Kazak Edebiyatının Değerli Bilim Adamı

24 Pages·2014·0.25 MB·Turkish

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 33, 2014 Güz, 189-212

Kazak Edebiyatının Değerli Bilim Adamı: Prof. Dr. Jangara
Dadebayulı (Dadebayev)
Dr. Z. BİSENĞALİ
Prof. Dr. Z. SİNDEBAYULI

Türkiye Türkçesine Aktaranlar
Yrd. Doç. Dr. Ali Abbas ÇINAR Arş. Gör. Büşra GÜLHAN
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi,
Edebiyat Fakültesi, Çağdaş Türk Lehçeleri Edebiyat Fakültesi, Çağdaş Türk Lehçeleri
ve Edebiyatları Bölümü ve Edebiyatları Bölümü
[email protected] [email protected]

Jangara Dadebayev, 15 Kasım 1948 yılında Jambıl (Cambıl) vilayetinde
dünyaya geldi. 1966 yılında Oyık Ortaokulu’nu, 1969 yılında Taraz şehrindeki
Abay adlı Pedagojik Meslek Lisesini (Teknik Lise), 1975 yılında El-Farabi
Kazak Milli Üniversitesi’nin Filoloji Fakültesi’ni, daha sonra Pedagoji Uzmanlık
Enstitüsü’nü (1980), aynı yerde bilim uzmanlığını (1981) ve M. Lomonosov
Moskova Milli Üniversitesi bünyesindeki Bilim Arttırma Fakültesi’nde
doktorasını (1991) bitirdi, edebiyat doktoru oldu. Jangara Dedebayulı’nın, El-
Farabi Kazak Milli Üniversitesi’ndeki çalışma hayatı 1977 yılında, Kazak
Edebiyatı Bölümü’nün asistanlığı göreviyle başladı. Kazakistan Sovyet Halkları
Edebiyatı yoğunlaştı.
1983-1987 yıllarında Baş Öğretmen, 1988-1992 yıllarında Doçent, ve
bilahare profesör oldu.. 1993 yılından 2000 yılı Ekim ayına kadar Profesör ve
Filoloji Fakültesi’nin Dekanı, 2000 yılının Ekim ayından 2001 yılının Ekim
ayına kadar Kazak Edebiyatı Bölümü Başkanı olarak görev yapan Dedebayulı,
2001 yılının Ekim ayından 2008 yılının Mayıs ayına kadar El-Farabi adındaki
Kazak Milli Üniversitesi’nin Eğitim ve Metot (taktik) Geliştirme Dairesi
yöneticiliği görevini sürdürdü. Üniversitenin pek çok çalışma alanında görev
yapan Dadebayulı, halen aynı üniversitede edebiyat alanındaki çalşmalarına
devam etmektedir.
Onun “Kazak Edebiyatı Tarihi: Şimdiki Zaman”, “M. Avezov’un
Edebiyat Laboratuarı (Atölyesi)”, “Gelenekçilik ve Edebi Yazarlık”, “Yazar
Çalışması” konuları üzerine verdiği dersler yalnızca güncel meseleler üzerine
çözüm üretmez, bununla birlikte bilimsel içeriğinin değeri ve medeni yönüyle de
189
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 33, 2014 Güz, 189-212

farklılık gösterir. Dadebayulı’nın verdiği dersler günümüz yöntemlerine uygun,
öğrencilerin gelişmesine ve yaratıcılığına hizmet eden yapıdadır. Dedebayulı,
Edebiyat Bilimi Profesörlüğüne kadar şekillendirip aktardığı bütün temel
kuralları ve Eğitim uzmanlığının temel yöntemlerini kavramasıyla birlikte bütün
derslerinin her türlü parçasında ya da bir dersin her safhasında ustalık gösterdi.
Eğitim, onun Öğretmenlik ve Üniversite hocalığı görevinde en başta yer
alan ve en önemli işiydi. O derslerini büyük şevkle verdi, uzmanlığını heyecanla
(şevkle) tamamladı. Fakat hiçbir zaman yolundan dönmedi. Sadeliğe (basitliğe)
çok başvurmadı; her sözüne kurşun gibi ağır bir mana (anlam) yükledi. Derin
Anlamlılık ve Sadelik, Doğruluk ve Açıklık onun Eğitim Uzmanlığının ilk
nitelikleri oldu. Bu nitelikler ona, yaptığı işte -uzmanlık işinde- sabırlı, kibar,
güzel görüntü verdi.
Jangara Dadebayulı, Filoloji alanındaki bilimsel çalışmalarıyla usta
derlemecilerden biridir. 1991 yılında I. Altınsarı adlı Pedagoji Bilimleri
Araştırma Enstitüsünün yöneticisi olduğunda, Kazakistan Cumhuriyeti’nin 25
Pedagoji okulunu hayali ve düşüncesinde olduğu şekliyle düzenledi. Bunun
sonucu olarak Kazakistan Pedagojik düşüncesinin seviyesi arttı ve eğitim işinin
yapısı - içeriği epeyce büyüme gösterdi. Filoloji Fakültesi kurumuna 1993
yılından beri danışmanlık yapan Dadebayulu, El- Farabi adlı Kazak Milli
Üniversitesindeki Filoloji Bilimi araştırma çalışmalarının sonuçlarını
Uluslararası ve Ulusal Bilim Konferansları, Sempozyumlar, konferanslar
seviyesinde değerlendirdi. Onları sistemli şekilde düzenledi. Toplumsal-Kültürel
konularda büyük çalışmalar yaptı. Bunların önemlilerinden bazılarından
bahsedelim:
“Şairlik ve Suvırıpsalmalık Şiir” (Almatı 1995), “Abaytanuv: Hayatı ve
Teorisi” (Almatı 1995), “Böltirik Almenulı ve Kazak’ın Şeşendik Şiiri (Almatı
1996), “Kazakistan Cumhuriyeti Bilim Akademisinin Akademisyeni. T. K.
Kekişev’in 70. Yıllığına Armağan”, Kazak Edebiyatının Tarihi ve Yapısın
Önemli Sorunları (Almatı 1997), “M. Avezov ve Dünya Edebiyatı” (1997, 1998,
1999, 2000, 2001, 2002), “Kazakistan Cumhuriyeti Bilim Akademisyeni Z. K.
Kabdolov’un 70. Yılına Armağan”, “Kazak Edebiyatının Öğretimi ve Kazak
Edebiyatı Araştırmalarının Önemli Meseleleri” (Almatı-1997), “M. Avezov ve
Dünya Edebiyatı” (Almatı-1998), “Ötegen Batur” (1999), “Muhammed Haydar
Dulati: Memleket Emektarı, Tarihi Kişilik” (1999), “Sabit Mukarov ve Kazak
Edebiyatı” (2000), “Gabit Musiperov’un Edebiyat Dünyası” (2002)
Bilim-Araştırma çalışmalarını da düzenleyen Jangara Dadebayulı, tek
bir alanda yöneticilik yapmıyordu. Bilim-Araştırma Programlarının yazarı,
Bilimsel Pedagoji Kurumu danışmanlığını da yürüttü. Engin bilgilerini gittiği
her yere taşıdı, Bilimsel-Araştırma Kurumlarının projelerini hazırladı ve
190
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 33, 2014 Güz, 189-212

değerlendirdi. Bu kurumların geliştirilmesi hususundaki tüm düzenleme ve
yönetme görevini üst seviyede yerine getirdi. Bilim-Araştırma projelerinin hem
düzenleyicisi, hem danışmanı, hem Edebiyat yöneticisi görevlerini yaptı.
Yazarlarla olan anlaşmaları, diyalogları bizzat yürüttü. Gelecekteki görevleri de
en ince ayrıntısına kadar bunlarla birlikte sürdürdü.
Jangara Dedebayulı’nın danışmanlık yaptığı Bilim-Araştırma
çalışmalarının sonuçlarına göre 1998 yılından başlayarak 2008 yılına kadarki
zamanda 60’tan fazla monografi, 200’den fazla ders kitabı, ders kanunları,
50’den fazla bilimsel çalışma notu yayınladı. 30’dan fazla Uluslar arası, Ulusal
ve Yerel Bilimsel Sempozyuma katıldı. 100’e yakın Yüksek Lisans, 10’dan fazla
Doktora Tezi danışmanı oldu. Bilimsel redaksiyonu ile 60’dan fazla bilimsel
araştırma toplamı yayınladı. “Milli İdea ve Kazak Edebiyatındaki Görünüşü:
Eski Devirden Bugüne Kadar” başlıklı Araştırma projesine de danışmanlık
yapmakta olan Dadebayev, Kazakistan Cumhuriyeti Bilimi Koruma Kurumu
Bilimsel Projeler Yarışmasını birkaç kez kazandı.
Jangara Dedebayulı, 500’e yakın bilimsel çalışma ve eğitsel yönteme
ilişkin çalışmalar yayınladı. Bunların belli başlıları şöyle sıralanabilir:
1) Günümüz Kazak Tarihi Romanındaki M. Avezov Tasviri (Almatı
1981),
2) Edebi Eser, Üniversite Öğrencilerine Verilen Ders Kitabı (Almatı
1986),
3) Güçlenip Büyüyen Şimdiki Zaman Kazak Edebiyatı’nın Önemli
Meseleleri Hakkında Araştırma (Almatı–1988),
4) Kazak Tarihi Romanı: Gelenek ve Yenilik: Üniversite Öğrencilerine
Verilen Ders Kitabı (Almatı 1988),
5) Gabiden Mustafin: Monografik Deneme (Almatı 1989),
6) Muhtar Avezov: Monografik Deneme (Almatı–1990),
7) Hayat Gerçeği ve Edebi Eser: Monografi (Almatı–1991),
8) Böltirik Almenulı ve Kazak Şeşendik Şiiri: Ders Kitabı (Almatı
1991),
9) M. Avezov’un Edebi Kişiliği (Almatı 1997),
10) Evliya Ata Adının Etrafında: Tarihi-Filolojik Çalışma (Almatı–
1998),
11) Yazar İşi (Çalışma) : Monografi (Almatı 2001),
12) Şimdiki Kazak Edebiyatı: Dersler (Almatı 2002),
13) Benim Üniversitem (Almatı 2007),
191
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 33, 2014 Güz, 189-212

14) İnsan ve Zaman (Almatı- 2007)

Jangara Dedebayulı “ Güçlenip Büyüyen”, “Gabiden Mustafin”,
“Muhtar Avezov” monografik araştırmalarında Kazak Edebiyatı ile bu alandaki
bilimsel ilerlemede ilmi değeri yüksek, toplumsal-kültürel birkaç meselenin
çözümünü buldu. Bu çalışmalarda, Yazarın Edebiyat Laboratuarı (Atölye)
Sorunlarını ve daha eski sorunları çözümledi. Kazak Tarihi Romanının meydana
gelmesinin birçok önemli sorununu belirleyip çözüm yollarını buldu. Yazar,
çalışmalarında bulduğu sonuçları ve kuralları, gerekli ilmi kaynaklarla kanıtladı.
“Hayat Gerçeği ve Edebi Eser”, “Yazar Emeği (İşi)” monografileri;
karakterleri farklı, eşsiz görünüşteki çalışmalar kervanına katıldı. Bunlarda tarihi
gerçek ve onun günümüz Kazak Tarihi Romanındaki edebi yansıması gibi büyük
bilimsel sorunları araştırdı. Bu çalışmalarda şimdiki zaman tarihi romanının
belgesel tarihini, etnografik, folklorik ve edebi kaynaklarla kanıtladı, belgeledi.
Yazarın eşsiz kanıtları, edebi sınıflama özelliklerini ve uzmanlık sırlarını
belirledi. Edebi sınıflama sürecini; tarihi varlığın edebi kaynaklarda karşılıklı
yansıması (görünüşü), bağlılığı, benzerliği, farklı görünüşü, şekilleri gibi birkaç
düzeyde belirledi (tespit etti). Bu tespitler şu şekilde sıralanabilir:
a) Bağımsız, sadece kendiyle alakalı vakıa (olay),
b) Olayın kendi içindeki özelliği,
c) Benzer olaylar grubu ve onların çeşitleri,
d) Olaylar sistemi ve araştırma neticeleri.

Kazak Şeşendik sözlerinin özelliği ve Suvırıpsalma (âşık) şiirlerin
araştırılması işinde de J. Dedebayulı’nın fevkalade çabası var. O, geleneği,
kültürü, eski dünya görüşünü, Türk halklarının kadim yaşantısı ile adet-
geleneklerini, şeşendik şiirlerin kaynaklarını, şeşendik şiir tarihi ve teorisini
inceledi. Günümüzde eski toplum ve memleket emektarlarının, büyük âlimlerin,
Şeşenlerin hayatını, edebiyatçılığını ve toplumsal hizmetini araştırma işiyle
meşgul olmasıyla da büyük başarılara kavuştu. Özellikle, onun Şeşendik ve
Suvırıpsalma şiirler üzerine yaptığı araştırma dizisini (serisi) belirtmek gerek.
Bunlar Milli kültürün içine işleyen önemli değerlerdir. Dedebayulı, sadece
değerli kaynakları derleyip, tahlil edip bırakmadı. O, unutulan dünyayı eski
haline getirmeye uğraştı. Olan gücüyle bu geleneği yeniden diriltmeye çalıştı.
Açık kanıt olarak onun, Anaharsis, Aristotel, El-Farabi, İbn-i Sina, Mete Kağan,
Atilla, İstemi Kağan, Bilge Tonyukuk, Evliya Ata, Küntuvmış Batur, Alaşa Han,
Salkam Jengir, Töle Biy, Kazdavıstı Kazibek Biy, Böltirik Şeşen, Ulbike Akın,
Mayköt Akın, Bayzak Biy, Sıpatay Biy ve yine başkalarının hayatı ve hizmetleri
192
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 33, 2014 Güz, 189-212

hakkında araştırmalarını analım. Dedebayulu’nın bu konudaki bütün
araştırmaları bilinmiyor.
Yazarın edebi özgünlüğü ve alimin inceleme araştırma çalışmalarının J.
Dedebayulı için büyük anlamı var. O, bunları olanca ihtiyatıyla ve her yönüyle
araştırdı, inceledi.
Onun kalemiyle yeniden doğan alimler oldukça çok: S. Kirabayev, Z.
Kabdolov, Z. Ahmetov, T. Kekişev, M. Mırzahmetov, M. Joldasbekov.
Yazarlar: C. Aytmatov, B. Momışulı, I. Esenberlin, B. Nurjakayev, Akın T.
Moldagaliyev. Edebiyat ustaları T. Tokbergenov, S. Aşimbayev, S. Jumabek ve
başkalarının edebi portreleri bunun gibi insanseverlik duygularıyla dolu. Bunun
özü Dadebayev’in her araştırmacı, her edebi eleştirmen ya da akıl ustası gibi
edebiyat araştırmacısının heyecanını yansıtıyordu.
Bu çalışmaların en aktif yaratıcı örnekleri kervanında, uzmanın kendi
araştırma alanına ulaşan yaratıcı bir ilişki kurması, bakış açısı, bununla beraber
ruhani uygunluk ve uyumluluk kabiliyeti vardı. Onun ressamdan farklı bu
görüşü, âlimin edebiyat dünyasının olabildiğince en derin noktasına kadar
inmesi yardım etti. Jangara Dedebayulı’nın edebi eleştirmen ve denemeci
yolundaki edebiyatçı özgünlüğünün kendine has özellikleri vardı.
Edebiyat bilimi- Edebiyat hakkında, söz hüneri hakkında bilgiliydi.
Bunun için de o etkiliydi. Onu hayalsiz, düşüncesiz ve hevessiz şekilde hayal
etmek mümkün değildir. Jangara Dedebayulı’nın yaratıcılığında bunlar bazen bir
stil, bazen ritim, bazen yapı, bazen ilham ateşi şeklinde görünüyordu. Onun
edebiyatın en derinlerine inip, eserinde işlediği insanı; özgünlüğü ve söz
sanatıyla anlatmanın farklı lezzetini hissettirdi. Alim Jangara Dedebayulı’nın
bilimsel-araştırma ve yine edebi-eleştirel çalışmaları Kazakistan’ın ilmi ve edebi
merkezleri tarafından bahsetmeye değer kabul edildi. Ardından yabancı yerlerde
de itibara kavuştu. Onun çalışmaları Yakutistan’da, Buryat’ta, Özbekistan’da,
Türkiye’de, Kırgızistan’da, Çin’de de tanındı.
Jambıl Jabayev (Cambıl Cabayev)’in hayatı ve sanatı hakkındaki eserde
yayınlanan derleme çalışmaları, Jambıl Jabayev’in 150. yılı için yapılan,
Kazakistan Jambıl uzmanlarının ilmi araştırma çalışmaları yarışmasında
birinciliğe layık görüldü. Jangara Dedebayulı’nın bilimsel çalışmaları aynı
yeterlilikteydi (derecedeydi). Onların problemsel önem derecesi, edebiyat bilimi
sahasındaki değeri ve saygınlığıyla tasvir edildi. Bilimsel değerde onun
çalışmaları; Kazak Edebiyatı ve Edebiyat Biliminin yeniden bilimsel çalışma
alanında tanınmasına çok yardımcı oldu. Ardından Dedebayev (Uzman)’in
çalışmaları bilimler arası nitelik kazandı. Onun bu düzeydeki çalışmaları, birçok
bilim sahası için söylendiğinde: Edebiyat Bilimi, Folkloristik, Tarih, Etnografya
ve Kültürel Bilimler alanında çok önemli yeri var.
193
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 33, 2014 Güz, 189-212

Prof. Dadebayulı’nın araştırma çalışmalarının sonuçları, yüksekokul
düzeyinde derslerde kullanıldı. Bunların en başında şunları saymak gerek:
Edebiyat ve Folklor,
Edebiyat ve Tarih,
Edebiyat ve Gelenekçi Toplum,
Şeşen Yeteneği ve Şeşendik Şiirler v.b
Bunlar Milli Üniversitedeki ikinci eğitim dönemindeki öğrencilere
verildi. Dadebayev, Milli Üniversite’nin birinci eğitim dönemindeki öğrencilere;
edebi sanat adlı ve ileri ders alanının esaslarını ortaya koyan ders programı ve
özel kurslar oluşturdu. O, Kazakistan Cumhuriyeti Yükseköğrenim alanlarındaki
öğrencilerine yazdığı “Günümüz Kazak Edebiyatı’nın Tarihi” eserinin ders
programını hazırlayanlardan biriydi.
Prof. Dadebayulı, üniversite Filoloji Bilim Dalı’nda uzmanların
yetişmesi yönündeki eğitim materyalleri yaratma işine de bazen katıldı. Onun
yöneticiliğiyle Filoloji Bilimsel Eğitim Kaideleri oluşturuldu. Bunun en başını
da üniversitede Filoloji Eğitimi vermenin, birinci veya ikinci basamakları için
ulusal standartlar, bilimsel betimlemeler ve eğitim planları hazırlanıp
düzenlendi. Onun Kazak Edebiyatı üzerine hazırladığı iki ciltlik- elli dersi,
Kazakistan Cumhuriyeti Yükseköğretim kurumlarında çokça kullanıldı.
Dedebayulı, 2002–2008 yıllarında, El Farabi adlı Kazak Milli Üniversitesi’ndeki
eğitimsel ve metotsal alandaki bütün çalışmaları toplama işiyle meşgul oldu.
Yöneticiliğiyle ve direkt katılımıyla üniversitede entelektüel kaynakların
programlanmasını hazırladı. Bunun en başında yeni teknolojiler üretti ve
kalitesini yükseltti. Onun bütün eğitim kurumları alanında kalite işletmeciliği
sistemini kurup geliştirmeye büyük çaba harcadığını da ayrıca söylemek gerek.
Bahsedilen sistemin kalitesini arttırmanın yöntemleri konusunda;
uzmanlığı aşamalara ve devrelere ayırma ve eğitim süresini bütün olarak
düzenleme şeklindeki eşi bulunmaz düşüncelerini verdi. Herşey eşsizdi. İşte bu
eşsizlikleri için: birinci olup Kazakistan Yükseköğretim Kurumları içinde,
Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığının “İşletme alanındaki eşsizliği için”
adlı ödülünün sahibi oldu. T.M. Devletleri arasında yapılan bunun gibi
yarışmaların diplomatı unvanına erişti.
Jangara Dedebayulı, toplumsal işlerde de tanındı. İlim ve Bilim
Bakanlığı’nın El Farabi Kazak Milli Üniversitesi bünyesindeki Tez Savunma
Meclisi Yöneticisi, Yüksek Diploma Komitesi Değerlendirme Komisyonu’nun
yöneticisi, Bilim ve İlim alanındaki kuruluşlar ve Kontrol Komitesi Başkanı’nın
danışmanı olarak yüksek bilgili ilmi ve pedagojik uzmanlar yetiştirmeye büyük
çaba sarf etti. O, Kazakistan Yazarlar Birliğinin Danışmanı, Kazakistan
194
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 33, 2014 Güz, 189-212

Cumhuriyeti Milli Yüksekokulu Bilim Akademisinin, Kazakistan Cumhuriyeti
Bilim Akademisi’nin, Uluslar arası Aytmatov Akademisi’nin Akademisyeni
görevinde kendisinin entelektüel gücü ile insanlık ruhunu koruma, bilimi
zenginleştirme, toplumun milli ve insani değerlerini koruma ve pekiştirme
yolunda çabaladı.
Jangara Dedebayulı, kendi büyük çabalarıyla, toplumsal ve bilimsel-
pedagojik alanda etkili hizmetleriyle yüksek bilim ve ilmi çevreye çok emek
harcadı.

Prof. Dr. Jangara Dadebayulı’nın Bilimsel Çalışmalarının
Kronolojik Olarak Gösterimi
1. İnanca Büyük Özlem, Juldız, 1974, Sayı 9, 218-219
2. Arayıp Geleyim, Juldız, 1974, Sayı 6, 213-215
3. Gelinciğin (Gelinin) Gönlünü Kazanmazsan, Juldız, 1975, Sayı 1, 218-
219
4. Canlılık (Renklilik) Sırrı, Kazak Edebiyatı, 2 Kasım 1975
5. Gerçek Miras, Leninçi Jas (Leninçi Gençlik), 15 Haziran 1976
6. Dünya Görüşü ve Hareket, Kazak Edebiyatı, 19 Mart 1976
7. Terbiye Eğitimi, Kazak Edebiyatı, 21 Ocak 1977, T. Kocakaev ile
8. Estetik Algılama Sırları, Kazak Edebiyatı, 1 Nisan 1977
9. Doktor Hakkında Destan, Kazak Edebiyatı, 21 Ekim 1977
10. Tesirli(etkili) Edebi Eserin “Keşkesi”, Kazak Edebiyatı, 1 Eylül 1978
11. Âlim, Öğretmen (Üstad) İtibarı, Kazakistan Öğretmeni, 13 Ekim 1978,
K. Ergobekov ile
12. Dünya Görüşü ve Hareket, Jalın, 1978, Sayı 4, 147-150
13. Dünya Görüşü ve Hareket; Vakit ve Yazar, Almatı, 1978, VI Kitap, 185-
197
14. Şiir Konusu Muhabbet Olduğunda, Kazak Edebiyatı, 7 Temmuz 1978
15. Tabiatla Konuşup, Juldız, 1978, Sayı 6, 222-223
16. Tarih ve Edebi Tarih, Kazak Edebiyatı, 8 Aralık 1978
17. Şair Hakkında Üçleme, Juldız, 1979, Sayı 4, 215-219
18. M. Avezov’un Edebi Mirasının Anlamı ve Onun Bugünkü Edebi Sürece
Etkisi, Kazak Dilbilim, Tabiat Meseleleri, Almatı, 1979, 3-11
195
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 33, 2014 Güz, 189-212

19. Tabiatın Gizli Görünüşü, Leninçi Jas, 23 Temmuz 1979,
20. Fantastika Hakkında Düşünmek, Leninçi Jas, Mart 1979
21. Kaybolmayan Asıl Miras, Leninçi Jas, Mart 1979
22. Gelenek Devamlılığı; Bilim ve İş (Emek), 1980, Sayı 1, 14-15
23. Önemli Meseleler (Sorunlar); Önemli Sonuçlar, Kazak Edebiyatı, 7
Kasım 1980
24. Kazak Tarihi Romanın Temasıyla Başlığının Uyumu, Kazakistan
Mektebi, 1980, Sayı 4, 77-80
25. M. Avezov Geleneği ve Şimdiki Kazak Tarihi Nesri, Jalın, 1980, Sayı 4,
156-160
26. Tarihi Roman Meseleleri, Jetisu, 14 Nisan 1980
27. Gelenek Seviyesi, Jalın, 1981, Sayı 4, 141-144
28. Şimdiki Kazak Nesrindeki M. Avezov Etkisi, Metod-Kural, Almatı,
Kazak Üniversitesi, 981-48
29. Yetenek Örnekleri, Kazak Edebiyatı, 9 Ocak 1981
30. Tarihi Örnek ve Yazar Uzmanlığı, Kazak Edebiyatı, 30 Ocak 1981
31. Tarihi Nesirdeki Genç Arayışlar Hali Geleneği, Almatı, 1981, 37-41
32. Tarihi Roman Meseleleri, Jetisu, 10 Nisan 1981
33. Tarihi Kişi Gerçeği, Juldız, 1981, Sayı 5, 221-223
34. Tarihi Gerçek ve Büyük Sonuç, Juldız, 1981, Sayı 6, 187-191
35. Derin Damarlar, Juldız, 1981, Sayı 1, 186-190
36. Yaslı Güzel, Kazak Edebiyatı, 5 Mart 1982
37. Yürek Eseri, Jedisu, 24 Ağustos 1983
38. Kevser Suyu, Sözistan, Edebi Portre, Makale, Almatı, 1983, 19-29
39. Muhtar Avezov Geleneğinin Devamlılığı, KPCC XXVI Cilt ve Kazak
Edebiyatının Sorunları, Almatı, 1983, 104-113
40. Esas, Karar Devri Seceresi, Juldız, 1983, Sayı 8, 203-206
41. Şarkıdaki Söz, Leninçi Jas, 1 Mart 1984
42. Büyüme / Makam Yolunda, Kazakistan Öğretmeni, 2 Temmuz 1984
43. Bitmez (Tükenmez) Hazine, Leninçi Jas, 17 Temmuz 1984
44. Altın İp, Sözistan, Edebi Portre, Makale, Almatı, 1985, VI. Kitap, 51-66
196
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 33, 2014 Güz, 189-212

45. İyinin İyiliği(İyisi), Prof. B. Şalebayulı Hakkında, Kazak Üniversitesi, 6
Mart 1985
46. Şarkıdaki Söz, Vakit ve Yazar Edebi Görkem Eleştiri/ Deneme
Makaleleri, Almatı, 1985, 150-159
47. Şair Mirası, Leninçi Jas, 17 Temmuz 1986, T. Kekişev ile
48. Bitirilmeyen Hikâye, Kazak Üniversitesi, 1 Haziran 1986
49. Edebiyat Biliminin Temelleri, Metod, Öğütler, Almatı, Kazak
Üniversitesi, 1986-31
50. Sağduyu, İleri Görüşlülük, Kitap Çarşısı, 31 Mayıs 1986
51. Edebi Eserin Ömür Gerçeği ve Edebi Derleme, 2002, Kazak Dili ile
Edebiyat Uzmanlığı Boyunca Aldığı Eğitim Hakkında, Almatı, Kazak
Üniversitesi, 1987-80
52. Edebiyat, Altın Köprü, Leninçi Jas, 14 Şubat 1987
53. Âlim İtibarı, Juldız, 1987, No:8, 191-192
54. Dostluk Kanıtı, Leninçi Jas, 25 Eylül 1987
55. Yürekteki Nur, Leninçi Jas, 11 Aralık 1987
56. Juldız Gazetesinin İçerik Özellikleri Hakkında, Kazak Edebiyatı, 30
Ocak 1987
57. Bengü Muhtar, Leninçi Jas, 27 Eylül 1987
58. Bıçağın Keskin Yüzü, Nakışın Bizi, Kazakistan, 11 Eylül 1987
59. Gerçek ve Edebi Eser, Kazak Edebiyatı, 27 Mart 1987
60. Gerçek ve Edebi Eser, Kazak Edebiyatı, 3 Nisan 1987
61. Usta Bilgisi, Kazakistan Pioneri, 30 Ocak 1987
62. Anne İtibarı, Edebiyat ve Onun Okuyucusu ve Okutucusu Hakkında,
Kazakistan Öğretmeni, 22 Ocak 1988
63. Edebiyat Bilimin Temelleri, Kazak Dili ve Edebiyat Uzmanlığı Boyunca
Okuttuğu Dersleri- Seminer Derslerini Hazırladığı ve Yazıya Geçirdiği
Metot; Nüshalar, Almatı, Kazak Üniversitesi, 1988-35
64. Dünyayı Şaşırtan “Cemile”, Leninçi Jas, 21 Eylül 1988
65. Doğru Yol, Büyük Minnet, Kazak Edebiyatı, 15 Temmuz 1988
66. Kazak Edebiyatı Gazetesinde 1987 Yılının İkinci Yarısında Duyurulan
Edebi Durum Hakkında, Kazak Edebiyatı, 26 Şubat 1988
197
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 33, 2014 Güz, 189-212

67. Kazak Tarihi Romanı, Gelenek ve Yenicilik, Ders Kitabı, Kazak
Üniversitesi, 1988-77
68. C. Aytmatov ve Ağız(Sözlü) Edebiyatı, Kazakistan Öğretmeni, 9 Aralık
1988
69. Güçlenip Zamana Yayılan Makaleler, Almatı, Jazuvşı, 1988-187
70. Gabiden Mustafin, Monografik Deneme( Özet), Almatı, Mektep, 1989-
90
71. Büyük Hakikat Bozkırları, Juldız, 1989, Sayı 12, 184-191
72. Kazak Tarihi Romanı, Gelenek ve Yenicilik, Ders Kitabı, Almatı, Kazak
Üniversitesi, 1989-78
73. Hayat Gerçekleriyle Sanat Eserine, Kazak SSR Bilim Akademisinin
Haberleri, Dil, Edebiyat, 1989, Sayı 2, 14-16
74. Gerçek ve Edebi Eser, Zaman ve Yazar, Almatı, 1989, 88-107
75. Gabiden Mustafin, Alma-Ata, Mektep, 1989-92
76. Rahat Ömür, Derin Düşünce, Leninçi Jas, 10 Ağustos 1990
77. Çetin Hayat Eseri, Juldız, 1990, Sayı 10, 197-199
78. Benim Pirim, Süyünbay, Leninçi Jas, 24 Ağustos 1990
79. Süreli Yayın İçindeki Şimdiki Kazak Edebi Durum, Metot, Tahlil,
Almatı, Kazak Kızlar Enstitüsü, 1990-38, K. Tilkov ile
80. Muradına Eren Yazar, Sosyalistik, Kazakistan, 1 Şubat 1990
81. Kazak Edebiyatı İleri Ders Alanlarına Tahsis Edilen Program, Almatı,
Respublikalık Ders- Metod Basma Cemiyeti, 1991-54
82. Günümüz Kazak Romanındaki Gelenekçil Medeniyet Görünüşleri,
Kazak Dili ve Edebiyatı, 1991, Sayı 1, 64-67
83. Muhtar Avezov, Almatı, Ravan, 27 Eylül 1991
84. Hayat Gerçeği ve Geçerli Çözüm, Almatı, Bilim, 1991-207
85. Sanırık Batur, Jas Alaş (Genç Alaş), 27 Eylül 1991
86. (S’ezd ) Altındaki Soruya Cevap, Juldız, 1991, Sayı 1, 173
87. Tarihi Romandaki Halk Geleneği, Kazak Edebiyatı, 28 Haziran 1991
88. Töle Bi, Jas Alaş, 18 Ekim 1991
89. Bilginler Şeceresi, Jas Alaş, 19 Mayıs 1991
198