MÜZİK DERS KİTAPLARINDA YER ALAN GÖRSELLERİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ ...

99 Pages·2014·1.62 MB·Turkish

MÜZİK DERS KİTAPLARINDA
YER ALAN GÖRSELLERİN ÖĞRETMEN
GÖRÜŞLERİ DOĞRULTUSUNDA İNCELENMESİ

Hüseyin ASLANTAŞ

Yüksek Lisans tezi
Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
Doç. Dr. Barış DEMİRCİ
2014
(Her Hakkı Saklıdır)
T.C.
ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI
MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI

MÜZİK DERS KİTAPLARINDA YER ALAN GÖRSELLERİN
ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ DOĞRULTUSUNDA İNCELENMESİ

(Examining the Visuals in the Music Books from the Teachers Point of View)

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hüseyin ASLANTAŞ

Danışman: Doç. Dr. Barış DEMİRCİ

ERZURUM
Ekim, 2014
i
TEZ ETİK VE BİLDİRİM SAYFASI

Yüksek Lisans Tezi olarak sunduğum “Müzik Ders Kitaplarında Yer Alan
Görsellerin Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda İncelenmesi” başlıklı çalışmanın,
tarafımdan, bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın
yazıldığını ve yararlandığım eserlerin kaynakçada gösterilenlerden olduğunu, bunlara
atıf yapılarak yararlanılmış olduğunu belirtir ve onurumla doğrularım.
Tezimin kâğıt ve elektronik kopyalarının Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Enstitüsü arşivlerinde aşağıda belirttiğim koşullarda saklanmasına izin verdiğimi
onaylarım.
Lisansüstü Eğitim-Öğretim yönetmeliğinin ilgili maddeleri uyarınca gereğinin
yapılmasını arz ederim.

Tezimin tamamı her yerden erişime açılabilir.
Tezim sadece Atatürk Üniversitesi yerleşkelerinden erişime açılabilir.

Tezimin …… yıl süreyle erişime açılmasını istemiyorum. Bu sürenin sonunda
uzatma için başvuruda bulunmadığım takdirde, tezimin tamamı her yerden erişime
açılabilir.

28 / 10 /2014
Hüseyin ASLANTAŞ

ii
ÖZET
YÜKSEK LİSANS TEZİ
MÜZİK DERS KİTAPLARINDA YER ALAN GÖRSELLERİN ÖĞRETMEN
GÖRÜŞLERİ DOĞRULTUSUNDA İNCELENMESİ
Hüseyin Aslantaş
2014, 100 Sayfa
Bu araştırmanın amacı, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilkokullarda ve
ortaokullarda 2013-2014 eğitim öğretim yılında kullanılan müzik ders kitaplarında yer
alan görseller hakkında öğretmen görüşlerini belirlemektir. Araştırma’nın evrenini
Türkiye genelinde görev yapan müzik öğretmenleri, sınıf öğretmenleri ve müzik dersine
giren diğer branş öğretmenleri oluştururken; örneklemini Türkiye’nin 59 ilinde görev
yapan 192 müzik öğretmeni, 120 sınıf öğretmeni ve müzik dersine giren 9 diğer branş
öğretmeni olmak üzere toplam 321 öğretmen oluşturmaktadır.
Araştırmada, görsellerin öğrenci düzeyine uygunluğu, görsellerin öğrenci
motivasyonunu sağlamadaki rolü, görsellerin bilişsel ve duyuşsal öğrenci kazanımlarına
etkisi ve öğretmenlerin görsellik konusuna yaklaşımlarını içeren dört ana başlık altında
öğretmen görüşlerini almak amacıyla oluşturulmuş olan anket formu kullanılmıştır.
Verilerin elde edilmesinde Anova testi, t-testi, Tukey HSD ve Cronbach’s Alpha
güvenirlik testi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 16.0 programı
kullanılarak değerlendirilmiştir.
Araştırma sonucunda; öğretmenler, görsellerin öğrenci düzeyine uygunluğunu,
görsellerin motivasyon sağlamadaki rolünü, görsellerin bilişsel ve duyuşsal
kazanımlarda etkisini kısmen etkili bulurken; öğretmenlerin müzik ders kitaplarını
görsel açıdan değerlendirdiklerinde bu kitabı tekrar kullanmak istemediklerini
belirttikleri tespit edilmiştir. Aynı zamanda öğretmenlerin, görsellerle ilgili
görüşlerinde branş, meslekteki çalışma süreleri, yaş, görev yaptıkları bölge
değişkenlerine göre anlamlı farklılıkların olduğu tespit edilirken, öğretmenlerin
görsellik konusundaki görüşlerinde cinsiyet ve eğitim durumu değişkenlerinin anlamlı
farklılık yaratmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Sözcükler: Müzik Eğitimi, Müzik Ders Kitapları, Görseller, Öğretmen
Görüşleri
iii
ABSTRACT
MASTER’S THESİS
EXAMINING THE VISUALS IN THE MUSIC BOOKS FROM THE
TEACHERS POINT OF VIEW
Hüseyin ASLANTAŞ
2014, 100 Pages
The objective of this study is to determine the teachers’ views about visuals in
music books used in primary and secondary schools belonging to Ministry of Education
during 2013-2014 School Year. The field of the study is made up of Music teachers,
Class teachers and other branch teachers teaching music in Turkey, and the sample of
the study is totally 321 teachers working in 59 different cities in Turkey, 192 of whom
are Music teachers, 120 of whom Class teachers and 9 of whom other branch teachers
teaching music.
In the study, in order to take teachers’ views, a survey form having 4 basic
headings, one of which is suitability of visuals to the students’ level, another the role of
them on the students’ motivation, another the effect of them on students’ cognitive and
sensual acquisition, the other teachers’ approach to the visuality has been used. Anova
Test, T-Test, Tukey HSD and Cronbach’s Alpha Reliability Test have been used for
obtaining the data. The data acquired at the end of the study has been assessed by using
SPSS 16.0.
As a result of the study, teachers have found the suitability of visuals to the
students’ level, the role of them on students’ motivation and the effect of them on the
students’ cognitive and sensual acquisition partly effective, but they expressed they did
not want to use the visual books again. There are also significant differences in their
views about visuals according to the variables of their branches, length of service, age
and district where they work, while there is no significant difference in their views
about visuals according to the variables of their sex and educational status.
Key Words: Music Education, Music Course Book, Visuals, Teachers’ Views
iv
ÖN SÖZ

Eğitim-öğretim sürecinde hem öğretmenlerin hem öğrencilerin en çok
kullandıkları kaynaklar arasında ders kitapları yer almaktadır. Ders kitaplarının
niteliklerinin belli açılardan ele alınarak incelenmesi hem eğitime hem de öğrencilere
yarar sağlayacak çalışmalar arasındadır.
Bu araştırmada, Müzik ders kitaplarında yer alan görsellerin öğretmen görüşleri
doğrultusunda incelemesi yapılmış ve müzik ders kitaplarındaki görsellerle ilgili
araştırma sonuçları değerlendirilmiştir. Araştırmanın, 2006 ilköğretim müzik dersi
öğretim programına ve genel müzik eğitimine katkılar sağlaması amaçlanmaktadır.
Araştırma sürecinde, bilgisi ve yönlendirmesiyle yardımını esirgemeyen değerli
danışmanım Doç. Dr. Barış DEMİRCİ’ye, yüksek lisans eğitimi boyunca desteklerini
esirgemeyen ve Yrd. Doç. Dr. Gökalp PARASIZ’a, ve Doç. Dr. Cengiz ŞENGÜL’e,
görüşleri ve önerileriyle tezin daha nitelikli bir hale gelmesini sağlayan sayın Yrd. Doç.
Dr. Koray ÇELENK’e, araştırmada verilerin analizinde yardımını esirgemeyen değerli
arkadaşım Muammer YÜKSEL’e, yabancı kaynakların çevriminde yardımlarını
esirgemeyen değerli arkadaşlarım Neslihan BERKMAN’a ve Fatma ÖZTÜRK’e,
araştırmaya katılmaları için gerekli paylaşımların yapılmasını sağlayan müzik
öğretmenleri ve sınıf öğretmenleri internet sitelerine, araştırmaya öğretmenlerin farklı
illerden katılmasını sağlayan değerli öğretmen arkadaşlarım Arif ÖZTÜRK’ Sevil
MADRAN’a, Mestan TOPALOĞLU’na, Ahmet Sami BENLİ’ye Elif Özdemir
YILMAZ’a, Muharrem CAN’a, Tuğba DOĞANAY’a, Gözde Züleyha BALTACI’ya,
Selime TURKAY’a, Nagihan ÖZTÜRK’e, Merve DELİGÖZ’e, Ali Kasım BULUT’a,
Ümit ÖZTÜRK’e, araştırmaya değerli görüşleri ve paylaşımlarıyla katkı sağlayan Öğrt.
Gör. Mehmet Şahin AKINCI’ya, ilkokul müzik öğretmenim Gülay ULAŞ’a ve değerli
müzik öğretmeni Ayşen ALTUNTAŞ’a, güzel sanatlar lisesindeki müzik öğretmenim
sayın Sevgi Doğan UTMA’ya, araştırmada katkısı bulunan tüm öğretmen arkadaşlarıma
ve eğitim hayatım boyunca okumam için beni destekleyen değerli babam Ali
ASLANTAŞ’a ve aileme teşekkür ederim.
Erzurum-2014 Hüseyin ASLANTAŞ
v
İÇİNDEKİLER
Sayfa No.
TEZ KABUL VE ONAY TUTANAĞI ............................................................................ i
TEZ ETİK VEBİLDİRİM SAYFASI ...............................................................................ii
ÖZET ................................................................................................................................ iii
ABSTRACT ......................................................................................................................iv
ÖN SÖZ ............................................................................................................................ v
TABLOLAR DİZİNİ ....................................................................................................... x
KISALTMALAR DİZİNİ ................................................................................................xi

BİRİNCİ BÖLÜM
1.GİRİŞ............................................................................................................................. 1
1.1. Problem ...................................................................................................................... 4
1.1.1. Alt Problemler ............................................................................................... 5
1.2. Amaç .......................................................................................................................... 6
1.3. Önem .......................................................................................................................... 6
1.4. Sayıltılar ..................................................................................................................... 7
1.5. Sınırlılıklar ................................................................................................................ 7

İKİNCİ BÖLÜM
2. KURAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR .................................... 8
2.1.Müzik Eğitimi ............................................................................................................. 8
2.2. Cumhuriyetten Günümüze Müzik Öğretim Programları ......................................... 10
2.3. 2006 İlköğretim Müzik Dersi Öğretim Programı..................................................... 11
2.4. Eğitim Öğretim Süreçlerinde Ders Kitaplarının Önemi........................................... 20
2.4.1. Ders Kitapları .............................................................................................. 20
2.4.2. Ders Kitaplarında Görseller ........................................................................ 26
2.4.3. Ders Kitaplarında İçerik ............................................................................. 32
2.4.4. Türkiye’de ve Yurt Dışında Ders Kitapları ................................................ 35
2.5. Türkiye’de ve Yurt Dışında Yapılan ilgili Araştırmalar ........................................ 37
vi
2.5.1. Türkiye’de Yapılan İlgili Araştırmalar ....................................................... 37
2.5.2. Yurt Dışında Yapılan İlgili Araştırmalar .................................................... 47

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
3.YÖNTEM ................................................................................................................... 49
3.1. Araştırmanın Modeli ............................................................................................... 49
3.2. Evren ve Araştırma Grubu ...................................................................................... 49
3.3. Verilerin Toplanma Teknikleri................................................................................. 51
3.4. Verilerin Analizi ...................................................................................................... 51

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
4. BULGULAR ve YORUM ......................................................................................... 53
4.1. Öğretmenlerin Demografik Bilgilerinin Nasıl Bir Dağılım Gösterdiğine İlişkin
Bulgu ve Yorumlar ................................................................................................... 53
4.2. Öğretmenlerin Kullandıkları Müzik Ders Kitabındaki Görsellerin Öğrenciye
Uygunluğuna İlişkin Görüşlerine Ait Bulgu ve Yorumlar....................................... 55
4.3. Öğretmenlerin Kullandıkları Müzik Ders Kitabındaki Görsellerin Öğrenci
Motivasyonuna Etkisine İlişkin Görüşlerine Ait Bulgu ve Yorumlar.......................57
4.4. Öğretmenlerin Kullandıkları Müzik Ders Kitabındaki Görsellerin Öğrencilere
Ulusal, Uluslar Arası ve Şarkıların Öğretimine Yönelik Kazanımlarına Etkisine
İlişkin Görüşlerine Ait Bulgu ve Yorumlar.............................................................. 59
4.5.Öğretmenlerin Müzik Eğitiminde Görsellik Konusuna Yaklaşımlarına İlişkin
Bulgu ve Yorumlar….. ............................................................................................. 61
4.6. Ders Kitaplarında Yer Alan Görsellere İlişkin Görüşleri Doğrultusunda Bölge
Değişkeni İle Toplam Tutum Puanları Arasındaki İlişkiye Yönelik Bulgu ve
Yorumlar .................................................................................................................. 63
4.7. Ders Kitaplarında Yer Alan Görsellere İlişkin Görüşleri Doğrultusunda Eğitim
Durumları Değişkeni İle Toplam Tutum Puanları Arasındaki İlişkiye Yönelik
Bulgu ve Yorumlar ................................................................................................... 64
vii
4.8. Ders Kitaplarında Yer Alan Görsellere İlişkin Görüşleri Doğrultusunda Branş
Değişkeni İle Toplam Tutum Puanları Arasındaki İlişkiye Yönelik Bulgu ve
Yorumlar .................................................................................................................. 65
4.9. Ders Kitaplarında Yer Alan Görsellere İlişkin Görüşleri Doğrultusunda Cinsiyet
Değişkenine Göre Toplam Tutum Puanlarının Farklılığına Yönelik Bulgu ve
Yorumlar .................................................................................................................. 66
4.10. Ders Kitaplarında Yer Alan Görsellere İlişkin Görüşleri Doğrultusunda
Meslekteki Çalışma Süreleri Değişkeni İle Toplam Tutum Puanları
Arasındaki İlişkiye Yönelik Bulgu ve Yorumlar ................................................... 66
4.11. Ders Kitaplarında Yer Alan Görsellere İlişkin Görüşleri Doğrultusunda Yaş
Değişkeni İle Toplam Tutum Puanları Arasındaki İlişkiye Yönelik Bulgu ve
Yorumlar ................................................................................................................ 67

BEŞİNCİ BÖLÜM
5. SONUÇ ve ÖNERİLER............................................................................................ 69
5.1. Sonuçlar ................................................................................................................... 69
5.1.1. Öğretmenlerin Demografik Bilgilerinin Nasıl Bir Dağılım Gösterdiğine
İlişkin
Sonuçlar ................................................................................................................. 69
5.1.2. Öğretmenlerin Kullandıkları Müzik Ders Kitabındaki Görsellerin
Öğrenciye Uygunluğuna İlişkin Görüşlerine Ait Sonuçlar ......................... 69
5.1.3. Öğretmenlerin Kullandıkları Müzik Ders Kitabındaki Görsellerin
Öğrenci Motivasyonuna Etkisine İlişkin Görüşlerine Ait Sonuçlar ............ 70
5.1.4. Öğretmenlerin Kullandıkları Müzik Ders Kitabındaki Görsellerin
Öğrencilere Ulusal, Uluslar Arası ve Şarkıların Öğretimine Yönelik
Kazanımlarına Etkisine İlişkin Görüşlerine Ait Sonuçlar ........................... 70
5.1.5. Öğretmenlerin Müzik Eğitiminde Görsellik Konusuna Yaklaşımlarına
İlişkin Sonuçlar............................................................................................ 71
5.1.6. Ders Kitaplarında Yer Alan Görsellere İlişkin Görüşleri Doğrultusunda
Bölge Değişkeni İle Toplam Tutum Puanları Arasındaki İlişkiye
Yönelik Sonuçlar ........................................................................................ 71
viii