Kısa 20. Yüzyıl 1914-1991 Aşırılıklar Çağı

694 Pages·1996·25.2 MB·Turkish

by  Eric J. Hobsbawm

SARMALY AYlNEVi
BabıCaaldiP. a kH anN o:l6C/a4ğ aloğlu-İstanbul
Tel(:0 21522)24 57 8-5127 02 0
Fax(:0 21522)24 57 8
BiriBnasckıi :Ekim1 996
©KesiAmj anİss tanbul.
TürkYçaey ıHna kkSıa rmYaaly ınevi
Kapak :İnBcait uk
Baskı-Cilt :K ayhaMna tbaası
ERICH OBSBAWM
Kısa2 0.Y üzyıl
1914-1991
AşırılÇıakğlıa r
Türkesi: Yavuz Alogan

İçindekiler
Önsövze T eşekk.ü.r. ........................................7.. .......................... .........
KuşB akıYşiır minYcüiz yı.l. ....................1.3. .......................................
KısIı m
FelaÇkaeğtı
1-TopyekSuanv aÇşa ğ.ı... .....................................................·.. ..........3 3
2-DünyDae vri.m.i. ........................7.1. ..................................................
3-EkonomUiçku rumDao ğr.u. ..........................1..0..5.. ........................
4-LiberaliÇzömkiünş. ü. .....................1.3.2. ..........................................
5-OrtaDkü şmanKaa rş...ı.� . .............................................................1 69
6-Sanatl1a9r1,4 -1.9.4.5. ....................2.1.0. ...........................................
7-imparatorlSuoknlu.a .r.ı.n. .................2.3.4. ........................................
K:::I:Im
AltınÇağ
8-Soğuk Sa.v.a.ş. ........................2.6.3. ...................................................
9-AltıYnı ll2a9r9
10T-oplumsDaelv ri1m9:4 5-19.9.0. ..............3.3.4. ..............................
" lKlü-ltüDreevlr i.m. .......................3.7.2. ..............................................
12Ü-çüncDüü ny.a. ........................3.9.9. ...............................................
13"-ReeSlo syali.z.m.". ......:.. ............................4..3..0.. .. .......................
KısIıImI
ToprKaaky ması
14K-riOzn Yıll.a.r.ı. ......................4.6.5. ...............................................
15Ü-çüncDüü nyvae D evri...m... .............................�.... . ................. 498
16S-osyaliSzomniun. .................................5.2.8. ..................................
17-AvangaKradl ıp1l9a5r0 'dSeonnr Saa na.t. ..........5.7.1. ....................
18-BüyücülveeÇr ı raklDaorğıa-Bli lim.l.e.r. .........5.9.6. .....................
19Y-enBii nyıDloağ ru .....................6.3.7. ............................................
Kaynak..ç...a.. ...............................................................................6...6..7

ÖnsövzeT eşekkür
Yirminycüiz yılın htikaçir mishbeii nbriaş kad önemin tarihini yaz­
dığgıi byia zamçaüzn,k hüi kçi msyea,ş adığı dönedmıiş,a rdsaand,e ce
ikin-cyida a ü çünceül-deon d,ö nemkiany naklaynand dada anh sao n­
raktiari hçileesrienr lerindebnid rö bnielmydiai zğaib i(lydadi ağy ia z­
masgıe rektgiiğbyiia) z amaz. JıBaeynaitbmıu mk itaepltaeal ındaön­
nemibnü yübki brö lümüçyalkeı şıByudo örn.e miilngk e nççlaiğkı rndan
günümükzaed gaerç ebnü yübkib rö lümüynadşea ntaonp lumoslaaly iann
bilincinydaenybidi birim l,i mcçiodkbe inçr a ğdoalşa rbaudk ö nehma k­
kındgaö rüşvleeö rn yargbıilrairk tiTradriimho.çl ia rtaakş ıdıpğrıom­
fesyoşnaeplk aanlıtnı 1n9d1a4, 'stoennr daöknie ümz eriçnadleı şmaktan
kaçınınambıinnre debnuid uGre.n dee b aşksaı fatbluard löan eümz erine
yazmakkteann diamliı koyamaMdeısml.e hka yatıdnednai lgdiibğii,
"bendiömn emiomn,d"o kuzyuünzcyuı Alrdtı1ır9k.1 4'Stoevnyç eatğ ının
sonuknaad yaarş anKaınsY ai rminYcüiz yıblit'raı r ipelirsseple kitçiifn de
elael manmıünm küonl duğduünşuü nüyoarnucmao,kn aç,o ks ayıydiar ­
mincyiü zytıalri hçibsiirniiknt airrşdkiiavğy in aklanknüdçaünbk i sre r­
piııbtiiryy ain baı rakırsak,b ilimlsietle rbaitlügroi lsmia ksuılzaı­n
şıyorum.
Sözg elikmlia sainkt iykiadt aeB izaİmnpsa ratortlaurğiuh çbius inin
uzudnö nemslıerra svıend daahs ao nra yazılanglianbt ie,bbk ii klrim ­esi
şinşiinm,d yiükzyiı l�ıhny azınınbıib rü tyeükk. dilbdiel mebksiuilş,e­
kusubzü,t ünüiymlkea nsıBzudnıurn.b1 iar libketneib mi lgiçma,ğ daş
tarih alanınkdapaksia mtlarıi hsels tbainldgartibl aank ımınbdialgnee ­
lişigvüezp ealr çalEnı dçıorky. a pabildöizğeilmlz,iah kmleet vleit ar­
tışmasloır unlliatre ra-tsüörgzüe nlüiS moiğ,u Ska vaşv'e1ı 9n3 0'ltanan­
.rihgiönzid-geenç.i rmeBkutk iirt.a ipftaaed dei lgeönr üşlaraşetrıinnc ı
7
uzmanlıığ�ıınğ ımnadkau oll masbıe,n yie teritnactem iend iyoArk.s i
haldkeu şkusbuazş aramazBduı kmi.t apttaar tışgmöarlüış lyearniın sıra
cehalesteirmgii iebdiiçrğo iksm o rudnav ardmıurt laka.
Bu kitabpu,n edenleörtdüerngü a,r ibpi çimedşei ttseimze lldear­e
yanıyNoerw.S chofoolSr o ciRaels earmcehz unlaryıinram iynücziy tıal­
rihüiz erivneer ildeenr slegreirne ktiorkduimğaiy tlaam amlavneay nı l­
larcsaü rekna psamvleı çok yönlüo kumayeak olarasko,s yal
antropolo"gklaatrıılngı ömzclıe mycaid "a s adecdei kkagtelzig idne ­
diklyearda i atalarpıemkıç no kü lkekdei bbidtizyeerbi lectüerkdleenr i
biroil araKkı,s Ya irminYcüiz yıl'ın birikmainşd abrıinvlaefig ­isine,
kirlesraihnieb Bium t.ü rddeenn eyimltearriinhd seeğle rbiü,y ütka rihsel
olaylariıçni nydeer a lmayyaa d at ariyha panlvaeryıaö nemli devlet
adamlatraınnıım ayyada a o nlagrölraü şmoülşm aybaa ğdleığ ilAdsilrı.n a
bakılıarrsadaab, i rg azetoelcair şauky ad ab uü lkeydea,h çao kL atin
Amerikay'aypat ığaırma ştıgrmeaz ilerkianziann dırddeınğeıy idme vl·e t
başkanlayradı ayk laar aarl akni şilyearplıelg aönr üşmelçeorğikune zv e­
rimollim adıoğırntıak yoay dÇuü.n kbüu t ürdienns anhlaalrkh ai taepd e­
cekş ekilkdoen uşuyorGlearrçdeık.at yednı nloaltaıincn ıs anslearr bestçe
konuşabyiald eanb öylkeo nuşmaiks teykeinş ileBrduinrl.a rbıüny ük
olaylsaorrıunm luluhğiuçnbui r şteakşiılmdaem atlearrceıid hi lBiurn.u nla
birliiksttee,r iksıtsemmviee yz a nıldtaıo clıs ian.s anvleary ıö reltear­i
nımak bçaonkya a rdımoclıd Buu. y üzyıülçıünn cçüe yreğimnedyed ana
geletno plumdsöanlü şümhüınz ıvneöı l çeğini geönrmi eynyiio nla uy nı
kent-iVa lencyiaad· a P alermoo-tuyzıllbıikaradr � sonrag örmektir.
·
Çokö ncyea pılbaingr ö rüşme sısröayslıenndveaesn a klanbainşr e yin
anısçıo,ka çıokl maynaend enlerle, kuglellaencıelkabTtiaelr iirh.bç ui
yüzyıQliaar n lakma zandırabiblui ygoernseal,l ikle gövzleae nm­ yapma
latıladnilnarıl esmaey esindBeud yiorl.lö ağ renebildilderimi aokk­urlara
tarmauymıu yorum.
Bu kitaapy nız amandvae isteirs tememze,s lektaşlöağ­rdan,
rencilevrebd uekn o nudçaa lışıyrakkeans yıanpaı ştı�ğğıemr k işilerden
edindiğbiiml gildearyea nıyBour .b orçlubazılu k durumlarsdias ­
tematikBtiilri.m lkeorniua labnö lümi,k air kadaşısmıand,e bcielmr s ­
talograf değialy nzıa manbdiaar n siklopoeldaAinls atMn a ckaFRyS ile
John Maddoixn'cuenl emessuinnuel İktdius.a di kalhkıaknkmıan dyaa z-
8
dıkalrıınıbni rk ısmNıe w School'damne selktaşMıams,s achusTeetkt­s
nooljEin stitüsüL'anndceTena yolrt arafınodkaunn dBuu. konudyaa z­
dıkalrımçıonğ uH elsinki'Bdiereklşim iMşi llteelrÜ niversEiktoensoim ik
KalkınmaA raştırmaDlüanny aE nstitüsü('UnNdUe/WI DER) çeşliit
makro-ekonomiks orunlealreıa nıl ndıkğoın fesralarns ırasıonrdtaa kyoa­
nulan tezleyraip,ı lan tartvıeş mbaaurl aadrkaıu alğımgae elnletreim el
aıloyr, Bu konfaenrsalrs ırasıünndiav erDsri.tL ea,lJ ayawerdanyaö'­mn
netiminbdüey ükb iru luslaraarraasşıt ıvremt aa rtışmmear kezidnöe­
nüştürüldü. Gyeanzae ylllairkgıleneçı i rdiMğciDmo,n neDlolu glasm'iı­n
safirö ğretiümy esoil arabku ulnduğbuu takdişraey aknu rums,o n
yıllarıynaış aySaSnC B'yyea kınlvıeğe ın teekltüieglli snie denei byelnim
içiçno kd eğreilo ldu.D anıştıkğiışmi ltearvisni yelheerrzi anmea nuy ­
madım.A ksid urmuda yapılahnaa talr tamamebna naa ittAikra.­
demisyenlbeirribni rbienyinni ndyeanr aarnlmaikç ibni raragyeealr ezka ­
manlarıbnüıynük kı smıhnarıc adıkkloanrfıe rvaenk so llokyumlçaorkd an
yararlanRdeısmm.iv e r esm�ilm ayanor tamlarda görüvşetl aevr­inden
siyeleriynadreanr lanbdüıtğüımnme selktaaşrlımyaa d ak endilerine ders
vermeş ansısnaah iopl duğuNme w Scho'odlaukliu slararasıgru ­öğrenci
bundan edindibğüitmü bni lgiilçeibrnu radias ivme rerteekş ekektümre k
mümkügnö rünmüyBourn.u nbliar liTkütrekd, e vriÜmçiü,n cDüü nya'da
göçv et oplumhsaarle ketkloinluilka rında yatzedzılkelrçarıdo ekşn e yö ğ­
rendiğPiemr daEnr guvte A lexJ ulcaö'zyeal litkelşee kkeürtm em ge­
rektidğüişnüin üyorum.AP ARAy rvıec1 a9 3T2r ujillo Ayaklanması üze­
rinöeğ rencim MaGrigeasrietcak deo'kitno treaz içnoekş eyb orçluyuın.
Şimdizkaim anyai nninycüiz ytıalr ihoçliarsaiyk a klaşkainşi ik tii p
kaynagğiad erbeakğ ımhlalıe g eliygoürn:l üykad as üreblais ıinlu el usal
hükümetlyeard ianu luslarkaurrausmıl açrııkna rdıskülrealrriıap orlar,
ekonomyiad ab aşkkao nulayradpaı laarna ştırmiasltaart,di esrtliek meleri
ved iğeyra yınlLaorn.d rGaua rdianF,i nanTicmieavselN ewY orTkim es
gibgia zeteçloekreş eyb orçluyBuimd.e şmMiişl �etlveero 'niabn a ğlçıe ­
şitkluir uluşlvaeDr üınny aB ankasıd'enğıenr ylaiy ıniaorlıanbnao reuro
kaynakçgaödraü lmektBeidrlierş.mM iişl letleart'aiosnlı a Mni lletClee­r
miyetid'enu in utmamak gerekir. Unyegrueldaemytasademab irb a­
şarısıuzğlrıağmaa srıanğamebnu k uruluşöunnc,üb irç alışomlaa 1n9 45
SanayivleDe üşnmyeTa i cairleeent y iü ksenko ktauylaa şeank onomik
araştıvrem aan alizleşrüikrnaenb orçluyBuuz t.ü rdekna ynakloalr-
9
masaybduıy üzyıelkıonn omtiokp,l umvseak lü ltüdreeğli şiklitkal­erinin
rihyia zılam.a.z dı
Yazaraıçnı kkçiaş ioslealyn a rgıdlıaşrıın odkau,r labruık ni,t aypatza­
dıklançıonğıunng aü vednu ymalgaerrıe kBiöry.lb ei kri tagbeın ibşi rre ­
feranasylgaıryt adı a k aynaikş aretlaeşrıiyryüılk el emyeekr soilzu Rre.­
feranslarımı, alıntiısltaartıins tyiyakad ipaeıö rltidenıkn ğiiı c,e liksel
veril-ebraiznfe anr kklaıy nakflaarrks laıy ıvlearr iarl-ındkıağyın aklada
ve bazedne o kurlaarlıınş,ı lmaymaıbşa,ny caıd a beklenmbeud­ik
labileceikfaldeerlide aryiann dığı kaybnealkilratriılnmv eeys aizyalreı n
tartışgmöarülşıl erbiinriandz e stgeekr ektirebbialzenıco ekğtia tsaır­la
nırlamçaaylaı şBtuır me.f eramnestlianrpd aer anitçeizan leı nmıKşatyı­r.
naklatraımna mkıi tabsıonnu nbdual unmaktBaudk ıary.n akmçeat iinç in­
ded eğiniylade ana lınytaıp ılbaünt ükna ynakltaarmıl nis tesidnadhean
fazlaksaıpnsıa maktBaud,dı arh.ia l edrüiz eyodkeu miaç isni stembaitri k
rehbdeerğ ilİdlierr.i düozkeuymdiaeç iknı sbai grö stearygreoı l arbaak­
sılmıRşetfıerr.a noslldaurğk,ua d arımyeltans,ia degceen işlyeatd easn ı ­
nırladyiapnn otltaarmdaamnea ny rıdır.
Bununbliar libkitrek,a çtıenmıea ll dığyıamd aö zellibkolreço llu­
duğumb azçıa lışmablealriır tumyegku onl uBru. ç alışmaylaazraın ların
değerlendirilmdeüdşiüknlmeerlieinrsiit neim eGme.n elidkeai r kadaşın
çalışmaçsoıknş ae yb orçluyum: etkaorniohmvçieiy soir ulmbaizrn i ­
celikvseertlio playPıacuıBlsa ıi rovcehk endisKiınseYa i rminYcüiz yıl
kavrambıonrıç ollud uğuMma caBri limAlkeard emiessikb ia şkanIıv an
BerendP.. C alvocor(WeosrslidP oliStiinc1cs9e 4 5İ)k inDcüin yaS a­
vaşı'nbduya ann gae nel sdiüynaystaaa lr ikhoin ususnadğal vameb aze­n
anlaşılnaebdielnilre örtdüernsü e-rbti rre hboelrd uİ.k inDcüin ySaa vaşı
konusunAdlaa nM ilwardm'uıhnt eşeesme rWia rE,c onoandm yS ociety
1939-4ç5o'keş eyb orçluy1u9m4.5s onraeskıo nomiiç iHne rmaVna n
deWr ee'nPirnop seraintydU p heavTahlWe:o rlEdc ono1m9y4 5-1v9e8 0
ayrıcPah ilAirpm stroAnngd,r eGwl ynv eJ ohnHa rrisoCna'piıtanl ism
Sinc19e4 5b aşlıçkallıı şmalayraırnadralna nMdaırmt.iW na lkerThe' ın
Co/Wda r'suo ğuekl eştirmegnölsetreirnd ikldearhibanu dyeübnki irl giyi
hake diyİokri.n Dcüin ySaa vaşı'bnudy aannS ao l'tuanr ikhoin usunned­a
zakegtö sterheerneüktz a mamlanmakmaıpşs ampleır speçkatliıfş masını
okurnamiaz ivne reQnu eeMna ryv eL ondrÜan iversWietsetsfii Ceolld-
lO