Table Of ContentProfD.r .A hmeAdk gündüz
OSMANLI
A •
KANUNNAMELERI
VE
HUKÜKTİA HLİLLERİ
İSTANBUL1 994
· -
OSMANLAIR AŞTIRMALVAARKIF I YAYlNNOL:ıA RI
İLMAİR AŞTIRMASLEARRİ NSOİ:ı
OSMANALRIA ŞTIRMAVLAAKRFII
P.K.B E6Y AIDZ-iSTANTBLUF2L.1 2-551167 3
ISBN9 75-7268-01-3
Film-MoDnitva5ajn17: 12 75
BasCkiıh:Ma ant baası
CilSte:z gCiitnlve i5 18652 21-65l l63
İSTANBMUALR,T ı 994
VIIK.•I T AP/I
KANUNİ SUTLA N
SULE ND EVRI
•• •
YMA
KA AMELERI
A •
NUNN
II.KIIMS
KANUNDIE VRI
A •
· · .
EYA LET
A
KA NAMELERI
A •
NUN
(ID)
DUMLUPINARÜNiVE RSiTESiR EKTÖPRRÜO F.ÖDMRE.R
RlZAA KGÜN'ÜTNA KDİMİ
Yetmisşe nedviebr e lkdieT anzimatb'etraindt iarr,i hivmehi uzs usan
OsmanTlaır ihhaik kıngdean nçe sildloeğrrebu i lgialketra rılmadığının,
büyükk üçükh erkefsa rkındaydıs.e ned ünyansıünp egrü cü
400
olabilbıindrie şv lebtiiznae,n latıglidbıviğe sı o ny üze llyiıi lç inkdael eme
alınatna rihikearyidne ttgiiğbiib ,a sigtö çebkea nunlariıdyalrae
edilmedoirğtia daNyedv ıa.r ki,a dialmilma rımvıezt ıanr ihçilerimizin
·
eserlekrailneim ael ırkaernş ibve lgeleriznidyeandb ea şkşae ylere
dayanmavleao rbıj ekbtiitrfa rihçöirnleiğkio nrit akyoay amamalbairzıi,m
ecdadıhrnıakzk ındaykain lbıişl giletraismhiizmbife uo ıliu yordu.
Geçmişvinemi a zidekküil türiünnküae rd enm illetiltseİ rk,b allerini
sağlatme melloetruer tamazAlyarrıdcbıai. rm i llevteiynab ir devletin
tamamemna 'suoml masdıab eklenemeBzidzTi,ü. r km illeotlia rak
70
yıldkıern dkiü ltvüer tarihiinmkiaizrlii e s tikbyaülreü meçyael ışvteı k
maalesuezfu ns enelbeory unccia ddbii mre safkea te'd emedBiukn.u n
aksiindid iead ebilmçeokkz orduAry.r ıcOas manDleıv letimnai'ns um
olduğudnaku i msied deitam emekteFdaikram.ta 'suoml mayıkşeın,d isini
asırladrücnay antıenks üper gücü çoykaö pnaenm lgiü zelliklerinin
bulunduğduani un kaarn lamıgneal mez.
Sono n obne ş yıfledrımtri, l lveetd evloelta rgaekç mişimsiazhei p
çıkmamgıezr çeksteevni ndiorlimcuiş tBuirrz. a manlmaürs,t akiblilre n
iliamd amındıanh Ois manhlaık kınsdöay lediskulçes raiy ılırok geünn,
·
suçs ayılanbluagrüıBnna şbakvaenC umhurbaşkdaünzıe yinydeet kili
ağızladriclae getigreirlçmeeksstiee,vn i ndiriDceivdlieartd. a mlarımız
kadairl,i amd amlarıdmaıg,ze çmişytaep tıkhlaatraıl arma koelfafcaarke t
seviyecdied dair aştırymaaplmaaryb aa şlamışlAasrısdleı vri.n dirici olan
dab udur.
İştbeu a raştırmeanlö anreımnl ilerbiinrdieşsnuia ,n dYae dinCciil di
"OsmaKnalnıu nnameleri
neşı:edPirloefDn.r .A hmedA kgündüeza 'i t
VeH ukuTkaih lilleri'
adldıe ve serdEisre.r ibne şincciil dinde
6 KANUNİ DEVRIE YA LEKTANUN N AMELERİ
Üniversİiztiebnıu nlunduKğüut ahySaa ncağı'Knaınnu nnamedsei
bulunmaktadır.
ProfD.r .A hmeAdk güünzd,
HukukP rofesöorlüa rak
ÜniversitbeamğiBlziıel ecİikkt isVaedİ id aBni limFlaekrü ltegseilndei ği
zamank,e ndisiinldrkei nc adma,h eav vebla şladvıedğ eıv aemt mesinde
millyia rabru lunan projesdienvia m
"OsmanKlaın unniimeleri"
ettirmoelkm uştKuern.d isianrea ştırmiaçliahnre ırt ürlküo laylık
sağlanvmeım şi lklüil türümaürzşübinev l gelıeşrıiğ ıynednai dyeanz ılması
demeko labnu e sertianm amlanmiaçsihıne rt ürldüe steğkienn disine
verileicfeağodile u nmuştur.
Eserimnü elloilfaign e nçi liamd amımızıvnadtaann mai,l levtee
tarihiymairzaeor llaıc naikc iel mp!r ojeloerrtianky oan masbıenkı lerken,
böylbei ers erÜlnei versoiltaeri afkt iehtatri ğimizi belivret ir, müellife
OsmaAnrlaı§ tıVramıaları
esenreiş reden nah ayırilhasrae nt mesini
. kf
YüceA llah'ndiaynae zy lerim.
KÜTAH�YŞ AUBA1T9 94P roDfrÖ..m eRrı za AK GÜN
DurninpÜınniavre Rreskittöersüi
VllC.İL DTİA KDİM EDERKEN
"OsmanlKıa nunnamelVeer iH ukukT!a hlillaedrliaı"r aştırma
serimiVzIiInC. i ldidnee bizuil aştıArlalna hh'aam dü senvae O 'nun
Resiiollüa n MHuzh.a mmeds'ael vaets elaoml sun.
"OsmanKlaın unnamelveeHr uik ukTia hlillaedrlipı"r ojeınİzin
Yedincciil dKia,n undie vrinŞianm ,Ş ehrZ-oir T,e meşvaverZ ül
KadriyEyyea letlKearniu nnamelerIiI .S eilliem Devrbiüntiünn
Kanunnameleirhitnieivt am ekteIdIiS.re .l idme vriil iel gilia det
49
Kanunnarneydieb uc ildseı ğıştaırrzmuas unddoalna yyıe,d incciil d
epeyckea baroılkm uştaunrc;a k ilmib öayçlıedsaidnna ihnia y oil duğu
kanaatindZeiyriasz e.k izicniclid Ael lanha siebd ersdeo ğrudan
.d oğruyaM uraDde vrKia nunnameillebera iş laomlıaşc ağız.
III.
Bu cildin ytaazkıdsiımdn ado ak uyuculualraaş tırimsatke diğimiz
bazmıe sajblualru nmaktBaudnılraö.rz ıe tbleel irtimsetki yoruz:
1)
"OsmanKlaın unnamelVeerH iu kukT!a hlillaedrlipı"r ojeinlink
altcıi ldSia,l iÖhz canB ey'isna mimhii mmetlveerd ie ğerblüiy üğüm
SamiK aramısPıara 'nıbnü yügka yretleFrEiYy VlAeK,F It arafından
ş
neşredilmŞiuşntusi arm.i rniyeitflaede ed eyikmi e,s banbo ktasından
bakılvıerb siakr ı sıemk sikliilkel ebfuı.raz zalıa bri tra rabfıar akıblıur sa,
iki
zathıirnmne t veg ayretollemrais aymdiıl,l etimmailoz leı nuş boupl raonj e
tahakkeudke mezddein ilebAilltiırnc.ci ıl ddseonn rbaa zmıa nilerlu
ortayçaı kmasFıE,Y V AKFIt arafınpdraonj endienv amıinmak an
vermemişBtuinru.n ü zeriunzeu ny ıllardır hçaeskrteitğiinmii z
"OSMANLAIR AŞTIRMALVAA KRFII "
kurulmvueş a rtık
"OsmanKlaın unnamel.pe.rr oij"e sibnui vna kıtfa rafındddaenv am
ettirilıknaersaviren rei lmiBşutö inre.m lpir ojemkieznidv ia kfımıvzed a
ecdadeı.sne rleirhiynaigy aıy eed inbeinvr a kıfddeav aemt tirimmek anını
8 KANUDNEIV RiE YA LEKTA NUNNAMELERİ
bizleirhes aend enA llaah ş'ü krettiğbiemliizriti msetki yoVraukzf.ı n
kurulmiaçsiımn a ddiim kanlasreıfneır ebdeerİn b rahAisml an Beev ye"
buf ikhrair arestalveu niucpr aisçıie nl indgeenl eensii rgemedyeeğne rli
büyüğüSma miK aramısır Paşa'ya teşekkür ediyorum.
2)
Bugünü lkemiziiçni nbduel unduiğkut istaedriö rbüony utları
herkes.ebei linmekBtue edkiorn.o mitke rörün sebeplerinin başında
vergitnoipnl anamagmealsmıe kteGdeirrç.e kmtielny arslaahrai p büyük
işadamlarıbnidrha inz metiiadleınn avne rgbii lael ınamdauzr uma
gelmişBtiirkr ı.s ıimş adamlairsımemi ılzl veetd evlmeetf humiul dea lga
geçerceshienmed ,e vlerteisnm mia kamıarhıinlaei lfil daisl ekçelerini
vermekvteeh emd ee vlendirodğilğuin uvne yak ızındıünğ ününde
devleotleav ne rgbio rcunkuant lkaardıa pra ragyaıy rm-eış rbui şre kilde
etrasfaaç maktadSıerl.i Dme vrUim umiK anunnamelaerrais ıyned·ra
Il.
alanv eK oca NişancCıe lfil-zfitdaer afıntdeadnv !onl unan
Kanunnarnedbeus ıkıntdıinlgıeen t irilvemb easziçı a retleekrl oilfu nması,
doğrusu şbaişzıir tımKıoşntuiı lrie.l gimladid eyi buaryanyeaanl mak
istiyoruz:
"10B3ic.ri mmrüifl kiisrn eisdşnu etv seiai ş ç iknıdzçeıı nk arsa,
oğolluu b veebv oerrdcsaueh i ooğllesuvane, rv üekb ı zçıınk arduğı
akçtea loelbu nıonlastlaeu,ftio şl uzniako;rl unaaknçi eşi ç inde
beğalkiçke adleınon uğhl uvneka ı zhıanraec t dzüağhioi lrı cak
alınur."
Herh aldbeu m addev ed evamındmaakdid elebruignü dne t atbik
zamanıngıenl dibğiirv akı'adDıerv.l etmianl ıyla ovğel kaınz
evlendireknutlearkilçnaı rnıl ıyobredlukdrei .
3)
Bu ciltyteer aKlaannu nnamelevredö ezne llidkehl eem K anun!
veh emd eI IS.e lidme vrAir abv eyŞa amE yaleKtain unnamelerinden
anladığvıemö ığzr endiğbiimrhi uzs udsa ,s onz amanlabradtaı lıların
tahriki ilmeü slümAarna pk ardeşlerOismmiazniDlneı v leatlie yhiinldeer i
sürdüklbeirr i kısım iddialdaerlıinlıl eBçruüd iridürdt.ie anl öazreıtni ,
OsmanlDıe vletiAnrianp lasröım ürdüşğeük linhdüel asead ilebilir.
HalbuAkria Eby aleKtain unnamelerainnldıeynok riuO,zs manDleıv leti
dörats ıbro yunckau,m undavnes ıcağınbdaaşnkb ai şre ybiu lunmayan
Arabk ardeşlermiemmilzeikne tlerini sömBüirlm'eambkiaişşstth iaer r.
sengeö nderivlebe inn leOrscmea nallıt untıanşıı ySaunr rAel aylarının
yanınHdaar emeyeŞne-rii feKyund,ü s-Şie rivfe b enzemruik addes
beldelvearkeı fyloalru ydlaam ilyonlaakrçcaaek ıtmıBştuınru.n ldaa
kalmayabruam ku kaddebsö lgelveerb ee ldelyearpeı lvaank ıfldaar ı
GİRİ 9
tamamevne rgidmeuna fh algee tirmiİşşttiberu .m anayiıf adeed en
Kanunnammaed deleribnidtrea nn eşsöiy ledir:
"72V.e k üllHiayreenm eyn'üvşe-K ŞuedrüŞisef-reiviy efn
Halil'ür--'lRaeayhhmiasnhs aezHriemt-elvekrai'fnaıiv,na rız-ı
divanviety eykeaö lriifyCy-eivd eöe şnü rddeefnt' eart-imiku d'ea f
vem üselklaeyomdl undı.
73V.e e 'imdmaeh' ia vadriıvza-nıvi ety keyael öirff-iiy yeden
mu'vaemf üselilre.m d
4)
Bu cilthtaet ırlatmgaemrıezk meand delerbdierndi e ,O smanlı
devletignadyer -miü slimletraen ınadni nv e vicdahnü rriyetidir.
BilindgiiğbKiiu ,d üsb'eüş o ny ıldiışrg aslıcfia teılyllear ibnudleu nduran
İsraiişlg,ae tlt igğüin lerbdeernmi ü slümanbluab reıl dedmeukkia ddes
rnekanlasroak mamakvteab uradmaü slümanliabraıdne tlemrainnie
olmaktaBdoısrn.a -HersAevkr'utpea lıglöazrüöın nü ndHer istiyanların
camileyrıik malvaerm ıa 'bedlyeorkie tmeledreai y rbıi rm isaldir.
HristivyeaY na hudilemreidne niyaestrd ıe nilbeuna sırdmaekzik fir
vahşetlkearrişnıeOl sımka,n Dleıv leXtViI,.a sırbdial Keu,d üsŞ-eir if'deki
Hristiyanmluakracdad essa yılyaenr lehreim korumuvşe hem de
ziyaretlmeürsianaede et miştAyinrı.ş eyY,a hudiilçeirn gdeeç erlidir.
Bilindgiiğbbiiu radHar istiyanmluakracdads easy ıleann. önemmelkia n
Bab'ümla-mKea,
Bab'ül-Kamame'dir. Miladi sıralarBıinzdaan s
326
imparatKoornus tanttairna fıHnzd.aİ ns a'nın okladburğiiud diead ilen
yçrü zeribnien eay ledKiığyia mKei lisesbiindrii nğ eard ıdıHrr.i stiyan
veY ahudilhearcim na halollia bnu m ekanBaa b'ül-Kamdaemd ee nir.
Karname müslümatna rihçikluelrliaon dbiıriğ fıa dedHiarç.l ı seferleri
sırasında yenidteanm ierd ilmişBtuirra.yd aü nyanhıenr
(1130-1149)
tarafıHnrdiasnt iyyaannFi r ansıİznıg,i liRzu'mi',uG ,ü rcüsvüeH alıeşi
rahatlgıeklleab ilmİişştkteoi nru.y illag bialzikı a nuhnü kümlşeurnil ardır:
"VEK ANUN -KIAMAM EDERK UDÜSŞ-ERİFİ
25Z.i yarete geyleedni sşEiefkfirrkl eeon arclidı ennu r. Ve
Babi'-üKamarmees'mdk-eai ld 'eaye ül laikşçevereK arname
kapusrıensddmea y ü bkeışarekkrça el ıZniukorrl. an driüysaiirm
ıE frenzcidyeagnre elkteeenf eraeldı.en nu r
26V.e R um'dgaenl enüdçeeKnra yıtablatyau lnıın Vuer .
Şark'dand aghkeeilz eaanlldiıeknn u r.
