.
1989’da Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi,
Sosyal Bilgiler Eğitimi Bölümü’ne Araştırma görevlisi ola rak
atandı. Yüksek lisansını Marmara Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü’nde Necati Efendi Tarih-i Kırım (Rusya
Sefaretnamesi) isimli tez ile 1990’da tamamladı. 1997’de
Osmanlı Devlet Teşkila tında Defterhâne-i Âmire (XVI-XVIII.
Yüzyıllar) isimli tez ile dok torasını bitirdi. 2000 yılında
yardımcı doçent oldu. 2001 Mayıs’ında Marmara Üniversitesi
Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’ne geçti. 2008’de
doçent oldu.
Halen Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi’nde
öğretim üyesi olarak görev yapan Erhan Afyoncu’nun
“Sorularla Osmanlı İmpara torluğu”, “Osmanlı Tarihi
Araştırma Rehberi”, “Osmanlı’nın Hayaleti”, “Truva’nın
İntikamı”, “Yavuz’un Küpesi”, “Osmanlı İmparatorluğu’nda
Askeri İsyanlar ve Darbeler” (Ahmet Önal ve Uğur Demir ile
bir likte), “Muhteşem Süleyman - Kanunî Sultan Süleyman ve
Hürrem Sultan” “Fransa’ya Osmanlı Tokadı”, “Ottoman
Empire Unveiled” ve “Das Osmanische Reich: Unverhüllt”
isimli kitapları ile Osmanlı bürokrasisi, aşiretler ve Osmanlı
tarihçileri üzerine çok sayıda aka demik makalesi vardır.
e-mail: [email protected]
Yıllardır benim ve kitaplarımın çilesini çeken
sevgili eşim Fatma’ya
1
TÜRKLER’İN ANADOLU’YA GELİŞİ
1
Türkler’in Anadolu’ya gelişi denilince akla hep Malazgirt gelir. Bu büyük
zafer Türkler’in Anadolu’yu fethiyle ilgili diğer teferruatları unutturmaktadır.
Bu yazıda Türkler’in Anadolu’ya gelişleri ve fetihleri ile ilgili diğer noktalar
da ele alınmıştır.
Soru 1: Türkler anayurtlarından neden ayrıldılar?
Proto-Moğollar’dan, Kıtaylar’ın 924’te Orhun havalisine
hakim olmalarıyla birlikte, bu bölgedeki Türk boyları
birbirlerini sıkıştırarak batıya doğru göçet-meye başladılar.
1027 yılına gelindiğinde artan Kıtay baskısı sonucu
Türkler’in batıya göçü büyük bir sel halini almıştı. Kay ve
Kıpçak baskısı ile Oğuzlar da yurtlarından ayrıldılar. Şamanî
Peçenek ve Oğuzlar, Doğu ve Orta Avrupa’ya, Balkanlar’a;
Müslüman Oğuzlar ise Maveraünnehir’e, Horasan’a ve diğer
İslâm ülkelerine göç ettiler. Oğuzlar, 1040’da Dandanakan’da
Selçuklular’ın idaresinde Gazneliler’i yenip, kendi
devletlerini kurdular. Ancak Orta Asya’dan yüz binlerce
Türk, Moğol kabilelerinin tazyiki ile batıya göçe devam
ediyordu. Maveraün-nehir bölgesi onları barındırmaya
yetmedi ve yeni bir yurt aramaya başladılar.
Soru 2: Niçin Anadolu’ya geldiler?
Büyük Selçuklu Devleti kurulmadan önce Oğuzlar’dan
kopan bir kısım boylar Azerbaycan, Güneydoğu Anadolu ve
Irak’a gitmişlerdi. Göktaş, Buka, Mansur ve Anasıoğlu idaresi
altındaki Türkmenler, Cizre ve Diyarbakır hava lisi ile
Musul’u ele geçirmişlerse de, uzun süre buralarda hakim
olamadılar ve Azerbaycan’a geri döndüler.
Kendilerine yurt, hayvanlarına da otlak arayan Türkmen
kitleleri, Büyük Selçuklu topraklarına gelmeye devam
ediyordu. Selçuklular Türkmenleri, kargaşa çıkarmalarını ve
otlak sıkıntısına sebebiyet vermelerini önlemek için
Anadolu’ya sevk etti.
Türkler, Suriye ve Irak’a da gidip, yerleşmişlerse de,
ülkelerin iç bölgelerine girmemişlerdi. Bu bölgelerin iklim ve
otlak durumunun hayvanları için uygun olmaması, Türkler’in
buralarda yoğun bir şekilde yayılmasına engel oldu. Claude
Cahen, Türkler’in Mezopotamya ve Suriye’de gerçek bir
yerleşim göstermeyip, askerî hakim sınıf olarak kalmalarının
sebebini, bu bölgede Bedevi ve Kürt çobanların bulunması ve
Türk develerinin sıcak iklime uyum gösterememesi olarak
zikreder. Anadolu ise iklimi ve geniş otlakları ile Türkler’in
yaşantısına uygundu. Aynı zamanda Anadolu’nun yoğun bir
nüfusa sahip olmaması ve burada Türkler’e direnecek güçlü
bir askerî organizasyonun bulunmaması da Türkmenler’in
buraya gelmesini teşvik edici unsurlar oldu.
Soru 3: Türkler geldiğinde Anadolu’da kimler vardı?
Selçuklular, Anadolu’ya geldiğinde burada Rumlar,
Ermeniler, Süryaniler ve Araplar vardı. Ancak Bizans
Anadolu’nun tek hakimiydi. İlk Türk akınlarının başladığı
sırada Ani, Van, Lori ve Kars’ta Ermeni prenslikleri
bulunuyordu. Bizans İmparatorluğu, II. Basilios’un 1021’deki
Doğu Anadolu seferlerinden itibaren bu bölgedeki Ermeni
prensliklerini ortadan kaldırdı. Son Ermeni prensliği de
1064’te Selçuklular’ın korkusundan Bizans’a tâbi oldu.
Bizans İm paratorluğu, Ermeni prensliklerinin siyasî
hakimiyetlerine son verdikten sonra, önemli miktarda Ermeni
nüfusunu sürgün ederek İç Anadolu’ya yerleştirdi. Bizans,
Ermeni ve Süryaniler’i Ortodoksluğu kabule zorluyordu. Bu
yüzden söz konusu halklar, Anadolu’nun Türkler’e karşı
müdafaasında Bizanslılar’a yardım etmedi. Ermeni tarihçi
Urfalı Matheos ile Süryani tarihçi Mihael’in eserlerinde
Bizanslılar’a karşı olan bu kinin izleri görülür. Süryani
Mihael’in şu sözleri bu durumu açıkça göstermektedir;
“Türkler, şerir ve rafın Rumlar gibi kimsenin dinine ve
inancına karışmıyor; hiçbir baskı ve zulüm
düşünmüyorlardı”.
Anadolu’da bu milletlerin dışında bulunan bir diğer topluluk
da Hristiyan Türkler’di. Bizans, Selçuklular’ın akınlarına
karşı Balkanlar’a yerleşmiş ve burada Hristiyan olmuş Oğuz
(Guz), Kıpçak (Kuman) ve Peçenek Türkleri’ni zaman zaman
Anadolu’ya getirip iskân ederek, bir savunma hattı
oluşturmaya çalışmıştı. Bilhassa Bizans İmparatoru
Laskarides ve Paliologlar zamanında Hristiyan Türkler geniş
ölçüde Anadolu’ya getirildi. Hristiyan Türkler’in önemli bir
kısmı zaman içerisinde Müslümanlaşmışsa da, bir kısmı
günümüze kadar Hristiyan kimliklerini devam ettirdiler. Hatta
Yunanistan’la yapılan nüfus mübadelesi sırasında Hristiyan
oldukları için bu Türkler’den de gönderilenler oldu.
Soru 4: Türkler Anadolu’ya ilk olarak ne zaman
geldiler?
