İnternette İnsan Hakları ve İlkeleri Şartı

36 Pages·2014·0.97 MB·Turkish

Internet Rights & Principles Coalition
İnternette
İnsan
Hakları
ve İlkeleri
Şartı
İçindekiler
Giriş 1
Nasıl Katılabilirsiniz 3
İHİDK Şartı Nasıl Oluştu 4
İnternet için On Hak ve İlke 6
İnsan Hakları Tüzüğü ve İnternet 8
Kullanım İlkeleri (Versiyon 1.1)
Ekler 28
© Ağustos 2014 – 1. Baskı
İnternet Hakları ve İlkeleri Dinamik Koalisyonu (İHİDK)
Birleşmiş Milletler İnternet Yönetimi Forumu
Korsan Parti Türkiye Hareketi www.korsanparti.org
Bu çalışma, Creative Commmons Attribution NonCommercial-Share
Alike 3.0 Unported ile Lisanslanmıştır. Ticari kullanım için değildir.
Derleyen ve düzenleyen: Marianne Franklin, Robert Bodle ve Dixie
Hawtin
Türkçe metin koordinatörü: Burcu S. Bakioğlu
Tercüme editörü: Burcu S. Bakioğlu
Çeviren: Av. Selin Kaledelen
Tasarlayan: Zeena Feldman
This Turkish edition of the IRPC Charter Booklet has been made
possible with the generous support of the Web We Want Campaign
https://webwewant.org
Internet Rights & Principles Coalition
1
Giriş
İnternet Hak ve İlkeleri Dinamik internationalbillofhumanrights.com)
Koalisyonu, (The Internet Rights Evrensel İnsan Hakları Beyannamesi
and Principles Dynamic Coalition) (Universal Decleration of Human
uluslararası birey ve kuruluşlarla açık Rights) ve Birleşmiş Milletler İnsan
iletişim ağı olan, sanal ortamda kural Hakları Bildirgesi de dahil olmak
koyucu ülkeler nezdinde faaliyet üzere (UN Internetional Bill of Human
gösteren bireyleri destekleyen bir Rights) tamamlayıcı her türlü mevzuatı
birliktir. İHİDK politika, iş dünyası, ve sivil kapsamaktadır. 2011 yılında Şart’a
toplum örgütlerinin bir araya gelerek ilişkin 10 temel değer ve ilke On
ortak sorunları tartıştığı “çok ortaklı” Etkili İlke (Ten Punchy Principles) adı
açık bir forum olan Birleşmiş Milletler altında temellendirilmiştir (http://
İnternet Yönetimi Forumu (UN Internet internetrightsandprinciples.org/wpcharter).
Governance Forum)’nda doğmuştur Bu kitapçık söz konusu olan iki
(http://www.intgovforum.org/cms/ dökümanı da içermektedir.
aboutigf).
2013 yılının başlarında gerçekleşen
2008 yılından beri İHİDK, hak temelli UNESCO Birinci WSIS (World Summit on
bir internet yönetimi gerçekleştirmek the Information Society) +10 İnceleme
üzere bölgesel olduğu kadar global Toplantısı’nda (WSIS+10 Review Meeting,
toplantı ve etkinliklerde de aktif olarak https://www.unesco-ci.org/cmscore/
rol oynamaktadır. İHİDK içerisinde her events/51-rights-based-principles-and-
meslek grubu ve statüden bireyler internet-taking-stock-and-moving-forward),
ve kuruluş/örgütler yer almaktadır. İHİDK Şart’ın ikinci bölümü olan “Şart
Güney ve kuzey olmak üzere global 2.0” (Charter 2.0) yayınlandı.
örgütlenmeler, uluslararası sivil toplum
kuruluşları, araştırmacılar, teknoloji İki aşamadan oluşan Şart 2.0’ın
toplulukları, devlet temsilcileri ve kamu
amaçları:
kuruluşları koalisyonunun katılımcıları
1 Çevrim dışı olduğu kadar çevrimiçi
arasındadırlar.
insan haklarından yararlanma ve
Bugüne kadar İHİDK'nin ana insan haklarını koruma hakkında
ulusal ve uluslararası seviyede artan
çalışması insan haklarını internet
toplumsal sorunlar ışığında Şart ile ilgili
ortamına aktarması olmuştur. farkındalığı arttırmak.
Bunun nedeni, internet hak ve
2 Şart'ın geliştirilmesini herkesin
ilkeleri çerçevesinde paylaşıma açık
katılımına açmak, IYF ve diğer yerlerde
olan mobilizasyon platformununun yapılan toplantılarda insan hak ve
farkındaliğını arttırmaktır. ilkelerinin internet yönetimini tutarlı
bir modele oturtmak için vazgeçilmez
Yol gösterici belge niteliğinde olan olduğunu vurgulamak.
İnternette İnsan Hakları ve İlkeleri ”
Şart’ı (Charter of Human Rights and
Principles for the Internet, http://
2
İnsan Hakları ve İnternette İnsan Hakları ve
İlkeleri ile ne demek İlkeleri Şartı’nın Muhatabı
istiyoruz? Kimdir?
İnsan hakları uluslararası İnsan hakları, devlet ile birey arasındaki
hukukun tanımlandığı şekliyle ilişkiyi yönettiğinden dolayı insan hakları
uluslararası insan haklarıdır. yükümlülükleri devleti bağlar. Şart
Bu hakları bloklanmama ve varolan insan haklarını temel aldığından
filtrelenmeme özgürlüğü gibi öngörüdüğü koşulların uygulamasının
internet ortamına ilişkin maddeler yükümlülüğü çoğunlukla devleti
olarak tanımladık. Söz konusu bu bağlayacaktır. Ancak, insan hakları
maddeler "herkesin ...'nu yapmaya hukuku altında BM tarafından ana hatları
hakkı vardır" "herkes serbestçe belirlenmiş olan ‘Koruma-Saygı-Ҫözüm'
...'nu yapabilir" gibi ifadelerle presipleri çerçevesinde özel sektörün
belirtilmiştir. İlkeler derken insan de yükümlülüklerinin var olduğu kabul
haklarını güçlendirmek için gerekli edilmeye başlanmıştır.İnternetteki insan
olan sistemin niteliklerinden hakları yükümlülüklerinin yerine getirilmesi
veya izlenilmesi gereken adına özel şirketlerin yükümlülüklerine dair
internet politikası ilkelerinden bir kılavuz hazırladık. Bu çerçeve şirketlerin
bahsetmekteyiz. Söz konusu bu nasıl hareket etmesi ve devletlerin şirketleri
ilkelerden "yapmalı" veya "olmalı" ile ilgili ne gibi düzenlemelere gitmesi
şeklinde de bahsedilecektir. gerektiğine ilişkindir.
İnternette İnsan Hakları ve İlkeleri
Şartı’nın Amacı Nedir?
İHİDK Şartı’nın amacı anlaşılabilir/farkedilebilir bir bağlamda uluslararası insan
haklarının sanal ortamda elde edilmesinin ve gelişmesinin sağlanmasıdır. Üç ana
hedefin gerçekleştirilmesi amaçlanmaktadır:
1 internetin tasarımı erişimi ve dünya çapındaki kullanımı hususlarında farklı hak
sahiplerinin öncelikleri arasında diyalog ve işbirliği için referans noktası sağlamak.
2 global, ulusal ve yerel boyutlardaki internet yönetimi için hak odaklı normlar
ile internet politikaları için verilecek kararlar nezdinde güvenilir bir metin
oluşturmak.
3 devletler işletmeleri ve sivil toplum kuruluşları için insan hakları odaklı internet
için karar mekanizmaları ve uyarı araçları oluşturmak.
“ 3
Nasıl
Katılabilirsiniz
İHİDK, İnternet Yönetim Forumu’nu (IYF) esas
alır. Bu çalışmaya katkıda bulunmak isteyen
herkese açıktır. İHİDK hakkında daha fazla
bilgiyi www.internetrightsandprinciples.org
sitesinden veya İnternet Yönetimi Forumu’nun
resmi sitesi olan http://www.intgovforum.org/
cms/dynamiccoalitions/72-ibr adresinden
edinebilirsiniz.
Doğrudan katılım için:
Î İHİDK haberleşme listesine katılın, http://
lists.internetrightsandprinciples.org/cgi-bin/
mailman/listinfo/irp.
Î İHİDK Facebook Grubuna katılın, http://www.
facebook.com/internetrightsandprinciples.
Î Twitter’da İHİDK'yi takip edin,
@netrights
Î İHİDK Eş-Başkanları veya Yasama Kurulu
Üyeleri ile iletişime geçebilirsiniz
Î Bölgenizdeki İnternet Yönetim toplantılarına
katılabilir veya bu toplantılarda Uzaktan
Katılım ile yer alabilirsiniz. Bu etkinliklerle
ilgili bilgiler IYF (IGF) sitesinde (http://www.
intgovforum.org/cms/igf-initiatives), IRPC
sitesinde (www.internetrightsandprinciples.
org) ve koalisyonda yer alan
organizasyonların internet sitelerinde de
Hakkımızda daha bulunabilir.
fazla bilgi için
internetrightsandprinciples.org ”
sitesini ziyaret edin
4
İHİDK Nasıl
Oluştu
“ 5
Bilgi Toplumları Dünya tartıştı ve katkıda bulundu. İlk taslak
Zirvesi (World Summit (Versiyon 1.0) Vilnius, Litvanya'da
on the Information yapılan 2010 IYF (IGF) toplantısında
Society) kapsamında yayınlandı ve bundan bir-iki ay sonra,
2005 yılında yapılan şimdiki kullanılan taslak (Versiyon
Tunis Zirvesi’nin 1.1) geliştirildi. Bu yeni taslak,
ikinci yarısında, insan IYF üyelerinin ve dışarıdan gelen
haklarinin internet yorumcularin dahil olduğu daha geniş
yönetimine uyarlanması fikri ortaya bir görüşmeye açıldı. Bu toplantıda
çıktı. Bu dönemde görevi iki koalisyon oluşturulan çalışma grubu, karmaşık
üstlendi. İnternet Hakları Bildirgesi ve uzun olan tüzüğü kısaltarak
Dinamik Koalisyonu, İnsan Hakları sosyal hizmetler, eğitim ve hukuki
Protokolü ve internet yönetimi danışmanlık için daha anlaşılabilir
ilkelerine odaklanan İnternet Dinamik hale getirdi. Sonuç “On Etkili İlke" adı
Koalisyon Kuralları Çerçevesi’ni altında 2011'de dijital ve basılmış
geliştirmek üzere göreve başladı. olarak yayınlandı. Bu ilkeler “çeviri
maratonu” (translatothon) ile 21 farklı
Hayderabad (Hindistan)'da dile çevrildi ve halen çevrilmektedir
2008'de yapılan 3. İnternet Yönetimi (http://internetrightsandprinciples.org/
Forumu’na gelindiğinde, bu iki site/campaign).
projenin birbiriyle yakından ilgili
olduğuna dair fikir birliğine varıldı: İHİDK Şartı yaşayan bir belgedir.
insan haklarını destekleyen sanal Hızla değişen sanal çevrenin artan
bir ortamın sürdürülebilmesi için farkındalığında tüm insanlar hak
bazı ilkelerin korunması gerekliydi. sahibidir ve Şart hızla gelişen
2009’un başlarında bu iki koalisyon internet yönetim presiplerini
birleşerek, İnternet Hakları ve İlkeleri şekillendirilmesinde büyük bir rol
(IRPC) Dinamik Koalisyonu’nu meydana oynamaktadır. Bu ilkeler, hak esaslı
getirdi. Böylece güç ve kaynaklarını teşviklere kendini adamış olan ve sanal
birleştirerek IYF (IGF)’yu yöneten “çok ortamda insan haklarının sürdürülmesi
ortaklı katılımcı modeli” oluşturuldu. ve korunması için destek veren sivil
İnternet ortamında ve dışında oluşan toplum örgütlerine, hükümetlere ve
herkese açık olan "ortak yazı çalışması iş çevrelerine ilham kaynağı olmuştur.
– collabowriting" sonucunda İnternette 2011 yılı İfade Özgürlüğü BM Özel
İnsan Hakları ve İlkeleri Şartı doğdu. Raportörü Frank La Rue ve 2012’de
BM İnsan Hakları Konseyi dönüm
2009 ve 2010'da Şart’ın ilk taslakları noktası kararında, Şart’ın insan hakları
geliştirildi ve bir grup insan hakları ve internet konusunda değerli ve
uzmanı tarafından incelenerek Şart’ın önemli olduğunu tasdik etmiştir. Şart
uluslararası insan hakları standartlarına 2.0 aşaması ile bu çalışmaya daha
getirilmesi sağlandı. Koalisyon üyeleri geniş halk kitlelerinin katılımı teşvik
taslaklaştırma sürecinin her aşamasını edilecektir.
”
6
On İnternet
Hak ve İlkesi
“
7
İnternet, insan hakları farkındalığı için benzersiz fırsatlar sunmakta ve günlük
hayatımızda önemi gittikçe artan bir rol oynamaktadır. Bu nedenle, özel ve
kamu teşebüsleri de dahil olmak üzere, tüm aktörlerin internette insan haklarını
koruması ve bu haklara saygı göstermesi büyük önem taşımaktadır. İnsan
haklarının öngördüğü yükümlülüklerin en geniş kapsamda yerine getirilmesi için
internetin işleyişi ve gelişiminin garanti altına alabilecek için adımlar atılmalıdır.
İnsan hakları odaklı internet ortamının gerçekleştirilebilmesi için gereken On Hak ve
İlke aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:
1 EVRENSELLIK VE EŞİTLİK: Herkes eşit 6 YAŞAM, HÜRRIYET VE GÜVENLIK:
haklarla özgür doğar. Söz konusu Yaşam, hürriyet ve güvenlik haklarına
haklara sanal ortamda da saygı sanal ortamda saygı duyulmalı,
gösterilmeli ve bu hakların devamı için bu haklar korunmalı ve hayata
gerekenler yapılmalıdır. geçirilmelidir.Bu haklar sanal ortamda
başkalarının haklarını ihlal etmek için
2 HAKLAR VE SOSYAL ADALET: İnternet kullanılmamalıdır.
insan haklarının teşviki, korunması ve
gerçekleştirilmesi, ve sosyal adaletin 7 ҪEŞİTLİLİK: İnternette kültürel ve
ilerlemesi için bir alandır. Sanal dilbilimsel çeşitlilik teşvik edilmeli,
ortamda herkes, diğer bireylerin ifade çoğulluğunu teşvik etmek için,
insani haklarına saygı göstermekle teknik ve politik metodlarda yenilik
yükümlüdür. teşvik edilmelidir.
3 ERİŞEBİLİRLİK: Herkes güvenli ve açık 8 AĞ EŞİTLİĞİ VE TARAFSIZLIĞI:
internete erişim ve kullanım hakkına Herkes internet içeriğine öncelik
sahiptir. ayırımı olmadan, ticari, politik
veya sair nedenler sebeplerden
4 İFADE VE ÖRGÜTLENME: Sansür kaynaklanabilecek filtreleme veya
trafik kontrolünden bağımsız,
veya herhangi bir başka müdahale
evrensel ve açık internet erişimine
olmadan herkesin internette
serbestçe bilgi arama, alma ve bilgi sahip olmalıdır.
açıklama hakkı vardır. Ayrıca, herkesin
internet ortamında ve internet 9 STANDARTLAR VE DÜZENLEME:
aracılığıyla sosyal, politik, kültürel veya İnternetin mimarisi, iletişim sistemi,
başka nedenler için özgürce bir araya belge ve veri formatları açık standartlar
gelme hakkı vardır. esas alınarak düzenlenmeli ve
bütünsel bir ortaklaşa çalışma, katılım
5 ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİ VE VERİ ve herkes için eşit fırsat sunması
KORUMASI: Herkes sanal ortamda sağlanmalıdır.
özel hayat/mahremiyet hakkına
sahiptir. Söz konusu hakka 10 YÖNETIM: İnsan hakları ve
gözetlenmeme, şifreleme ve sanal sosyal adalet, İnternetin işleyişi
ortamda anonimlik hakkı dahildir. ve yönetimi için esas alınan
Her bireyin kendi kişisel verilerini yasa ve kurallar temeline göre
koruma hakkı vardır. Bu haklara veri şekillendirilmelidir. Söz konusu
tutma, işleme, saklama ve veriyi ifşa şekillendirme açıklık, aktif katılım ve
etme dahildir. hesap vermeye dayalı şeffaflık ve
çok yönlü bir biçimde yapılmalıdır.
22 farklı dilde mevcut olan İHİDK’nin On İnternet Hak ve İlkelerini
http://internetrightsandprinciples.org/site/campaign adresinden indirebilirsiniz
8
İnternette
İnsan Hakları
ve İnternet
İlkeleri Şartı