Na ok∏adce: 2 5 16 24 32 37 48 63 74 59 69 79

80 Pages·2005·7.67 MB·Polish

Dwumiesi´cznik
Vol. XV, Nr 69 (1/2005) Maciej S. Sobaƒski,
ISSN-1231-014X, Indeks 386138 2
Z ˝ycia flot
Redaktor naczelny
Jaros∏aw Malinowski
Kolegium redakcyjne Grzegorz Ochmiƒski
Rafa∏ Ciechanowski, Micha∏ Jarczyk, 5
Maciej S. Sobaƒski Carski i gwardyjski jacht Sztandart
Wspó∏pracownicy wkraju
Mariusz Borowiak, Jaros∏aw Cichy, Andrzej Danilewicz,
Przemys∏aw Federowicz, Maciej K. Franz, Jan Front,
Micha∏ Glock, Tadeusz Górski,Tomasz Grotnik,
Krzysztof Hanuszek, Marek Herma, Maciej S. Sobaƒski
Piotr Kubiszewski, Jerzy Lewandowski, Andrzej Nitka, 16
Niemieckie okr´ty liniowe typu
Grzegorz Nowak,Grzegorz Ochmiƒski,
Jaros∏aw Palasek, Radomir Pyzik, Jan Radziemski, König, cz´Êç I
Marcin Schiele, Maciej Szopa, Marek Sup∏at,
Tomasz Walczyk
Wspó∏pracownicy zagraniczni
Gérard Garier
BIA¸ORUÂ 24
Igor G. Ustimienko Francuskie niszczyciele typu Algérien,
BELGIA
cz´Êç II
Leo van Ginderen, Jasper van Raemdonck,
CZECHY
René Greger, Ota Janeçek
FRANCJA
Gérard Garier, Jean Guiglini, Pierre Hervieux Maciej S. Sobaƒski
HISZPANIA 32
Alejandro Anca Alamillo Valiant i dok w Trincomalee
HOLANDIA
Robert F. van Oosten
IZRAEL
Aryeh Wetherhorn
LITWA
Tadeusz Górski
Aleksandr Mitrofanov
37
MALTA Organizacja bojowa
Joseph Caruana
NIEMCY radzieckich pancerników
Siegfried Breyer, Richard Dybko, Hartmut Ehlers,
Jürgen Eichardt, Zvonimir Freivogel, Bodo Herzog,
Werner Globke, Reinhard Kramer, Peter Schenk,
Hans Lengerer Antonio E. Lissaraga, Niko∏aj W. Mitiuckow
ROSJA 48
Siergiej Ba∏akin, Borys Lemaczko, Niko∏aj W. Mitiuckow, Hiszpaƒskie niszczyciele
Konstantin B. Strelbickij typu Oquendo, cz´Êç I
STANY ZJEDNOCZONE. A.P.
Arthur D. Baker III
SZWECJA
Lars Ahlberg, Curt Borgenstam
UKRAINA Maciej S. Sobaƒski
59
Anatolij N. Odajnik, W∏adymir P. Zab∏ockij Zag∏ada Ghazi
WIELKA BRYTANIA
Ralph Edwards
W¸OCHY
Maurizio Brescia, Achille Rastelli
W∏adymir P. Zab∏ockij
Adres redakcji 63
Wydawnictwo „Okr´ty Wojenne” Pegaz opuszcza szyk
Krzywoustego 16, 42-605 Tarnowskie Góry
Polska/Poland tel: [phone]
www.okretywojenne.pl
e-mail: [email protected]
Sk∏ad, druk ioprawa: Krzysztof Hanuszek
69
DRUKPOL Sp. J.
Brazylijskie fregaty rakietowe
Kochanowskiego 27, 42-600 Tarnowskie Góry
tel. [phone] e-mail: [email protected] typu Niterói
© by Wydawnictwo „Okr´ty Wojenne” 2004
Wszelkie prawa zastrze˝one. All rights reserved.
Przedruk ikopiowanie jedynie za zgodà wydawnictwa Tomasz Grotnik
Redakcja zastrzega sobie prawo skracania iadjustacji 74
tekstów. Materia∏ów nie zamówionych nie zwracamy. Holenderskie okr´ty podwodne
Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoÊci za treÊç typu Walrus
publikowanych artyku∏ów, które prezentujà wy∏àcznie
opinie i punkt widzenia ich autorów.
Nak∏ad: 1500 egz.
Recenzje
79
Na ok∏adce:
Uzbecki kuter rzeczny D˝ajchunnaAmu-Darii.
fot. Issliedowatielsko-projektnyj Centr Korablestro-
jenia Ukrainy
Z ˝ycia flot
napó∏nocny zachód odPekinu, wodowa- nostek. Monta˝ sekcji wca∏oÊç mia∏ byç
no prototypowy okr´t podwodny onap´- prowadzony przez stoczni´ DCN Brest.
dzie atomowym zuzbrojeniem rakietowym Rzecz znamienna, cz´Êç sekcji stocznia
typu 094. Pierwsze prace nadprojektem DCN Brest zamówi∏a u podwykonawcy,
nowego rakietowego okr´tu podwodnego którym okaza∏a si´ Stocznia Remontowa
rozpocz´to jeszcze wlatach 80-tych mi- wGdaƒsku. Symbolicznà st´pk´ podbu-
nionego stulecia, korzystajàc z udost´p- dow´ Mistralpo∏o˝ono wBrescie 9 lipca
nionej radzieckiej technologii. Nowe okr´ty 2002 roku.
mia∏y zgodnie zza∏o˝eniami, zastàpiç nie- WypornoÊç standardowa okr´tu wyno-
udany typ Xia. Pierwsze sygna∏y amery- si 16 500 t, ape∏naodpowiednio 21 300 t
kaƒskiego wywiadu o przystàpieniu przyd∏ugoÊci ca∏kowitej 199m, szeroko-
doprac napochylni pochodzà zkoƒca lat Êci 32m izanurzeniu 6,2m. Nap´d stano-
1999, jednak ju˝ wroku 2000 zosta∏y one wià 4 silniki wysokopr´˝ne Wärtsilä 16
przyhamowane wzwiàzku ze skoncentro- V32, które poruszajà generatory elektrycz-
waniem ca∏ej uwagi naatomowych okr´- ne nap´dzajàce 2 silniki elektryczne Pods
tach podwodnych typu „093”, zktórych Mermaid, ka˝dy omocy 7 MW. Maksy-
pierwszy ma wejÊç dos∏u˝by w2005. Na- malna pr´dkoÊç 18,8 w´z∏a, a zasi´g
Ceremonia wodowania okr´tu podwodnego Carrera. fot. Izar
le˝y przypuszczaç, ˝e jednostki obu typów przy tej pr´dkoÊci oko∏o 5800 Mm, zaÊ
CHILE bin gazowych M-70 (NK-12MV), ka˝da majà szereg wspólnych elementów, wtym 10700 Mm przy15 w´z∏ach.
W dniu 24 listopada 2004 roku o mocy 12 100 KM, z których 3 s∏u˝à si∏owni´. Podstawowe uzbrojenie uderze- Uzbrojenie obejmuje 2 szeÊcioprowad-
wstoczni Izar whiszpaƒskiej Cartagenie doporuszania si´ jednostki, apozosta∏e niowe okr´tów typu „094”, których zgod- nicowe wyrzutnie pocisków plot. „Sim-
wodowano nale˝àcy do typu Scorpene 2nap´dzajà wentylatory wytwarzajàce po- nie zplanem ma powstaç seria liczàca co bad”, 2 dzia∏a plot. kal. 30mm Breda-Mau-
okr´t podwodny onazwie Carreradla ma- duszk´ powietrznà. Pr´dkoÊç maksymal- najmniej 4 jednostki, stanowiç b´dzie ser oraz 4 wkm-y kal. 12,7mm M2-HB
rynarki wojennej Chile. W uroczystoÊci na63 w´z∏y, amarszowa 55 w´z∏ów. Za- 16 pocisków balistycznych „Ju Lang-2” Browning. Mistraldysponuje rozbudowa-
uczestniczy∏ minister obrony Chile Jaime si´g 300 Mm/55 w´z∏ach z ∏adunkiem (JL-2) o zasi´gu 8000 km, z g∏owicami nymi systemami elektronicznymi zapew-
Ravinet de la Fuente, zaÊ matkà chrzestnà 130t, a1000 Mm/55 w´z∏ach bez ∏adun- omocy 400 kT. Wprowadzenie nauzbroje- niajàcymi nawigacj´, ∏àcznoÊç ikomunika-
okr´tu zosta∏a Maria XimenaIturriaga, ˝o- ku. Poduszkowce sà uzbrojone w2 cztero- nie okr´tów z pociskami JT-2 pozwoli cj´, przetwarzanie informacji bojowych
na dowódcy chilijskiej marynarki adm. prowadnicowe wyrzutnie pocisków plot. Chiƒczykom nara˝enie celów nazacho- oraz przeciwdzia∏anie elektroniczne.
Vergara. Carrerajest pierwszym okr´tem Ig∏a-M (SA-N-8), 2 szeÊciolufowymi dzia- dzie Stanów Zjednoczonych z pozycji Jednostka mo˝e transportowaç napo-
podwodnym zbudowanym wHiszpanii dla ∏ami plot. kal. 30mm L/54 AK-630M oraz uw∏asnych wybrze˝y. k∏adzie ∏adunkowym o powierzchni
zagranicznego odbiorcy. 2 wyrzutniami (z22 prowadnicami) npr kal. 2650 m2 do 60 pojazdów pancernych,
WypornoÊç nawodna jednostki, która 140mm MS-227. Za∏oga liczy 31 ludzi, FRANCJA w tym czo∏gi typu „Leclerc”, których
powsta∏a we wspó∏pracy ze francuskà wtym 4 oficerów. Mo˝liwoÊci transporto- W dniu 6 paêdziernika 2004 roku zaiwy∏adunek umo˝liwiajà 2 rampy. Po-
stocznià DCN Cherbourg, wynosi 1668 t, we poduszkowców okreÊla si´ na130 t, w stoczni DCN Brest sp∏ynà∏ na wod´ wierzchnia pok∏adu lotniczego wynosi
apodwodnaodpowiednio 1908 t przyd∏u- a∏adunek mogà stanowiç 3 czo∏gi T-72 lub (pozmontowaniu) nowy francuski wielo- 6400m2, naktórej wyznaczono 6 stano-
goÊci ca∏kowitej 66,4m, szerokoÊci 6,2m 8 transporterów BMP-2 wzgl´dnie 10 zadaniowy okr´t desantowy L 9013 Mi- wisk dla Êmig∏owców typu „Super Stal-
i zanurzeniu 5,8 m. Nap´d zapewniajà BTR-70 albo 140 do360 ˝o∏nierzy. stral, klasyfikowany oficjalnie jako Bati- lion”. Hangar lotniczy ma powierzchni´
4silniki wysokopr´˝ne MTU, wspó∏pracu- Ewentualny zakup poduszkowców de- ments de Projection et de Commandement 1800m2, co pozwala nabazowanie grupy
jàce zsilnikiem elektrycznym. Maksymal- santowych przez chiƒskà marynark´ wo- – BPC. Budow´ 2 takich jednostek (druga lotniczej liczàcej 16 Êmig∏owców (8 typu
napr´dkoÊç podwodnapowy˝ej 20 w´- jennà, zwi´kszy znacznie jej potencja∏, po- nosi nazw´ Tonnerre”) zlecono konsor- NH90 i8 typu „Tigre”). Komunikacj´ han-
z∏ów. Zasi´g nawodny 6500 Mm/8 w´- zwalajàc naprzeprowadzenie du˝ych ope- cjum stoczni Alstom Marine wSaint Naza- garu z pok∏adem lotniczym umo˝liwiajà
z∏ach, awzanurzeniu 550 Mm/4 w´z∏ach. racji ocharakterze uderzeniowym. ire oraz DCN Brest. Stocznia Alstom mia∏a 2podnoÊniki oudêwigu 13 t. Rufowy dok
Uzbrojenie sk∏ada si´ z6 dziobowych W lipcu 2004 w stoczni HuLu Dao budowaç sekcje dziobowe icz´Êç miesz- o d∏ugoÊci 57,5 m, szerokoÊci 15,4 m
wyrzutni torpedowych kal. 533mm, zktó- nawybrze˝u Zatoki Bohai, oko∏o 400km kalnà, zaÊ DCN Brest pozosta∏e cz´Êci jed- i wysokoÊci 8,2 (powierzchnia 885 m2)
rych mo˝naodpalaç kierowane przewodo-
wo torpedy „Black Shark” lub pociski ra- Francuski uniwersalny okr´t desantowy Mistral. fot. Yannick Le Bris
kietowe Aerospatiale SM 39 „Exocet”. Za-
pas wynosi 18 torped irakiet.
Za∏oga okr´tu, który mo˝e osiàgaç g∏´-
bokoÊç do320m, wynosi 32 ludzi wtym
6 oficerów, zaÊ autonomicznoÊç 50 dób.
CHINY
W∏adze chiƒskie prowadzà negocjacje
zRosjà wsprawie mo˝liwoÊci zakupu po-
duszkowców desantowych typu Zubr
(„Pomornik”) proj. 1232.2, identycznych
znabytymi wlatach 2001-2004 przez Gre-
cj´ naUkrainie. Poduszkowce te sà budo-
wane przez stoczni´ „A∏maz” wSankt Pe-
tersburgu. Ich wypornoÊç standardowa
wynosi 415 t, ape∏naodpowiednio 550 t
przyd∏ugoÊci 57,3m, szerokoÊci 25,6m
iwysokoÊci 21,9m. Nap´d stanowi 5 tur-
2 Nr 69 (1/2005) • OKR¢TY WOJENNE
Z ˝ycia flot
natomiast umiejscowiono dok wktórym t przyd∏ugoÊci ca∏kowitej 58,8m, szero-
b´dà stacjonowaç dwie 23 metrowe barki koÊci 11,1m izanurzeniu 3,7m. Nap´d
typu LCU. x 22 x 4,90m. Jako nap´d za- stanowià 3 silniki wysokopr´˝ne Paxman
stosowano 2 silniki wysokopr´˝ne, pr´d- 12RPHCZ7 o∏àcznej mocy 2026KM oraz
koÊç maksymalna 15 w´z∏ów. Przewidy- silnik elektryczny omocy 1000KM. Pr´d-
wane uzbrojenia ma sk∏adaç si´ zarmaty koÊç maksymalna 14 w´z∏ów, a zasi´g
57mm SAK Mk 2 Bofors oraz 2 40mm. 7000 Mm przy pr´dkoÊci ekonomicznej
Napok∏adzie znajduje si´ ponadto làdowi- 10 w´z∏ów. Bogate wyposa˝enie elektro-
sko dla 2 Êmig∏owców, podlàdowiskiem niczne obejmuje 2 radary nawigacyjne
natomiast umiejscowiono dok wktórym Decca, sonar kad∏ubowy Thales Bathy-
b´dà stacjonowaç dwie 23 metrowe barki scow oraz 2 echosondy Atlas Elektronik
typu LCU. DESO-25. Wsk∏ad wyposa˝enia wchodzi
Model indyjskiego niszczyciela typu Bangalore. fot. Bharat Rakshak ∏ódê robocza od∏ugoÊci 9,8m ipr´dkoÊci
¸OTWA 15 w´z∏ów. Za∏oga liczy 43 ludzi, wtym
umo˝liwia transport 4 barek desantowych ne w pionowych wyrzutniach kad∏ubo- Wdniu 27 listopada 2004 r. wbazie 6oficerów.
typu CTM (LCM (8)) lub 2 poduszkowców wych. morskiej Liepaja (Libawa) nastàpi∏o uro- We flocie ∏otewskiej Varonis otrzyma∏
desantowych LCAC. czyste podniesienie ∏otewskiej bandery znak taktyczny „A-90”, ajego dowództwo
Za∏oga liczy 160 ludzi, wtym 20 ofice- INDONEZJA nanowej jednostce hydrograficznej, prze- objà∏ kpt. Artis Tirzmalis. Jednostka ma pe∏-
rów, zaÊ jednostka, której autonomicznoÊç Indonezja zracji swojego wyspiarskie- kazanej ¸otwie przez Holandi´. Okr´t otrzy- niç funkcje sztabowe, szkolne, ochrony Êro-
wynosi 30 dób, mo˝e przewoziç 450, go po∏o˝enia zdana jest g∏ównie natrans- ma∏ nazw´ Varonis (pol. „Bohater”) dowiska oraz ratowniczo-poszukiwawcze.
anakrótkich dystansach nawet 900 ludzi. port morski. Który jest najtaƒszy. Wniektó-
WejÊcie Mistraldos∏u˝by wMarine Na- rych rejonach kraju brak jakiejkolwiek in-
tionale przewidziane jest napo∏ow´ 2005 frastruktury transportowej i medycznej.
roku. Koszt budowy 2 jednostek typu BPC Wzwiàzku ztym Marynarka Wojenna po-
szacowany jest naoko∏o 560 mln euro. stanowi∏a zbudowaç 5 p∏ywajàcych szpita-
li mogàcych udzielaç pomocy zagro˝onym
INDIE rejonom, czego dobitnym przek∏adem by-
Wmaju 2000 roku rzàd Indii zaaprobo- ∏o ostatnie tsunami. OczywiÊcie wczasie
wa∏ budow´ 3 nowych niszczycieli rakieto- wojny jednostki mogà spe∏niaç rol´ jedno-
wych projektu 15A -typu Bangalore. Jed- stek desantowych. Trzy pierwsze jednost-
nostki stanowià rozwini´cie wczeÊniejsze- ki zamówino w po∏udniowokoreaƒskiej
go typu Delhi-projekt 15 ipodobnie jak to stoczni Dae Sun zPusa, ostatnie zbuduje
mia∏o miejsce wich przypadku, budow´ rodzima stocznia PT Pal. Napróbach znaj-
zlecono stoczni Mazagon Dockyard Ltd. duje si´ pierwszy okr´t serii onazwie Tan-
wMumbai (Bombaj). Przewiduj´ si´, ˝e jung Dalpeleinumerze burtowym „972”.
prace stoczniowe przyprototypie rozpocz- Okr´ty te posiadajà tradycyjny ju˝ wy-
Nowy ∏otewski okr´t pomocniczy Varonis. fot. Jurij Melkonow
nà si´ wroku 2005. glàd uniwersalnych jednostek, jak holen-
Wed∏ug niepotwierdzonych informacji derski Rotterdam(L 800) czy hiszpaƒski naczeÊç ∏otewskiej jednostki-bazy okr´- Wkoƒcu roku 2004 marynarka wojen-
wypornoÊç standardowa nowych niszczy- Galicia (L 51). WypornoÊç standardowa tów podwodnych zokresu mi´dzywojen- na¸otwy dysponowa∏a 7 okr´tami i2 ku-
cieli ma wynosiç 5500 t, ape∏na 6900 t okr´tu wynosi 7300 t, pe∏na 11 300 t, wy- nego, która poaneksji ¸otwy wroku 1940, trami ochrony wybrze˝a, 3 jednostkami
przyd∏ugoÊci 163m, szerokoÊci 17,6m miary 122 x 22 x 4,90m. Jako nap´d za- kontynuowa∏a s∏u˝b´ we flocie radzieckiej minowymi, 4 patrolowcami oraz okr´tem
izanurzeniu 6,4m. Nap´d typu CODOG stosowano 2 silniki wysokopr´˝ne, pr´d- jako Uranizaton´∏a naminie w1942. sztabowym ipomocniczym.
obejmuje 2 turbiny gazowe DA-8, ka˝da koÊç maksymalna 15 w´z∏ów. Przewidy- Varonis zosta∏ zbudowany jako Buy-
omocy 36 300KM oraz 2 silniki wysoko- wane uzbrojenia ma sk∏adaç si´ zarmaty skes(A904) wlatach 1972-73 wstoczni POLSKA
pr´˝ne KVM-18, ka˝dy omocy 4960KM. 57mm SAK Mk 2 Bofors oraz 2 40mm. Boeleís Scheepswerven en Machifabriek Wdniu 19 listopada 2004 roku osià-
Maksymalna pr´dkoÊç 28 w´z∏ów, aza- Napok∏adzie znajduje si´ ponadto làdowi- wBolnes (Holandia). WypornoÊç standar- gnà∏ baz´ morskà wGdyni okr´t podwod-
si´g oko∏o 5000 Mm. Okr´ty otrzymajà bo- sko dla 2 Êmig∏owców, podlàdowiskiem dowa jednostki wynosi 867 t, ape∏na1025 ny „297” (Kondor) ostatnia zserii 5 jedno-
gate i ró˝norodne wyposa˝enie elektro- stek typu Kobben, jakie przekaza∏a Polsce
Nowy indonezyjski wielozadaniowy okr´t szpitalny Tanjung
niczne, pochodzàce zarówno z dostaw Norwegia. Przypomnijmy, w roku 2002
Dalpele(972). fot. Dae Sun
krajowych jak iimportu zkrajów zachod- wesz∏y dos∏u˝by Sokó∏ iS´p, w2003 Bie-
nich oraz Rosji, zaÊ ich za∏oga ma liczyç lik, alist´ zamkn´∏o przybycie wlistopa-
360 ludzi, wtym 40 oficerów. dzie 2004 Kondora, oczywiÊcie oile nie li-
Wielkà niewiadomà pozostaje jedno- czyç samego Kobben, który pe∏ni funkcje
stek projektu 15A, nale˝y jednak przypusz- stacjonarnej jednostki szkolno-treningowej
czaç, ˝e g∏ównym komponentem b´dà za- ijest rezerwà cz´Êci zamiennych dla czyn-
pewne nowe kierowane pociski przeciwo- nych okr´tów. UroczystoÊç oficjalnego
kr´towe PJ-10 „BrahMos”, powsta∏e nadania nazwy Kondor odby∏a si´ wPorcie
w wyniku kooperacji indyjskiego DRDO Wojennym na Oksywiu, a funkcj´ matki
zrosyjskim Maszinostrojeniem. Pociski te, chrzestnej „nowego” nabytku Marynarki
które mogà niszczyç równie˝ cele làdowe, Wojennej, pe∏ni∏a p. Danuta Hübner, polski
przesz∏y pomyÊlnie pierwsze próby, wtym komisarz Unii Europejskiej (ds. polityki re-
strzelanie docelów morskich. Jako uzbro- gionalnej).
jenie plot. przewidywane sà mi´dzy innymi WejÊcie w sk∏ad Dywizjonu Okr´tów
izraelskie pociski plot. „Barak”, umieszczo- Podwodnych MW 4 bliêniaczych okr´tów
Nr 69 (1/2005) • OKR¢TY WOJENNE 3
Z ˝ycia flot
Wdniu 14 listopada 2004 r. napok∏a- torpedowe kal. 533mm Mk 67TT zzapa-
dzie stojàcego przynabrze˝u bazy mor- sem 26 rakiet typu „Tomahawk”, torped
skiej wmiejscowoÊci Wiljuczinsk (Kam- Mk 48 iMk 48 ADCAP. Za∏oga liczy 141 lu-
czatka) atomowego okr´tu podwodnego dzi, wtym 14 oficerów.
Flotylli Kamczackiej K-223 Podolsknastà-
pi∏ wybuch wdziobowym przedziale torpe- UZBEKISTAN
dowym, wwyniku którego odnios∏o rany 3 Podkoniec roku 2004 (paêdziernik ili-
znajdujàcych si´ wnim wówczas maryna- stopad) si∏y zbrojne Êródlàdowego Uzbeki-
rzy. Wrezultacie odniesionych ran g∏owy, stanu wzbogaci∏y si´ o2 rzeczne artyleryj-
jeden zkontuzjowanych 19 letni marynarz skie kutry patrolowe typu Giurzanoszàce
Dimitrij Kowal, zmar∏ wszpitalu. nazwy D˝ajchun(01) iSajchun(02) (patrz
Okr´t podwodny K-223 Podolsknale- Istr. ok∏adki). Jednostki zosta∏y zbudowa-
˝àcy do typu proj. 667BDR „Kalmar” ne przez stoczni´ OAO „Leninska Kuznica”
(wklasyfikacji NATO – Delta III) zosta∏ zbu- wKijowie (Ukraina) wg projektu Siergieja
dowany przez stoczni´ „Siewmasz” wSie- Kriwko zCB-NPO wNiko∏ajewie. Gotowe
wieromorsku iwszed∏ dos∏u˝by wroku kutry po przeprowadzeniu prób odbior-
Kondorpod bia∏o-czerwonà banderà. fot. Marynarka Wojenna RP
1979. WypornoÊç nawodnajednostki wy- czych dostarczono w stanie cz´Êciowo
podwodnych w pe∏ni odpowiadajàcych omocy 2000 kW oraz silnik elektryczny nosi 10 600 t, apodwodnaodpowiednio rozmontowanym drogà lotniczà napok∏a-
aktualnym standardom NATO, nie tylko omocy 2700KM. Novum stanowi wpro- 13 050 t przyd∏ugoÊci 155m, szerokoÊci dach An-124 „Rus∏an” doTermezu, gdzie
wistotny sposób zwi´kszy∏o potencja∏ bo- wadzenie nap´du pracujàcego niezale˝nie 11,7m izanurzeniu 8,7m. Nap´d stano- poponownym z∏o˝eniu wesz∏y dos∏u˝by.
jowy Dywizjonu, ale umo˝liwi∏o tak˝e pod- odpowietrza atmosferycznego, pozwala- wià 2 turbiny parowe OK.-700A o∏àcznej Kutry owypornoÊci zaledwie 34 t majà
j´cie sta∏ej bie˝àcej wspó∏pracy wramach jàcego nad∏u˝sze przebywanie wzanurze- mocy 52 000KM, zasilane wpar´ przez 2 d∏ugoÊç 20,7m, szerokoÊç 4,85m izanu-
morskich si∏ Paktu. niu, którego podstawà sà 4 ogniwa paliwo- reaktory atomowe typu VM-4S, ka˝dy rzenie 0,84m. Ich nap´d stanowià 2 silni-
we elektrochemiczne (wodór + tlen) zasi- omocy 89,2 MW. Pr´dkoÊç nawodnawy- ki wysokopr´˝ne, ka˝dy omocy 1000KM,
ROSJA lajàce urzàdzenie Kristall-27E omocy oko- nosi 14 w´z∏ów, apodwodna24 w´z∏y. które zapewniajà maksymalnà pr´dkoÊç
Wpaêdzierniku 2004 roku wstoczni ∏o 400KM. Pr´dkoÊç nawodna11 w´z∏ów, Uzbrojenie stanowi 16 wielog∏owicowych 55km/godz (30 w´z∏ów), apr´dkoÊç eko-
Admiralteiskyj Werf wSankt Petersburgu apodwodna22 w´z∏y. Zasi´g nachrapach pocisków balistycznych R-29DU (SS-N- nomicznà 20km/godz (11 w´z∏ów). 2 Êru-
odby∏o si´ uroczyste wodowanie nowego 6000 Mm, a w pe∏nym zanurzeniu 650 -18 „Stingray”), 4 wyrzutnie torpedowe by nap´dowe umieszczone w tunelach
okr´tu podwodnego B-100 Sankt Peters- Mm przypr´dkoÊci 3 w´z∏y. Autonomicz- kal. 533mm oraz 2 wyrzutnie torped kal. umo˝liwiajà bezpieczne manewrowanie
burg projektu proj. 677 „Lada”. Projekt noÊç 50 dób. 400mm. AutonomicznoÊç jednostki wy- nap∏ytkich rzecznych wodach. Zasi´g jed-
jednostki, który zapoczàtkowa∏ czwarte Uzbrojenie obejmuje 6 dziobowych wy- nosi 80 dób, a za∏oga liczy 130 ludzi, nostek wynosi 400 km przy pr´dkoÊci
pokolenie rosyjskich okr´tów podwod- rzutni torpedowych kal. 533mm, wktó- wtym 30 oficerów. maksymalnej 55km/godz oraz odpowied-
nych z klasycznym nap´dem powsta∏ rych mo˝nastosowaç rakietowe pociski nio 1000km przypr´dkoÊci ekonomicznej
w Biurze Konstrukcyjnym „Rubin” przeciwokr´towe 91RE1 „Klub-S”, torpedy STANY ZJED. A.P. 20km/ godz.
pod kierownictwem Igora Spasskiego SET 80 oraz rakietotorpedy VA-111 W dniu 8 stycznia 2005 roku oko∏o Uzbrojenie stanowi wie˝yczka wozu
zprzeznaczeniem dla potrzeb w∏asnej flo- „Szkwa∏”. Zapas wynosi 16 rakiet wzgl´d- godz. 03.00 (polskiego czasu) napok∏a- BWP-2 nadziobie, wyposa˝ona wdzia∏o
ty oraz naeksport. nie torped, zamiast którego zamiennie dzie amerykaƒskiego atomowego okr´tu kal. 30mm 2A42 sprz´˝one zkm PKT kal.
WypornoÊç nawodnajednostki wynosi mo˝na stosowaç do 22 min morskich podwodnego San Francisco dosz∏o 7,62mm, zaÊ narufie wie˝yczka ztrans-
1765 t, apodwodna2700 t przyd∏ugoÊci DM-1 lub RM-2G. Przywysokim stopniu doawarii. Okr´t wchwili awarii znajdowa∏ portera BTR-70 z wkm KPWT kal.
ca∏kowitej 67m, szerokoÊci 7,2m izanu- zautomatyzowania za∏oga liczy 41 lub jak si´ wzanurzeniu oko∏o 300 Mm napo∏u- 14,5mm sprz´˝onym z km PKT kal.
rzeniu 4,4m. Okr´t ma konstrukcj´ jedno- chcà inne êród∏a 34 oficerów imarynarzy. dnie odwyspy Guam, zmierzajàc wkie- 7,62mm. Zapas amunicji kal. 30mm wy-
kad∏ubowà, zaÊ jego kad∏ub jest pokryty Przewidywane wejÊcie dos∏u˝by okr´- runku Brisbane wAustralii. Znieustalonych nosi 300 szt., kal. 14,5mm – 500 szt.,
warstwà anechoicznà rozpraszajàcà im- tu podwodnego Sankt Petersburg, którego dotàd powodów jednostka zacz´∏a nie- akal. 7,62mm – 4000 szt.
pulsy hydroakustyczne. Nap´d jednostki budowa trwa ju˝ od1997 roku, stanowiç oczekiwanie tonàç. Wwyniku awarii ran- Jednostki posiadajà opancerzenie alu-
ozmniejszonym poziomie ha∏asu, stano- b´dzie wielki krok wkierunku opanowania nych zosta∏o oko∏o 20 marynarzy, wtym miniowo-stalowe o przypuszczalnej gru-
wià 2 silniki wysokopr´˝ne Typ 2D-42 przez Rosj´ najnowszych osiàgni´ç tech- 1powa˝nie. Poopanowaniu sytuacji iwyj- boÊci 5 – 10mm, chroniàce przedpoci-
wraz z silnikami elektrycznymi, ka˝dy niki okr´towej. Êciu napowierzchni´ okr´t wzià∏ powrotny skami broni strzeleckiej. Kutry wyposa˝o-
kurs nabaz´ nawyspie Guam. Wed∏ug za- no wbogate Êrodki ∏àcznoÊci. Za∏oga liczà-
Rosyjski okr´t podwodny Sankt Petersburgkrótko przed ceremonià
pewnieƒ U. S. Navy napok∏adzie nie do- ca 5 ludzi, wtym 1 oficer, dysponuje do-
wodowania. fot. Vesti
sz∏o douszkodzenia reaktora atomowego. brymi warunkami bytowymi, zaÊ autono-
San Francisco nale˝àcy do typu Los micznoÊç jednostek wynosi 7 dób.
Angeleszosta∏ zbudowany wlatach 1977- Rzeczne artyleryjskie kutry patrolowe
81 przez stoczni´ Northrop-Grumman typu Giurza, których budow´ finansowa∏y
w Newport News. WypornoÊç nawod- USA wramach pomocy wojskowej dla Uz-
na okr´tu wynosi 6130 t, a podwod- bekistanu (koszt budowy nie jest znany),
na 6977 t przy d∏ugoÊci ca∏kowitej sà przeznaczone doprowadzenia dzia∏aƒ
109,7 m, szerokoÊci 10 m i zanurzeniu narzece Amu-Daria, stanowiàcej granic´
9,8m. Nap´d stanowià 2 turbiny parowe mi´dzy Uzbekistanem anadal niespokoj-
Westinghouse o∏àcznej mocy 35 000KM, nym Afganistanem. Wprowadzenie
zasilane wpar´ przez 1 reaktor atomowy dos∏u˝by tych jednostek ma zjednej stro-
General Electric S6G ch∏odzony wodà. ny utrudniç iograniczyç przemyt afgaƒ-
Maksymalnapr´dkoÊç wzanurzeniu po- skich narkotyków, azdrugiej uniemo˝liwiç
nad 30 w´z∏ów. Uzbrojenie stanowià 4, przenikanie nastron´ Uzbekistanu fundali-
umieszczone na Êródokr´ciu wyrzutnie stycznych grup talibów.
4 Nr 69 (1/2005) • OKR¢TY WOJENNE
u Grzegorz Ochmiƒski
ci
y
b
y
z
r
p
o n
o p aki
krótkandartej stoczni.y Siergiej Ba∏
ztkior
Jacht Szduƒsfot. zbi
Geneza jednostki St´pk´ podjacht po∏o˝ono 1 paêdzierni- i dwór. Wszystkie te pomieszczenia by∏y
Chyba tylko rosnàcy na mi´dzynarodo- ka 1893 roku, wodowane odby∏o si´ 26 lute- luksusowo wykoƒczone: mahoniowe bo-
wej arenie presti˝ Rosji ich´ç zaspokojenia go 1896 roku, a bander´ podniesiono azerie ipod∏ogi, kryszta∏owe ˝yrandole, je-
osobistych ambicji cara Miko∏aja II by∏y nanim wroku nast´pnym. dwabne draperie. Âciany kabin zdobi∏y
przyczynà powstania kolejnego z flotylli Budowa przebiega∏a bez godnych szcze- dzie∏a sztuki cerkiewnej iÊwieckiej. Prywat-
carskich jachtów. Mia∏a to byç najwi´ksza gólnej wzmianki wydarzeƒ, a jej efektem ne apartamenty cara i carycy aran˝owane
inajbardziej efektownajednostka pozosta- by∏ du˝y, luksusowo wykoƒczony jacht, któ- by∏y zgodnie zich upodobaniami i˝yczenia-
jàca dodyspozycji koronowanych g∏ów Eu- ry sta∏ si´ flagowà jednostkà flotylli carskich mi. Najachcie znajdowa∏a si´ mi´dzy inny-
ropy. jachtów, ulubionà jednostkà cara i obiek- mi prywatnakaplica rodziny cesarskiej oraz
Bardzo interesujàcym jest fakt powierze- tem zazdroÊci pozosta∏ych w∏adców. oczywiÊcie oddzielnakuchnia. Dodyspozy-
nia budowy nowej jednostki duƒskiej stocz- Jacht mia∏ 122 metry d∏ugoÊci i15,29m cji zaproszonych goÊci by∏ szereg równie
ni Burmeister & Wain w Kopenhadze. szerokoÊci, aprzyzanurzeniu 6,47m wypie- luksusowych kabin zlokalizowanych naru-
W II po∏owie XIX wieku i na poczàtku ra∏ 5560 t. Jacht nap´dzany by∏ dwiema ma- fowym pok∏adzie g∏ównym. Tam równie˝
XX wieku okr´ty dla floty rosyjskiej, po- szynami parowymi potrójnego rozpr´˝ania znajdowa∏y si´ kabiny zajmowane przez ofi-
zaw∏asnymi stoczniami oczywiÊcie, powsta- pozwalajàcymi rozwinàç pr´dkoÊç po- cerów. W sk∏ad za∏ogi liczàcej 275 ludzi
wa∏y g∏ównie w Wielkiej Brytanii, Francji, nad 21 w´z∏ów, para dostarczana by∏a wchodzili liczni stewardzi, kucharze, ka-
Niemczech iStanach Zjednoczonych1, czy- z czterech kot∏ów opalanych w´glem. merdynerzy ipos∏ugacze b´dàcy dowy∏àcz-
li w krajach mogàcych poszczyciç si´ spo- NaSztandarcieznajdowa∏ si´ tak˝e turbo- nej dyspozycji pasa˝erów. Na jachcie za-
rym doÊwiadczeniem wtej dziedzinie. Wy- parowy generator zapewniajàcy energi´ okr´towywano tak˝e orkiestr´ ireprezenta-
daje si´, ˝e g∏ównym powodem z∏o˝enia za- elektrycznà. cyjnà kompani´ piechoty morskiej.
mówienia w∏aÊnie wDanii by∏y... koligacje Na g∏adkopok∏adowym kad∏ubie usta- Ciekawostkà jest, ˝e ka˝demu zpi´cior-
rodzinne cara Miko∏aja IIzpanujàcà duƒ- wiono pomost nawigacyjny, dwa odchylone ga carskich dzieci przyporzàdkowywano
skà rodzinà królewskà oraz ukierunkowa- ku rufie kominy oraz trzy maszty, apok∏ad naczas rejsu oficera lub podoficera majàce-
na w tym okresie historii na zacieÊnienie od Êródokr´cia do rufy zajmowa∏a d∏uga go dbaç obezpieczeƒstwo izapewniaç im
wi´zów polityka zagraniczna Rosji. Jed- jednokondygnacyjna nadbudówka miesz- rozrywk´. Cz´sto mo˝naby∏o ich zaobser-
nostka otrzyma∏a nazw´ SztandartnaczeÊç czàca jadalni´ na72 osoby, salon ipomiesz- wowaç podczas wspólnych zabaw zdzieçmi
fregaty p∏ywajàcej podczas panowania cara czenia dzienne przeznaczone dou˝ytku ca-
Piotra Wielkiego. ra, jego rodziny iÊwity. Dziób zwieƒczony 1. WWielkiej Brytanii powsta∏ pancernik Pierwie-
Warto podkreÊliç, ˝e przedSztandartem by∏ efektownym bukszprytem, aca∏a sylwet- niec (gotowy w1864 roku) ikrà˝ownik Riurik(1908), we
Francji pancernik Cesariewicz(1903) ikrà˝owniki Pam-
wDanii, wtej samej stoczni nazamówienie ka charakteryzowa∏a si´ elegancjà i dyna- jat” Mierkurija(1881), Admira∏ Korni∏ow(1888), Swiet∏a-
rosyjskie powsta∏a jedynie kanonierka mikà. Pok∏ad g∏ówny na Êródokr´ciu rów- na (1897), Bajan (1903) i Admira∏ Makarow (1908),
wNiemczech krà˝owniki Askold(1901), Bogatyr (1902)
Mand˝ur (lata budowy 1886-1888), zaÊ nie˝ zajmowa∏y w wi´kszoÊci pomieszcze-
iNowik(1901), awStanach Zjednoczonych pancernik
ponim krà˝ownik Bojarin(1899-1902). nia zajmowane przez rodzin´ panujàcà Rietwizan(1901) ikrà˝ownik Wariag(1900).
Nr 69 (1/2005) • OKR¢TY WOJENNE 5
Carski i gwardyjski jacht Sztandart
Sztandart
rys. Jerzy Lewandowski
lub wroli przewodnika wpomieszczeniach na si´ domyÊlaç g∏ównym zaj´ciem za∏ogi tów EliekieniAlieksandria, awizaAzijaoraz
s∏u˝bowych Sztandarta. Zresztà Miko∏aj podczas postoju by∏o pucowanie jednostek jednostek stra˝niczych DozornyjiRazwied-
IInapok∏adzie jachtu wyrzeka∏ si´ aury Ca- od z´z po topy masztów, a podczas rejsu czik, p∏ynà∏ wzd∏u˝ fiƒskich wybrze˝y. Kurs
ra Wszechrusi otaczajàcej jego osob´. Inte- obsada maszynowni i kot∏owni mia∏a byç prowadzi∏ na niewielkà wysp´ Granszier.
resowa∏ si´ pracami pok∏adowymi itokiem niewidoczni dla pasa˝erów – palacze ima- Nawigacj´ prowadzi∏ samodzielnie, bez
s∏u˝by, odbywa∏ rozmowy zoficerami icz´- szyniÊci dysponowali osobnymi korytarzami nadzoru dowódcy, doÊwiadczony pilot po-
sto zaprasza∏ ich nawspólne posi∏ki, ceni∏ prowadzàcymi z pomieszczeƒ s∏u˝bowych chodzenia szwedzkiego Johann Blu-
sobie ich towarzystwo podczas odpoczynku dokubryków za∏ogi po∏o˝onych nadziobie. mqkvist, majàcy 35-letni sta˝ wprowadze-
irozrywki. Latem ka˝dego roku car wraz zrodzinà niu jednostek w fiƒskich szkierach. On to
Mimo ˝e jacht pozostawa∏ formalnie iÊwità napok∏adzie Sztandartaodbywa∏ rej- zadecydowa∏, aby wysp´ ominàç odstrony
w∏asnoÊcià prywatnà cara, to jego utrzyma- sy poZatoce Fiƒskiej iwzd∏u˝ fiƒskich wy- brzegu zamiast odpe∏nego morza. Manewr
nie, zaopatrzenie, ochron´ i obs∏ug´ za- brze˝y. Jak sam podkreÊla∏, czas sp´dzony taki usprawiedliwia∏y zresztà wszelkie prze-
pewnia∏a flota wojennapoprzez specjalnie na pok∏adzie jachtu pozwala∏ odetchnàç s∏anki, poniewa˝ mapy morskie wskazywa∏y
utworzone stanowisko admira∏a flagowego, mu od dworskiej etykiety i politycznych dostatecznà g∏´bokoÊç akwenu ibrak prze-
piastujàcego dodatkowo godnoÊç genera∏a przepychanek. Tak˝e carska rodzina, szkód nawigacyjnych, a poza tym jednà
– adiutanta cara idysponujàcego w∏asnym a szczególnie dzieci, cieszy∏a si´ na letnie zrozrywek pasa˝erów by∏o podziwianie dzi-
sztabem. By∏ on ponadto odpowiedzialny morskie wycieczki. Dni te poÊwi´cone by∏y kiej przyrody fiƒskich wybrze˝y.
zabezpieczeƒstwo cara zchwilà postawie- odpoczynkowi, relaksowi, rozrywkom, Niespodziewanie, najpierw w okolicy
nia przez niego stopy napok∏adzie dowol- grom towarzyskim ipo∏àczonym zpiknika- dziobu a tu˝ potem Êródokr´cia, da∏y od-
nej jednostki p∏ywajàcej – od pancernika mi wycieczkom na niezamieszka∏e wyspy czuç si´ lekkie wstrzàsy, azaraz potem jacht
do∏odzi wios∏owej. Wszystkie carskie jach- ufiƒskich wybrze˝y. Sprawy urz´dowe za∏a- doÊç gwa∏townie zatrzyma∏ si´ i przechyli∏
ty zgrupowane wGwardiejskom F∏otskom twiane by∏y wy∏àcznie korespondencyjnie lekko na prawà burt´. Przy pr´dkoÊci 14
Ekipa˝ie wSankt Petersburgu pozostawa∏y zapomocà towarzyszàcych jachtowi jedno- w´z∏ów nieoznaczonanamapach podwod-
wsta∏ej gotowoÊci dowyp∏yni´cia (zdarza∏o stek ∏àcznikowych lub (wpóêniejszym okre- naska∏a znajdujàca si´ 5,5 metra podpo-
si´, ˝e opodró˝y decydowa∏ poprostu ka- sie) radiotelegrafu. wierzchnià rozdar∏a poszycie kad∏uba
prys), prócz tego dla celów ∏àcznikowych W1907 roku mia∏ miejsce powa˝ny wy- nad∏ugoÊci 8 metrów. Down´trza dosta∏o
itransportowych utrzymywanaby∏a pokaê- padek, który omal nie zakoƒczy∏ ca∏ej histo- si´ ponad 1000 ton wody, zalane zosta∏y
naflotylla ∏odzi wios∏owych, awiz ikanonie- rii Sztandarta. 29 sierpnia podczas jednego obie kot∏ownie, a jacht osiad∏ na dnie
rek. Podczas rejsu zcz∏onkami rodziny pa- zkolejnych wakacyjnych rejsów zcarskà ro- na g∏´bokoÊci 7,3 metra. Po chwili paniki
nujàcej napok∏adzie jachtom zawsze towa- dzinà na pok∏adzie jacht, poprzedzany spowodowanej trudnoÊcià zodnalezieniem
rzyszy∏y jednostki bojowe floty – najcz´Êciej przez niszczyciele Ukraina i Wynosliwyj, carewicza Aleksandra (wraz ze swoim opie-
niszczyciele, rzadziej krà˝owniki. Jak mo˝- wtowarzystwie podà˝ajàcych zanim jach- kunem przebywa∏ pod pok∏adem) rodzi-
6 Nr 69 (1/2005) • OKR¢TY WOJENNE
Carski i gwardyjski jacht Sztandart
napanujàca wraz ze Êwità zosta∏a przeokr´- i po wypompowaniu wody Sztandarta od- ny?). Prac tych nie zdo∏ano ukoƒczyç, ano-
towana na jacht Alieksandria. Dodatkowo holowano 6 wrzeÊnia doStoczni Ba∏tyckiej we kot∏y trafi∏y naprzebudowywany wtym
z Kopenhagi wezwano jacht Poljarnaja wPetersburgu, gdzie przeprowadzono pra- samym czasie krà˝ownik Awrora. Ca∏à woj-
Zwiezda, naktórym wizyt´ wstolicy Danii ce remontowe trwajàce dwa miesiàce. Pe- n´ jacht sta∏ bezczynnie, ale bezpiecznie
sk∏ada∏a cesarzowa – wdowa Maria Fiedo- chowej skale nadane zosta∏o imi´ równie w Kronsztadzie, a póêniej w Petersburgu.
rowna. Ca∏a rodzinaostatecznie zakoƒczy- pechowego pilota Blumqvista. Rewolucyjne zawirowania tak˝e szcz´Êliwie
∏a podró˝ 14 wrzeÊnia wPetersburgu. Poza typowo rekreacyjnymi i wypo- go omin´∏y, a jedyny zam´t wprowadzi∏o
Ca∏y wypadek uznano zakompromitujà- czynkowymi rejsami Sztandart s∏u˝y∏ te˝ nieoficjalne przemianowanie Sztandarta
cy, apowi´ksza∏y jà dodatkowo brak nadzo- oczywiÊcie jako jednostka reprezentacyj- na18 Marta5.
ru nadnawigacjà ze strony dowódcy jachtu naprzybardziej oficjalnych okazjach. Spo-
kapitana 1 rangi I. I. Czagina2 i oficera Êród koronowanych g∏ów Europy goÊcili Przebudowa
wachtowego, obecnoÊç napok∏adzie admi- nanim król Anglii Edward VIIzma∏˝onkà Podobnie jak wiele innych jednostek by-
ra∏a flagowego K. D. Ni∏owa odpowiedzial- Alexandrà ikról Szwecji Gustaw, ∏ej carskiej floty Sztandartwiele lat poza-
nego zabezpieczeƒstwo cara oraz to, ˝e ca- Najego pok∏adzie car Miko∏aj IIpowita∏ koƒczeniu pierwszej wojny Êwiatowej sta∏
∏ej flotylli napok∏adzie jachtu Eliekiento- tak˝e cesarza Wilhelma IIprzyby∏ego zwi- bezu˝ytecznie, opuszczony i niszczejàcy,
warzyszy∏ szef fiƒskiego Departamentu zytà wraz z eskadrà niemieckich okr´tów. w porcie w Piotrogrodzie. Co prawda 23
Map i Locji genera∏ – lejtnant Szieman. Na Sztandarcie obaj cesarze obserwowali paêdziernika 1920 roku Rada Pracy iObro-
Sprawa zakoƒczy∏a si´ sàdem morskim, manewry i çwiczebne strzelania rosyjskiej ny przyj´∏a uchwa∏´ opo∏o˝eniu szczegól-
który 12 listopada w pierwszej instancji ba∏tyckiej eskadry pancerników, nanim te˝ nego nacisku na odtworzenie potencja∏u
uzna∏ win´ wszystkich oficerów funkcyjnych Miko∏aj IIodebra∏ po˝egnalny sygna∏ Wil- Floty Ba∏tyckiej z uwzgl´dnieniem mo˝li-
odpowiedzialnych zanadzór ibezpieczeƒ- helma II: „Admira∏ Atlantyku pozdrawia woÊci reaktywacji istniejàcych jednostek,
stwo3, karzàc ich zdj´ciem zzajmowanych Admira∏a Pacyfiku”, który mia∏ byç wyra- lecz wpierwszym rz´dzie dotyczy∏o to okr´-
stanowisk. Wyrok ten poddany zosta∏ kasa- zem zapatrywaƒ i nadziejà wielkorzàdcy tów bojowych. Spory jak nam∏ode paƒstwo
cji i21 grudnia zapad∏ kolejny, tym razem Niemiec napodzia∏ stref wp∏ywów, aktóry radzieckie, dodatkowo targane wstrzàsami
uznajàcy wypadek zaniemo˝liwy doprze- wedle niektórych historyków mia∏ rozbu- wojny domowej, interwencji iwojny zPol-
widzenia izapobie˝enia, uwalniajàc tym sa- dziç militarystyczne i wojennomorskie za-
mym oskar˝onych odwiny. Prawdopodob- p´dy cara naDalekim Wschodzie.
2. By∏y dowódca krà˝ownika A∏maz, który pobitwie
nie upodstaw takiej sentencji leg∏a ch´ç za- 1 paêdzierniku 1904 roku car napok∏a- cuszimskiej dotar∏ doW∏adywostoku.
tuszowania nieprawid∏owoÊci wfunkcjono- dzie Sztandartaprzyby∏ doRewla, by doko- 3. NiepoÊlednià rol´ odegra∏ oskar˝yciel ze strony
floty Polak kontradmira∏ E. N. Szcz´snowicz, który
waniu poszczególnych s∏u˝b floty, abyç mo- naç inspekcji i po˝egnaç udajàcà si´ w swojej mowie wypunktowa∏ brak doÊwiadczenia
˝e isugestie cara, pozostajàcego wdoÊç za- poddowództwem admira∏a Zinnowija Ro- ipraktyki morskiej, atak˝e niedostateczne badania hy-
drograficzne akwenów, które przecie˝ potencjalnie staç
˝y∏ych stosunkach ze „swojà” za∏ogà. ˝estwieƒskiego naDaleki Wschód IIEska-
mog∏y si´ obszarem dzia∏aƒ wojennych, awi´c dotej po-
Âciàgni´cia jachtu zkamienistej mielizny dr´ Oceanu Spokojnego4. ry nie powinny mieç ˝adnych tajemnic. Szerzej oE. N.
podj´∏a si´ rewelskia spó∏ka akcyjna Rus- Tu˝ przedwybuchem IWojny Âwiatowej Szcz´snowiczu patrz w: Trawicki L., Polacy naRietwiza-
nie, „Morza, Statki iOkr´ty” 3/2004.
sko-Ba∏tijskije Spasatielnoje Uprawlienie. wStoczni Kronsztadzkiej najachcie rozpo-
4. Jak wiadomo ta b´dàca sporym wyczynem organi-
Jednostka zosta∏a opró˝nionaze wszelkich cz´to kapitalny remont i modernizacj´, zacyjnym ilogistycznym wyprawa skoƒczy∏a si´ 14 maja
zb´dnych ci´˝arów, zespó∏ 20 nurków na∏o- wtrakcie którego wymienione zostaç mia∏y 1905 roku kl´skà podCuszimà.
5. Obie te nazwy u˝ywane by∏y zamiennie wdoku-
˝y∏ plastry na uszkodzone partie kad∏uba kot∏y imaszyny parowe (zamiananaturbi- mentach.
Jacht Sztandartwpe∏nej gali banderowej prezentowa∏ si´ ca∏kiem okazale. fot. zbiory Siergiej Ba∏akin
Nr 69 (1/2005) • OKR¢TY WOJENNE 7
Carski i gwardyjski jacht Sztandart
skà, wysi∏ek organizacyjny ifinansowy po- dowych przez ma∏e szybkie jednostki zdala Kronsztadzka boryka∏a si´ z brakiem wy-
zwoli∏ naremonty, modernizacje iponow- odwybrze˝y lub wr´cz wpobli˝u baz prze- kwalifikowanej kadry in˝ynierskiej, si∏y ro-
ne wcielenie do s∏u˝by wielu okr´tów. ciwnika. boczej i nowoczesnego zaplecza technicz-
Wzwiàzku ztym flota zacz´∏a jednak od- SpoÊród tych dwóch wariantów wykorzy- nego, prócz tego obarczonaby∏a zadaniami
czuwaç brak jednostek pomocniczych ispe- stania by∏ego jachtu wybrano... trzeci. Kie- bie˝àcych napraw i remontów jednostek
cjalnych, co ponownie wymusi∏o bli˝sze rownictwo WMS, kierujàc si´ doÊwiadcze- Floty Ba∏tyckiej. Dyrekcja zwraca∏a uwag´
przyjrzenie si´ pozostajàcym jeszcze nawo- niami wojny Êwiatowej ib´dàcymi dodys- nafakt, ˝e przebudowa Sztandartapoch∏o-
dzie, a dotàd nie remontowanym jednost- pozycji w∏asnymi si∏ami, opracowa∏o plany nie wszystkie zasoby ludzkie imateria∏owe,
kom, wtej liczbie iSztandartowi. obrony g∏ównych baz marynarki poprzez aitak nie wydaje si´ mo˝liwe jej ukoƒcze-
Pierwsza ocenajego stanu technicznego zbudowanie obronnej pozycji artyleryjsko- nie przedup∏ywem trzech lat. Oceniano, ˝e
nie wypad∏a pomyÊlnie. Raport szefa s∏u˝b minowej, majàcej zaryglowaç wejÊcie samo przygotowanie szczegó∏owej doku-
technicznych Floty Ba∏tyckiej z14 stycznia doZatoki Fiƒskiej. Wjej sk∏ad wejÊç mia∏y mentacji technicznej irysunków wykonaw-
1927 roku skierowany do Dowódcy Floty baterie artylerii nadbrze˝nej du˝ych kali- czych zajmie biuru technicznemu kilka
wskazywa∏ na znacznà dewastacj´ zw∏asz- brów zlokalizowane na wybrze˝ach i wy- miesi´cy nawet mimo ca∏kowitego skupie-
cza urzàdzeƒ nap´dowych i pomieszczeƒ spach, oraz pola minowe pozostajàce nia si´ tylko natym jednym zadaniu. Prace
(samo doprowadzenie jednostki doporzàd- podprzykryciem tych baterii idu˝ych okr´- projektowe jednak rozpocz´to i zdo∏ano
ku przed rozpocz´ciem w∏aÊciwych prac tów artyleryjskich floty. Tak zabezpieczony doprowadziç je dofazy wykonania ogólne-
wyceniono szacunkowo na 350 tysi´cy ru- akwen mia∏ staç si´ bazà wypadowà dla si∏ go projektu przebudowy irozrysowywania
bli) irekomendowa∏ przekazanie jednostki lekkich (niszczyciele, du˝e kutry torpedowe jego szczegó∏ów.
naz∏om. i okr´ty podwodne), majàcych n´kaç linie Wówczas jednak zapad∏a decyzja
O tym, jak dotkliwie odczuwano brak komunikacyjne przeciwnika. uwzgl´dniajàca trudnoÊci stoczni kronsz-
jednostek pomocniczych Êwiadczy jednak Mimo pozornie du˝ej iloÊci okr´tów spe- tadzkiej: zlecenie przebudowy Sztandarta
ponowna ekspertyza przeprowadzo- cjalizowanych dla stawiania min pozostajà- na stawiacz min przeniesiono do lenin-
naprzez Kierownictwo Wydzia∏u Rozwoju cych ws∏u˝bie powojnie Êwiatowej idomo- gradzkiej Stoczni Imienia A. Marti. Ten za-
i Budownictwa Okr´towego Floty Ba∏tyc- wej mo˝liwoÊci Floty Ba∏tyckiej wzakresie k∏ad równie˝ nie by∏ szczególnie uszcz´Êli-
kiej. WpiÊmie z1 paêdziernika 1928 roku szybkiego isprawnego postawienia pól mi- wiony powierzeniem mu tego zadania – pra-
skierowanym do Kierownictwa Wojenno- nowych pozostawia∏y wiele do ˝yczenia. ce prowadzono powoli iniezbyt energicznie,
Morskich Si∏ Robotniczo - Ch∏opskiej Ar- Przypomnijmy, ˝e dodyspozycji by∏y teore- a rozpocz´∏y si´ one od... ca∏kowitego od-
mii Czerwonej nie negowano co prawda tycznie: 9 Janwaria(eks- Wo∏ga) iZagradi- rzucenia ju˝ przygotowanej wKronsztadzie
pierwszej opinii, lecz mimo to zalecano wy- tiel– obie te niewielkie jednostki wskutek dokumentacji iopracowania w∏asnego pro-
korzystanie kad∏uba jachtu. Wed∏ug przed- wyeksploatowania s∏u˝y∏y jednak g∏ównie jektu szczegó∏owego, wykraczajàcego dale-
stawionej propozycji mia∏ byç on adaptowa- do celów pomocniczych i nie by∏y zdolne ko poza pierwotnie przewidywany zakres
ny napozbawionà nap´du p∏ywajàcà baz´ doprowadzenia dzia∏aƒ wwarunkach bojo- robót. Ten fakt przesàdzi∏ o przesuni´ciu
dla okr´tów podwodnych. Koszt takiego wych; Amur– jednaznajbardziej udanych planowanego terminu ukoƒczenia prac naj-
przedsi´wzi´cia wymaga∏ bowiem znacznie przedwojennych konstrukcji stawiacza min, pierw orok, apóêniej a˝ oponaddwa lata.
mniejszych nak∏adów ni˝ budowa nowego który jednak zpowodu niesprawnych urzà- Prace na Sztandarcie rozpocz´∏y si´
okr´tu, zdrugiej zaÊ strony inne jednostki dzeƒ nap´dowych s∏u˝y∏ jako bazadla okr´- po wprowadzeniu jednostki do doku
uznano za zbyt cenne, by przeznaczyç je tów podwodnych oraz 25 Oktiabria (1925 inapoczàtek obj´∏y oczyszczenie, przeglàd
dotej roli. Pogruntownej modernizacji ka- eks Narowa, 1909 eks Gienera∏-Admira∏) – i wymian´ cz´Êci poszycia, demonta˝
d∏uba po∏àczonej z wymianà znacznych dawnafregata pancernaoznikomej warto- wszystkich mechanizmów i wyposa˝enia
partii poszycia na Sztandarcie planowano Êci bojowej mimo zdolnoÊci do zabierania dawnego jachtu, wykonanie obmiarów ze-
umieÊciç zespó∏ generatorów nap´dzanych du˝ego ∏adunku min. Prócz tego istnia∏y wn´trznych i wewn´trznych kad∏uba i po-
silnikami diesla dla ∏adowania akumulato- liczne mniejsze jednostki, które by∏y przy- mieszczeƒ oraz ich renowacj´. Ostateczny
rów, magazyny broni i cz´Êci zapasowych, stosowane do stawiania min, lecz zadanie projekt przebudowy przygotowany przez
warsztaty oraz pomieszczenia dla zakwate- to nie by∏o ich g∏ównym przeznaczeniem. stoczni´ zosta∏ zatwierdzony do realizacji
rowania 200 osób zza∏óg okr´tów podwod- Brakowa∏o wi´c okr´tu zdolnego dokom- 8wrzeÊnia 1933 roku. Tu˝ potem zatwier-
nych. W razie koniecznoÊci zmiany dyslo- pleksowej realizacji zadania postawienia dzono wymagane charakterystyki technicz-
kacji okr´t mia∏ byç przeholowywany, ale pól minowych w ramach pozycji obronnej no-taktyczne ze szczególnym zwróceniem
zalecano równie˝ ponowne rozwa˝enie wy- podczas kilku lub kilkunastu rejsów majà- uwagi na zwi´kszenie zasi´gu p∏ywania
posa˝enia go we w∏asny zespó∏ nap´dowy. cych odbyç si´ napoczàtku konfliktu. (przez wygospodarowanie miejsca na do-
Co ciekawe, prawie jednoczeÊnie pojawi- Sztandart nadawa∏ si´ idealnie do tego datkowe zbiorniki paliwa) awstoczni nada-
∏a si´ koncepcja wykorzystania Sztandarta celu z uwagi na du˝à obj´toÊç ∏atwych no mu numer stoczniowy 200.
w charakterze nosiciela kutrów torpedo- do zaadoptowania pomieszczeƒ mieszkal- Jak ju˝ wspomniano, prace naprzysz∏ym
wych. Tutaj zakres wymaganych prac by∏ nych napok∏adzie g∏ównym, kad∏ub zapew- stawiaczu min post´powa∏y opieszale. Na-
znacznie powa˝niejszy i mia∏ obejmowaç niajàcych odpowiedni zapas wypornoÊci gminne by∏y opóênienia wterminowym do-
przede wszystkim wymian´ zespo∏u nap´- oraz nieskomplikowany nap´d stosunkowo starczaniu wykonawczych rysunków tech-
dowego, wzmocnienie konstrukcji kad∏uba ∏atwy dowyremontowania. nicznych, monta˝u dostarczonych od ko-
imonta˝ rostrów idêwigów dla przewo˝e- 21 czerwca 1931 roku zapad∏a decyzja operantów mechanizmów, przewleka∏y si´
nia, wodowania ipodnoszenia 4 lub 6 ku- oprzebudowie. Zadanie to zlecono Stoczni prace zwiàzane z remontem urzàdzeƒ na-
trów torpedowych. Tak przeobra˝ona jed- Morskiej w Kronsztadzie, wydzielajàc p´dowych, azw∏aszcza kot∏ów. Wszystko to
nostka mia∏a byç zdolna do operowania naten cel 1,5 milionarubli iokreÊlajàc ter- odbywa∏o si´ mimo ciàg∏ego nadzoru ze
wramach wi´kszego zespo∏u uderzeniowe- min zakoƒczenia prac na 1 sierpnia 1933 strony dowództwa floty i szefów poszcze-
go, co zkolei mia∏o daç mu zdolnoÊç dowy- roku. Ulokowanie tam zamówienia nie by- gólnych s∏u˝b technicznych, które niejedno-
prowadzania zmasowanych ataków torpe- ∏o najszcz´Êliwszà decyzjà. Stocznia krotnie ponagla∏o kierownictwo stoczni
8 Nr 69 (1/2005) • OKR¢TY WOJENNE
Carski i gwardyjski jacht Sztandart
gro˝àc ró˝norakimi konsekwencjami. Trze- Podyktowane by∏o to zarówno wzgl´dami Zracji koniecznoÊci sk∏adowania iobs∏u-
ba jednak zauwa˝yç, ˝e cz´Êç z opóênieƒ ekonomiczno-technicznymi (koszty iunika- gi napok∏adzie olbrzymich iloÊci materia-
wynika∏a w∏aÊnie z bezustannej ingerencji nie nadmiernej komplikacji prac), jak ∏ów wybuchowych du˝y nacisk zosta∏ po∏o-
w prowadzone prace, a zw∏aszcza z kilku- ipraktycznymi – kad∏ub tak du˝ej jednostki ˝ony na wyposa˝enie przeciwpo˝arowe
krotnie zmienianych wymagaƒ odnoÊnie by∏ wystarczajàco przestronny i zapewnia∏ i drena˝owe. Instalacja gaÊnicza sk∏ada∏a
poszczególnych mechanizmów ielementów odpowiedni zapas wypornoÊci przy jedno- si´ zpompy onap´dzie elektrycznym owy-
wyposa˝enia. Mi´dzy innymi ju˝ wtrakcie czeÊnie wysokiej wolnej burcie (7,3 m dajnoÊci 70 t/h iciÊnieniu 70kG/cm2, trzech
prac za˝àdano zwi´kszenia iloÊci rur g∏oso- nadziobie, 4,33m naÊródokr´ciu i4,13m pomp o wydajnoÊci 50 t/h i ciÊnieniu
wych, wykonania dublujàcej je instalacji narufie), co gwarantowa∏o dobrà dzielnoÊç 17kG/cm2oraz dwóch pomp nap´dzanych
telefonicznej z centralà zlokalizowanà morskà. Jedynym przekonstruowanym ele- turbinami parowymi o wydajnoÊci 250 t/h
za pomostem bojowym, wymiany izolacji mentem kad∏uba by∏a rufa, która otrzyma- iciÊnieniu 17kG/cm2. Ka˝dy przedzia∏ wo-
w pomieszczeniach, wykonania zapasowe- ∏a kszta∏t prostej, Êci´tej paw´˝y z uwagi doszczelny wyposa˝ony by∏ w niezale˝nà
go bloku cylindra iskrzyni korbowej maszy- nakoniecznoÊç zabudowania furt zabezpie- pomp´ turbinowà owydajnoÊci 300 t/h.
ny parowej, anawet... wymiany cz´Êci mebli czajàcych zrzutnie podpok∏adowych torów Okr´t wyposa˝ono w dwa odparowniki
naobite skórà. minowych. Wymiary kad∏uba nie zmieni∏y wody morskiej o wydajnoÊci po 60 ton
Powa˝ne problemy technologiczne spra- si´: d∏ugoÊç ca∏kowita wynosi∏a 122,3 m, nadob´, prócz tego wzbiornikach zabiera-
wia∏y równie˝ maszyny parowe, wktórych szerokoÊç 15,29m, anajwi´ksze zanurzenie no 165 ton wody kot∏owej, 194 tony wody
blokach cylindrów wysokiego ciÊnienia po- 6,97 m. WypornoÊç standardowa wynios∏a gospodarczej i39 ton wody pitnej.
jawia∏y si´ p´kni´cia. Poniewa˝ nie mo˝- poprzebudowie 5655 ton, normalna5980 Na Marti gruntownie przebudowane,
naby∏o ich w˝aden sposób trwale zaskle- ton, ape∏naoko∏o 6190 ton. WysokoÊç me- aw∏aÊciwie zabudowane nanowo, zosta∏y
piç, radzono sobie poprzez doraêne ∏atanie tacentrycznawynosi∏a 0,74m. nadbudówki. Pierwotny mostek nawiga-
lutem o∏owianym, adodatkowo, pozaobj´- Nie zmieniony, ajedynie poddany grun- cyjny i d∏ugà nadbudówk´ na pok∏adzie
tym umowà zakresem prac, zlecono wyko- townemu remontowi, pozosta∏ tak˝e nap´d górnym mieszczàcà kabiny pok∏adowe zli-
nanie na nowo wszystkich cylindrów – okr´tu. Dwie pionowe maszyny parowe po- kwidowano. Nowa nadbudówka dziobowa
mia∏y one byç zamontowane ju˝ pozakoƒ- trójnego rozpr´˝ania zasilane by∏y parà by∏a dwupi´trowa i mieÊci∏a na górnej
czeniu przebudowy inie by∏y obj´te wtym o temperaturze 202°C i ciÊnieniu kondygnacji pomost bojowy inawigacyjny,
czasie wià˝àcym terminem. 16,5 kG/cm2 przez cztery kot∏y systemu pomieszczenie radiostacji oraz sk∏adziki
Jeszcze wtrakcie przebudowy, 22 stycz- Yarrow. Maksymalnamoc indykowanawy- map iflag. Âciany idach pomostu bojowe-
nia 1934 roku, rozkazem nr 011 Dowódcy nosi∏a ∏àcznie 11426KM przy83 obr./min. go by∏y os∏oni´te 12 mm pancerzem za-
Si∏ Morskich Morza Ba∏tyckiego M. L. Gal- Maszyny parowe obraca∏y bez przek∏adni bezpieczajàcym przed od∏amkami. Dol-
lera nazwa Sztandart zosta∏a zmienio- redukcyjnych dwie trój∏opatowe Êruby na kondygnacja mieÊci∏a pomieszczenia
nanaMarti. Dowódcà wcià˝ przebudowy- oÊrednicy 4,9m iumo˝liwia∏y osiàgni´cie bytowe i socjalne. Na dachu nadbudówki
wanej jednostki oko∏o 1935 roku zosta∏ ka- napróbach pr´dkoÊci 18,86 w. WartoÊç ta dziobowej, na odkrytym pok∏adzie,
pitan 2 rangi I. G. Karpow, któremu powie- spad∏a wpóêniejszym okresie do16 – 17 w. umieszczono maszt dziobowy, dalmierze
rzono zadanie kontaktów roboczych zwy- Kot∏y przystosowano doopalania mazu- artylerii g∏ównej i przeciwlotniczej, kom-
konawcà wzakresie wnioskowanych zobu tem. Jego normalny zapas wynosi∏ oko∏o pas i przyrzàdy obserwacyjne. Za nadbu-
stron zmian w konstrukcji okr´tu, 370 t, amaksymalny – 930 t. Zapas normal- dówkà dziobowà ciàgn´∏y si´ szyby wenty-
przyczym mia∏ on prawo ich opiniowania ny pozwala∏ na przebycie 990 Mm lacyjne kot∏owni i przewody kominowe,
i obowiàzek ka˝dorazowego uzyskiwania przy 14 w., a maksymalny na 2260 Mm aich zakoƒczeniem by∏a jednokondygna-
ich zatwierdzenia przez szefostwo s∏u˝b przy12 w., co by∏o wartoÊciami wystarczajà- cyjna nadbudówka na Êródokr´ciu. Mie-
technicznych floty. cymi dla przewidzianego akwenu p∏ywania Êci∏a ona zapasowe stanowisko steru icen-
Ostatecznie dopo∏owy 1936 roku zosta∏y oraz rodzaju icharakteru dzia∏aƒ. tral´ operacji minowych, a na jej dachu
zakoƒczone wszystkie powa˝niejsze prace, Czas rozruchu si∏owni wynosi∏ 6 godzin, posadowiono drugi celownik dla artylerii
awe wrzeÊniu tego roku jednostk´ przygo- aprzyalarmowym re˝imie pracy – 4 godziny. przeciwlotniczej oraz dzia∏ka przeciwlotni-
towano doprób morskich. Odby∏y si´ one ManewrowoÊç okr´tu zapewnia∏ ster cze kalibru 45 mm. Za tà nadbudówkà
w paêdzierniku i na poczàtku listopada, niezrównowa˝ony, dla którego przewidzia- znajdowa∏y si´ Êwietliki maszynowni,
auzyskane wyniki uznano zazadowalajàce. no a˝ pi´ç niezale˝nych stanowisk manew- a za nimi równie˝ jednokondygnacyj-
Mi´dzy innymi 20 paêdziernika na mor- rowych znajdujàcych si´ napomoÊcie bojo- nanadbudówka rufowa. Wniej zlokalizo-
skim poligonie To∏buchino przystanie mo- wym, nadbudówce rufowej, wpomieszcze- wano zapasowà central´ bojowà inawiga-
rza od0 do3 przeprowadzono próby trans- niu maszyny sterowej izapomocà manipu- cyjnà (z kolejnym stanowiskiem stero-
porterów izrzutni minowych. latorów w pomieszczeniach ulokowanych wym), anajej dachu ustawiono drugi dal-
29 listopada 1936 roku komisja podprze- napok∏adach minowym igórnym wnadbu- mierz artylerii g∏ównej i przyrzàdy obser-
wodnictwem kapitana1 rangi N. K. Niko- dówce naÊródokr´ciu. Przy30° wy∏o˝enia wacyjne. Nie wiadomo, czy by∏ to zamie-
nowa podpisa∏a w obecnoÊci dyrektora ipr´dkoÊci 14 w. ster pozwala∏ nawykona- rzony efekt, ale dawny carski jacht otrzy-
Stoczni im. A. Marti W. N. Suszunowa pro- nie zwrotu o180° wciàgu nieco ponad4 mi- ma∏ „rasowà”, estetycznà, a jednoczeÊnie
tokó∏ zdawczo-odbiorczy, przejmujàc go nut przy Êrednicy zwrotu 4,5 kabla, bojowà, sylwetk´
zràk stoczni ikoƒczàc tym samym ten roz- aprzypr´dkoÊci 12 w. wciàgu prawie 5 mi- Okr´t mia∏ dwie kotwice dziobowe ijed-
dzia∏ historii okr´tu. nut przyÊrednicy zwrotu 4,8 kabla. nà rufowà, a do ich opuszczania i podno-
Energi´ elektrycznà dostarcza∏o ∏àcznie szenia s∏u˝y∏y trzy kabestany o nap´dzie
Charakterystyka poprzebudowie szeÊç generatorów: trzy zasilane parà tur- elektrycznym. NaMartizainstalowano trzy
Wszystkie plany przebudowy dawnego bogeneratory typu MSE-4 o mocy po 90 reflektory – jeden namaszcie dziobowym,
Sztandarta na stawiacz min opiera∏y si´ kWh itrzy nap´dzane silnikami diesla ge- adwa pozosta∏e napostumentach dêwigów.
naza∏o˝eniu, by wjak najmniejszym stop- neratory T-60 omocy po31 kWh. Wytwa- Wyposa˝enia dope∏nia∏y ∏odzie okr´towe:
niu ingerowaç wkad∏ub inap´d jednostki. rza∏y one pràd sta∏y onapi´ciu 220 V. kuter dowódcy, pó∏barkas motorowy, dwa
Nr 69 (1/2005) • OKR¢TY WOJENNE 9
By∏y jacht poprzebudowie nastawiacz min Marti nic nie straci∏ ze swojego uroku. fot. zbiory Borys Lemaczko
czternastowios∏owe kutry idwa szeÊciowio- skim koncernie Vickers izosta∏o dostarczo- dunku wybuchowego 0,37kg (od∏amkowy)
s∏owe jole. Do opuszczania i podnoszenia nych doArchangielska podkoniec 1914 ro- do4,71kg (burzàcy), a∏adunku miotajàce-
du˝ych ∏odzi umieszczonych na Êródokr´- ku. Znacznacz´Êç trafi∏a naokr´ty (mi´dzy go od7,5kg do11kg.
ciu s∏u˝y∏y dwa (pojednym naka˝dej bur- innymi na czarnomorskie pancerniki typu Maksymalny zasi´g zale˝a∏ oczywiÊcie
cie) dêwigi bomowe. Doobs∏ugi joli s∏u˝y∏y Impieratrica Marija, krà˝owniki Diana, Bo- od rodzaju pocisku, ∏adunku miotajàcego
tradycyjne ˝urawiki. gatyr, Kagu∏, PrutiWariag, liczne kanonier- ikàta podniesienia. Przyk∏adowo dla poci-
Za∏oga podczas pokoju sk∏ada∏a si´ z369 ki ip∏ywajàce baterie), pozosta∏e wykorzy- sku przeciwpancernego iburzàcego przykà-
ludzi, wpoczàtkowym ikoƒcowym okresie stywane by∏y w bateriach nadbrze˝nych cie 30° ipr´dkoÊci wylotowej 823m/s wyno-
wojny jej stan wzrós∏ do390 osób, wtym 29 i kolejowych. W okresie mi´dzywojennym si∏ 19 930m, dla od∏amkowego przykàcie
oficerów, 91 podoficerów oraz 270 maryna- ocala∏e powojnie Êwiatowej idomowej eg- 30° i pr´dkoÊci wylotowej 861 m/s wynosi∏
rzy, zaÊ jej stan przez pewien czas znaczàco zemplarze zosta∏y w fabryce „Bolszewik” 22300m, adla oÊwietlajàcego przykàcie 22°
zmala∏ wzwiàzku zunieruchomieniem jed- poddane modernizacji polegajàcej naprzy- ipr´dkoÊci wylotowej 675m/s – 10 600m.
nostki wLeningradzie iskierowaniem cz´- stosowaniu doprowadzenia ognia przykà- Pociski podawane by∏y z komór amunicyj-
Êci za∏ogi do kompanii marynarki walczà- cie podniesienia +40°. nych przy wykorzystaniu wind o nap´dzie
cych nalàdzie. Ca∏kowita masa armaty wynosi∏a, wza- elektrycznym, a nast´pnie ∏adowane r´cz-
le˝noÊci odrodzaju stanowiska naktórym nie6 przy dowolnym kàcie podniesienia.
Uzbrojenie artyleryjskie by∏a umieszczona, od5136kg do5290kg, SzybkostrzelnoÊç waha∏a si´ – wzale˝noÊci
G∏ówne uzbrojenie artyleryjskie stawia- ztego 90kg przypada∏o nazamek. Armata odstopnia wyszkolenia obs∏ugi – od5 do8
cza min Marti tworzy∏y cztery pojedyƒcze mia∏a d∏ugoÊç ca∏kowità 7150mm (55 kali- strza∏ów naminut´.
armaty kalibru 130mm, umieszczone wsu- brów – stàd oznaczenie armaty 130/55), Armaty nastawiaczu min ustawione by∏y
perpozycji nadziobie irufie, przyczym dru- d∏ugoÊç przewodu lufy wynosi∏a 7019mm, pojedyƒczo nastanowiskach wz. 1913, rów-
ga i trzecia armata posadowiona by∏a acz´Êci gwintowanej 5862mm. Lufa gwin- nie˝ zaprojektowanych przez Obuchowskij
nadobudowanym podwy˝szeniu. Ich rodo- towana by∏a 30 bruzdami o g∏´bokoÊci Stalilitielnyj Zawod. By∏y one os∏oni´te ma-
wód si´ga∏ roku 1911, gdy Obuchowskij 1mm iskoku gwintu 3885mm. SzerokoÊç skà przeciwpancernà o gruboÊci czo∏a
Stalilitielnyj Zawod otrzyma∏ zlecenie opra- bruzdy wynosi∏a 9,14mm, aodst´p mi´dzy 70mm, adachu iboków 35mm. Stanowi-
cowania przeznaczonej na planowane bruzdami 4,47 mm. Komora nabojowa sko umo˝liwia∏o prowadzenie ognia
do zbudowania okr´ty konstrukcji armaty mia∏a obj´toÊç 17,8 dm3, a˝ywotnoÊç lufy przy kàtach podniesienia od -8° do +30°,
pó∏automatycznej wdwóch wariantach – ze obliczano naoko∏o 300 wystrza∏ów. Droga iwp∏aszczyênie poziomej 360°. Kàt ostrza∏u
scalonym irozdzielnym ∏adunkiem miota- odrzutu wynosi∏a 40cm, aodrzut hamowa- wp∏aszczyênie poziomej naMartiwprakty-
jàcym, zktórych popróbach mia∏ zostaç do- ny by∏ hydraulicznie. Pr´dkoÊç naprowa- ce, zuwagi narozmieszczenie nadbudówek,
konany wybór ostatecznego projektu. Jed- dzania zarówno wpoziomie jak iwpionie wynosi∏ po120° naka˝dà zburt. Ca∏kowita
nak na skutek napi´tej sytuacji mi´dzyna- wynosi∏a 4°/s. masa stanowiska z armatà wynosi∏a
rodowej prace przyÊpieszono, rezygnujàc Amunicj´ stanowi∏y pociski przeciwpan- 17160kg. Obs∏uga armaty liczy∏a 10 ludzi.
zkonstrukcji pó∏automatycznej idecydujàc cerne, burzàce, od∏amkowe i od∏amkowo-
si´ na amunicj´ niescalonà. Pod koniec burzàce, opracowano tak˝e pociski oÊwie- 6. W1926 roku wfabryce „Bolszewik” opracowano
automat ∏adujàcy dla armaty 130/55, który umo˝liwia∏
1912 roku zatwierdzony zosta∏ ostateczny tlajàce i çwiczebne. Ich masa waha∏a si´
prze∏adowanie wczasie 2 sekund. By∏ jednak natyle
projekt, wed∏ug którego mi´dzy 1913 od29,2kg (oÊwietlajàcy) do36,86kg (bu- skomplikowany, podatny naawarie iniemo˝liwy dowy-
a1918 rokiem zbudowano ogó∏em 471 eg- rzàcy), d∏ugoÊç od 439 mm (od∏amkowy) korzystania namniejszych jednostkach, ˝e ostatecznie
po przeprowadzonych próbach nie wprowadzono go
zemplarzy, zktórych 100 powsta∏o wbrytyj- do679mm (od∏amkowo-burzàcy), masa ∏a- nauzbrojenie.
10 Nr 69 (1/2005) • OKR¢TY WOJENNE