mimarlık ve yaşam

169 Pages·2016·14.68 MB·Turkish

by  Ismail Talih Guven

Mimarlık ve Yaşam Dergisi MİMARLIK VE TASARIM
F A K Ü L T E S İ
Cilt: 1, No: 1, 2016
Journal of Architectural and Life
Vol: 1, No: 1, 2016
MİMARLIK VE YAŞAM

EDİTÖRLER
Oya ŞENYURT
Neşe ÇAKICI ALP

ALAN EDİTÖRLERİ
Deniz DEMİRARSLAN
Deniz GERÇEK
Elif ÖZGEN KÖSTEN
İsmail Talih GÜVEN
Neşe ÇAKICI ALP
Nurdan KUBAN
Oya ŞENYURT
Rüveyda KOMURLU
Zeynep Gamze MERT

TEKNİK EDİTÖR
İsmail Talih GÜVEN

SEKRETERYA
Seda KAPLAN ÇİNÇİN

YAYIN KURULU
Ahmet Kıvanç KUTLUCA Ali TANYER
Ali Uzay PEKER Aysel USLU
Aysun ÇELİK Ayşen ÇELEN ÖZTÜRK
Ayşin SEV Burcu Selcen COŞKUN
Bülent AYBERK Deniz DEMİRARSLAN
Deniz GERÇEK Deniz HASIRCI
Didem ERTEN BİLGİÇ Elif ALTIN
Elif Yeşim ÖZGEN KÖSTEN Elvan ALTAN ERGUT
Emrah ACAR Emre KİSHALI
Ertan EĞRİBEL Figen BEYHAN
Füsun ALVER Hamiyet ÖZEN
İsmail Talih GÜVEN Kadir YILDIRIM
Khaled TADMURİ Kutlu SEVİNÇ KAYIHAN
Massimo TADİ Mehmet Cengiz CAN
Mehmet ŞENER Mehtap ÖZBAYRAKTAR
Meryem ÇOLAKOĞLU Neslihan TÜRKMENOĞLU BYRAKTAR
Neşe ÇAKICI ALP Neşe GURALLAR
Nigar PÖSTEKİ Nilgün OKAY
Nurdan KUBAN Oya ŞENYURT
Ömer TULUK Rüveyda KOMURLU
Selin GÜNDEŞ Sema ALAÇAM
Sema ERGÖNÜL Serpil ÖNDER
Sonay AYYILDIZ Suat GÜNHAN
Şengül ÖYMEN GÜR Tuğba KİPER
Tuğrul YAZAR Tülay ESİN
Tüzin Baycan LEVENT Ufuk DOĞRUSÖZ
Ufuk ÖZCAN Uğurhan AKYÜZ
Ünal DEMİRARSLAN Vildan OK
Yasemin ERKAN YAZICI Yegan KAHYA
Zeynep AYGEN Zeynep Gamze MERT
MİMARLIK VE YAŞAM
2016 yılının sonlarına geldiğimiz şu günlerde, yeni bir mimarlık dergisi yayın hayatına
başlamış bulunmaktadır. Kocaeli Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi'nin dergisi
olan Mimarlık ve Yaşam, Mimarlık, İç Mimarlık, Şehir ve Bölge Planlama bölümlerinin
ortak katılımı ile yayınlanmaktadır. Mimarlık ve Yaşam, mimarlık ve mimarlıkla yakın
ilişkili pek çok alana ait çalışmayı kabul etmekle birlikte, diğer dergilerden farklı olarak
disiplinlerarası çalışmalara da kapılarını aralamaktadır. Dolayısıyla dergi, “mimarlık”,
“mekân” ve “kent”e dair, Sosyal Bilimler alanındaki araştırmacıların da çalışmalarını
değerlendirmektedir.
Bilindiği gibi, ülkemizde doçentlik kriterlerine uygun yayın yapan mimarlık dergisi sayısı
oldukça azdır. Bu durum, araştırmacıların uzun süreler boyunca makalelerinin
yayınlanmasını beklemeyi gerektirmektedir. Mimarlık ve Yaşam dergisi bu eksikliğin
farkındalığı içinde ve söz konusu sürekli yayınlar alanına akademik çerçevede katkıda
bulunmak üzere, mimarlık alanının yazın dünyasına kazandırılmıştır. Fakültemizdeki fikri
ve yazılı üretimin derginin çıkarılması kararına katkısı ve cesaret verici yönü kuşkusuz
yadsınamaz. Mimarlık ve Yaşam dergisi, özellikle mimarlık temel alanı kapsamında Ekim
2016 yılında uygulanmaya başlanan yeni doçentlik kriterlerini sağlama amacını taşıyan
pek çok araştırmacı için ilerleyen sayılarında, öncelikle ULAKBİM dergi listesi içine
girmeyi daha sonraki adımda da mimarlık temel alanı indeksinde yer almayı
hedeflemektedir. Derginin ISSN numarasını alacağı ikinci sayısı ile mimarlık dergileri
içinde yayıncılık açısından iyi bir örnek olmak ve adım adım akademik hedefleri
yükseltmek amaçlanmaktadır.
Dergipark'taki sayfamızda yer alan tanıtım yazısı ve içeriği ile daha henüz pek çok
akademisyen tarafından tanınmadan ve ilk sayısı bile çıkmadan, Mimarlık ve Yaşam'a
önemli bir destek ve katılım isteği ile makale gönderimi oldu. Bu sebeple, derginin ilk
sayısı büyük bir heyecanla, birbirinden farklı ve ilginç konuları içeren makalelerle dopdolu
hazırlandı. İlk sayı incelenecek olursa, “mimarlık ve peyzaj mimarlığı eğitimi”, “kolektif
bellek ve mekân ilişkisi”, “mimarlık ve sanat tarihi”, “kent-mekan ve cinsiyet”, “kültür ve iç
mekân”, “sinemada mekân” gibi çok çeşitli alanlardan perspektifler sunan makalelerin
olduğu görülebilir.
“Tasarı Geometri -Teknik Resim Ve Perspektif Derslerinin, Mimarlık Eğitimi
Düşünsel Altyapısına Etkisi Ve Prof. Dr. Yılmaz Morçöl” başlıklı makaleyle Didem
Erten Bilgiç ve Nihan Konak, “tasarı geometri-teknik resim”, “perspektif” derslerinin
mimarlık eğitimindeki etkin rolünü Prof. Dr. Yılmaz Morçöl'ün mesleki katkıları bağlamında
değerlendirmiştir.
“Peyzaj Mimarlığı Eğitiminde Doğaya Öykünme Yaklaşımının Yaratıcılık Üzerindeki
Etkisi” başlıklı makale, Karadeniz Teknik Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı 4. yarıyıl öğretim
programı kapsamındaki 'Doğal Yapılar ve Tasarım' seçmeli dersinin, öğrencilerin
yaratıcılığını geliştirmedeki etkisini belirlemek amacıyla Tuğba Düzenli ve Elif Merve
Alpak tarafından kaleme alınmıştır.
Zeynep Gamze Mert ve Filiz Ertürk'ün birlikte hazırladığı “Nikomedya-311 Hoşgörü
Fermanı ve Art Carnuntum Projesinin Kolektif Bellek Açısından Değerlendirilmesi”
başlıklı makale, kolektif belleğin gelişimine ve İzmit'in kalkınmasına katkı sağlamayı
hedeflemektedir.
Sema Mumcu, Serap Yılmaz ve Tuğçe Yazıcı “Kentsel Açık Mekânlarda Kadınlar:
Cinsiyet Rollerinin Kamusal Alanlarda Gözlemlenmesi” başlıklı makaleyle, kentsel
açık mekânların kullanımında kadınların erkeklere göre sergiledikleri farklılıkları ortaya
koymayı ve günümüzdeki yaygın kadın-erkek eşitsizliği tartışmalarına farklı bir açıdan
yaklaşmayı amaçlamıştır.
Yasemin Erkan Yazıcı, “Gaudi Dokunmamızı mı İstedi?” başlıklı makalesiyle mimari
mekanlarda dokunma duyusunu harekete geçiren etmenleri ele almış, bu bakış açısıyla
A. Gaudi tarafından tasarlanan bazı yapıları mimari açıdan değerlendirmiştir.
Bülent Ayberk, “Türk Daması Oyun Kültürü ve Türkiye'deki Dama Oynanan
Kahvehanelerin İç Mekânlarının İncelemesi” başlıklı makalesinde dama oyunu ve bu
oyunun oynandığı mekanlar arasındaki ilişkiyi, Türkiye'de pek çok kentteki örnekler
üzerinden ele almaktadır.
Oya Şenyurt, “İnşa Kuralları, Mimari Algı ve Mekân Kullanımı Bağlamında Osmanlı
Toplumunda Cumba/ Şahnişin” başlıklı makalesiyle, “cumba” ve “şahnişin”in bir mekân
olarak Osmanlı toplumunda bireyler arasında farklılaşan anlamlarını, algılanış biçimlerini
değerlendirmiştir.
Deniz Demiraslan, “19. Yüzyıl Türk Sivil Mimarisinde Duvar Resmi Estetiği ve
İstanbul Teması” başlıklı makalesiyle; Osmanlı'nın son dönemlerinde resim sanatı ile
mimarlık ilişkisini sosyo-kültürel yönüyle ele almayı hedefler.
Sonay Ayyıldız ve Senem Müştak'ın birlikte kaleme aldığı “Sinema-Mimarlık
Arakesitinde Cyberpunk (Siberpunk) ve Ada Filmi Üzerinden Eleştirel Bir Yaklaşım”
başlıklı makale, bilimkurgu sineması alt kültürü olarak cyberpunk'ta zaman, mekân ve
beden kavramlarını mimarlık sinema arakesitinde, Ada (The Island) filmi üzerinden
tartışmaktadır.
Mehmet Şener, “Sarmaşık Filmi ve Sinematik Mekân Kullanımı üzerine Bir İnceleme:
İktidarın Evreleri ve (Erk)eklik - İktidar İlişkisi” başlıklı makalesiyle, iktidar ve
hiyerarşinin kaynağı ve temel karakteristikleri ile iktidarın varlığını sürdürme adına
geçirebildiği değişimleri ele alan 2015 yılı yapımı Sarmaşık adlı Türk filminin analizini
yapmaktadır.
2017 yılının ortasında yayınlanacak ikinci sayıda daha farklı perspektifler içeren başka
makalelerle ve yeni araştırmacılarla buluşmak üzere akademik alanda verimli, barış dolu
ve sağlıklı bir yıl dilerim.
28.12.2016
Oya Şenyurt
İçindekiler
Tasarı Geometri -Teknik Resim ve Perspektif Derslerinin,
Mimarlık Eğitimi Düşünsel Altyapısına Etkisi ve Prof. Dr. Yılmaz MORÇÖL
Didem ERTEN BİLGİÇ, Nihan KONAK 1
Peyzaj Mimarlığı Eğitiminde Doğaya Öykünme Yaklaşımının Yaratıcılık Üzerindeki
Etkisi
Tuğba DÜZENLİ, Elif Merve ALPAK 13
Nikomedya-311 Hoşgörü Fermanı ve Art Carnuntum Projesinin Kolektif Bellek
Açısından Değerlendirilmesi
Zeynep Gamze MERT, Filiz ERTÜRK 23
Kentsel Açık Mekânlarda Kadınlar: Cinsiyet Rollerinin Kamusal Alanlarda
Gözlemlenmesi
Sema MUMCU, Serap YILMAZ, Tuğçe YAZICI 36
Gaudi Dokunmamızı mı İstedi?
Yasemin ERKAN YAZICI 53
Türk Daması Oyun Kültürü ve Türkiye'deki Dama Oynanan Kahvehanelerin İç
Mekânlarının İncelemesi
Bülent AYBERK 61
İnşa Kuralları, Mimari Algı ve Mekan Kullanımı Bağlamında Osmanlı Toplumunda
Cumba/ Şahnişin
Oya ŞENYURT 87
19. Yüzyıl Türk Sivil Mimarisinde Duvar Resmi Estetiği ve İstanbul Teması
Deniz DEMİRARSLAN 105
Sinema-Mimarlık Arakesitinde Cyberpunk (Siberpunk) ve Ada Filmi Üzerinden
Eleştirel Bir Yaklaşım
Sonay AYYILDIZ, Senem MUŞTAK 127
Sarmaşık Filmi ve Sinematik Mekân Kullanımı üzerine Bir İnceleme: İktidarın Evreleri
ve (Erk)eklik - İktidar İlişkisi
Mehmet ŞENER 143

Mimarlık ve Yaşam Dergisi
Cilt: 1, No: 1, 2016 (1-12)
Journal of Architectural and Life
Vol: 1, No: 1, 2016 (1-12)

“Tasarı Geometri - Teknik Resim” ve "Perspektif”
Derslerinin, Mimarlık Eğitimi
Düşünsel Altyapısına Etkisi ve Prof. Dr. Yılmaz MORÇÖL

Didem ERTEN BİLGİÇ1, Nihan KONAK2

ÖZET

Mimarlık, Planlama ve Tasarım Temel Alanı eğitiminde özellikle ilk yıl için ana başlık olan “tasarım eğitimi”;
üç boyutlu düşünmeyi, kurgulamayı ve bunu mimari iletişim dili olan tasarı geometri-teknik resim,
perspektif aracılığı ile iki ve üç boyutlu olarak görselleştirmeyi hedefler. Tasarım atölyeleri ve öğrenci-
öğretim elemanı arasındaki sıkı iletişim bu hedefe ulaşmada etkin parametrelerdir. Tasarım dünyasının
ortak iletişim dili olan tasarı geometri-teknik resim, perspektif konuları geçmişten günümüze tasarımların
kâğıda aktarılmasında ve tasarımın tashih edilerek geliştirilmesinde etkili olmuştur.

Bu çalışmada, “tasarı geometri-teknik resim”, “perspektif” konularının günümüze gelinceye kadar yaşamda
ne şekilde yer bulduğu, Mimarlık, Planlama ve Tasarım Temel Alanı eğitimindeki etkin rolü ve eğitimci
olarak bu dersleri vererek kuşakları yetiştirmiş olan Prof. Dr. Yılmaz MORÇÖL’ün mesleki ve akademik
yaşama katkıları anlatılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Tasarı-geometri, teknik resim, perspektif, mimarlık eğitimi

The Effect of “Descriptive Geometry” “Technical Drawing” and
“Perspective” Lessons to the Architectural Education’s
Intellectual Infrastructure and Prof. Dr. Yılmaz MORÇÖL

SUMMARY

Architecture, Planning and Design Education, which constitutes the main topic in the primary field of
architecture education especially during the first year, is aimed for three-dimensional thinking, design and
the visualization of this in two and three dimensions through the architectural communication language of
descriptive geometry-technical drawing, perspective. The design workshops and the close student-
academician communication are effective factors in achieving this goal. The topics of descriptive
geometry-technical drawing and perspective, which are the common communication language of the
design world, have been effective throughout history in transferring the made designs onto paper and the
correction and development of these designs.

This paper discusses the way that the topics of descriptive geometry-technical drawing and perspective
take place in history, their effective roles in the primary field of Architecture, Planning and Design
Education and the contributions of Prof. Dr. Yılmaz MORÇÖL, who has raised generations by teaching
these courses, to the professional and academic life.

Key words: Descriptive geometry, technical drawing, perspective, architecture education.

1 Yrd. Doç. Dr., Kocaeli Üniversitesi, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, İç Mimarlık Bölümü, [email protected]
2 İç Mimar, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Öğrencisi
1
“Tasarı Geometri - Teknik Resim” ve "Perspektif” Derslerinin,
Mimarlık Eğitimi Düşünsel Altyapısına Etkisi ve Prof. Dr. Yılmaz MORÇÖL
1. GİRİŞ

Mimarlık, Planlama ve Tasarım Temel Alanında3 eğitim; “kişi”, “süreç” ve “ürün” olmak
üzere üç temel olguya dayanır ve öncelikle “tasarım yapma” üzerine yoğunlaşır.
Tasarım, “analiz” ile başlayıp, “değerlendirme” ile son bulan eylemler bütünüdür.
Tasarlama eylemi; bilgi, yorum ve ifade aşamalarından oluşmakta olup, bu süreçler
arasındaki ilişkilerin dinamiği ile çok boyutlu bir yapı kazanır. (Goldschmidt,1991)

Mimarlık, Planlama ve Tasarım Temel Alanı eğitimi sürecinde tasarım eylemi
gerçekleştirilirken; stüdyo/atölye, proje yürütücüsü/tasarım eğitmeni, öğrenci/tasarımcı
adayı olarak üç temel bileşenden söz edilebilir. Bu temel alanı eğitimi; yalnızca
tasarlama eyleminden değil, tasarlama eylemi ile birlikte onu destekleyen
bileşenlerden, yani teorik derslerden oluşmaktadır. Mimarlık, Planlama ve Tasarım
Temel Alanı eğitiminde amaç; sorgulayan, üç boyutlu düşünebilen ve algılayabilen,
eleştirel düşünme becerisine sahip, ürettiği düşünceyi somut hale getirebilen bireyler
yetiştirmektir. Bu bağlamda öğrencilerden beklenen; yeni, özgün, farklı, yaratıcı bir ürün
ortaya koymasıdır. Alan kapsamındaki “Mimarlık”, “İç Mimarlık”, “Şehir Bölge
Planlama”, “Endüstri Ürünleri Tasarımı” ve “Peyzaj Mimarlığı” bölümlerinde tasarım
eğitiminin başlangıcı, öğrenci için bir paradoks durumunda olup, özellikle ilk yıl neyin
öğrenilmesi gerektiğini bilinememekte, öğrenci bildiğini ve keşfettiğini çizememekte,
çizdiğini de ders yürütücüsüne anlatmakta zorlanmaktadır.

Eğitim süreci içinde zamanla; sorgulama, akıl yürütme, bilgiyi düzenleme ve
dönüştürme becerilerini kazanarak bu açmazdan kurtulmaya başlamaktadır. Diğer
alanlardan farklı olarak bu alanın eğitimi; sadece öğrenme-öğretme eğitimini değil,
farklı zihinsel aşamaları da içerir. Öğrenci; sezerek, deneyerek, düşünerek ve en
önemlisi çizim yaparak öğrenir. Eğitim sadece proje yürütücüsü ile öğrenci arasında
gerçekleşmez. Diğer tüm öğrencilerin katıldığı, sosyal bir etkileşim olarak gerçekleşir.
Bu esnada iletişim aracı, sadece sözel ve sayısal simgeler ile sınırlı kalmaz. Diyagram,
eskiz çalışması, üç boyutlu model gibi araçların da katıldığı bir hal alır. Dışarıdan
bakıldığında, karmaşık ve zorlu bir süreç gibi algılanan bu durumu aslında tek dile
indirgeyen ve karmaşayı ortadan kaldıran, çizim kuralları bütünü ve üç boyutlu
tasarlayabilme yetisidir.

Eğitim süreci sonrasında; ne kadar yenilikçi ve başarılı bir tasarım ortaya konsa da onu
herkesin ortak kullandığı bir dille anlatabilmek önem taşımaktadır. Adı geçen
bölümlerde bu dil, çizim yoluyla gelişmiştir. Mimarlık, Planlama ve Tasarım Temel Alanı
eğitiminde çizim dilini geliştiren en önemli dersler ise, “Tasarı Geometri ve Teknik
Resim” ile “Perspektif” dersleridir. Bu makale ile son yıllarda mimarlık temel alanı
eğitiminde “Eğitimde Yeniden Yapılanma” başlığı altında yapılan çalışmalar ile adı
geçen derslerin müfredat içindeki ağırlığının azaltılması nedeniyle, söz konusu
derslerin önemine yeniden dikkat çekmek amaçlanmaktadır.

Bu derslerin mimarlık temel alanı eğitimindeki önemini ele alırken, “Tasarı Geometrinin
Son Duayeni” tanımlanan, mimar kimliğinden çok eğitimci kişiliği ile ön plana çıkan
“Perspektif” ve “Perspektifte Deformasyon” gibi önemli konularda çalışmış, Kocaeli
Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi İç Mimarlık Bölümü kurucusu Prof. Dr. Yılmaz
MORÇÖL’den bahsedilecektir.

3 URL1:http://www.yok.gov.tr/documents/10279/314121/A_tablo8_300114.pdf/93603193-5de3-4ff9-928e-
245cc184b2b1, izlenme tarihi: 29 11 2016
2