Geweldloos verzet in gezinnen: Een nieuwe benadering van gewelddadig en zelfdestructief gedrag van kinderen en adolescenten

203 Pages·2007·0.546 MB·Dutch

by  Haim Omer (auth.)

Geweldloosverzetingezinnen
DitboekisopgedragenaanmijnzoonNoam,diemeheteerstezetjegaf.
Geweldloos verzet in gezinnen
Een nieuwe benadering van gewelddadig en zelfdestructief gedrag van
kinderenenadolescenten
HaimOmer
BohnStafleuvanLoghum
Houten,2007
©BohnStafleuvanLoghum,2007
Allerechtenvoorbehouden.Nietsuitdezeuitgavemagwordenverveelvoudigd,opgeslagenineengeautomatiseerd
gegevensbestand,ofopenbaargemaakt,inenigevormofopenigewijze,hetzijelektronisch,mechanisch,doorfotokopieënof
opnamen,hetzijopenigeanderemanier,zondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingvandeuitgever.
Voorzoverhetmakenvankopieënuitdezeuitgaveistoegestaanopgrondvanartikel16bAuteurswet1912johetBesluitvan20juni
1974,Stb.351,zoalsgewijzigdbijhetBesluitvan23augustus1985,Stb.471enartikel17Auteurswet1912,dientmendedaarvoor
wettelijkverschuldigdevergoedingentevoldoenaandeStichtingReprorecht(Postbus3051,2130KBHoofddorp).Voorhet
overnemenvan(een)gedeelte(n)uitdezeuitgaveinbloemlezingen,readersenanderecompilatiewerken(artikel16Auteurswet
1912)dientmenzichtotdeuitgevertewenden.
Samensteller(s)enuitgeverzijnzichvolledigbewustvanhuntaakeenbetrouwbareuitgaveteverzorgen.Nietteminkunnenzij
geenaansprakelijkheidaanvaardenvoordrukfoutenenandereonjuisthedendieeventueelindezeuitgavevoorkomen.
ISBN9789031351237
NUR777
Ontwerpomslag:TEFF(www.teff.nl)
Ontwerpbinnenwerk:StudioBassa,Culemborg
Automatischeopmaak:Alfabase,Alphena/dRijn
Oorspronkelijketitel:NonviolentResistance.ANewApproachtoViolentandSelf-DestructiveChildren.
©HaimOmer
Vertaling:LiekeBerkhuizen,metmedewerkingvanElianeWiebenga
BohnStafleuvanLoghum
HetSpoor2
Postbus246
3990GAHouten
www.bsl.nl
Inhoud
8VoorwoordbijdeNederlandsevertaling 8
1In1leiding 11
1 1G5eweldloosverzet:eennieuwebenaderingvan
gewelddadigenzelfdestructiefgedragvankinderenen
adolescenten 15
1G8eweldloosverzetiseenvormvanvechten 18
2G1eweldloosverzettegenoververbaleoverreding 21
2A2lsgeweldloosverzetgeweldontmoet 22
2U4ithetisolementtredenendenoodzaakvanopenheid 24
2H8etdoorbrekenvanautomatischegehoorzaamheidaan
hetmachtsblok 28
2In9ternekrachtenbijgeweldloosverzet 29
3Z6elfdisciplineingeweldloosheid 36
3D8edoelenvangeweldloosverzet 38
3R9espectvoordetegenstanderenverzoeningsgebaren 39
2 4E1scalatieprocessen 41
4D1estrijdopgeven 41
4W4ieisdebaas? 44
5E0motionelearousal 50
5In1effectieftaalgebruik 51
5P3olarisatieenwederzijdsafstandnemen 53
5G5evangeninvijandigheid 55
5V5erzoeningsgebaren 55
5E7scalatie:eengeïntegreerdmodel 57
3 5H9andleidingvoorouders 59
6G0eweldloosverzet 60
6P0rovocatiesweerstaanenhetprincipevandeuitgestelde
reactie 60
6D2eaankondiging 62
6
6D4esit-in 64
6H7etdoorbrekenvandegeheimhouding:helpers,
bemiddelaarsendepubliekeopinieinschakelen 67
6D9etelefoonronde 69
7V1olgen 71
7D4estaking 74
7B6evelenweigeren 76
7V9erzoeningsgebaren 79
8C0onclusie 80
4 8G3eweldloosverzetindepraktijk 83
8V6oorbeeld1:detornado 86
9V1oorbeeld2:wieverandert,hetkindofdeouder? 91
9V5oorbeeld3:voortijdigeonafhankelijkheid 95
5 1G0e0weldtegenbroersenzusjes 100
1O0o2rzakenvangeweldtegenbroersenzusjes 102
1G0e4brekaanouderlijkeaanwezigheid 104
1D0e6biologischefactor(hetkindmetspecialebehoeften) 106
1G0e9weldvanouders 109
1B1e0schikbaarheidvaneenslachtoffer 110
1T1y3pengeweldgerichttegenbroersenzusjes 113
1H1e6topsporenvangeweldtegenbroersofzusjes 116
1G1e9weldtegenbroersenzusjesbestrijdenmet
geweldloosverzet 119
1P2ra2ktischestappen 122
6 1K3i0nderendiedebaasinhuisworden 130
1K3i0nderendiedegangvanzakeninhuisbepalen 130
1D3e3toepassingvangeweldloosverzet 133
1V3o7orbeeld4:hetweerstaanvan‘onweerstaanbare’
symptomen 137
1K4i2nderendiezichafzonderen 142
1G4e4weldloosverzetbijafzondering 144
1V4o5orbeeld5:eenmildevormvandesit-in 145
7 1O5u0dersenleerkrachten:samensterk 150
1F5a0ctorendiehetgezagvanoudersenleerkrachten
aantasten 150
1T6e2rugnaarsamenwerkingtussenoudersen
leerkrachten 162
Inhoud 7
1V6o6orbeeld6:kleinegroteman 166
1V6o9orbeeld7:de‘pretstraf’ 169
1V7o0orbeeld8:hetnetwerkvantoezicht 170
8 1G7e3weldloosverzetindegemeenschap 173
1D7e3kenmerkenvangeweldloosverzetinde
gemeenschap 173
1E7e6nprojectindegemeenschap 176
1D7e9buurtvaders 179
1G8e0weldloosverzetopscholen 180
1B9ij3lage:Briefvoorpotentiëlehelpers 193
1L9it7eratuur 197
Voorwoord bij de Nederlandse
vertaling
″Detweewaardevolstegeschenken
dieweonzekinderenkunnengeven:
zijnwortelsénvleugels.″
HoddingCarter
Delaatstedecenniavandetwintigsteeeuwheeftereenforseomslag
plaatsgevondenvaneenautoritairenaareenvrijereopvoeding.Er
wordtmeernaarkinderengeluisterdenerisveelruimtevoorhun
inbreng.Somszoveeldatoudersconstantaanhetonderhandelen
zijn.Indejarenvijftigwarenoudersbevangendoordeangsteenkind
tebeschadigendoorhetteveelteverwennen.Onderinvloedvande
hechtingstheorieendevrijheidsidealenvandejarenzeventigwerdhet
principevandedisciplineverruildvoordeprincipesvanonvoorwaar-
delijkeliefdevoorenautonomievanhetkind.Helaashebbendeper-
missieveidealenniethetgewensteresultaatopgeleverd:eriseerder
sprakevaneentoenamevangedragsproblemenengeweldsincidenten
(Omer,p.87)envanhetopnieuwzoekennaarhouvastenzingeving.
Nietalleeningezinnen,ookopscholeneneldersindemaatschappij
isersprakevanonzekerheid.Waarhoudtdeverantwoordelijkheid
vanhetkindopenmoetenouders(ofberoepsopvoedersalsleer-
krachten)ingrijpen?Waarhoudtdeverantwoordelijkheidvande
oudersopenmoetdeoverheidzichermeegaanbemoeien?Wanneer
opvoedersgeconfronteerdwordenmetgewelddadigofzelfdestructief
gedragvanhunkindneemthunonzekerheidnogmeertoe.Zekun-
nennietmeeromoptredenheen,maarhoedoejedat?Helaaswordt
bijconflictenvaakdeschuldvraaggesteld.Watofwieisdeoorzaak:
deouders,hetkind,deleerkracht,destoornis?Enwatzoudeoplos-
singkunnenzijn:verplichteopvoedcursussenvoorouders,discipli-
nairemaatregelenopscholen,medicatie,heropvoedingskampenvoor
kinderen,verscherpttoezichtdoornieuwopterichtenCentravoor
JeugdenGezin.
VoorwoordbijdeNederlandsevertaling 9
DeIsraëlischehoogleraarHaimOmerislangseenanderewegop
zoekgegaannaarantwoordenopdevolgendevraag:hoekunnenwe
metconflictenomgaan,zodatwevooraldepositievekrachtenin
mensen(oudersénkinderen)mobiliserenendaardoordeëscalerend
inplaatsvanescalerendreageren?Omerkijkthierbijnietnaarde
oudersófhetkind,maarnaarhunonderlingerelaties.Ineeneerder
boek(ParentalPresence,2000)beschrijftOmerhoehijoudershelpteen
nieuwevormvangezagteontwikkelen.Hijintroduceertinditboek
deprincipesvanouderlijkeaanwezigheidentoezicht.Enkeledecennia
geledenkondenoudershunkinderennogaansturenmetbehulpvan
ge-enverboden.Datlukttegenwoordignietzogemakkelijkmeer.
Kinderenzijnalvroegzelfstandigendatwordtookbelangrijkgevon-
den.Zehebbeneigenmeningen,zijngoedgeïnformeerd(internet),
hebbenvaakeigengeldenwillenzakenzelfbepalen.Gehoorzaam-
heidisnietmeerhethoogstegoed:vrijheidenautonomiestaanin
hogeraanzien.
Echter,dienieuwevrijheidkanproblemenopleveren.Erisookbe-
hoefteaangrenzen.Ouderlijkeaanwezigheidiseeneerstestapom
hetcontactmetjekindweerinbalanstebrengenenmeerinvloedte
krijgen.‘Aanwezigheid’en‘toezicht’betekeneninessentiedat
oudersbeteropdehoogtezijnvanwathunkinddoet,waarhetis,
metwelkevriendenhetomgaatendatzehunkinderenlatenmerken
dathunlevenheninteresseert.Hetbetekentookdatzezichombe-
paaldezakenzorgenmakenofdezeonacceptabelvinden.Hetdraait
nietomsterkerzijndanjekind,maaromaanwezigzijninzijnof
haarleven.Omerisvanmeningdatgezagnietkanwordenafgedwon-
gen:hetvindtzijnbasisineengoederelatiemetjekindeninpositie-
vesteunvanjeomgeving.
Hoewaardevoldezevisieookis,Omerisvanmeningdatbovenge-
noemdeprincipesnietvoldoendezijnalsersprakeisvangeweldda-
digenzelfdestructiefgedragvankinderenenvanzichherhalende
escalatieprocesseningezinnen(Omer,p.23).Eenactueelprobleem:
degroepvanagressieveenintimiderendejongeren,diehethelege-
zinslevennaarhunhandzetten,deschoolnietafmaken,excessief
blowenofandermanseigendommenvernielenisweliswaarrelatief
klein,maareennietteverwaarlozenelementinonzesamenleving.
Omeriservanovertuigddatprogramma’sdiewerkenmetbeloningof
strafindiesituatiesonvoldoendeeffecthebben:dieresulterenslechts
inverdereescalatie.Evenminishijerechtervoorstandervandat
oudershunkinddanmaarmeerruimtetegevenomdathetdatnodig
zouhebben.Wanneerhetkindderuimtekrijgt,zalhetalleenmaar
10 Geweldloosverzetingezinnen
meerwillenenwordtbovendienhetongewenstegedragalshetware
gelegitimeerd.VoordezeernstigerproblematiekvondOmerdeop-
lossingnietindepsychologie,maarineensociaal-politiekebenade-
ring:deprincipesvangeweldloosverzet,zoalsonderandereinprak-
tijkgebrachtdoorGandhienMartinLutherKingjr.HoeOmerditop
consequentewijzevertaaldheeftinzeerconcreteinterventiesvoor
ouders,aangevuldmetrelevanteadviezenvoorhulpverlenersdiede
ouderscoachen,komtuitvoerigaanbodinhetvooruliggendeboek.
Ookdezemethodeheeftdeouderlijkeaanwezigheidalsbasis.Daar-
naastishetessentieeldatouderszichopenlijkverzettentegenhetge-
welddadigeofzelfdestructievegedrag.Ouderswordenaangemoedigd
opconstructievewijze,volgensprincipesvangeweldloosheid,de
strijdaantebindentegennegatiefgedrag.
ToenOmerindecember2005voorheteerstnaarNederlandkwamen
eengrotegroepbelangstellendetherapeutenverteldeoverzijnme-
thode,warendedeelnemersheterovereensdatzijnaanpakgeenen-
keleovereenkomstvertoontmetdegebruikelijkewerkwijzeninde
jeugd-ggzofjeugdhulpverlening,enmetrechtvernieuwendgenoemd
magworden.Alleaanwezigenvoeldenzichgeïnspireerdenuitge-
daagdomdirectaandeslagtegaanmetdiegezinnenwaarbijde
hulpverlenernietzeldenevenmachteloosenuitgeputraaktalsde
ouders!InmiddelskanvermeldwordendatdeervaringenookinNe-
derlandpositiefzijn.Frappantisdatookdebetrokkenkinderenzich
gezienengeholpenvoelen,alrichtdehulpverleningzichprimairop
deouders.Gebruikvandeinditboekopgenomen‘Handleidingvoor
Ouders’isdaarbijnietalleennuttig,maarooknoodzakelijk.Onze
ervaringisdatouders,helpers,leerkrachtenenanderehulpverleners
ervervolgensgraagmeeroverwillenlezen.Metdezevertalingvanhet
geheleboekisdanookeengrotewensvanallebetrokkeneninvervul-
linggegaan.
ElianeWiebenga
Klinischpsycholoog/psychotherapeut
Lorentzhuis,centrumvoorsysteemtherapie,opleidingenconsultatie
teHaarlem
(www.lorentzhuis.nl)