İnsandaki Yıkıcılığın Kökenleri: Şiddet ve Saldırganlık Üzerine Bir İnceleme

711 Pages·2016·4.409 MB·Turkish

by  Erich Fromm

Erich Fromm (23 Mart 1900-18 Mart 1980)
Musevi kökenli Almanya doğumlu Amerikalı antropolog, sosyal felse­
feci, tarihçi ve psikanalist. 1922' de Heidelberg' de felsefe doktorasını ve­
rip Berlin Psikanaliz Enstitüsü'nde çalışmaya başlayan Fromm, otuzlu
yılların başında Almanya' da Nazi hareketinin güçlenmesi üzerine önce
Cenevre'ye, ardından aldığı bir davet üzerine ABD'ye göç etti. 1934-
1962 yılları arasında Columbia, Yale, New York gibi üniversitelerde
dersler verdi. Emekli olduktan sonra yerleştiği İsviçre' de yaşamını yi­
tirdi.
Yazarın Say Yayınları'ndaki diğer kitapları:
• İtaatsizlik Üzerine
• Rüyalar Masallar Mitler
• Marx'zn İnsan Anlayışı
•Kendini Savunan İnsan
• Psikanaliz ve Din
• Psikanalizin Bunalımı
•Sahip Olmak ya da Olmak
• Yeni Bir İnsan -Yeni Bir Toplum
•Özgürlükten Kaçış
•S evme Sanatı
1NSANDA1<1
Y11<1Cll1G1N l<Öl<ENLERl
EricFhr omm
İngilizceden çeviren:
Şükrü Alpagut
Say Yayınları
Erich Fromm Kitaplığı
İnsandaki Yıkıcılığın Kökenleri / Erich Fromm
Özgün adı:
The Anatomy of Human Destructiveness
© 1973, Erich Fromm
Henry Holt and Company, LLC, New York ile yapılan anlaşma sonucu
basılmıştır.
Türkçe hakları Anatolialit Ajans aracılığıyla© Say Yayınları
Bu eserin tüm hakları saklıdır. Yayınevinden yazılı izin alınmaksızın kısmen
veya tamamen alıntı yapılamaz, hiçbir şekilde kopyalanamaz, çoğaltılamaz
ve yayımlanamaz.
ISBN 978-605-02-0498-8
Sertifika no: 10962
İngilizceden çeviren: Şükrü Alpagut
Yayın koordinatörü: Levent Çeviker
Yayıma hazırlayan: Selcan Karabulut
Baskı: Gülmat Matbaacılık
Top kapı-İstanbul
Tel.: [phone]
Matbaa sertifika no: 18005
1. baskı: Say Yayınları, 2016
Say Yayınları
Ankara Cad. 22 / 12 TR-34110 Sirkeci-İstanbul
•
Telefon: [phone] Faks: (0212) 512 50 80
•
www.sayyayincilik.com e-posta: [email protected]
•
www.facebook.com/ sayyayinlari www.twitter.com/ sayyayinlari
•
Genel Dağıtım: Say Dağıtım Ltd. Şti.
Ankara Cad. 22 / 4 TR-34110 Sirkeci-İstanbul
•
Telefon: [phone] Faks: (0212) 512 50 80
•
İnternet satış: www.saykitap.com e-posta: [email protected]
•
İÇİNDEKİLER
Önsöz 11
...........................................................................................
Terimler . . . . . . . 15
..................... .............. .......... ....... .. ..........................
Giriş: İçgüdüler ve İnsan Tutkuları . . 21
........................... ........ .
1. BÖLÜM
İÇGÜDÜCÜLÜK, DAVRANIŞÇILIK
RUH ÇÖZÜMLEME . . 35
................................................................
1. Içgüdücüler . . .. . . . . . 37
... . ........ ... .......... ................ . ............ ............
Eski İçgüdücüler ................................................................... 37
Yeni-İçgüdücüler: Sigmund Freud ve Konrad Lorenz 38
...
Freud'un Saldırganlık Anlayışı . . . . 38
... ............................. .. .. .
Lorenz'in Saldırganlık Kuramı 41
..........................................
Freud ve Lorenz: Benzerlikleri ve Ayrılıkları . .45
................ ...
2. Çevreciler ve Davranışçılar ............................................... 63
Aydınlanma Çağı Çevreciliği . . 63
............. ................... ...........
Davranışçılık . . .. . . . 64
....................... .. .. ............ ..................... .......
B. F. Skinner'ın Yeni Davranışçılığı . 64
......................... .........
Erekler ve Değerler . . ... . 65
.................... . ..................................
Skinnercılığın Çok Tutulmasının Nedenleri . . . .. .. 72
...... . ... .... .
Davranışçılık ve Saldırganlık . . . . . . .. .. . 74
................ ... . . .. . ...... .....
Ruhbilimsel Deneyler Üzerine . . . . . . 78
............... ..... ..... . ...........
Engelleme-Saldırganlık Kuramı . . . . . . .. 104
... ............ ...... ... ...... .
3. İçgüdücülük ve Davranışçılık: Ayrılıkları ve
Benzerlikleri . . . '. ...................................................... 109
.............
Ortak Bir Temel . . . 109
........ ............. ................. ..........................
Daha Yakın Zamanda Ortaya Atılan Görüşler 111
..............
Her İki Kuramın Siyasal ve Toplumsal Geçmişi ...114
...... . . .
4. Saldırganlık Anlayışına Ruhçözümsel Yaklaşım 119
.......
il. BÖLÜM
İÇGÜDÜCÜ TEZE KARŞI KANITLAR . 129
...... ......................
5. Nörofizyoloji 131
......................................................................
Ruhbilimin Nörofizyolojiyle İlişkisi 131
................................
Saldırgan Davranışın Bir Temeli Olarak Beyin 135
..............
Saldırganlığın Savunucu İşlevi . 137
................................. .......
"Kaçış" İçgüdüsü . . 139
... ...................................... ..................
Yağmacılık ve Saldırganlık 141
...............................................
6. Hayvan Davranışı.. . . .. . . . . 145
.. .... ..................... .... ..... ....... .........
Tutsaklık Koşulları Altında Saldırganlık . . 146
..... .............. ...
İnsan Saldırganlığı ve Kalabalıklaşma . . 151
.. ............. ............
Yaban Ortamında Saldırganlık 155
.........................................
Bölgecilik ve Egemenlik. . . 161
.............. ......................... ...........
Öteki Memeliler Arasında Saldırganlık 165
..........................
İnsanda Öldürmeye Karşı Bir Ketleme Var mıdır? 167
.........
7. Fosilbilim 171
............................................................................
İnsan Bir Tür müdür? 171
.........................................................
İnsan Yırtıcı Bir Hayvan mıdır? 172
........................................
8. İnsanbilim . . 177
...... ........................... ........................................
"Avcı İnsan" -İnsanb ilimsel Adem mi? . . . 177
.. ..... ........ .......
Saldırganlık ve İlkel Avcılar . 185
.................................... ........
İlkel Avcılar -Bolluk Toplumu mu? 195
...............................
İlkel Savaş 197
............................................................................
Cilalı Taş Devri Devrimi 203
....................................................
Tarihöncesi Toplumlar ve "İnsan Doğası" 213
.....................
Kentsel Devrim 214
...................................................................
İlkel Kültürlerde Saldırganlık 220
...........................................
Otuz İlkel Boyla İlgili Çözümleme . .. 221
....................... ....... ..
Sistem A: Yaşamı Olumlayıcı Toplumlar .. ........ 222
.. .. . .........
Sistem B: Yıkıcı Olmayan-Saldırgan Toplumlar 223
.............
Sistem C: Yıkıcı Toplumlar . . .. 223
........................ ............... ...
Üç Sistemle İlgili Örnekler .. .. .. . . . . 224
.. ... ... ..... ..... ..... .. ...........
Yıkıcılık ve Zalimlikle İlgili Kanıtlar . 234
..............................
III. BÖLÜM
SALDIRGANLIK İLE YIKICILIGIN ÇEŞİTLERİ
VE KENDİLERİNE AİT KOŞULLARI ... . . 239
. . ................. .......
9. Yumuşak Saldırganlık. .. .. . . 241
.. .. . ........ ..................................
Giriş Niteliğinde Birkaç Söz . ... . . .... ... ..241
.. .... . . ........ ...... . ... . . .. .
Yalandan Saldırganlık. . . . .. ... .... . 244
.... ... ......... . ..... . .... . . ...... .......
Kaza Niteliğindeki Saldırganlık .. .. . . 245
. .... .... .. ......................
Oyunsal Saldırganlık . ..2 45
.................................... ............... .
Kendini Kabul Ettirmeye Yönelik Saldırganlık .. ...246
........ . .
Savunucu Saldırganlık .......................................................2 54
Hayvanlarla İnsan Arasındaki Fark .2 54
...............................
Saldırganlık ve Özgürlük . 258
............................................. ...
Saldırganlık ve Özseverlik . . . . 260
.... ... ......... ............ ...............
Saldırganlık ve Direnç ... .. . 265
..... . . .. ........... ...........................
Uyumcu Saldırganlık . . 268
......................... ..... .......................
Araçsal Saldırganlık . . .. . ... . .. 268
. ...... ...... . ... ......... . . .... .. . ...........
Savaşın Nedenleri Üzerine . ... . . 272
. ..... . . .... .. ..........................
Savunucu Saldırganlığı Azaltmanın Koşulları . . .. 279
.... ..... ..
10. Kıyıcı (Zalimce) Saldırganlık: Temel Önermeler ..281
.... .
Giriş Niteliğinde Birkaç Söz .............................................. 281
İnsanın Doğası.. ...................................................................2 82
İnsanın Varoluşsal Gereksinmeleri ve Çeşitli Karakter-
Kökenli Tutkular. ................................................................2 95
Bir Yönelim ve Adanmışlık Çerçevesi . . . 295
..... ........... ... ........
Köklülük 298
...........................................................................
Birlik 299
.................................................................................
Etkililik 301
.............................................................................
Heyecanlanma ve Uyarılma 304
.............................................
Can Sıkıntısı - Süreğen Çöküntü 311
.....................................
Karakter Yapısı 322
.................................................................
Karakterden Kaynaklanan Tutkuların Gelişmesi İçin
Gerekli Koşullar 325
..................................................................
Nörofizyolojik Koşullar 326
....................................................
Toplumsal Koşullar 331
..........................................................
İçgüdülerin ve Tutkuların Ussallığı Üzerine 337
..................
Tutkuların Ruhsal İşlevleri 339
..............................................
11. Kırıcı Saldırganlık: Zalimlik ve Yıkıcılık 343
....................
Görünür Yıkıcılık 343
................................................................
Kendiliğinden Biçimler 346
......................................................
Tarihsel Kayıtlar 346
...............................................................
Kinci Yıkıcılık 347
...................................................................
Esrik Yıkıcılık 351
...................................................................
Yıkıcılığa Tapınma 353
...........................................................
Kern, von Salomon: Klinik Bir Yıkıcılığa Tapınma
Olgusu 353
.............................................................................
Yıkıcı Karakter: Sadistlik 358
...................................................
Cinsel Sadistlik-Mazoşistlik Örnekleri 361
............................
Josef Stalin: Klinik Bir Cinsel-Olmayan Sadistlik
Olgusu 364
.............................................................................
Sadistliğin Niteliği 369
...........................................................
Sadistliği Doğuran Koşullar 379
............................................
Heinrich Himmler: Klinik Bir Dışkıl-Biriktirici Sadistlik
Olgusu 383
.............................................................................
Özet Olarak 413
......................................................................
12. Kıyıcı Saldırganlık: Öliiseverlik 417
....................................
Geleneksel Anlayış 417
.............................................................
Ölüsever Karakter 423
..............................................................
Ölüsever Düşler 425
...............................................................
"Kasıtsız" Ölüsever Eylemler 431
..........................................
Ölüseverlerin Dili . 436
...........................................................
Ölüseverlik ile Tekniğe Tapınma Arasındaki Bağlantı 438
....
Kandaşıyla Cinsel İlişki ve Oedipus Kompleksi Üzerine
Varsayım . .. . . .. .. .. . 458
.... .................. ....... ... ..... ............ . .. ..............
Freud'un Belirlediği Yaşam ve Ölüm İçgüdüleri ile
Canlıseverlik ve Ölüseverlik Arasındaki İlişki .. 467
. ...........
Klinik/Yöntembilimsel İlkeler .. .... . . . 468
. ...... ... .. .... ............ ....
13. Kıyıcı Saldırganlık: Adolf Hitler, Klinik Bir
Ölüseverlik Olgusu .. . . .. 473
................. ................... ..... . ..........
Giriş Niteliğinde Birkaç Söz ............................................. .473
Hitler'in Anne-Babası ve İlk Yılları . . . . . .476
.. ......... .. ......... .... .
Klara Hitler . . .. .. .... .476
.............. ................... ........ .. . . ............. .
Alois Hitler .. .. .. . 478
.............................. .... . .... ................. .......
Bebeklikten Altı Yaşına Kadar (1889-95) . .480
..................... .
Çocukluk Dönemi: Altı ile On Bir Yaş Arası
(1895-1900) .. . . . . .. .485
.............. . .. .... ... ... .............................. . .. .
Ergenliköncesi ve Ergenlik: On Bir - On Yedi Yaş Arası
(1900-1906) . .. . . . 487
.. .................................. ........... ... ....... .......
Viyana (1907-1913) . . . . 498
....... ... ................................ ..... ......
Münih . . . . .. . . . 506
....................... ................ ..... ... .... ... .. .............
Yöntem Üzerine Bir Yorum . . . 508
.................. ............ ...... .......
Hitler'in Yıkıcılığı . 510
.............................................. ................
Yıkıcılığın Bastırılması . .. . . 518
.......... ................ . ............... .. ...
Hitler'in Kişiliğinin Başka Yönleri . . . 521
............ ... ........... .....
Kadınlarla İlişkiler . . .5 26
...................................... ... ...............
Yetiler ve Yetenekler .. 531
............................................. . .........
Aldatıcı Dış Görünüş . . . . 543
.................. ........... .. ...................
İstenç ve Gerçekçilik Kusurları . .. 549
............... ................. .....
Sonsöz: Umudun Belirsiz Anlamı Üzerine 559
.....................
Ek: Freud'un Saldırganlık ve Yıkıcılık Kuramı 565
..............
Freud'un Saldırganlık ve Yıkıcılık Anlayışının
Evrimi 565
...................................................................................
Freud'un Ölüm İçgüdüsü ve Eros'la İlgili Kuramlarının
Eleştirisi ve Gösterdikleri Değişikliklerin
Çözümlenmesi 572
....................................................................
Ölüm İçgüdüsünün Gücü ve Sınırları 592
.............................
Kuramın Özünün Eleştirisi 599
...............................................
Uyarılma İndirimi İlkesi: Haz İlkesinin ve Ölüm
İçgüdüsünün Dayanağı 602
.....................................................
Notlar 611
.........................................................................................
Kaynakça ...................................................................................6 67
Dizin 701
..........................................................................................