Geneeskundig jaarboek 2015: 132e jaargang

695 Pages·2014·9.124 MB·Dutch

by  Prof. dr. J.M.A. Sitsen, Drs. E. Vasbinder, Drs. H. Abdullah-Koolmees (eds.)

Geneeskundigjaarboek2015
Geneeskundig jaarboek 2015
132e jaargang
Redactie:
Prof.dr.J.M.A.Sitsen
Drs.E.Vasbinder
Co-redactie:
Drs.H.Abdullah-Koolmees
Houten2014
(cid:2)2014BohnStafleuvanLoghum,onderdeelvanSpringerMedia
Allerechtenvoorbehouden.Nietsuitdezeuitgavemagwordenverveelvou-
digd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar
gemaakt,inenigevormofopenigewijze,hetzijelektronisch,mechanisch,
doorfotokopiee¨nofopnamen,hetzijopenigeanderemanier,zondervooraf-
gaandeschriftelijketoestemmingvandeuitgever.
Voorzoverhetmakenvankopiee¨nuitdezeuitgaveistoegestaanopgrondvan
artikel16bAuteurswetjohetBesluitvan20juni1974,Stb.351,zoalsgewijzigd
bijhetBesluitvan23augustus1985,Stb.471enartikel17Auteurswet,dient
men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de
StichtingReprorecht(Postbus3051,2130KBHoofddorp).Voorhetovernemen
van(een)gedeelte(n)uitdezeuitgaveinbloemlezingen,readersenandere
compilatiewerken(artikel16Auteurswet)dientmenzichtotdeuitgeverte
wenden.
Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een
betrouwbareuitgaveteverzorgen.Nietteminkunnenzijgeenaansprakelijk-
heidaanvaardenvoordrukfoutenenandereonjuisthedendieeventueelin
dezeuitgavevoorkomen.
ISBN9789036807173
ISSN0362-6752
NUR862/870
De uitgever stelt zich niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden die
ondanksalleaandachtinhetGeneeskundigJaarboekmochtenvoorkomen.
Abonnementen worden – zonder tegenbericht – automatisch verlengd.
Opzeggingendienentweemaandenvoorheteindevanhetlopendeabonne-
mentsjaarschriftelijktegeschieden.
Ontwerpomslag:BoekhorstDesign,Culemborg
Ontwerpbinnenwerk:TEFF(www.teff.nl)
Automatischeopmaak:PrePressMediaGroep,Zeist
BohnStafleuvanLoghum
HetSpoor2
Postbus246
3990GAHouten
www.bsl.nl
Woord vooraf bij de 132e jaargang
Inde132ejaargangvanhetGeneeskundigJaarboekiseenaantalverbeteringen
aangebracht. ZoalselkjaarisdeLijstvangeneesmiddelenbijgewerkt,wat
heeftgeleidtoteenuitbreidingmet39nieuwegeneesmiddelenen23nieuwe
geneesmiddelencombinatiesdieinhetafgelopenjaarbijdeNederlandseofde
Europeseregistratieautoriteitzijngeregistreerd.Bijdejaarlijkseactualisatie
vandebeschikbarepreparatenindeLijstvangeneesmiddelenisdehulpvan
co-redacteur mw. drs. Heshu Abdullah onontbeerlijk geweest. Haar komt
grotedanktoevoorhaarbijdrage.
DeLijstvangeneesmiddelenisdezeeditieuitgebreidmetdepreparatenuit
hetFormulariumderNederlandseApothekers(FNA)enpreparatenuitde
KNMP-zelfzorgstandaarden,voorzoverdezeontbrakenindevorigeeditie.
Inaanvullingopdejaarlijkseverwijderingvanpreparatenwaarvanderegis-
tratieisdoorgehaald,isindezeeditiedegeheleLijstvangeneesmiddelen
nagelopenopobsoletepreparaten.Inenkelegevallenheeftderedactieervoor
gekozenomdergelijkegeneesmiddelentehandhavenmetdaarbijeenkorte
toelichtingvanderedenwaaromderegistratieisdoorgehaald.Zokanmen
terugzoekenwaaromenkelebekendeenvoorheenveeltoegepastegeneesmid-
delennietmeerbeschikbaarzijn.Eenanderenoviteitisdatvanafdezeeditie
indicatiewijzigingenvanreedsinhetGeneeskundigJaarboekopgenomengenees-
middelensystematischwordendoorgevoerd.
IndezeeditievanhetGeneeskundigJaarboekiseennieuwhoofdstuktoegevoegd:
Geneesmiddelenbijkinderenenouderen.DeLijstvanvergiftenisglobaalherzien.
Desamenwerkingmetmw.drs.MarijeRoefsenmw.drs. HesterPresburg
(bookeditorsbijdeuitgeverij)waswederomzeernuttigenbuitengewoon
plezierig.
Deredactiehooptdatdewijzigingenhebbengeleidtoteennogbeteretoe-
gankelijkheidvandegegevensbetreffendedeinNederlandbeschikbarege-
neesmiddelenenvooralookdatdeinhoudalsgeheelderationeletoepassing
vangeneesmiddelenzalbevorderen.
Deredactie
Prof.dr.J.M.A.Sitsen,arts/klinischfarmacoloog(hoofdredacteur)
Drs.E.C.Vasbinder,ziekenhuisapotheker(redacteur)
Drs.H.Abdullah,apotheker(co-redacteur)
Ermelo,najaar2014
5
Inhoud
Woordvoorafbijde132ejaargang 5
Overderedacteurs 8
Legendaiconen 11
Nieuwopgenomengeneesmiddelen2015 16
LijstvanGeneesmiddelen 19
Rubrieken
WHO6-stappenplanvoortherapie/farmacotherapie 598
Voorschrijven-Hetrecept 600
Meldenvanbijwerkingen 602
Geneesmiddelenbijkinderenenouderen 603
Geneesmiddelenenborstvoeding 607
Geneesmiddelenvoorschrijvenbijleverziekte 611
Hetvoorschrijvenvangeneesmiddelenbijverminderdenierfunctie 616
Lijstvanafkortingen 629
Beknoptoverzichtvandereferentiewaardenvanhetcentraalklinisch-
chemischlaboratoriumvanhetErasmusMedischCentrumteRotterdam 631
Beknoptoverzichtvandereferentiewaardenvanconcentraties
vangeneesmiddeleninbloedbijtoepassingvangebruikelijke
therapeutischedoseringen 635
Vergiftigingen:eerstdenken,dandoen 640
Lijstvanvergiften 644
GeneesmiddeleninteractiesviacytochroomP450(CYP) 691
7
Over de redacteurs
NazijnopleidingtotapothekerinUtrechtpromoveerdeAdSitsen(1944)in
1972opeenfarmacochemischonderwerp.NazijndiensttijdbijdeKoninklijke
Marinebegonhijin1974metdestudiegeneeskundeenbehaaldein1980zijn
artsdiploma.Inmiddelshadhijeenapotheekgeopend.Hijwerdfarmacoloog
ophetRudolfMagnusInstituutenwasenkelejarenarts-assistentinterne
geneeskunde in hettoenmalige Academisch Ziekenhuis Utrecht. Van 1985
tot2004washijwerkzaambijOrganonalshoofdvandeafdelingdieverant-
woordelijkwasvoordeklinischeontwikkelingvannieuwepsychotropestof-
fenenbijdroegaanderegistratievanmirtazapine(Remeron1).Hijwasvan
1989tot2005hoogleraarklinischefarmacologieaandeUniversiteitUtrecht.
Hijpubliceerdeeenaantalwetenschappelijkeartikelen,boeken,rapportenen
formularia,enwasdeeindredacteurvanviereditiesvanhetleerboekFarma-
cologie. Hijwaslid vandeGezondheidsraadenenkelewetenschappelijke
verenigingen.HijwashoofdredacteurvanhetFarmacotherapeutischKompas
enisadviseurvanenkelefarmaceutischebedrijven.
ErwinVasbinder(1979)studeerdefarmacieaandeUniversiteitUtrechten
behaaldezijnapothekersdiplomain2003. Hijstarttezijnloopbaanbijde
ApotheekHaagseZiekenhuizenalsprojectapothekervoorhetprojectmedica-
tieveiligheid van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers
(NVZA). Hierindroeghijo.a.bijaandetotstandkomingvandelandelijke
Centrale Medicatie-incidenten Registratie (CMR). Aansluitend doorliep hij
deopleidingtotziekenhuisapothekerinhetSintLucasAndreasZiekenhuis
teAmsterdam.Vanafbegin2010ishijalsziekenhuisapothekerverbondenaan
hetGroeneHartZiekenhuisteGoudaenalspromovendusaanhetErasmus
MCteRotterdam.Zijnpromotieonderzoekrichtzichoptherapietrouwaan
inhalatiecorticostero¨ıdenbijkinderenmetastma.BinnendeNVZApartici-
peerthijindeSpecialInterestGrouplongziekten.
HeshuAbdullah-Koolmees(1985)studeerdefarmacieaandeUniversiteitvan
UtrechtenEpidemiologieaandeVrijeUniversiteitAmsterdam.Vervolgens
werktezealsapotheekmedewerkerbijhetSt.AntoniusziekenhuisteNieuwe-
geinenwaszeapothekerbijdeziekenhuisapotheekvanAltrecht,DenDolder.
Sindsmaartvanditjaariszewerkzaamalsapothekerindeziekenhuisapo-
theekvanhetDiakonessenhuisteUtrecht.Zeissinds2011alspromovendus
verbondenaandeafdelingfarmaco-epidemiologieenfarmacotherapievande
UniversiteitUtrechti.s.m. AltrechtGGZenBrocacefZiekenhuisFarmacie.
Het onderzoeksonderwerp is continue patie¨ntenzorg van psychiatrische
patie¨nten.
8
MariannevanGenugten(1986)studeerdefarmacieaandeUniversiteitvan
Utrecht.Haaronderzoeksstage,metalsonderwerp‘rewardlearning’bijper-
sonenmethydrocephalie,doorliepzebijhetdepartementvanPsychiatrievan
deUniversiteitinCambridge,UnitedKingdom.Sindshaarstudiewerktzein
eenopenbareapotheekinWassenaar.Daarligthaarfocusophetuitbreiden
vanfarmaceutischepatie¨ntenzorgenhetverbeterenvandesamenwerkingmet
huisartsenenspecialistenvanhetBronovoZiekenhuisdoorparticipatieineen
gezondheidscentrum.DaarnaastvolgtzijdeopleidingOpenbaarApotheker
SpecialistvandeKNMP
9
Legenda iconen
Indegeneesmiddellijstiseenaantalgeneesmiddelkenmerkenaangeduiddoor
middelvanwaarschuwingsiconenachterdegeneesmiddelnaam.Indeonder-
staandelegendakanpericoondeinterpretatiewijzeenbronvermeldingwor-
denteruggevonden.Deiconenvervullenuitsluitendeensignaalfunctievan
potentie¨lecontra-indicatiesenvoorzorgsmaatregelen.Voorhetvaststellenvan
vervolgactiesdientperpatie¨nteenindividueleafwegingtewordengemaakt.
Indienbijeengeneesmiddeleenbepaaldicoonnietisweergegeven,betekent
ditofweldathetbetreffendeprobleemzichvoordatgeneesmiddelnietvoor-
doet,ofweldathetrisicovoorhetbewustegeneesmiddelnognietisbeoor-
deeld.Deiconendienenderhalvevoornamelijkalseenpositievealarmering.
Voorhetuitsluitenvancontra-indicatiesofnoodzaaktotvoorzorgsmaatrege-
lenvoorgeneesmiddelenwaaraangeenicoonisgekoppeld,dientspecialisti-
schemedisch-farmaceutischeliteratuurtewordengeraadpleegd.
NB.Bijcombinatiepreparatenzijnompraktischeredenengeeniconenop-
genomen.Ziedaarvoordeafzonderlijkebestanddelen.
Geneesmiddelenwaarvanhetgebruikwordtontradenbijouderen(alleendemiddelen
metsterkecontra-indicatie).
Bron:NedTijdschrGeneeskd2005;149:2099-103(‘Beerslijst’)
GeneesmiddelenwaarvanhetgebruikwordtontradenbijeenG6PD-defici¨entie.Alleen
degeneesmiddelenmeteenabsolutecontra-indicatiebijallevormenvanG6PD-defi-
ci¨entiezijnopgenomen.ErzijnanderegeneesmiddelendiebijbepaaldevormenvanG6PD-
defici¨entiesymptomenkunnenveroorzaken.
Bron:NedTijdschrGeneeskd2008;152:1029-33
Zieookwww.g6pddeficiency.org;www.g6pd.org
Geneesmiddelenwaarvanhetgebruikwordtontradenbijglutenallergieomdatzijgluten
kunnenbevatten.
Bron:CollegeterBeoordelingvanGeneesmiddelen;Geneesmiddelenvoororaalgebruikwaarin
tarwezetmeelisverwerkt,http://cbg-meb.nl/CBG/nl/humane-geneesmiddelen/geneesmid-
delen/risicos_farmaceutische_hulpstoffen/tarwezetmeel/
NBDesamenstellingvandezepreparatenkanwisselen;raadpleegdaaromaltijddebij-
sluitervoordesamenstellingvanhetbetreffendepreparaat!
Vanditgeneesmiddelzijnpreparatenindehandeldieaspartaambevatten.Gebruik
wordtontradenbijeenintolerantievooraspartaam.
Bron:Medicijnenmetaspartaamen/ofacesulfaam-k;(www.aspartaam.nl)
11
Geneesmiddelendiehetreactievermogen/derijvaardigheidbe¨ınvloeden.
Categorie1,2en3:
1Categorie1
Ditgeneesmiddelheeftgeentotweinignegatieveinvloedopderijvaardigheid,vergelijkbaar
meteenalcoholconcentratievan<0,5promille.Advies:verteldepati¨entdatdeeerste
dagenbijwerkingenzoalsslaperigheid,duizeligheidenwazigzienkunnenoptreden;ont-
raadautorijdenzolangdezebijwerkingenoptreden.
2Categorie2
Ditgeneesmiddelheefteenlichttotmatignegatieveinvloedopderijvaardigheid,verge-
lijkbaarmeteenalcoholconcentratievan0,5-0,8promille.Advies:ontraaddepati¨entde
eersteweektegaanautorijden;informeerdepati¨entoverdemogelijkebijwerkingenmet
eennegatieveinvloedopderijvaardigheid,zoalsduizeligheid,slaperigheidenvermoeid-
heid.
3Categorie3
Ditgeneesmiddelheefteenernstignegatieveinvloedopderijvaardigheid,vergelijkbaarmet
eenalcoholconcentratievan>0,8promille.Advies:ontraaddepati¨entdeeerstetwee
wekentegaanautorijden;informeerdepati¨entoverdemogelijkebijwerkingenmeteen
negatieveinvloedopderijvaardigheid,zoalssufheid,verwardheidenduizeligheid;alsna
tweewekendebijwerkingenaanhouden,ontraadautorijdenzolangdebijwerkingenaan-
houden.
Bron:www.knmp.nl,www.cbr.nl;
GeneesmiddelenwaarvooreenOpiumwetreceptisvereist.
Bron:Opiumwet,Opiumwetbesluit(www.overheid.nl)
GeneesmiddelendiehetQTc-intervalkunnenverlengenenwaarvanalgemeenis
aanvaarddatzijdekansoptorsadesdepointesvergroten.
Bron:Arizonalijst‘DrugstobeavoidedbycongenitallongQTpatients’,www.torsades.org.
Vanditgeneesmiddelbevattendevloeibaretoedienvormenvoorsystemischgebruik
(metnameinjectievloeistoffen)mogelijkpropyleenglycol.Raadpleegdeproductinformatie
voorgedetailleerdeinformatieoverdeproductsamenstelling.Demaximaledagdosis
propyleenglycolbijkinderenbedraagt200mg/kg.Bijpropyleenglycolintoxicatieszijnde
volgendesymptomenbeschreven:hyperosmolaliteit,agitatie,hemolyse,metaboleaci-
dose,cardialearitmie¨en,convulsiesencoma.
Bron:CollegeterBeoordelingvanGeneesmiddelen;Lijstmetpropyleenglycolbevattende
geneesmiddelen,http://www.cbg-meb.nl/CBG/nl/humane-geneesmiddelen/geneesmidde-
len/risicos_farmaceutische_hulpstoffen/proyleenglycol/;Lagas-deGraafW,HeksterY.Hulp-
stoffeningeneesmiddelenvoorkinderen:functiesentoxiciteit.PWWetenschappelijkPlatform
2011;5:a1105.
12