Table Of ContentEduardoV ásquez 
PARA LEER Y 
ENTENDER A 
HEGEL 
CONSEJOD E PUBLICACION-EUSL A 
CONSEJOD E ESTUDIODSE  POSTGRADO
INDICE 
Persnetiacón  11 
lD.ialcétiycL abi ertad.  15 
2.Uabn rehviets oriaE dnaeej nalicaó n.  25 
4.Sbroeele t soiciys emleo s ciepctismo.  47 
3.CcoenpytL obi ertad.  59 
5.ECoIn ceepnlt aCo o ncieDnecsivae nturada. 85 
6.Sroelb ar eliaócenn tlraCe i endceil aaL  ógica 
y lafe nomelnoiogad eels píritu.  121 
7.LCari tidceMa a xr Hae geelne  lc uartMoa nuscri1t5o5.  
8.Etno maol  ai nrtpereitóadnceA  .K ojeve de la 
DiacltéidceAalm  oy e lEs cvloa.  171 
9.lAgunraflese xiosnoeebse r lp robldeemVlaa  lor.1 85 
10K.anyte  lL ibearlismo.  243 
11.Heyge elLl i ebriaslmo.  259 
12.ModemiydS audjb teivadi.d  291 
13.DailcétiycA ale inación.  309 
14.uSbjetiivsmeoH  istoirsimco.  327 
15.lGosadreti éomi 1nohse gelianos.  351 
· 
9
Prese11tació11 
Estoess critos raequuníai,pd roesc ilaedcot fiolró sosfoo,n e l 
productdoe r efleixonepso,l émicianst,ee rtapcrionceosn,fe ren
ciaqsu,es  ee xtienadl eoln a rgdoem  ásd eu nad écdaaT.i eneenn  
comúlna e xpoiscidóenn  uestirntae ertparcidóenpel  nsam iendteo  
Hegele,nn  uestorpai nieólmn á,s g rand efi lósodfoe ple nsamiento 
deoc ciden.tN eo esm uyj ustnoi e xacthoa blar nudete rsa 
inetrpreitóanpc,u eesl lnaoe  s otraq uceol saaa p laicciódnel  os 
descubrnitmoidsee  LudwiFge uerbayc dhe l osd eM arx,s u 
segiudoDre.s dleu egnoo,p  odemoso mitaiG reo rg Lukayc ssau,   
discípLuulcoi Geonl dmann. eTlodlonosos sd  ieonrc laveisn,d i
ciopsa,r ean tenade esrca  umbrdee ple nsamieynd etl oac  omlpe
jdiadfi losófiqcuaee  sH egeYl c.r eemoqsu el ai nterpretación que 
aquíex ponemeosss  uperiyo mrá sc ohereqnuteel  ad el os 
prestighieogsleoisa nqouseh  an sentavdeor dadeersacsu elNa.s . 
HartmannA,l exandKroej evJec,an H yppiotleD,i etHeer nrich, 
RamónV allPsl anas,o na utoramepsl imaentceo nocidpoosrl  os 
conocedordeeHs e gelp,e rcou yasi nterpretnaocc ioomnpeasrt i
mose na bsoluEtsot.a mocso nvencipdooras r,g umenmtuoys  
dificidlecr sefu taqru,en  uestirnat erpreteascl iacoó rnr ec.tP aor 
esoc,r eemoqsu ee llsaeá ru naa yudian estimpaabralaqe u ellos que 
sea ventuar leeenrp  ors í mislmooesss  cridteoH seg e.lU na utor 
decíqau ee ne lc asdoe H egella isn terpretdaecn iaodnsaee srv ían. 
11
Parlaey ee rn teun Hdeegre l 
Ene fectTh.o H aersionsgt quuveeora  " uns ecraev tocoe qsu e 
ningduen oil notsé rpdreeH teegsee rlca a pdaeze  xplpiaclaarb ra 
popra laubnrsaao  lpaág idnea  essucsr iytq ousle"a"   lcetudrea  
las ocbornassa gare axdpaosnl eafir ol sofidaeH  egedeln  ada 
serveínaa  bsolaqu utioqe uni saibeorraed lea srt uddieircotd oe  
laosb rdaesfil ól sofo1") (C. o nfiameonqs u leo tsr abqaujaeoq su í 
presenpteamrmoist ailrl áenca tboorr ldala ecrt udriar edcelt oas  
texdteoH seg ellp,ee  rmintois róállnoe  erslioncsoo, m pdreernlos. 
A elvlaou  niedleo s fuzeord et raducqcuiheóe nm ohse chSoe.  
sosttuamvboi éennr, e laccoilnóo na  nterqiuoeerl l, e ngudaej e 
Hegeesli  ntdruaciLb.lH ee.re rx puesnuo n c élebre qauret ículo 
lat erminodleoH geíga"e lep sr opsióald oeé  le.l.nl.oa c  ontiene 
talv enzi u ns óltoé rmtiéncon qiucteoe  nsguaeq  uivaleenln at e 
lengaubas trdaelc afit laso ofifraa nc"e(2s)a.  
Elh ecdheoq  uper esenetsataom borsaa l  al ectdueer sap ecia
lisyt aa  losn olq ous eo n,u nie nst ednert eofu tadceil óans  
anteriaofirrmecasi o.nS eesp uedeen tenad Heereg ls,ep  uede 
tradsuucl iern gyu saut  erminoslioegmíqpaur,see e  p recise la 
signifidceatlcé imólnei sncoo genie dlio d ioemnqa u see  veile rte 
pensamdieefilnl tóos ofo. Hemdoeos fr etcrueanvrt o acbdauol a
rifuon damenetnae ls pa.Pñ eorlcor eeqmuoeselp   rboleqmuase e  
presepnatrcaao  mpreanH deegree sle  ld el oq uée ll lalmoó  
dialé.c tEpisoc reo soq ue  le dsaimtopisro i uvni legiado en 
nuesetsrtous.d L iodo isaléccotsnitciote uslye ec rdeeHt eogl eS.u  
compreenssti aómnb liacé onm prednessliit ósenm daeH  egeY l. 
lae xposidceei sósene  cryeats oee  nconternFa ebuae rblaac h: 
vinculdaelc afii oólsno fidaeH  egceolnl  at eoleonge ílsa e ntido 
enq ueen H egellat  eolosgeíc ao nvieenlórt eg ic"aL:al  ógica 
hegeleisan taole lao rgedíuac ail draaa  zyóa npl r eselntateo el,og ía 
converteindl aó gi(c3aLo)' .q' u Hee glella 'm'aae ult omovimiento 
declo ncepetseo lp" e nsamqiuesenet m ou evaes  im ismqou,e  
actúenal  os ensilbellveá,nd ao ildoe ntificcoanr sEéell  . 
autoimmoivteodn eclo nceepstD oio sm ismcoo nverteind o 
pensamieeldn etmoi,ud relg oor a e.l 
Lafi losodfieHa e geelsp  ropdieal  otsim peosm odernos. 
Pertenael coqe u Hee idelgglear"m lóma e tafidsei cslaua b jetivi
dad." Pseetr road tela sa u jbe tídveícldo andc edeplpt eo,n samien
too rganiszeagdlúooln   ógiycp oor,  uensiov eyrn seacle sEalr io. 
12
Presentación 
sujehteog elitanioee nseca  aractersíesprtr iocapd;ie opensamil e n
tou niverLas raela.l izadceie ósnpe e nsamieenslt aor  ealizadcei ón 
lal ibertad. qQuuiieeernnat  enadlep re nsamiepnotsomt od erno 
tieqnuee c omprenad Heerg ello,c  uallep  enniticroám prender 
tambiaéK na ntS.i ne ntenadH eerg eelsi  mposicobmplree ndae r 
NietzschaeK ,i ekregaaryda  M arx.P ortan to,d esdee speun tod e 
vistal,ea  tribuiumnoags r ani mportanciaa e stoab rqau eh oy 
presentaalmp oesn samiveennteoz olyana ols  uramericano. 
NOTAS 
1.Th . HaerinHegg,e lS,e iWno lleUnn dS eiWne rk,V ol.1 , 
Lcipz1i9g2 P9r,e facio. 
2.L .H erra,rti cu"lHoe geeln"l  a GraEnndcey dopediTeo,m o 
XVIp,. 1 0l0.  
3.T esiprso visoriasp aral ar eformdae  lafi losofTíeas,i1 s2 . 
TraduccdieEó .nV  ás qucez.n,T  extesoscog idosd eL .F euerbach, 
Carac1a9s 64. 
Losa rtícuyl eonss ayqousea  pareceenen s tveo lumfueenr on 
publicaednr oesv isyta ssu plemecnutlotsu rales: 
1.D ialéyc LtiibcearS tupalde.m ecnutlot udreUa llt imasN oti
ciase,l 7 d eF ebredreo1  993. 
2.U nab rehvieos rtdiael  ean jaenac.Ri eóvinsAtrag oUsn,i ver
sidaSdi móBno lívMaarr,z doe 1 989. 
3.S obereles  toiyce ielss mcoe ptiRecviissEmtaio do.vs o.l umen 
2,N o.2  1985A.s ociacidóePn r ofesodreel saU  niversidad 
-
Metropolitana. 
4.C ocnepytL oi berRetvaidsD.tia á loNgoo.5s 5 D.e partamento 
deF ilosdoefil aaU  niversdiedP aude rtRioco ,1 990. 
5.E lC onceptoe nl cao nciednesvceinat urRaedviasv.te an ezo-
13
Parlaey ee rn teanH degeerl  
landae F ilosNoofi.a2  6- UniversSiidmaódBn o lív1a99r0 . 
6.S obrlear  elaceinótnlr aec  iendcei al lóaig cya  la 
Fenomoegnidoaele ls rpii-tRuevViesntae zoldaeFn ial osofia 
No.1 ,71 893. 
7.L ac ritdieMc aar axH  egeenle  C/uarMtaonusctroil.né dito. 
8. tEonrd nelo ai  nterprdeeAt .Kojevaec i ódnel  ad ialédcetli ca 
amyod  eels cvloRa.ev isAtnaa líNtoi.c11 a, 1 989E-scudeell a 
CampoF reudidaenC oa racas. 
9.A lgurnfleaexsi onseosb erple r obldeemvlaa  lIonré.d ito. 
\O.Kyae nlLt i bermaoIl.ni édsito. 
1.1eHgely  elL ibelir.a.I'i nméodito. 
1.2Modrenidya Sdu btjidevaidL.ap  rimepraart efu e leíedna  
MérideanA  bridle1  992p,a rlao psr ofesodreel sa  Escduee la 
Sociologlíasa e:g unfodram,ó p artdee u nc icdleoc  onferencias 
titul•ad'moAé:ir cAan itguay C otnepmoárne·,a'o rganizado 
pore lM useoA rqueoló.gG.io cnoza lRoi ncóGunt iérfuree z, 
leiednaN  oviembdre1e  992. 
13Di.aléyct ailciae n.aI cnédiiótno. 
1.4Sutbijveiesh mios tomroiI.nc éidsito. 
14
DIALECTICYAL  IBERTAD 
J 
Ent odlaah  istodrepilea n samifielnotsoó fincoo  hatyé nninqou e 
haysai dtoa unt ilizacdoontan, tas  ambiguedaaddeenst tanrtaso , 
confusioyns eissn e nticdoom,oe  ld ed ialéctViicae.nd ee sdmeu y 
lejantoise mpyoh sa c ambiaddeos  ignificasceigóúhnna  ysai do 
utilipzaodrao l gúfinl ósoPfoo.re  soc,o nsuletandl oafi  losodflea  
algúfinl ósosfoó,l noo sr evellaoqrá u es ignipfiacraae  sfiel ósofo, 
yc uidémomnuocsh doe e xtenedseseri  gnificdaedtoe nninaa do 
otrasfi losfloas .N it amponcooas  yudamráu chbou scuna rs ignifi
cadúon icyuo n ivocaot endiaes nued toi moloLag miulat iplicidad 
des ignifichaadcoiesn  útliacl o mprenseitóinm ológica 
Lac omprensdeil óadn i alécdteil coq au,es  ee ntiepnodtrea els,  
dificultpaodrua n as ituachiiósnt órqiucepa e nnitiun ót ruco 
mágictoa gnra nde ceolmd oeh  aceqru el afi losodfliaa léctdiec a 
Hegeell,m  ayor filóidseoafol diest toadl aah  isto,sr eic ao nvir
tierae nu nafi losofimaa teriadliiasltéac tMiactae.r ialismo 
dialécetsiu cnoac  ontradicicnia ódnj ecetsod ,e cisri,s  ee s 
materianlois sept uae de dsiearl écyts iisc eo  deisa léctniocs oe  
puedsee rm ateriaAl imsetnao.qs u es eac omol asm ulasd el 
Parnascoa:r gmaunc hsaa bidusroibar e sus pleoramolo lssfe,   
quednao,l  epsa saal  ac abeza. 
15
Parlaey ee rn teanH deegre l 
Nosa tendream loass i gnificaqcuietó ine nloed  ialécetni co 
Hegeplu,e esn é ld ialécstiigcnai tfiocdaua n ar evoluceineó ln  
pensamiento fiElslo sasó ofilcuocd.ie ót no dolsop sr oblemas, de 
todolso so bstácuqluoeis m pediqaunee  lp ensamiefunetrao  
autónoqmuoetu, v ieeran é lm ismloafu  erz.a capazd eh acerslaol ir 
deu nas ituacpiaórnpa a saar o tra.L od ialécstiigcnoi filcaa  
libertdaepdle  nsamiePnotlro al. i bertdaepdle  nsamieenntteon de
mosq uee lp ensamieesnc taop azd em oversaes  i misQmuoel. a  
fuerz.a quel om uevsee e ncuendteran tdreoé  lm ismoQ.u en ada 
tomafu era deé ls,i nqou et odsoa ldee é lE.n c ambicou,a ndo 
decimqousee  lp ensamineone tsao u tónonmooe ,sl  ibrree,c ha
zamost odlooa  nterUinos re.mr a teruinas le,er s pacio-temporal, 
nop uedmeo versaes  im ismon,ot  ieenneé  lm ismloa fu erza para 
inicuinac ra mbiLoo.q  uel eo currseu,m  ovimiesnutcsoa ,m bios, 
dependdeerál  aa ccidóeno  trcou erpo séolbC.ru ea ndo decimos 
quee lp ensamienone tsol  iblroer  educiamt oesn erm ilsamsa s 
caracteridsetl ioscsea rsme ast eriaPloedsr.i admeocsli orm  ismo 
deo trafo rma:t odolso sse retsa,n ltooms a tericaolmeols o nso 
materieaslterásen,g  idpoosre  lp rincidpeci aou salidad. 
Sólloat  eolopguidaco o nceabu inrs  eqru efu ercaa usdaet  odo, 
quet odlooe  xistfueenrtcaea  usapdooré  lp,e réolm  ismeos c ausa 
des im ismo,es  enfoe cdteoo t rcaa usSau.e  xistennosc eil aod  ebe 
a otrsoe rfu era deé lé:l m ismos em antiean seim  ismoe nl a 
existeynl coqi uaeé  lt iedneen tdreso i m ismnoo s el od ebaeo  tro: 
élm ismloo h ac readdeos dseim  ismyod  entdreos  im ismoE.s  
poers qou ee ls esru preemsoa  queqlu en adnae cesapiatraea x istir. 
Y esp ore soq uee ls ers upreemsol  lamatdaom bieésnp íritu. 
Espiriyt sue sru presmiog nifilcoam ni smo. 
JI 
Loq uel lamHae gellod  ialécetsei lce os pirSlitl uod. i aléctico 
consiesntq eu ee lp ensamietniteondee  ntdreos  ic onteniod os 
determinaciqouneée lsm  ismoe xterioor siazac fuae ra deé l 
mismop arap onerelnae slm  undeos pacio-teemnptooranlec,le  s 
pensamiseenráte os plreisttueo,s c ,a paciddeae dx terioord ieza r 
16
Ditdécticayl  ibertad 
creaErse. s to lsoi gqnuielfi odc iaa lécteinHc eog eellp: e nsamien
toe se spireísct aup.az d ec readre sdseim  ismoc.a padzee  xterio
rizasru sc ontenipdaorcsao  nvertiernlm ousn doe xistePnotre . 
consiguieelpn etnes,a miqeunett ood lood  eridvesa im  ismyot  odo 
sacdaes  im ismon,os  er igpeo erl p rincdiepci aou saliHdeagde.l  
invenltoda i alécptairicano d ependailpza ern samiepnatrsoau, s 
traedrell oaa  ccidóeno  trosse resso bréel L.o q ueé ll lameal  
"automovimdieeclno tnoc epetsoj,"u  stamelnaat uet,o noom ia 
1i bertdaedpl e nsamieEnsttoa.ma ocso stumbraaad torsi balu oisr  
conteniddeolps e nsamieunnot roi geexnt ernloo:q  uet ieneel  
pensamideennttodr eos  il ot omdae s ereexst erneoi sn dependien
tesd eé lE.s p recisamae enstteao  l oq ues eo ponHee geEll.  
pensaqduoevr i cóo nt odcal arildoqa udee  ral afi losodfliaa léctica 
deH egefule  LudwiFge uerbaLcohd .i cye l or epihtaset al a 
saciepdeardao ú nn oha  penetraednlo a  cadbeel zao isn térpretes 
deH egel. 
Entreel luonsp  rofesmoury e ruditqou ee stuevnot nroes otros 
yq ues igutee nieanddmoi radoernen su esturansi versidEasdee s. 
eruditpor,o fedseolpr o stgrdaedfi ol osodfleal  aU niversidad 
SimóBno líveasrc rilbosi ióg uie"ndtiea:l écntoei suc nac  oncep
ton id el al ógincida e,l  an aturalneidza e els piriYt eus"pe.r  ofesor 
paspao rp rofundcoo noceddeoH re gesle,g úsnu sc olegdasel  a 
UniversiSdiamdó Bno lívLaord .i alécqtuieec xop reesnHa e gel 
elm ovimiednetploe  nsamiesnult óog,i pcoalr,o c  uaélle  se spíritu, 
ese xpulspaoderol p  rofedsepo ors tgraednfio l osodflelaa   filosofia 
deH egel¡.Q uép uedees perardseeé  ly  des usa dmiradores 
incondicio¡nPaolberesess! t.u dilaonqstu eess i glana e nseñandzae  
tadni stingfiuliódsoosfoY sn !oes   cuestiiónnt deerp retaPcuieósn . 
puede sdaelplia rssaoe"r  gumentanVdásoq"u"ie:nz t erpraHe etag el 
deu nm odoy  DlaAzr dilao tdrePo e.r éol q ues ostileonq eu e 
escriDbieazA  rdisloab rlead  ialécdteHi ecgae dle muesqturena o  
piensqau.en  unchaa l eidao H egeyl s il oh al eidnoa dhaa  
comprendEisdtoos.ye  guqruoe D lazA rdihlaap  asardeop etidas 
vecepso re stpea rágrdaefoH  ege"lE:n c ambieol,e  splrsiet u 
convieertnoe b jeptoor.q éulee  se stmeo vimieqnuteco o nsiesnt e 
convertiérlms ies meon u no treos,d  eciernc. o nvertiernos bej eto 
des us im ismyo s uperaers tsee ort ro("1 )C.u alqui(emrean os 
DiaAzr diylc ao mpañpiuae)d lee eyre n tenqdueear l sleid  icqeu e 
17
Purul eeyr e 11t1muJl elre l[el 
ele spír(iGteui setsu) n m ovimienyt qou ee stmeo vimiento 
consiesntq eu ee le spírsiect oun vieennoe b jeytq ou ee soeb jeto 
(eels plrqiutehu al  legaasd eoor b jeltooe )sp  areale  spíritu mismo 
(pasruas  ím ismoy)l  uegqou ee le spírmiitsums ou pe(raA uthebt) 
eseo trGoe.n eralmdeenctiem qouse e ls ujeetseo l s ujeyt qou e 
elo bjetoe loe bsj eto, ismipeonsdioqb uleee l s ujesteoao  bjeto 
y quee lo bjetoe lss uejae Pteor.Ho e gevlac  ontra deiscteeol.:   
objeetsoe  lm ismos ujeqtuoe s eh ac onvertiednoo  bjeto. 
Entonceelos b jentooe  sm ásq uee le spíritu Pmairsemscoee.r   
diferdeneét lep, e rnoo l oe sP.a resceeur n  dualismo (dos seres 
diferentess)ó lploeo r poeo sru  ni nstaynatq eu,ea .ñ ad1-fee gel, 
"ele spíritu essuesp eeror tar oE"s.d  eciqru,ee  le splrsiet u 
exteriorcioznav.i eesnnoee b  jeatdoq,u ileacr oen sistpernocpiiaa  
deu no bjeytl ou,e gsoi,rn e ducain raldoal ,ov  uelavt er adeern tro 
des im ismoE.s ee se lm ovimietnottoda elle  spírHietgue.ll o  
volveadr eác ailfir n adle l aF e11omenoallohli!aíÍcb llHa:e g edlel  a 
enajena(coei xótne rioridzaecl iaaó unt)o conciqeunepc oinale a  
cosei(deaelds  píraidtquu ileara ep ariednecu inaac  osap)e,r o la 
autoconc'i'esnacebiseatn  au lidsaudy pao.er l h echdoee  najenarse 
asím isma". 
Enajena(resxet eriorcioznavrisrtei)é nednoo bsjee yt lou ego 
recupelroea xrt eriorpiazrvaaod lov aes rím  ismeos " lat otalidad 
des usm omentos"(2). 
Elm ovimiednetelos  píreistp uo.si bglrea ciala ast  ransforma
cióqnu eh acHee gedle plr incidpeii doe ntidadd.eScuieqrluseee   
lai dentiedsta adpl o rqeuse  uunnai d.aN dop uedceo ntennaedra  
difereon teex traañe ol lSau.e ldee ciresseta os íE:n A  sóleos tá 
A yn admaá sq ueA .P erHoe geclo ntersata ofi m1aA: n os óleos  
A;d entdreoA   estaál  av ezN O-AL.a n egación estdád  dentro 
sedre A  ys óleol llaed  as entiyd loom  antieSniee l.e  spíreist u 
A,d irene]nOtSo nqcueesc  ontiae NnOe- A. 
,cA:.\ ..".. A. e sl oÜJiterencpiearldooio  n difere(nlcuain aiddoac do)n tiene 
al ad ifereiH1ecgieael.x  preessatd oem  uchomso dodsi st111tos. Lo 
infinictoon tileonfi en itloos, u parsensicbolnet ileons ee nsible, 
lou nivercsoanlt ileons ei ngueltacrP..o  rc onsiguieelmn otvei, 
mientdoeel s pír(niots ue orb jepteor coo nvertiernos bej eto=A 
tiedneen tdreos  ía N O-A)e sp osibploerl  at ransfom1aqcuieó n 
hacHee gedleu  np rincilpóigoiy cas ol e le spíryil tolu ó giscoon  
18