Table Of ContentHARVARD COLLEGE
LIBRARY
FBOM THE BEQUEST OF
J A M ES W A L K ER
(Clase of 1814)
President of Harvard CoUege
"Preference being giren to works in the Intellectaal
and Moral Sdencee"
P A T R O L O G LE
CURSUS COMPLETUS
8IVE
BIBLIOTHECA ONIVERSALIS, 1NTEGRA, DNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,
OMMDM SS. PATRDM, DOCTORDM SCRIPTORDMQDE ECCLESASTICORDM
QUI
AB /EVO APOSTOLICO AD INNOCENTII in TEMPORA
FLOBUERUNT;
R E C U S IO C H R O N O L O G I CA
OMNIUH QUiE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICJE TRADITIONIS PER DUODECIM PRIORA
ECCLESl/E SiECULA,
JIJXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS, INTER SB CUMQIIE NONNULLI8 CODICIBUS MANUSCRIPTW COLLATAS,
PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA ;
BISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA;
OMNIBU6 OPERIRUS POST AMPLI8SIMAS ED1TI0NE8 QUA TRIBUS NOVISSIMIS SJECULIS DEBENTUR ABSOLUTA8
t
DETECTIS, AUCTA ;
INDICIBUS PART1CULAR1BU8 ANALYTICI8, 8INGUL0S SIVE TOMOS, 6IVB AUCTORE8 ALICUJUS MOMENTI
SUBSEQUENTIBUS, DONATA;
CAP1TULI8 INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS 6INGI/LARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIORIIM
DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA ;
OPERIBUS CUM DUBIIS TUM APOCRTPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE* IN ORDINE AD TRADITIONEM
ECCLESIA8TICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA;
DUOBUS INDICIBUS GENERAEIBUS LOCUPLETATA ALTERO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO, QUMQUID
UNUSQUISQUE PATRUM IN QUODLIBET TBEMA SCRIPSERIT UNO INTUITU CONSPICIATUR; ALTERO
SCRIPTURiE SACRiE, EX QUO LECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES
ET IN QUIBUS OPERUM 8UORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LlBRORUM
SCRIPTURA TEXTUS COMMENTATI SINT.
KMTIO ACCURATISSIMA, CJETERISQUE OMNIBUS FAC1LE ANTEPONENDA , 81 PERPENDANTUR : CIIARACTERUM NITIDITAS
CHARTiE QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS", OPERUH RGCUSORUM TUM VARIETA8
TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA 8IBIQUE IN TOTO OPERIS DECUR8U CON8TANTER
8IMILIS, PRETII EXIGUITAS, PRJESERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET CIIRONOLOGICA,
8EXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE nACTENUS HIC ILLIC 8PARSORUM,
PRIHUM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTIIECA, EX OPERIBUS AD OMNES JCTATES,
LOCOS, LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM.
SERIES SECUNDA,
iN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESI* LATlNA
A GREGORIO MAGNO AD LNNOCENTIUM III.
2(ccurante 3 . ^. SDttgne,
BIBLIOTHECJE CLERI UNIVEH8JE ,
SIVB
CURSCUM COMPLETORUM IN 8INGULOS SCIBNTI/E ECCLESI ASTICJS RAMOS BDITOBE.
P A T R O L O G I iE T O M US L X X X V I.
LlTURGIiE MOZARABIC.E
TOMUS POSTERTOR.
VERBUNT DUO TOMI 14- FRANCIS GALLICIS.
PARISHS, VENIT APDD EDITOREM,
IN VIA WCTA D'AMBOlSE, PROPE PORTAM VULGO DENPER NOMINATAM,
SEU PBTIT-MONTROUGE.
1850
ti-aOh*, 9 . §. J . J . 2 ).
LITURGIA MOZARABICA
S B C U N D UM R K G U L AM BKATI ISIDORI,
IN DUOS TOMOS DIVISA,
QIORIM PRIOR COSTINET
MISSALE MIXTUM
PRjEFATIONE, NOTIS ET APPENDICIBUS
A» ALEXANDRO LKSLKO, S. J. SACERDOTB, ORNATIM
POSTERIOR : .
B R E V I A R I UM G O T H I C UM
OPERA
FR. ANT. LORENZANA,
TOLETAN/E ECCLESIJE ARCHIEPISCOPI,
lECOGHITDir.
NOVA NUNC ET ACCURATIORI EDITIONB UTRUMQUE MONUMENTU.U REVlVISaT
ACCURANTE J.-P. MIGNE,
BIBLIOTHECA GLEBI EHlTEBf JB»
8IYE
CUHILLM COMPLETORUM IJf 8IKGUL0S 8CIBNTLE BCCLBSIA8TICJS BAMOI, BUITORE.
T O M US P O S T E R I O R.
tEXECRT DUO TOLUMfNA ik FBABCIS GAlLlClf.
4
PARISIIS, VENIT APUD EDITOREM,
IN VIA DICTA D'AMBOISE, PROPE PORTAM VULGO DENFER NOMINATAM,
8EU PETIT-MONTROUGF.
1850
ELENCHUS OPERUM
QUJB IN HOO TOMO CONTHIENTUR.
Dcscripiio ofOcli pcr totum circulum anni Col. H
Psalterium. _ 739
Canlica. . - 8 45
Hyiuni Mozarabic. 8£5
Horae canonic». 939
Commune. 971
Sanclorale. 1031
Sequitur Appendix continene FBSTI Breviario cardineUit Ximenii addita.
Kx lypls MIGNK, au Peiil-Monirouge.
FRANCISCUS ANTONJUS LORENZANA,
ARCHIEPISCOPUS TOLETANUS, HISPANIARUM PRIMAS,
LECTORI SALUTEM.
Ab bujus nostri pastoralis muneris exordio niliil A mo de Eiymologia hujus sancii officii, postea de re«
aliius fuit animo insitum, quam majorum sequi vesti- bus ad ejus antiquitatem spectantibns agemus.
gia, praecipue clarissimi cardinalis Fraucisci Ximenii Eiymon igitur Mozarabici offlcii usurpatur secun-
de Cisueros, qui pene oblitieratum Gotbicum, seu dum denoininatioues nationum inter quas Uispani
Mozarabicum ritum lypis niaudavit, ut posteris Go- viclitabant. Revera namque ordine chronologico riius,
thorum Pairum memoria redircl, et quasi xevivisce- licet sit secundum temporum vicissitudines et pra-
rel lionos debitus Osio, Lcandro, Fulgentio, Isidoro, latorum ordinationes variatus, primo denominari
Braulioni, Eugenio, Helladio, Juliano, lldephonso, et debet Romanut el Hispanicus, traditione descendeus
aliis Patribus de nostra llesperia optime merilis, stre- a sanclorum Petri et Pauli discipulis primis Ecclesia
•uis fidei athletis, Ecclesiarum Hispaniae columuis, Hispaniac fundatoribus el praesulibus, scilicet Tor-
Gothicae gentis decori., et praesidibus conciliorura. quato, Ctesiphonte, Indaleiio, llesychio, Euphrasio,
Huic operi obnixe incumbentes, prac oculis babui- Secundo, et Caecilio, qui ad Uesperiae nostras oras
uius propriisque manibus pervolvimus pervelustos pervenientes, eam fldei lumirie illustrarunt; deinde
Gothicos Codices veterem liturgiam redolentes, oc- Goihicus, post Reccaredl Golhorum regis ad catholi-
tingentis abhinc ferme annis manu exaratos, qnin- cam fldem conversionem, publicamque in concil. I.I
gentisad miuus ante trisle naiale Lutheri, Calvini, B Tolet. Arianae hareseos abjuraiiouem.
sectariorum, et novatorum adversus sacramenla, Cum Leander et ejus frater Isidorus multa in saora
queis sai.cta Mater Ecclesia mirabiliier fovetur, et liturgia el ofttcio depravata, corrupta, et Ariauoruiu
nutriiur, ut fldei hostes ad meliorcm frugem conver- perfidia inversa, comperisseut (incredibile namque
tanlur, vel saltem sacra mysieria in lam perantiquis est, a tempore Aihaulfi usque ad Reccaredum, vigen-
autograpbis perlegentes, obmutescant. tibus Arianis erroribus, exsulibus episcopis caiho*
Ecclesia Romaua, omnium mater et magtstra,suiri- licis, pluriina insacra autographa non irrepsisse vitia),
mopere insudavit ut sacra lilurgia per universum or- ea a mendis expurgare, puriora reddere, et in melio-
bem eodem riiu celebrarelur, et sic una esset om- rem ordinem redigere cogitarunt; eujus causa Lean*
nium ftdeVrom oratio; verumlamen Missalia ei Bre- der et Isidorus dedivinis ofliciis scripserunt, et totus
•iaria antiqua non abolevit; imo tanquam In Sacrario fere scopos concil. iv Tolet., praeside sancto Isidoro,
Psalierium secundum velerem versionem Italam ab fuit, ordinem in sacrificio miss» et in divinis offleiis
Augustioo et aliis Patribus praelaudalam retinet; in stabilire, per universam Hispaniam et Gailiam ex-
Yaiicana capella praecinil, ejusque Codices iu biblio- lendere, deturpatamque faciem ad pristinum statum
theca lanquam in scrinio pectoris recondit. restituere.
Ipsummet sacrum concil. Trid., maximam inde uti- Ob tantos exantlatos labores et diulurnas elucubra-
lilatem provenire agnoscens, statuit: religiosos or- tiones sancii Isidori coepit merito ritus nuncupari
dines ducenlis ante ipsum annis peculiari Riiu ulen- hidorianuty Breviarium et oficium secundum regulam
tes, eum retinere posse tam in sacriflcio missac beaiistimi Isidori, hoc est, secundum canones conci!.
qoam in divino officio persolveudo. Ob id longissiraa iv Tolet. ab ipso praccipue elaboratos, ut pote praeside
temporis praescriptione, et immemorabili consuetu- coocilii, et sedis apostolicae vicano, ritus et disci-
dine suffulti Ci&tercienses, Cartbusiani, eremita Csl- plinae ecclesiasticae moderaiione, et toiius orbis ful-
eeati montis Carmeli, ei prsedicatores ordinis sancti gentissimo sidere.
Dominiei, proprios riius et caremonias observant, Postquam misere a Mauris Hispania nostra fuit
ut insimol lioc modo in Ecclesia Dei unitas sacrifieii occupata, Cbristianique Arabibus victu, vestitu, et
resplendeal; et veteri ritu Romano cum poliiiori col- pluries connubio misli, inito pacis foedere, a Mauro-
lato, Sponsa Christi mirabili circumdetur varietate. rum regibus quasdam obtinuerunt ecclesias, suis ca-
Zelo fldei accensus eximius ille cardinalis Xime- tholicis riiibus retentis, Missale et offlcium Moxara-
•ius, Christianus et politicus beros, sparsos nndique bica fuere appellata.
Gothicos, Istdorianos, seu Mozarabtcos Codices in D Quis vel lippis oculis non videt per quadringentos
unum eollegit; viros doctissimos undequaque accivit; ferroe annos Arabici dominii in Toletana civiiate oc-
peritiores in Mozarabico ritu sacerdotes selegit; culte sacra a Christianis multoties sine praesule et
iisque difiliisonustus, Breviarium secundum regulam sine episcopo fieri ? Quis non miratur hunc ritum hac
sancti Isidori landem anno 1502 prelo commisit. tempesiate penitus non deperiisse, regii saeerdotii
Yeruiu tte melas recti ordinis transgredi »mur, pri- deficiente virtute? etsi aliquoties furtim, secreto,
PATROL. LXXXVI. 1
ii FRANCISCLS ANTONIIS LOUENifcANA LECTORl 4i
aul magno preiio Saracenis a Christicolis persoluio, A quimus; et ob levameu legentium , maxime reeilan-
opiscopus liujus scrdis Toleianse eligebatur; nec scbo lium, unamquamqiie dictiouum suo proprio accentu
lis clausisi periliorem, nec sarictiorem, aroissa liber- iusignivimiis. In Aissali aulem el Breviario Romano
late invenire licebat, inlerdicto praedicandi et docendi cuncta recie saiis disposiia, perpolita, a pluribus
munere, et barbarie cunclos obnubilanie. meudis purgata, et vigiliis c'arissimorum cardina-
Affulsil landem optata dies qua inclytus Alpbon- lium Barouii, ttellarmini, ei aliorum, in melius
IUS seztus Toletum expugnavit, suamque in pote- redacta ; bymni etenim sancli Ambrosii, et anoruiu
statem redegit, a sacris eiorsus: Mezquita olim, Patrum, ad meliorem concenlum et mensuraiu ver-
saera basilica effecta est; e Gallia doctissimos et sus fuerunl reducti, suis quique locis apiali; iia ut
religiosissimos viros evocavit, ul ad episcopales ca- et sensuin relinerent, et ab oratoribus el poetis La-
ihedras eveheret; Cluniacenses monachos, tum ma- linis non deviareut. llucusque de nomenclaturis bu-
xime florentes, nd canonicatus ei dignitates Ecclesiae jus sancii officii.
Toletanae adduxii; Bern.<rdum Toleti pnesolem con- Iuter res ad antiquiiatem liturgiac Gothico-llispa-
siitiiil; sauctum Petrum Oxomae ; alium Bernardum nicas sncctantes, versio priinum locuin viudicat slbi.
Segnntlae; et sanctum Geraldum Bracarae. Hoc ex Tanti cnim habita fuit apud veteres et ueotericos
lempore-Mozarabicum efficium nominalum fuit 7V B versio veius Itala, ul de ei sanctos Aug*isiinus as-
tttanum , quia Toleii commorari Castellae el Legio- serere non dubitaverit, in interpretaiionibus caeteris
nis reges, roagnificarcqne urbem et eeclcsiam coepc- prarferendam , nam est terborum tenacior eum per-
runt, ob loci securitatem, munitiorem et faciliorem spicuitate sententice, hacque prxcipue utuntur Mo-
accessum ad caMera expugnanda oppida a Mauris zarabici sacerdotes
©ceupata; et exinde urbs parva munita loco regia Ilic scitu dignum est quod, neantiqu' ritus Gothico-
civilas nuncupabatur. Ilispani dcperitet inemoria, Editionem Breviarii
A tempore Alphonsi sexti usque ad catholicos couiroisit praelaudatus Ximcnius doclori Alphouso'
reges Ferdinandum et Elisabetbam, cum frui quiete Ortisio, canonico Tolelano, qui in dedicalione ope-
ac pacc Castella reges non potuerint, hinc inde dis- ris fatetur : Oficia nocturna pariterque diurna in lu-
ctirrebant; bello assueii, de expellendis Mauris ab cem edita dignitate quidem egregia. eognitione ei
universa Hispania sedulo ogitabant. Tenebras igno- castigatione fuisse dificilia, diu multumque operoso
raniia; fas non erat penitus discutere, quousque Gra- studio recognita : antea namque pene omnia in iibris
natensi civitate expugnaia, caiholici reges in melius veteribus confusa , atque ineognita pents erud.tos }a-
res ordinare suis egregiis consiliariis magnis cardi- cuisse; impensis vero et cardinatis opera snis tocis
nalibus Peiro Gonzaiez de Mendoza («oque vila fun- 1 quceque reposita, characteribus atque periodis distin-
cto), Francisco Ximenio de Cisneros, commenda- cta, verbis et sentemiis dllucidota ; ac dbi senio pe-
runt. Ista clarissima Ecclesiae lumina, universitates, rictitata oficia hidoriana annositate deleta, futuria
t
collegia, xenodochia, orphanotrofia, catbedrales, et smcuiis sine dificuliate jam pertegendn.
collegiatas ecclesias erigi in Hispania et in Indiis Hanc provinciam edcndi sacros Codires postea
curarunt, et quaedam pia egregia monumenta suis aggressi sunt Ftaminius Nobilius, Morinus, Joannes
sumptibus posteris imitanda reliqoere. Martianacus, Thomas Iletameus, Faher Siapulensis,
Cardin<lis Ximenius, quasi apis argumentosa , Josephus Maria Caro, cardinatis Thoiuasius, et Pe-
cito selegit Biblia sacra, Missale et officium Isido- trus Sabatier alios recensens, et merito Blancbiuium
riana, ut quanlocius prelo, nuper in llispania In- extollens : ex his doobus postremis clarissimis au-
trodoeto, committeretitur ; nihil euim uiili-s, gra- ctoribus quidiiuid reperuimus ad noslram Brevia-
tius et religioni commodius judicavit, quam sacros rii Golhici Editionem perutile, delibavimus, non
libros vegetiore* et puriores omnibus fenerari. vultu ritns immutnto, sed tantum correcto, enllniis
In Edilione Missalls et Breviarii Isidoriani nulla- lectionibus cum Vaticanis Cod. Veronensibus, Cor-
' lenus intendit praeclarissimus bie vir aliquid detra- JJ beiensibus, Parisiensibus, sancti Germani, el aliis.
here auctoritati veteris Romani, quin potius extol- In tantum deserviit Editlo versionis veteris Italsa
lcre. Collata etenim hujus correctione cnm antiquo a Petro Sahalier inagno lahore facU, ut ea duce
Gothico, evidenier demonstratur Fcclesiam sponsam non cTCtitiremtiB , nec ca?spitaremus ; nam nec ver-
Christt semper et ubique unam fuisse, eodemque bum fere iu nostro Psalterio invenimus exaratum ,
Spiritu coadonatam , inconsuiile.it, non ab haereticis quod in alio ex Mss. praecipne in Bibliis Golhicis
dilaceralam, divisam in partes, sortitam, et a Toleianis , et in divo Angustino non legatur : hoc
summo usque deOTSum ab illis scissam. Licet non modo luta nobis paitiil via ad nostri Breviarii cor-
idem modus, ordo • et Latiui scrmonis facundia in rectionem quando vel mendum typogranht apparebat
omnibus precibus appareat, in Gothicis tamen exem- apertum, vel si etiam haesitare de sensu aifctijns
plaribns ingenuus sermo resptendet, non arte poli- vocis contingebat, aliis veteribus lectionibus con-
tus, sed vetusiatem redoten.*, ob idque grammatices cordantibus firmabamur.
regulis non tam arcte astrictus, ul in uno vel altero Mirabilis muHiformis gratia Dei I Mirabilis Spiritus
loco hujus nostra editionts viderc licet; caeterum , Paracletus septiformis munere, et mulliformis doao
propter Cod. Ycnerabilem eaniticm ea illaesa reli- linguarum, qni dignatus cst ex viscerihus sacri tex-
