Felsefe Tarihi

1344 Pages·2016·3.79 MB·Turkish

by  Ahmet Cevizci

F E L S E F E T A R ‹ H ‹
Ahmet CEV‹ZC‹
(d. 1959 Bursa - )
‹lkokul, ortaokul ve liseyi Bursa’da okuduktan sonra Ankara Üniversitesi,
Dil ve Tarih-Co¤rafya Fakültesi, Felsefe Bölümü’ne girdi. Felsefe lisans›n›
1982 y›l›nda tamamlayan Cevizci, yüksek lisans tezinde Sokrates düflüncesi-
ni, Platon’un Sokratik diyaloglar› yoluyla inceledi.
Doktora çal›flmalar› s›ras›nda Frans›z hükümetinden kazand›¤› bir burs-
la, 1989-91 y›llar› aras›nda Paris’te, Sorbonne Üniversitesi’nde doktora düze-
yinde araflt›rmalar yapt›. 1991 y›l›nda “Platon’un Bilgi Kuram›” adl› teziyle
doktora derecesini ald›. 1996 y›l›nda doçent, 2002 y›l›nda da profesör oldu.
Bafll›ca yap›tlar›: ‹lkça¤ Felsefesi Tarihi [Asa Yay›nlar›, 4. bask›, 2007], Or-
taça¤ Felsefesi Tarihi [Asa Yay›nlar›, 2008, 3. bask›], On Yedinci Yüzy›l Felsefesi
Tarihi [Asa Yay›nlar›, 2007, 2. bask›], Ayd›nlanma Felsefesi [Asa yay›nlar›, 2008,
2. bask›], Eti¤e Girifl [Paradigma Yay›nlar›, 2002], Paradigma Felsefe Sözlü¤ü
[Paradigma Yay›nlar›, 6. bask›, 2006], Felsefe Terimleri Sözlü¤ü [Paradigma Ya-
y›nlar›, 2. bask›, 2003], Felsefe [Sentez yay›nlar›, 2008, 2. bask›] adl› kitaplar›n
yazar›, Platon’un ‹dealar Kuram› Üzerine Araflt›rmalar [Gündo¤an Yay›nlar›,
1989], Metafizi¤e Girifl [Paradigma Yay›nlar›, 2001], Felsefe Ansiklopedisi 1. cilt
[Babil Yay›nlar›, 2003], Felsefe Ansiklopedisi 2. cilt [Babil Yay›nlar›, 2003], Fel-
sefe Ansiklopedisi 3. cilt [Babil Yay›nlar›, 2005], Felsefe Ansiklopedisi 4. cilt [Ba-
bil Yay›nlar›, 2006], Felsefe Ansiklopedisi 5. cilt [Babil yay›nlar›, 2007], Felsefe
Ansiklopedisi 6. cilt [Babil yay›nlar›, 2008] adl› eserlerin de editörüdür.
Çevirileri: Felsefe: Temel Kavramlar ve Kuramlar, K. Ajdukiewicz, [Say
Yay›nlar› 2007], Sokratik Hümanizm, L. Versenyi, [Sentez Yay›nlar›, 2007],
Platon’unBilgiKuram›, F. M. Cornford, [Gündo¤an Yay›nlar›, 1990], Felse-
feye Girifl, N. Warburton, [Paradigma Yay›nlar›, 2006], Menon, Platon, Yo-
rumlu Çeviri [Sentez Yay›nlar›, 2007], Phaidon, Platon [Gündo¤an Yay›nla-
r›, 1990], K›ta Avrupas› Felsefesine Girifl, D. West, [Paradigma Yay›nlar›,
2001], Büyük Filozoflar, B. Magee, [Paradigma Yay›nlar›, 2001], Postmoder-
nizm ve Sosyal Bilimler, GR. Hollinger, [Paradigma Yay›nlar›, 2005].

FELSEFE TAR‹H‹
Ahmet Cevizci
Say Yay›nlar›
Felsefe Tarihi/ Ahmet Cevizci
ISBN 978-975-468-833-7
Sertifika No: 10962
Yay›n Haklar› © Say Yay›nlar›
Bu eserin tüm haklar› sakl›d›r. Yay›nevinden yaz›l› izin al›nmaks›z›n k›smen
veya tamamen al›nt› yap›lamaz, hiçbir flekilde kopyalanamaz, ço¤alt›lamaz ve
yay›mlanamaz.
Yay›n Yönetmeni: Asl› Kurtsoy H›s›m
Editör: Derya Önder
Sayfa Düzeni: Tülay Malkoç
Kapak Tasar›m›: Özlem Sar›c›
Bask›: Lord Matbaac›l›k ve K⤛tç›l›k
Davutpafla Cad. Davutpafla Matbaac›lar Sitesi
No: 103/430 Topkap›/‹stanbul
Tel: [phone]
1. Bask›: Say Yay›nlar›, ‹stanbul, 2009
Say Yay›nlar›
Ankara Cad. 54 / 12 • TR-34410 Sirkeci-‹stanbul
Telefon: [phone] • Faks: (0212) 512 50 80
web: www.sayyayincilik.com
e-posta: [email protected]
Genel Da¤›t›m: Say Da¤›t›m Ltd. fiti.
Ankara Cad. 54 / 4 • TR-34410 Sirkeci-‹stanbul
Telefon: [phone] • Faks: (0212) 512 50 80
e-posta: [email protected]
online sat›fl: www.saykitap.com
‹Ç‹NDEK‹LER
ÖNSÖZ.........................................................................................17
‹LKÇA⁄ FELSEFES‹
G‹R‹fi
FELSEFEN‹N BAfiLANGICI........................................................21
Hindistan’da Buda.....................................................................21
Çin’de Konfüçyüs......................................................................22
Lao-Tzu.....................................................................................24
‹ran’da Zerdüflt..........................................................................24
Thales ve Sözde “Yunan Mucizesi”...........................................25
Yunan Felsefesinin Kültürel Aç›dan Öne Ç›kma Nedenleri...........26
‹lkça¤ Felsefesinin S›n›flanmas›......................................................34
B‹R‹NC‹ BÖLÜM
SOKRATES ÖNCES‹ DO⁄A FELSEFES‹.....................................37
‹yonya Okulu...................................................................................38
Thales........................................................................................39
Anaksimandros.........................................................................40
Anaksimenes.............................................................................41
Pythagorasç›lar................................................................................42
(a) Teolojik Görüflleri...............................................................43
(b) Felsefi Görüflleri..................................................................44
De¤iflme Problemi............................................................................46
Herakleitos................................................................................47
Elea Okulu.......................................................................................50
Parmenides................................................................................51
Zenon........................................................................................52
Plüralistler.......................................................................................54
Empedokles...............................................................................56
Anaksagoras..............................................................................58
Demokritos................................................................................60
‹K‹NC‹ BÖLÜM
‹NSAN ÜZER‹NE FELSEFE.........................................................63
Do¤a Felsefesinden ‹nsan Üzerine Felsefeye
Geçiflin Felsefi Nedenleri.................................................................63
Sofistler............................................................................................65
Sokrates............................................................................................71
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
S‹STEMAT‹K FELSEFE................................................................81
Platon...............................................................................................82
Aristoteles......................................................................................111
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
HELEN‹ST‹K FELSEFE..............................................................141
Epikürosçuluk...............................................................................143
Stoac›l›k.........................................................................................147
Septisizm........................................................................................155
Yeni-Platonculuk...........................................................................160
ORTAÇA⁄ FELSEFES‹
BEfi‹NC‹ BÖLÜM
PATR‹ST‹K FELSEFE................................................................187
Patristik Felsefenin ‹lk Dönemi.....................................................190
Patristik Felsefenin Alt›n Ça¤›.......................................................191
Clement.........................................................................................191
Origenes.........................................................................................193
Aziz Augustinus.............................................................................195
Patristik Felsefenin Gerileme Dönemi..........................................209
SahteDionyssos............................................................................ 210
Boethius.........................................................................................214
ALTINCI BÖLÜM
‹SLAM FELSEFES‹.....................................................................223
Felasife ve Hikmet..................................................................223
‹slam Felsefesinin Do¤ufluna Etki Eden Faktörler.................224
‹slam Felsefesinin Kaynaklar›.................................................226
Kuran ve Hadis........................................................................227
Yunan Felsefesi.......................................................................229
Do¤u’da ‹slam Felsefesi.................................................................231
Kindî........................................................................................231
Râzî..........................................................................................236
Fârâbî......................................................................................240
‹bn Sînâ...................................................................................249
‹bn Miskeveyh.........................................................................263
Gazâlî......................................................................................266
Bat›’da ‹slam Felsefesi....................................................................275
‹bn Meserre.............................................................................275
‹bn Bacce.................................................................................277
‹bn Tufeyl................................................................................280
‹bn Rüfld..................................................................................285
‹flraki Felsefe...........................................................................295
Sühreverdi...............................................................................296
‹bn Arabî..................................................................................301
YED‹NC‹ BÖLÜM
SKOLAST‹K FELSEFE...............................................................307
Haz›rl›k Dönemi............................................................................311
John Scotus Eriguena..............................................................311
Erken Skolastik..............................................................................318
Aziz Anselmus.........................................................................319
Petrus Abelardus.....................................................................323
Yüksek Skolastik............................................................................329
Aziz Bonaventura....................................................................331
Aquinal› Thomas.....................................................................336
Roger Bacon............................................................................356
John Duns Scotus....................................................................360
Gerileme Dönemi.......................................................................... 366
Ockhaml› William...................................................................367
SEK‹Z‹NC‹ BÖLÜM
RÖNESANS FELSEFES‹............................................................375
Tarihsel ve Sosyal Kaynaklar.........................................................377
Hümanizm.....................................................................................378
Platonculuk....................................................................................380
Aristotelesçilik...............................................................................383
Aristoteles Mant›¤›n›n Elefltirisi..............................................383
Gerçek Aristotelesçiler............................................................386
Kuflkuculuk...................................................................................387
Montaigne...............................................................................387
Do¤a Felsefesi................................................................................390
Nikolaus Cusanus...................................................................391
Bernardino Telesio................................................................. 395
Tommaso Campanella............................................................395
Giordano Bruno......................................................................397
Pierre Gassendi.......................................................................398
Agrippa von Nettesheim.........................................................400
Paracelsus................................................................................401
Bilim Hareketi................................................................................403
Kontrollü Deney......................................................................407
Hipotez....................................................................................409
Matematik...............................................................................413
Mekanizm................................................................................414
Rönesans Biliminin Felsefe Üzerindeki Etkisi........................415
Siyaset Felsefesi.............................................................................418
NiccolóMachiavelli................................................................421
Thomas More..........................................................................423
Richard Hooker.......................................................................425
Jean Bodin...............................................................................428
Johannes Althusius.................................................................430
Hugo Grotius..........................................................................432
17. YÜZYIL FELSEFES‹
DOKUZUNCU BÖLÜM
MODERNL‹K RUHUNUN ‹LK BÜYÜK TEMS‹LC‹LER‹...........445
Francis Bacon................................................................................446
Thomas Hobbes.............................................................................461
ONUNCU BÖLÜM
RASYONAL‹STLER....................................................................481
René Descartes...............................................................................483
Baruch Spinoza..............................................................................510
Gottfried Wilhelm Leibniz............................................................540
ON B‹R‹NC‹ BÖLÜM
‹NG‹L‹Z AMP‹R‹S‹ZM‹ ve AYDINLANMASI............................569
John Locke.....................................................................................570
George Berkeley.............................................................................599
18. YÜZYIL FELSEFES‹
ON ‹K‹NC‹ BÖLÜM
‹SKOÇ AYDINLANMASI...........................................................615
Francis Hutcheson.........................................................................617
David Hume...................................................................................621
Adam Smith...................................................................................636
ON ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
FRANSIZ AYDINLANMASI.......................................................647
Fontenelle......................................................................................650
Montesquieu..................................................................................654
Voltaire..........................................................................................666
La Mettrie......................................................................................674
Condillac.......................................................................................678
D’Alembert.....................................................................................681
Diderot...........................................................................................687
D’Holbach......................................................................................694
Condorcet......................................................................................702
ON DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ALMAN AYDINLANMASI veKANT.........................................707
(a) Epistemolojisi...........................................................................708
(b) Metafizik Elefltirisi...................................................................722
(c) Etik Anlay›fl›.............................................................................732
(d) Siyaset Felsefesi........................................................................473
(e) Esteti¤i......................................................................................751
ON BEfi‹NC‹ BÖLÜM
AYDINLANMA KARfiITLARI....................................................759
Vico................................................................................................762
(a)Ayd›nlanma Elefltirisi........................................................763
(b) Tarihe Dönüfl....................................................................764
Edmund Burke...............................................................................766
(a)Ayd›nlanma Elefltirisi........................................................766
(b) Pozitif Fikirleri..................................................................769
Jean-Jacques Rousseau...................................................................771
(a)Do¤a ve Toplum Anlay›fl›..................................................773