ESKIYALAR VE DEVLET

304 Pages·2011·9.901 MB·Turkish

by  Karen Barkey

ZindankaDpeığ,i rmeSno kakN,o :1 5
34134E miniinii/İstanbul
Tel(:0 2125)2 20 20 2-Faks(:0 2125)1 35 40 0
www.tarihvakt-iy.aoyrign.@ttra rihvakti.org.tr
Özgün Adı
Bandimttsd B urcaıtcrats
TheO ttomanno utteo S tatCcc rıtralization
© CornelUln ivers1i9t9y4,
©TariVha ktYiu rYta yınl1a9r9ı9,
YayıHmaa:.r, ırl;ıyan
HamdiC anT uncer
KapaRke smi
SeyyiLdo kman'bıinmr i nyatürünadyernı ntı.
TopkapMıü zesKiü tüphanesi
KiptT aasarımı
IlaluTku ncay
Baskı
G.M.M atbaacvıelT ıikc arAe.tŞ .
(02126)2 90 02 4
BirinBcais ım: E1k9i9m9
İkinci Basım: Kasım 2011
ISBN9 78-9753 331 098
KAREN BARKEY
EŞKAILYA RV ED EVLET
OSMANTLA IR ZDIE VLEMTE RKEZiLEŞMESi
SosyBaill imTlaerri Dhe rneği
AllaSnh arlÖidıüıl ü1,9 95
Çeviren
ZeyneApl tok
Eskikitaplarim.com
TARiVHA KFYIU RTY AYlNLARI
KareBna rk1e9y9,3 Jbtuye annC ao lumÜbniiav erSsoistybeoöüsllimo üjni ­
deg örevDleivdliperlt.u- imtl oifkiimplaerrait)o rl,cuzökü.llaüvr1euıü ln u s­
devolleutf umu oüdzaekrlibaninera m,cnao kka leysainsnııi, rMn aa rvko n
HageinlM ete rE mpirMeu:l tiethSnoicci etics and NatiTohne- Building:
SoviUenti ona,n d tRhues siaHna,b sbuargn dO ttomaEnm pire(sW estvi­
ewP re1s9s9)a7 d)kl ıi taebdıint örŞüusd ıürraP.lo saItrm-,pc riNaalt io:n s
Stataen dN atioBnu-ildianfgt tehre HabsburOgt taonmda Enm pirbcsa ,s­
lıkkliıt abüızneırnçi anldıef amd.aı krt
Anncmcve Babama
ÖNSÖVZE T EŞEÜKRK
•
I
mparatorlukylüakrsıenl işlçeörkiüyşllaeer rais ındsaükrie çttaer,i dhu r­
maz,a kınaydae vame deri.m paratorlhuükklüamrs ,ü rdüiduezruind ö­
nemlebro yuncçao,k ç eşihtallik lakraırm,a şbıikr leştsiürrmeeç levrei yle
zork ullanabriarak r adtau tmuşla.rG deınritşo prakldaernıent iaml tında
tutulmaismıp,a ratorlukkolşaurlılnua,yr uam s ağlamalahriıznmae t eden
devlsettr atejikluelrliannim agseırneık tirbmuinşu,nd ag enelçdoek b üyük
toplumsmaall iyetollemruiş tAunrc.a kb u bedellöedreim eniçna tışmaları
azaltmgaikbb ii fra ydadsavı a rdiımrp.a ratorluhkallakrlbıainrar ır adtau t­
makv et oplumsçaalt ışmdaiyzıg inlckmoenku sunndeak adabra şaroıll­ı
duğunaun ımsamamiıçzi2 n0,y .ü zyıblaışnı nvdeas onundiam paratorluk­
laryıınk ılmapsaıtyllvaaek r ekna rgaşbaaykam amıyze terli.
Uzmanlagre nelydaek urulyuaşd aç öküdşö nemleürzie rinoddea kla­
naraikm paratorluhkalkairmıiny etlpeerkiinşit idridniağmiis kü reichim al
ederliemrp.a ratorluhkalkairmıinsy üerte lbeoryiu ncgae çirdikkulreurmi­
sadle ğişiklpiekkçl oekrk eryea nlyıoşr umlanarak geraillaemmesetani­i n
yılmışbtuıt rü;r dehne rhanbgiird eğişidmeinne timkiunr ulamamaysam a
daz ayıflamiaşsaırneeatt t idğüiş ünülmüşAtnücra.kd enetimpienk iştiril­
mesik oşullçaerşai ştelkii llueyrudmes ağlanmagseırneık tiirmipra.r ator­
luklabriırbn ö lgedbea şasraığ lamiaçki bni rb aşkbaö lgekdaey ıvpe rmeyi
kabullendiskılkse ırkgi ö rülüDro.l ayısıiymlpaa,r atorluhladkainmni yeti
nadirdeunr ağaynad as abititmipra;r atorlguükçllaerrd ienğii şimadleınr ­
larB.e şy üzysıülr e"ng erilemdee"v irleirliinşetk eikbn o yutalçuı ldamalar,
imparatorlubkuld aörnıenm leridnednee timsiünr düğgüe rçeğgiönzia rdı
ediyorlar.
imparatorludkelnaertıinm i nasıl tuetltluekrliaanrndılena ıy abilmek
içidne vlemteirnk eziledşötnieğmiii n celemgeekr ekDiarr.b irb akışaçısı
ilhea kimiyetin dayaitlıkalş maamsaılnaınonnd aa ldanıldairkakka,t ierin
"devloeltu şumunhaa"r canmaisşıii,nç inddeiknia misükr eçlaelrgiınl an­
masıneın gelliemrp.a ratorrlıundk olğauşunöutne signeeç idpe,v ledtei-n
nerigmü cünsüa ğlamlaştiıçrikmnua lkl andfıağrık lı strbaatkemjaimlıezr e
gerek.
Bu kitapitmap,a ratorlugkelnairşı nt opürzaekrlianrd deeknie timlerini
korumalavreıa mr ttırmaslaağrlıanyıma enk anizmailnacne lemieçki 1n7 .
yüzyılOdsam anlİım paratorluğud'envdlaekti- toiplliuşmk ilbeirrbi anşek,a
deyişilmep,a ratorl1u5ğ.yu ünz yıldkaukriu luişlu1c 9 .y üzyıldaki çözülüşü
arasınddaöknie me odaklanacağımb.u aDreadv ölneetmidnye a ptımğaı­
nevraları, gekraimltelmaoerlnıai rnya okr umlamyaekr ine, depvalteltaikn ,
veren sorçuönzlüamrb au lmaktkaukrnia zlığgıömsnt ergeollaerrdaiek ğ er­
lcndiriyoDreuvml.e ttienh ditmlaerruekz a lmadseın,e tim güyciütniür diği­
nig östcrmbcuzn;l agre,n elddeev lettienh diydair atgarnu plmaarnıi püle
edebilmieçkik na stteans arlapdoılğiıt ikaların sonuçlarıdır_
Osmanldıe vleti1n7iy.nü zyılmdaar ukza ldıeğnöı n emltie hdiktö,y lü
yad ae liits yanbliaçni midnedğei elş,k ıyaollıakrz aukh uert tGie.n elde, se­
ferlkearteı ldıskotnartnae rheidsi laesnk erleorldueşna yna,ğ ınacyıalpıakn
vep arkaa rşıbliırğiıl ehriiznmient giinre mehyaez ısri lahlı çeteler, kırsal ke­
simleradtkc o şturuyorBluae rşdkıı_y aklöayrl,ü ylaed ra e lidacrra sıintd­a
tifakukr abileccdkelvelreito,ti onr itessairnsim iaskt eyen gbruulpalmaar­
dıkla(rzıa taerna mıyordlaa)ri dçıig ne rçeakn lamdias yaknaal kışmadılar.
Osmanldıe vletiunyignu ladsıtğrıa tejkiölyclrü,l ümğcür kezblüet ünl­eşti
ripe,l idedröin üşüml(üm ünavebeollia)ry aökn etigmeet irivyeob rö yle­
likhleer i kgir ubdua d evlebtaeğ ımklııl ariasky aend emevze i syainsıt e­
mezh algee tiriyoPradruaa.ls ık eorr dularıgnedlaencn ş kıyadleavrle elti y­
ley aratılmıBşul aasrkdeır.lc eşrk,ıo ylad uktsaonn rbai lies,y aent mektcn­
sed evletnteemna lanınpaenşıinn kdoeş uyorlardı.
İstanbulB'adşabkaik anAlrışki vlerbiu'lnudnea bni rm ektupd,e vletle
eşkıyaalraars ınedtakkiil egşöizmliöe nrü nsee rmekte1d6i0rM.6a yıs'ında,
Celalliid eCrain boladoIğl.Auh ,m cd'mee ktuypa zarapka,d işakheınnd i­
sinHia levpa liysaip masyıa,r dımcıidaanb naaş kmae vkilveerr meksair şılı­
ğındeam,r indeekşik ıoyrad ulapraırnaıal sık eorl arsaakv ayşoal layabilccc­
ğiö nerisibnudleu ndMue.k tubukne narınpdaad,i şakheınnd isidnüişnt ü­
ğüç okç arpıbciırd erkenbaurl unmaktaIdA.ıh rm.e d," Buk adadraıf az­
laB.u kadaçro kş eyn asvıelr ildiiry?ye"a zmışBteılrkl_ii p adişaehş,k ıya­
mn talepledriinnlie medreend detmyeekr ipnaez arloıtğuar mavyeıfi yat
konusunçdeak işmteeyric eidhi yorDdeuv.l etbiune şkıyablöayrlıae,n laş­
malar, pazvaerh liımkalyiaelr i şkairlaecrıil ıdğeınyeltaia ml tıanlam aymıa,­
nipüeltem eyiis temveesb ic ccrebilmesi, dzeağyiıglfü lcıüğnıüknnaı nnı tı­
dır.B u eşkıyaElrairHc,o bsbawm'ırno manttiakn ımındgaikb"iii lkiesl­
yancıldaerğ"i sla,d eceeş kıyaydBıulnalrad.re vletdiünş manldaerğıi eln,
delişmyeann aşmalarbıinrdiaynd i.
Köylyüa d ae liits yanlagröırnüılnm eyivşeei şnkiı yalmaarnıinp üeldei ­
lişdienğie rlendiOrscmraenklİ,ım paratorluğud'envdlmaeektri k ezileşme­
sinidni namildeirnicncil eyecDeeğvilme.t siiny avseia skekruir umlainl e
buk uruıniann totpalbuamansrıaa ls ındeatkkii leşiamrlaeşrtiı riamrpaak­,
ratorlukhlaakriımni yetailntiınn da yatana nsahü artelçalreıryil ak oo­rtaya
yacavke b unları Osİmmapnalrıa torluğud'envdlaoekltiu şuıdmeın eyimi­
ninı şığıinndcacc ylcccğiAmy.r ıcOas,m anluıs uldüe vlmeetr kezileşmesi
ilÇei nv eR usya'gdöar ülmecnr kezilctşamrez lakraırnşıı laştvıear ymnaık
dönemdFer anas'daiksiy adne neyimleOrsimyalnelö ır neğiknair kşaır şıya
koymaçko ki şimyea radBıu.n layraıp makliam,p atroarlukltaorpılnu msal
gruplkaernıd ilebrüityülnel eştvierp earzeakr mlaıska sıontau rtamrearkk e­
zilcştikdlacirkriu nrca msbailry orumö nerigscit ircbilvdeiO ğsimmain lı
tarihikneinnd iönzeg üd inamiklerdianhiain yiainn iaşılmkaastıknıabd ua­
lunabildimğmiımyio nım.
Öğretmenmlienrm,ie slektaşlvaera ırıknaıdna şlıanyr ıılmlavredrıdri kle­
rid estcvket avsiyoellmears aybudk ıi taybaız amazdCıhmi.c agÜon iversi­
tesi'nbdiera radbau lduğuemş sid1a1m şmanlaörzae llimkilnen cttarım.
·n1edSak ocpiollWc i lliJauml iWuisl sobne,n dtea rihçsaellı şmaldaar­ımı
hak arşılaştvıedr amhaakl uır amsbailrb ağlamoat urtmfai kruiynain dırdı­
""
larH.a liİln alcsıakb rvıeb ilgeliğOisymlaen,lt ıa rniihni vep alcografYası­
nınç etrcytöinll eriknaipnı saıçntıBı u. k işileelri,n izkdietkaib tıenm elleri­
nina tılmaskıantak ıbdual undular.
Kitaybaız arkHçanr,ı ·iWshoint e'Cıhna,r lTeisl ly'vneWi inl dcHro use
dizisiendiint öDraüv iLda itind'eisnt cvket avsiyelbeüryiünkt�i ıny dasını
gördümD.a nC hirottü,m ç alışbmoay uncpaa hbai çilmbeilirr e hbevrei l­
hamk aynağı oldBuu.r tAR,lo lna Sni lvHeerr,b G ansM,a rkv onH agen,
MaryR uggiEed,M ansfielGde,o rgSet einmeHtazj,d cljgal iAcn,d rReu s
veD anicLle vyd eC oluınbÜinai versitbea'ğslSiıon sey al RiMleirmklee­r
zi'nvdeeC hicagÜon iversite'Wsiilnddeerk iH ouse'tçae şyiastpelımili a­n
nerleyrdaer dımoclıd ulParro.j eiyliak ş amalarıintdiabnat raeknie pd ena r­
kadaşNıamd eSr ohrabi çok köantekmıyllaiap rtv ıed estck oYloduus.s cf
Cohen'iknu,r amv ek itabdıünz cnlcniişligytilalevi s ivyete e şvikdleeç roik
önemliyLdiin.d Daa rlihnegr z amankgii bdie ğerbliibr ilkgaiy nağıydı.
Bup rojevyeer ilmeanld ie sticçki dne m inncttaTrüırınk.i ye'Admeek­i
ricaAnr aştıErnmsat itiülscü ColuÜmnbiivae rsitesBie'şnedvreeiSk ois yal
BilimAlrearş tırvmeAa k ademiKka droG eliştiKrommei syoknaur şılıksız
maldie stseakğ laHdeıa.t Lho wry'nyiönn etiminTdüerkkii Ayrea ştırmala­
rıE nstitüpsrüo,j enhienm b aşınhdeam d es onunddae stveek rdi.
Buç alışimçaiü nç k erTeü rkiyeg'iytet iİml.ök n ceT opkapMıü zesAir ­
şivleriv'eSn üdlee ymanKiüyteü phangeisbiçi e şiktültiü phandedradhea,
sonra İstanbBualş'bdaakkainA lrışki vleria'rnddıen,dd aanM anisMaü ze­
siA rşivlerçia'lnıdşetO ı dmö.n emdGeü neşg azetesyianyimny önetmeni
olaMne hmetB arlaisş,ib na şınadraş ivluelraeş ınaymaar dımoclıd uY.a r­
dımlairçıib nu a rşivlçearliınş anlvaerm ıündaü rlertienşee kkeüdri yorum.
İstanbÜunli versitesmie'rnhduemnB ekiKrü tükoğlu, dböanneam ea it
yayımlanmabmiırşkk aaçy natğaın ıtmiaçkiz na mana yırHdeım. Topkapı
hemd eB aşbakanlık arşivlcrinidleCe,o mİellFbile eri sOcrkhtoeanryu,l­ ı
mu tartışimçaizkna maniarım esirgkeamyenyaekvrleeap kra lcogrhaafyka­
kındyaa rdımoclıd ulTaürr.k iye'adyer,ıH caal isAelk anİ,s maCiolş kun,
AhmetK anlıdeRreec,e Şpe ntüriklN cam ıkB ozkurt'yuanr dıvme d ost­
luklargıönrıd ümM.a nisMaü zesi'nçdaelı şırmküednü,rH asanD edeoğlu
pahab içilmyeazr dıvme t avsiyebluelrudned Fur.i dGac lburAgl manclai ­
teratküorn usunydaar dımoclıd uM.i chaeJlo yckei tabımın editörlüğünü
büyükb irö zveriyyalpet Rıo,g erH aydond ak itabCıonr neUlnti versity
Pressy'atyeı mianmaak saıdnagre çirdsiüğrieb caiş ındsaonn untaa kiept ti.
Nihayeati,l emyiann,ki a rdeşHiemn rBia rkey'viekn i,t aabdıa mıoşl ­
duğuma nnemlbea bamısne vgidseis,t evğeiç abaloalrmıa saybduı ç alış­
,,, mayıg erçekleştiremebyeelcierğtieAmyniin me.m lbea bamb üyükb irc ü­
mertliskelveg ilevreirnmie kle kalAmnandeımlT aürr.k iyeu'ldaeş magıen­
rekekni şilbeurliı nambdaab,a md as ond üzeltmeleri tyiatpiazrvlkeie kn
sabırylaar dımoclıd uE.ş imT,o ny Markxe,n disoilnaiğ anübsitrsü a bır,
sorumlulvuesk e vgibyul ep rojeaydea dAıi.l cmo lmasayedmıi niOms ­
manlİım paratorbleunğdiue m ağlup ederdi.
KareBna rkey
NewY ork
iÇINDEKiLER
BİRİNCHiÜ LÜM
GİRİŞ
iKiNCiB ÖLÜM
17Y.Ü ZYlLlN KOŞULLARI 2S
KlasDiükn emiMni rası 26
() sm;ıinmlpıa ratorluğu 46
I7 .Y iizyılKdraikz.i .51 ix
ÜÇÜNCÜH ÜLÜM
BÖLÜNMÜŞA MA SADlBKİ R( ;rtUOJS>M:A NLYIE REL ELİTLERİ 57
DevlevteT ınıaSra hipleri 62
Devlevte Y iiksRciki tbTcalşir Gaü revlileri 79
DÖRDÜNCÜH ÜLÜM
OSMANLKIÖ YLÜSÜA:K lLCMIl ,V URDUMDUYMAZM l? 87
Himayeİl işkiHlaeyrailT:io praSka hipleri 93
KırsKaüly lÖirig iitlenıııesi Il()
BEŞINCHİÖ LÜM
<:Et.Al.lAlM.AE<R:NİIEN Y Di? 145
KiiyliiSleeçreinne kleri 147
EşkıyalÜırğeıtıiıl mesi 1.57
ToplumsBail Kra vraOlma rEaşkk ıyalık 181
Al:l'JHNÜCLIÜ M
DEVLETE ŞKIYİAL İŞKİLDEERVİL:E TMiE RKEZİLEŞTİTRAMSEA RISI 19.5
SiyaHsiirD avetM:a yı1s6 06 19.5
EşkıyakAınrllaaş mYa.ı pılaMrcakr kcHz.akii miyeStaiğnl anıhıştırılmas2ı0 2
AnlaşmavlaeKr a bKau vv(e1 t5 90·)1 611 210
AnlaşmalSarüıynl cmiıSıiiyıaıs ilc(ş1 me6s2i 3-1648) 227