imar kirliliğine neden olma suçu ve bu suçun onarıcı adalet kavramı bakımından değerlendirilmesi

275 Pages·2012·2.57 MB·Turkish

TC
İSTANBUL KÜLTÜR ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

İMAR KİRLİLİĞİNE NEDEN OLMA SUÇU VE BU SUÇUN
ONARICI ADALET KAVRAMI BAKIMINDAN
DEĞERLENDİRİLMESİ

DOKTORA TEZİ
SEDAT SAMİ HAŞILOĞLU

ANA BİLİM DALI : KAMU HUKUKU
PROGRAN ADI : KAMU HUKUKU

TEZ DANIŞMANI : PROF.DR.DURMUŞ TEZCAN
TEMMUZ 2012
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER ............................................................................................................................. 1
KISALTMALAR .......................................................................................................................... 7
GİRİŞ ..................................................................................................................................... 11
ÇALIŞMANIN KONUSU ............................................................................................................ 14
ÇALIŞMANIN AMACI .............................................................................................................. 15
ÇALIŞMA PLANI ...................................................................................................................... 16
ÇALIŞMANIN ÖZETİ……………………………………………………………………………………………………… ......... 17
ABSTRACT……………………………………………………………………………………………….………………….. ......... 19

BĠRĠNCĠ BÖLÜM
ĠMAR HUKUKUNA ĠLĠġKĠN TEMEL KAVRAMLAR
1. GENEL OLARAK .................................................................................................................. 21
2. İMAR VE İMAR HUKUKU ..................................................................................................... 21
2.1. İMAR KAVRAMININ GENEL TANIMI……………………………………………………………………… ........ 21
2.2. İMAR KAVRAMININ YASAL TANIMI………………………………………………………………………. ........ 22
2.3. İMAR HUKUKU VE GELİŞİMİ………………………………………………………………………………… ......... 23
2.4. İMAR HUKUKUNUN HUKUK DALLARI İÇERİSİNDEKİ YERİ……………………………………… ........ 25
2.5. İMAR HUKUKUNUN YASAL KAYNAKLARI ……………………………………………………………… ........ 27
2.5.1. GENEL OLARAK….................................................................................................. 27
2.5.2. ANAYASA... …………………………………………………………………………………………………… 29
2.5.3. YASA…………………………………………………………………………………………………………….. 31
2.5.3.1. 3194 SAYILI İMAR KANUNU………………………………………………………………………… .......31
2.5.3.2. 2981 SAYILI KANUN………………………………………………………………………………….. .........32
2.5.3.3. 775 SAYILI GECEKONDU KANUNU……………………………………………………………….. .......32
2.5.3.4. 2960 SAYILI BOĞAZİÇİ KANUNU…………………………………………………………………… ......32
2.5.3.5. DİĞER KANUNLAR………………………………………………………………………………………. .......33
2.5.4. KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELER …………………………………………………………………. 33
2.5.5. TÜZÜK…………………………………………………………………………………………………………… 34
2.5.6. YÖNETMELİK…………………………………………………………………………………………………… 35
3.AĠHS IġIĞINDA ĠMARLAġMA , KONUT VE MÜLKĠYET HAKKI KAVRAMLARI VE
ARALARINDAKĠ ĠLĠġKĠ

3.1. İMARLAŞMANIN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNE EK 1 NUMARALI PROTOKOL
İLE GÜVENCE ALTINA ALINAN MÜLKİYET HAKKI İLE İLİŞKİSİ…………………………………………………… 36
3.1.1. GENEL OLARAK ................................................................................................................... 36
3.1.2. MÜLKİYET HAKKI ................................................................................................................ 37
3.1.3. EK 1 NOLU PROTOKOLÜN KAPSAMI ................................................................................... 39
3.1.4. MÜLKİYET HAKKINA YAPILAN BİR MÜDAHALENİN HAKLI GÖSTERİLMESİ ......................... 46

3.2. İMARLAŞMANIN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNİN 8. MADDESİNDE
DÜZENLENEN KONUTA SAYGI GÖSTERİLMESİ HAKKI İLE İLİŞKİSİ ................................................. 54
3.2.1. GENEL OLARAK ............................................................................................................... 54
3.2.2. KONUTA SAYGI HAKKI ..................................................................................................... 55
3.2.3. HAKLARIN SINIRLANDIRILMASINDA MÜDAHALE VE TAKDİR HAKKI .............................. 61

4. İMAR PLANLAMASI………………………………………………………………………………………………………. .... 65
4.1. NAZIM İMAR PLANI ........................................................................................................... 69
4.2. UYGULAMA İMAR PLANI ................................................................................................... 69
4.3. YERLEŞME ALANI ............................................................................................................... 70
4.4. İMAR ADASI ....................................................................................................................... 70
4.5. İMAR PARSELİ .................................................................................................................... 70
5. ÇEVRE KAVRAMI………………………………………………………………………………………………………….. ..... 70
6. YAPI KAVRAMI……………………………………………………………………………………………………………… ..... 74
7. BİNA KAVRAMI……………………………………………………………………………………………………………....... 75
8. YAPI RUHSATI……………………………………………………………………………………………………………….. .... 77
9. RUHSATSIZ YAPI……………………………………………………………………………………………………………. .... 80
10. RUHSAT VE EKLERİNE AYKIRI YAPI……………………………………………………………………………….. .... 81
11. FEN VE SAĞLIK KURALLARINA AYKIRI YAPI…………………………………………………………………… .... 82
12. ŞANTİYE KAVRAMI………………………………………………………………………………………………………. .... 83
13. YAPI KULLANMA İZNİ……………………………………………………………………………………………........ .... 83
14. GECEKONDU .....………………………………………………………………………………………………………………..85
15. BELEDİYE VE MÜCAVİR ALANLARI .... ………………………………………………………………………………..86
16. ÖZEL İMAR REJİMİNE TABİ YERLER .... ……………………………………………………………………………….99
ĠKĠNCĠ BÖLÜM
ĠMAR KĠRLĠLĠĞĠNE NEDEN OLMA SUÇU
1. GENEL OLARAK………………………………………………………………………………………………………. ......... 105
2. TARİHÇE ........................................................................................................................... 108
3. KORUNAN HUKUKİ DEĞER ................................................................................................ 113
4. SUÇUN MADDİ UNSURLARI .............................................................................................. 116
4.1. SUÇUN KONUSU………………………………………………………………………………………………… 116
4.2. FAİL…………………………………………………………………………………………………………………… 118
4.3. MAĞDUR…………………………………………………………………………………………………………… 123
4.4. FİİL-NETİCE-NEDENSELLİK BAĞI ………………………………………………………………………… 125
5. MANEVİ UNSUR ……………………………………………………………………………………………………. ......... 125
6. HUKUKA AYKIRILIK UNSURU ............................................................................................. 128
7. TCK 184. MADDEDEKİ SUÇLAR VE BU SUÇLARIN OLUŞUMU 129

7.1.YAPI RUHSATİYESİ ALINMADAN VEYA RUHSATA AYKIRI OLARAK BİNA YAPMA, YAPTIRMA
SUÇU (TCK.MD.184/1) ………………………………………………………………………………………. 130
7.2.YAPI RUHSATİYESİ OLMADAN BAŞLATILAN İNŞAATLARA AİT ŞANTİYELERE ELEKTRİK, SU
VEYA TELEFON BAĞLANTISINA MÜSAADE ETME SUÇU(TCKMD.184/2)………………… 142
7.3.YAPI KULLANMA İZNİ ALINMAMIŞ BİNALARDA SINAİ FAALİYET İCRASINA MÜSAADE
EDİLMESİSUÇU (TCK MD.184/3) 149

7.4.BİRİNCİ VE İKİNCİ FIKRALARDA AÇIKLANMIŞ EYLEMLERİN SUÇ OLUŞTURMASI İÇİN YAPILAN
İNŞAATLARIN BELEDİYE SINIRLARI İÇİNDE VEYA ÖZEL İMAR REJİMİNE TABİ YERLERDE BULUNMASI
KOŞULU(TCKMD.184/4)………………………………………………………………………. 155
7.4.1. BELEDİYE SINIRI……………………………………………………………………………………… 155
7.4.2. KÖY……………………………………………………………………………………………………… ......................... 157
7.4.3. ÖZEL İMAR REJİMİNE TABİ YERLER…………………………………………………………….. .................. 158
7.5. İKİNCİ VE ÜÇÜNCÜ FIKRALARDA AÇIKLANAN EYLEMLERİN SUÇ OLUŞTURMASINA DAİR ZAMAN
BAKIMINDAN SINIRLAMA (TCK MD. 184/6)………………………………………………………………… 168

8. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ ................................................................................... 172
8.1. TEŞEBBÜS………………………………………………………………………………………………………….. 172
8.2. İŞTİRAK……………………………………………………………………………………………………………… 176
8.3. İÇTİMA………………………………………………………………………………………………………………. 179
9. YAPTIRIM ........................................................................................................................ 186
9.1. GENEL OLARAK………………………………………………………………………………………………….. 186
9.2. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARI ……………………………………. 190
9.2.1. GENEL OLARAK……………………………………………………………………………………………….. 190
9.2.2. TÜRK HUKUKUNDA DURUM………………………………………………………………………………. 192
9.2.3. KURUMUN HUKUKİ NİTELİĞİ……………………………………………………………………………… 196
9.2.4. İMAR KİRLİLİĞİNE NEDEN OLMA SUÇUNDA HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILIP
BIRAKILMAYACAĞI SORUNU ……………………………………………………………………………………… 196
10. SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA .................................................................................... 203
11. ZAMANAŞIMI ................................................................................................................. 206
12. GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME ...................................................................................... 207
13. YÜRÜRLÜK ..................................................................................................................... 207
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ĠMAR KĠRLĠLĠĞĠNE NEDEN OLMA SUÇUNUN ONARICI ADALET
KAVRAMI BAKIMINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

1.TARİHÇE …………………………………………………………………………………………………………….. 208
2.KAVRAM…………………………………………………………………………………………………………….. 213
3.ONARICI ADALET SİSTEMİNDE UYGULANAN PROGRAMLAR…………………………………….... 218
3.1.MAĞDUR İLE SUÇLU ARASINDA ARABULUCULUK(VİCTİM-OFFENDER MEDİATİON)…… 218
3.2.TAZMİN YA DA TELAFİ AMAÇLI TOPLANTILAR (RESTORATİVE CONFERENCE)…………… 219
3.3.ONARICI SOSYAL ADALET KURULLARI (COMMUNİTY RESTORATİVE BOARDS) 222
3.4.MAĞDURA VE MAHPUSA YARDIM PROGRAMLARI (ASSİSTANCE TO VİCTİM EX-
OFFENDER ASSİSTANCE) 223
3.5.TAZMİN VE TELAFİ ETME(RESTİTUTİON)…………………………………………… 224
3.6.KAMU YARARINA ÇALIŞMA PROGRAMLARI (COMMUNİTY SERVİCE)……………………… 226
4. 5237 SAYILI TCK’ NUN 184/5 MADDESİ GEREĞİ KİŞİNİN, RUHSATSIZ YADA RUHSATA AYKIRI
OLARAK YAPTIĞI VEYA YAPTIRDIĞI BİNAYI İMAR PLANINA VE RUHSATINA UYGUN HALE
GETİRMESİ HALİ………………………………………………………………………………………………… 227
4.1.TCK’NIN 184/5. MADDESİNİN ETKİN PİŞMANLIK KAVRAMI AÇISINDAN
DEĞERLENDİRİLMESİ 228
4.2.TCK’ NIN 184/5 MADDESİNİN ONARICI ADALET KAVRAMI AÇISINDAN
DEĞERLENDİRİLMESİ……………………………………………………………………………………………………… 235

SONUÇ…………………………………………………………………………………………………………………….. 247
KAYNAKÇA ........................................................................................................................... 254
KISALTMALAR

a.g.e: Adı geçen eser
a.g.m: Adı geçen makale
a.g.d: Adı geçen dergi
A.Ü.H.F.D: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
A.Ü.S.B.F.D: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi
A.Y.D: Anayasa Yargısı Dergisi
AB: Avrupa Birliği
ABD: Ankara Barosu Dergisi
AD: Adalet Dergisi
AĠHK: Avrupa İnsan Hakları Komisyonu
AĠHM: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
AĠHS: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
AMKD: Anayasa Mahkemesi Kararları Dergisi
AYĠM: Askeri Yüksek İdare Mahkemesi
AYM: Anayasa Mahkemesi
B: Bası
BBD: Bursa Barosu Dergisi
BDDK: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
BGK: Büyük Genel Kurul
BK: Borçlar Kanunu
Bkz./bkz: Bakınız

7
C: Cilt
CD: Ceza Dairesi
CGK/YCGK: Yargıtay Ceza Genel Kurulu
CMK: 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu
CMUK: 1412 Sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu
ÇED: Çevresel Etki Değerlendirmesi
Çev: Çeviren
ÇK: Çevre Kanunu
ÇKK: Çocuk Koruma Kanunu
D: Daire
DB: Dünya Bankası
DD: Danıştay Dergisi
DĠBK: Danıştay İçtihadı Birleştirme Kurulu
DĠDDGK: Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu
DKD: Danıştay Kararlar Dergisi
DPT: Devlet Planlama Enstitüsü
DSĠ: Devlet Su İşleri
DTÖ: Dünya Ticaret Örgütü
E: Esas
EPDK: Enerji Piyasası Denetleme Kurulu
ETCK: Eski (765 sayılı) Türk Ceza Kanunu
HGK: Hukuk Genel Kurulu
HUMK: Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu

8
ĠBK: İçtihadı Birleştirme Kararı
ĠDDGK: İdari Dava Daireleri Genel Kurulu
ĠK: İmar Kanunu
ĠSKĠ: İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi
ĠYUK: İdari Yargılama Usul Kanunu
K: Karar
KDV: Katma Değer Vergisi
KHK: Kanun Hükmünde Kararname
KĠT: Kamu İktisadi Teşebbüsleri
KK: Kabahatler Kanunu
m. / md: Madde
MK: Medeni Kanun
OECD: Ekonomik ve Kalkınma İşbirliği Örgütü
OSB: Organize Sanayi Bölgesi
Prg: Paragraf
RG: Resmi Gazete
s: Sayfa
S: Sayı
TBBD: Türkiye Barolar Birliği Dergisi
TBMM: Türkiye Büyük Millet Meclisi
TC: Türkiye Cumhuriyeti
TCK: 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu
TEDAġ : Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi

9
TELEKOM: Türk Telekomünikasyon Anonim Şirketi
TMK/MK: Türk Medeni Kanunu
TMMOD: Türkiye Mimar ve Mühendis Odaları Derneği
TODAĠE: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü
TSE: Türk Standartları Enstitüsü
UYM: Uyuşmazlık Mahkemesi
vb: ve benzeri
vd: ve devamı
VOM : Victim-Offender Mediation (Mağdur - Fail Arasındaki Ara
buluculuk )
VORP: Victim-Offender Reconciliation Program (Mağdur – Fail
Arasındaki Uzlaşma Programı )
Yrg: Yargıtay
Y: Yıl
YCGK: Yargıtay Ceza Genel Kurulu
YD: Yargıtay Dergisi
YKD: Yargıtay Kararları Dergisi
YTCK: Yeni (5237 sayılı) Türk Ceza Kanunu

10