Mem Makinesi: Genetik Evrimin Devamı Olarak Kültürel Evrim

369 Pages·2011·5.068 MB·Turkish

by  Susan Blackmore

"lletre oernii Y:iı tı,�·ı:nııp ıııaYı
hake de\r" hCı ıS.us :ın
Bbckınore\ıınne mk uramııı:ı
k:ızandı�rcdyıd,i.l!;r.ı.ı. .,: ir:ılııııı
t:n·seit�t-icğ �<;iımn
ıncınnuınnu.
R 1C il:R\ [ )D ,\n\.,: 1 \: S'i n
iinsinid;e.ni i
"\k ıncti,kl!;iiinl tibiibrrie lli m
olmasıunıın :\ı"nd: :tlı ) lındaıı
korkahne rkessa,ğ Lıtme mellere
dayanabnuk qti<,.· oaky dınbtıl't
bulac:rı. "k b
DAN IEL DEI'\NETT
"Da\\·k(i,n'sHm.m rj/dir\lc
kii<,'biiisrka arbloim ba
yerlqtir.m.i.�S.ru isa n
BLıckmoor beo mb:mp atLı"t tı.
i\IAITR IDLEY.
Times1 , iterS:uıprpyl cmcnr
"i\l cınetti:kılncı �maını;.ı
sa,i!;Lıhyuagni.i knaed ayr: ızılını�
eni ykii ta.p." .
ROBERT AllN GEf.t
TheS ciences
MEM
• •
MAKINESI
GENETiEKV RiMiDNE VAMI
OLARAK KÜLTÜERVERLi M
SUSAN BLACKMORE
MEM
• •
MAKINESI
GENETiEKV RiMiDNE VAMI
OLARAKK ÜLTÜREELV RiM
SUSAN BLACKMORE
�
BiliM I=E:LSE:I=I:
ALFA"
AlfYaa yınl2a2r3ı2
Bilim3/ Evrim
MEM MAKİNESİ
GeneEvrtiimiknD evamıO laraKkü tlürel Evrim
Susan Blackmore
OzgiinA dıT heM eme Machnie
İngilAiszlcıen dÇaenv irNeinlŞ imşek
1. 2011
BasımE:y lül
ISBN9:7 8-605-106-373-7
SertiNfo:i1 k09a0 5
YayınvceGı e neYla yıYnö netmeMn.Fi a ruBka yrak
Vedat
GeneMlü dür Bayrak
YayıYıöın etmeRannia A lpöz
Kerem
DizEid itörü Cankoçak
RedaksiAyyolniM nu haddisoğlu
KııpaTka sarıGmöık haBnu rhan
Kamunr
GrafiUky gulama a Ok
© 1999
SusanB lackmore,
Öns©ö ziRc hard Dawkin1s,9 99
© 201A1L,F AB asımY ayımD ağılıSma nv.e T icL. td. Şti.
Buki taobrıinj iİnnagill ibzacsek 1ı9s9ıy 9ı lıynadpaı lmıştır.
Buç evirOix,f orUdn iverPsrietsys k'aitnk ılarıyla yayınlanmıştır.
ile
KitabTıünr kyçaey ıhna klAakrcıa Tleıl Hiafk laArjıa nasrıa cılığı
AlfBaa sıYma yıDma ğıtSıamn v.e T icL.t dŞ.t i.a'intet ir.
Yayınevinydaeznıi lzıia nl ınmakdıasnm yeand at amameanl ınytaıp ılamaz,
hiçbşierk iklodpey ead ilemçeozğ,a ltıvleay maayzı mlanamaz.
BaskvıeC ilt
MelisMaa tbaacıhk
Te(l2:1 627)94 7 2 � (21627)94 7 2 9
Faks:
AlfaB asımY ayımD ağıtıSma nv.e T icL.t d. Şii.
Ticarethane5 33 4410
SokaNko : Cağaloğilsut anbTuülr,k iye
Te(21521)51 3 0 35-1837 5 1-5 13204 6 (21521)39 3 0 0
l: Faks:
www.alfakitap.com
[email protected]
İÇİNEDKİLER
Onsö.z . . ... . .. . ... .vii
............................................................................
Giriş xxi
............................................................................................
1 Tuhayfa rklaat.r..ı.. .................................................................. 1
2 EvnresDealwir ncil.i..k.. . . .13
.... .................................................
3 Küelvtmrüi.ir . ..........................................3...1... .......................
4 M emb aıkaşıç sıshniaop l km. a................4..9.. ........................
a
5 Memelrillegü içsl ouirn . .. . ..69
...................................................
6 BüyükB eyi.n. ...........................8..7... ........ ................................
7 Dilkiöenkn ii er . . .. ... . .107
................................... .........................
8 Mem-gernl ibekivmtrie.i ...................1..2..1.. ...........................
9 Sosyobjiiynosnilıınor .l..arı. . .141
. ...............................................
10' Hyaamtıkı urtaorragna .zm'. . . . . 157
............................................
llM odedrünyn adsaes k .... ........ . . ..171
.............. .. ..........................
12Ö zgecliiğmei mne tkiurka m.ı. ..................1...9...1... .......... ........
13Öz geciallidkaa ctamsı . .. . 209
......................................................
14Y eniÇ ağMı enm elri ... . . .227
......................................................
15M emlpesok alrdaki nl.er.. . ... . 243
........................... ........ .......... ..
16in tertnebe ibra k.ı.ş. ...............2..6..5.. .... ....................................
17N ihami empleks. ......... . .285
......... . ..... ........................................
18M emy aır ış.......... . . .....350
........... .... ................................ ...... .....
Kayna.kç.a.. .. ............................ .3 21
....... ......... . . . . . ... .... ....... .............
Dinz i........ ..... ... . ...... ...3 41
....... .. ........ .. ....... ................. ........... ........ .
Onsöz
RichardD awkins
Henübzil ri söağnnrsce yikesniB,al liKooll' enjkiianef tyeaırsdnay ­e
mekk uyrnudğbaui arr kaaşdımslohab eedtid yuo.mrB anay alkaşımı
alayvceı"y ePdtıBe urrn eitlt eaş nıtınm ı?di"y seo rAdsuınl.d taa şn­ı
mıışmta;ma o nuPnet eBrur nente'k ia dtaardn ıınğıbı iiloymdru.m
PetBeurrn eetns edviğihmoiczıa zmvdeıb israa tldiekrn dseiçnı'k ıp
acyellbeeu yraag elimişmt".B edneö yldeü şmüünşütm"d iryeegkü l­
düa rkaıdm"a.Aş nyıo nugni bkoin uyşourssuens;ai ynno ınn ukgii bi
çkııy"oH ray.raonl duğvueşm ua ndçao ökz lemd hiağciakmonıunş ­
masıtnaınrnıvz ıes etso ndueş ğiiemrnlii' miarlaımsış m'tY.ı lsloanrr a
kendim ohluodğcmua z aamna,lş ııalmmıbşi hru youl gaenn bçib ra yan
sıınmıdyfda.Dı eirnd üşügnecrere nekb tisirou sr odruğmudag,ö zrlieni
sııkckaaa pıtyokraa,fs ıgnösığü ne iddnoiiğryrrvou e y neidbekanm a­
daönn cyea rdıamk iöyklae creu ydgouörlz,e raiçnırivy eos ouryua kıcı
bişrei klzdeeik ccee vaopdrluÇı.oy kh oşugmtiam ivşeat kiş yaemm eği
sonramseısntldaeaşkm laab ritıral kidyianıpimtA .r anldasraeı çbkiirn
Oxofdrf leseedfsdİev adrıT.akl idigmöriüg rör me"zB Wui tgetnesitn!
Öğerncisnyoidanı n.ıo.nl. m şaa nvsamırı ?dde"i Ş.şar ıaröayklo el du­
ğunus öydliem".An lmaıışmtE.b everyinnhlieenri sdiiekp orefsnyeol
fleseecfivleeW irt etngesi'tnısnı tkıa ikpiçleriddeidrBilu.me irm"i k
büyüfkle seecfidbeivnre yhae irk eieb veydnege eç mivşeo nddaan
öğernciamkretı aılşm.Bt enıitma lkidşikamay ololluds aas, a nıkrenı-m
viii MEM MAKİNESİ
dimdieb um imidğöirnd ünnecsüi l aoklrtaaaskyna mcaılsmıı.Ky iım
biWliitgretn setibnu unn ereadleımnış t?
Gerçşeukik b şakanlıaö,rzl ıelieklbee vleeyrniembiezvibe,eny zne ri
rolodlneal avreıyh aar yaondl uklıamırz,yı etnecrteia dnııokl nalabriı­
lniçsoialzra taklk ietd ePreikizt,.a kgleirtçn ei,kn tszeahinn ivneii nns an
beynniitna ırştmbaülyıü klnüüğenüv irmiançiı klaaynakanu a rmıtne ­
meloil akcaadkha artt,ba i nlçiibl iörz üann laamçıınkıyl ata memeaoll a­
cakka dgaürev inlmiirid rT?al kiatt,a ladriığmheıyarzvn ıal aarnad yıran
anahotalabrrim lii? bHöiyçdl üeş ünmemaimşaSt usiaBmnal; c mkoer
kitbaınpdorav oekdeig cüiçb liaürgür manot rakyoay maktadır.
Taklibti,r çobcşaukbğaiu drniy le rbienlebi irdrli öilğ ier nmyeol u­
duİrn.as nlnab,rşa ıkanlıaenrb ıeveyyenrlkieennrdeiei b envleeyrdianhea
benzkeonru şlmaarınenndıien.d B iölrgseealka snalrnvı ed ahuaz ubni r
zamadinml inidaey driıl lveaorrli mnsa e berbD.ii dnilheernrie nsy i­el
nidceann lkay nremieasn oayğ ancıtı akiept mseinniend e.nG iedniilr enr
nelslibeoryn ucdai kaekytrn amravı ev riüslerrdniey agtaeaknytrnl aıer­ı
nae na znıdabnib re nzevralrBiduıkb r e.en rzilnvi eğmrlioil upa doılğmı
meselöenys airnbgekaı mlaıad ns,da ecüez enrdkieon uşkmi aesdtiimğiz­
deb ilsöez,lc eünrk,fıiki rlnet,ra ıilvranr ıvmeo daankıtna nndıngaıen in
yerniek oyialbemcieşzğe ibyeia rdk oymoulşm azm oiıylid1 u79.6' dbau
söczütükr etiinlddebineiğ ra,r tsayanı idan s'amnea mdı'n kıa,be udli lmiş
gebne nzeotlmaaekkrs aib eutlm teekdir.
Oxfoİrgndi liSzölczüeğ ü'dnerüilncee ir,yyli enbiis rzö cüğdüanh il
edielkte adrkiesd ieldiieply meckeonğuis uhnadsabs iadrsee ğrliremned
yapAadra.oy l asnö zctüakn ımylaapmmaga eyrıe ktirkmaedyaerc evke
kullladnızığaım anyleabnriida ran laatemfd iylemcekeakd yaary kgıunl ­
lanaıdllıı.mMr ateatmeilkbs isrou rs ora'rmse'anm kek, a dyaagryı ndır?
İdecaelvo alpm adsama,e mh avunzuuönr neklieçnnk imoelvsaeiuy y ­
gunb iyrod lün yçaa pınidtnaenkirea tğ( ıW orWliddW ee b)t aırdnaafn
sunukltdmaıavreb urakdoalna yalrtıarıkşıllaa Bbuiö lnzisüröy .a zdığım
gün,2 9A ğus1t99o8sd 'e,e reintnhttıez lbıicra tyaartpmaı.m' aM e'm
söczüüğndyeank lyaaşrımıkimy l onk ebza hsyeordudi;ali mbau k omik
ix
denebiklaedycaüerkk sb eirkra kavmead çıı çkeçlşakii s.ı tlatlmaarvlea
Farnsımzecmase ö zcükğaüşrymılşıet.S ııaftb içoilmai'n mm eeitki's e
5402k esza yılıByuorr adkuag.mö öızn üanlea grünackye,enl is özcükleri
veymao diafd aelebzraıilna kraşırınlıdaı şmSt.pı idrnoo cr(t kaumoyuy a­
rant)1a 41k2ed zu,m nbgdi ow(na şbıarlsıei ştti3r09m5de,ok c)u drama
(yabreıls gedelr am2a8)4s 8so,y obi6y6o7la9of,jte iet so 1ir74 i2,k asoun
eşi2ğ67i3ö ,z ei2n 6t5z0i,pg paet(reefr mugaçeri d1i57)2s ,ut dm uffin
(etkielrekye7ik7c)6pi ,o t s-pyıaaslc5ı7l7gıen,ki şleftneiolt5mi1ipş5 ,
ekstaapsny3 o0k7e kzul nlaılım5.ı0 ş4tk2e gze çmeenme tbiak hsinin
yüzddeo skasnöıcz üğküönek nidneenğ miemiiki ş btud uruOmx ford
İgnilSizözclüe'ğ nüükrntri eiunyem aktSauysdBaaılnc.m k oer'buenl irt­
tigğiiOb xif oİrndg iSlöilzzücğaeür tşıutk a niıçmmeıer tkdeir:
mem-eG eneotliymkaa yno lalnaö,rzd eltlaikklylieot l uaykltaa­ nldı
ğıd üşünküülleötnğü err.li e
İnetrnteeyt aptdıağhıiaml beirarir aşytlıgarçe,me yanı1 l.2 0g0ö0n ­
deiar l'atan.l meeitmcasd'bl iıfr or umual ıamşB.taş akb içroşke nyy ia­
nındam iççmeiakv arlideelb eusr ei dte aylemra kThtaeNy edwıM :e me
(eYnMiem )M,e meC,on utemre-m(eM eTme,r sM em)M,e miectAs :
SyesmtsM eatboigoy(l MemiekBt:i Mre tabiySoielsmo)tijM,ie mes,
anGdri nngIi dniPoerts( sM emvleeS rıı rtAahnm kaB asınMe)m,e ,s
MetameamnePdsol it(iMcesem rMl,e atmemvleeP orl kia,tC) iryoni,c s
reiloiangnsmd e mesa nıd(l oCndurimmadi i,bn vilelme erm le,Sr le)fısh
M eme sa ntdh eeov liuotonfc ooper(aBnteciMioelnm lveeir ş lbiiiğnrin
evmriiv)eR unngd ionwtnh Mee m(eM emdeo ğkroşura eknM)e.m iekt
haknkdıaay sraıy fdaavl aarrMd ıerme:t i(cMse me,Mt eimk)e(sM em­
le,Thr e)C M emieNcte x(uCsM emetBiağkı M)e,m teeh orsii ossn tt he
Web( Wedbe'Mki e mk uram)cM,ıe lmaoerft ı hwee e(kHa fntıamne mi),
MemCee nrat(lM eMme kre)zA,ir ktas'Mu emWeo rkhso(pA kratu'un
MemÇ alıaşlm)aS,ro ımpeo ienratsn ads ohritnr dtouicottnom emiects
(Baziışr aeetd icvieml eemrie ğtkesı ab igrii rşM)e,m etIidnces(x M e­
metiinkd iev)keM s emGea rdneinPga g(eM eBmah çSeya afsHıa)tt.a
(snaırşıamyk oal )kl,eu n'dGiüa nhlvaeSr ve aplliasrvt'ee rnsib,ila aeşz izi
X MEM MAKNİESİ
('modçğeaırbnne ldkiee ne tkmiemleit mİükeh ndoilsaikr'ua atkns an
AziCzh ralDeasr iwno)l a'niVü rsKi lsieasıdin'dy ean biid ri bnie vl ar.
'SDta.w kiisnm'i gnetiçinnğig i ördüğüemdndieeşyykesa epd ıı.lm
SusBaalncm koreki'tubanık ,en diltearamimnemine mk onusau­na
damvıefş ra klaıç ıliayroiadl nad nği eirkik şiinkiitanp lnadraRınih;ca rd
Berd'ineZiinh nViinr üYseünM:ei m B ilimi( 'rVuiosft hMei nThde:
New Sicenocfe Mtehmee v'eA) a rnoL ycnh'Diüşünnc eS lgaınİın:a nç
TpolumNdasıaYl a yıl(ı'rTh'godhuaCtno natigoHno:w beileSfpe rads
throSuocgihye 'öt)n cgele meekd.tHi erpsiönndeeimn,ssl ieiçfnkle seecfi
DaniDeeln nmeetmfi, kr iunyair iaırnvrıeb ş ufit k,ri ikbiü ykiütka nbdıa,
BiliAnçcıiknl (a'mCsaocsniıo uEsxpnleasisvn eeD da'r)w iTneh'liink eli
Fikri'nd(e' aDrnw'iDsa gnreoIuds'e g)ale,ii rşdtizhğiiikn ur amıtneımne l
taoşlıa yraapkı rlmaıınşrdt.ı
Memlenre lslibeoruy ncdai koelya sreaaykh aetd earm;as l aıgnb ir
haasklttıavkiri üsglieybrai t oaalyr adkad olaarşİ.ıne rtnrleütz enrdie
'meimke''td,o cu'dv reay'masa tuuffidnmg'i bsiö zcrüikynla eynglıığını
ölrçkneey,a pmçayaalıı ığmşıtazsn ldıbaü yük oraenpdimadi eyyoa­tay
ljoi.dO ikurlç ocukalraadrsaııkg nie çici hmaotsdıaarlylııöıa rrr n ekler
sğalama.kD toaukdzyı aırşmgae lidmidbğeba amb ankaa gkıatt iayarak
biorr igÇaimynile kneiiyaspim öağyerıt miiB.şu t, aaşraaaml airçeıen r
aysreıir lergdeeçenmr eedyka ngae lseunen mirb iyjoilndokkiiant dee ğer
bimra reiitfdyii:kg iö vdbeiklrai t aarmaknpa,ır loıal abni r dçoelraçpe,­
vebliirr se ivmes onuynedlnakli enkiennd idsenii,z lyeaırkşyeıa r e dna
aznıdaknü vyeatıkeşb ıiyrre lnkl,dei erbiianrm bavrehl eabr ii drneg eniş
dörkötş es eryeenl koelnaiinkd iü gzü verttaemyalmel baiynrea elnlnk i.
Hiakyenainfinakr iş udOukru:dl önad üüğmdbee,ci meiar rkaaşdlmaar ı
dab ulaşvteıkı rzdaırnnmıy ğaılymıhaı zınyeelrdae yasyneeı p imdioey­
ljoizka madni limbiüntüdoneku lyaaı yl.Ed pıidienmbianaş o kkullara
da rsaıysçııapçro raclıbğiıilnoymır u(mb aşlnaonkgtoıalçsa oınk ubli r
şeiklmdeem h avuuznusnıs ğu laartııınlışamH)t i.oç l mzasab liiyokriu m
bab2am5y ıölnc ea yonkıu lndeeared ysee paiydnsıeaı msriı Çnidynae l­
keniyiasmpiay ık apımışÖ.tn ciev rkiü,os kulbuşanh emeşstiiar rnadfıan