Table Of ContentB I B L I O T H E C A
SCRIPTORVM GRAECORVM ET ROMANORVM
T E V B N E R I A N A
BT 2027
CONSILIATORES TEVBNERIANI
GIAN BIAGIO CONTE
JAMES DIGGLE
DONALD J. MASTRONARDE
FRANCO MONTANARI
HEINZ-GÜNTHER NESSELRATH
DIRK OBBINK
OLIVER PRIMAVESI
MICHAEL D. REEVE
RICHARD J. TARRANT
LVCIVS ANNAEVS CORNVTVS
COMPENDIVM DE GRAECAE
THEOLOGIAE TRADITIONIBVS
RECENSVIT
JOSÉ B. TORRES
DE GRUYTER
ISBN 978-3-11-035033-3
e-ISBN (PDF) 978-3-11-035044-9
ISSN 1864-399X
Library of Congress Control Number: 2018958039
Bibliographic information published by the Deutsche Nationalbibliothek
The Deutsche Nationalbibliothek lists this publication in the Deutsche Nationalbibliografie;
detailed bibliographic data are available on the Internet at http://dnb.dnb.de.
© 2018 Walter de Gruyter GmbH, Berlin/Boston
Printing: Hubert & Co. GmbH & Co. KG, Göttingen
www.degruyter.com
G. W. Most atqve P. Krafft dicatvM
hoc libro continentvr
Praefatio························································································ ix
Conspectus librorum································································· xxxi
Sigla·························································································· xxxv
Κορνούτου ἐπιδρομὴ τῶν κατὰ τὴν Ἑλληνικὴν θεολογίαν
παραδεδομένων·········································································· 1
Index verborum············································································· 65
Index locorum··············································································· 72
praefatio
Iam abhinc plus quam centum annis, Carolus Lang primam apud
domus Teubnerianas emisit editionem mythographici opusculi
quod Latine saepe De natura deorum, hic autem Compendium de
Graecae Theologiae traditionibus inscriptum est, porro ἐπιδρομὴ
τῶν κατὰ τὴν ἑλληνικὴν θεολογίαν παραδεδομένων in lingua Athe-
niensium1. Idem nunc denuo editur et non sine causa, sicut bre-
viter illustrabo. Nostri libelli scriptor fuit Lucius Annaeus Cornu-
tus, clarissimus vir primi saeculi post Christum natum, cuius
litterarum praestantiam maximis laudibus inter alios Aulus Gellius
atque Cassius Dio ornaverunt2.
Tamen identidem expostulatum est easdem laudes parce con-
gruere cum dubio merito Compendii, solius Cornuti operis servati.
De eiusdem libri ‘sterilitate’ querebatur iam Otto Jahn anno 1843,
cuius sententia, a compluribus aliis eruditis sequiore tempore per-
vulgata, hic non reiterabitur3. Non est hoc quidem opus calamo
adeo acuto exaratum ut ob suam doctrinam atque elocutionem
egregium locum adeptum sit inter philosophica mythologicave
volumina. Nam plurimi sane auctores, inter quos Lucius Annaeus
Seneca4 numeratur, iam inde antiquitus allegoricas explanationes
Cornutianis similes spreverunt. Profecto quoque huius modi inter-
pretationes videntur a nostri aevi mente admodum longinquae.
At tamen oportet prae oculis habere non solum quanti pepen-
derint Stoici (praeter Senecam) allegoriam, sed etiam quam crebro
ea Christiani scriptores usi sint, facilius reddentes veterem pagani-
tatem in novos utres mitti ac usurpari, dehinc tales Graecos Roma-
nosque thesauros in Christiana Media Aetate sicut proprios custo-
diri. Cuius exemplum inspiciendum est potissimum in Comoedia
quam Dantes Aligherius composuit et Divinam Ioannes Boccacius
appellavit. Ad hoc etiam propositum magni refert memorare quod
1 Vid. C. Lang, Cornuti Theologiae Graecae Compendium recensuit et emen-
dabat…, Lipsiae, 1881.
2 Vid. Gell. 2,6,1; D. C. 62,29,2.
3 Vid. C. Lang, op. cit., vi–vii.
4 Vid. SeEnp.,. 88,5.
x praefatio
Porphyrius Neoplatonicus affirmavit iuxta Eusebii Historiam eccle-
siasticam (6,19,8): Origenen Adamantium ex Cornuto ipso sump-
sisse Sacrae Scripturae explanandae lineamenta, quae allegorice
interpretandi modum futuris saeculis tradidit.
Paucis de merito opusculi nostri explanatis, breviter disseram
oportet de eius textus historia et huis editionis opportunitate. Apud
litteris praeditos doctosque necessarie viget adhuc hoc tempore
textus Cornuti supra notatus quem edendum curavit Carolus Lang
anno 1881 (vid. adn. 1), aperte auctior quam textus a Friderico
Osann anno 1844 paratus5, cuius ratio edendi longe distat ab me-
thodo textus critice constituendi quae posterius pro idonea habita
increbuit. Dici autem oportet non paucos apud litteratissimos
saepe notavisse Langianae editionis vitia. Vix opus est ut moneam
hunc eruditum aliquos codices nobis nunc patentes6 ignoravisse,
cum ipse iam sciret quae manuscripta praestantissima essent ad
Cornuti textum edendum, etsi pondus eorum non semper accurate
aestimavisset. Magno tamen incommodo lectorem ipsius editionis
afficit copia mendorum quorum diversam indolem (locos deprava-
tos, omissiones, non satis fundatas emendationes) iam alibi fusius
explanavi et huc non revocabo7.
Nemo dubitat quin, cum Lang manuscripta conferret et textum
recenseret, tales labores quidem molestiores essent quam nostra in
digitali quam vocant aetate, cum facilius factum est editori arces-
sere lucis ope imagines codicis paene cuiusque pertinentis, sicut
habenti ante oculos exemplaria et ipsos libros revolventi. Quorum
subsidiorum egestas verisimiliter ipsi incommodo fuit. Tamen
critica arte non semper curatissime usus est et interdum non satis
recte perpendit textus nostri auctoris traditionem.
Cornuti manuscripta Carolus Lang divisit in classes tres, a, b
et c, quarum a potissima, c autem deterrima. Insuper opusculi tra-
5 F. OsanLn., Annaeus Cornutus de natura deorum ex schedis Johannis
Bapt. Casp. d’Ansse de Villoison, Gottingae, 1844.
6 Vide illos quibus hic numeri 3, 7, 12, 27, 28, 30, 33, 35 atque 38
adsignantur.
7 Vid. J.B. Torres, “Hacia una nueva edición crítica del manual mitológico
de Cornuto”, Aitia. Regards sur la culture hellénistique au XXIe siècle 8.2
(2018).
