Dünya Mitolojisi - Büyük Destan ve Söylenceler Antolojisi

1368 Pages·2017·3.42 MB·Turkish

by  Donna Rosenberg

Dünya Mitolojisi
Büyük Destan ve Söylenceler Antolojisi
Donna Rosenberg
İMGE
I ttbcı
Donna Rosenberg
Worİd Mythology
ISBN 975-533-096-8
© NTC, Contetnporary Publishing Company, 1997
Akçalı Telif Haklan Ajansı aracılığıyla alınmıştır.
© İmge Kilabevi Yayınları, 1998, 2000,1003
Tu m haklan saklıdır.
Yayıncı izni olmadan, kısmen de olsa
fotokopi, film vb. elektronik ve mekanik
yöntemlerle çoğal tılamaz.
Baskı: Ağustos 1998
Baskı: Haziran 2000
Baskı: Ağustos 2003
Yayın Yönetmeni Selntem Çiler Turan
Yayıma Hazırlayanlar Kadre/ Emiroglu-Ali Tarlanoglu Düzelti Atanırın Topçu
Sayfa Düzeni Yalcın Atei
Grafik Uygulama Nnra/cr Kars
Donna Rosenberg
*
Dünya Mitolojisi
Büyük Destan ve Söylenceler Antolojisi 3. Baskı
Baskı ve Cilt Pelin O/set, (312)118 70 93/94
İMGE
kitûbcvi
Donna Rosenberg
*
Dünya Mitolojisi
Büyük Destan ve Söylenceler Antolojisi Çevirenler
Koray Akten • Erdal Cengiz • Atıl Ulaş Cüce Kudret Emiroğlu * Tuluğ
Kenanoğlu • Tahir Kocayigit Erhan Kuzhan • Bengü Odabaşı
İMGE
liiıabevi
İçindekiler
X
ÖNSÖZ
15 GÎRİŞ
17 Söylencelerin Amaçlan
18 Anaerkil Toplum
22 Söylencelere Yönelik Akademik Bakış Açıları 25 YUNAN VE ROMA
SÖYLENCELERİ
29 YunanistanTitanlarla Tanrılarının Yaratılışı 31 insan Çağlan
42 Demeterve Persephone
45 Tufan Devri
53 Lykaon: Tufanın Nedeni
54 Tufan: Ceza
57 Deukalion ve Pyrrha: Yeniden Doğuş
58 Herakles'in Görevleri ve ölümü
61 İlyada
69 Odysseia
133 Roma Romulus ve Remus
183 Aeneid
187 ORTADOĞU SÖYLENCELERİ
239 Babİl Enuma Elİş
241 M*Şir Osiris, İsis ve Horus
255 HitiîTelepinu
271 Sümer/Babil Gılgamış
277 KUZEY AVRUPA SÖYLENCELERİ
327 Evrenin Yaratılışı, Yok Oluşu veYeniden Doğuşu 328 İdun'un Elmalarının
Çalınması
339 Balder'in ölümü
343 Thor'un Çekicinin Çalmışı
354 Volsung Sigurd
357 BRİTANYA ADALARI SÖYLENCELERİ
399 trlanda/İskocyaDünya Çağları (Keltik) 401 İyi Dağda (Keltik)
413 ingiltere/İskandinavya Beowulf
417 İngiltere/Fransa Kral Arttıur
451 İçindekiler
11 UZAKDOGU VE PASİFİK ADALARI SÖYLENCELERİ
507 Hindjştan Evrenin Yaratılışı, Yok Olması ve Yeniden Doğuşu
509 İndra ve Ejderha
514 Ramayana
518 Çin Evrenin Yaratılışı
561 Okçu Yi ve On Güneş
565 Güneşi Arayış
567 Japonya Evrenin ve Japonya'nın Yaratılışı 577 Amaterasu
583 Kotan Utunnaİ (Aynu)
587 Yeni Zelanda Yaratılış Çevrimi (Polinezya/Maori) 605 Evrenin ve
Tanrıların Yaratılışı
606 İnsanlann Yaratılışı
611 Yeni Zelanda'nın Yaratılışı
612 Hawaii Güneşin Terbiye Edilmesi (Polinezya/Havvaii) 617 AFRİKA
SÖYLENCELERİ
627 Nijerya Evrenin ve İfe'nin Yaratılışı (Yoruba) 629 Benin Sagbata ve
Sogbo Arasındaki Kavga (Fon) 639 Gassire'in Lavtası (Soninke)
645 Mali Sunjata (Mande/Keita)
655 Zaire Mvindo (Nyanga)
705 AMERİKA SÖYLENCELERİ
727 Bolivya Yaratılış (Tİahuanako/Aymara) 731 EfiTU Köken Evi (Inka)
737 Bolivya/Peni Güneşin Çocuklan (Tiahuanako/
Aymara/fnka)
743 Surinam/Brezilya Paraparava ve Varaku (Trio) 749 Guatemala Yaratılış
(Maya)
755 Meksika Yaratılış Çevrimi (Toltek/Aztek) 763 Beş Dünya ve Güneşleri
766 Dünyanın Yaratılışı
769 İnsanların Yaratılışı
770 Müziğin Yaratılışı
772 Ketzalkoati {Toltek/Aztek)
776 Birleşik Devletler Yaratılış (Navajo) 785 Ahaiyuta ile Bulut-Yiyen (Zuni)
794 Evin-oğlu ile Atılmış-Oğlan (Krov)
798 Birleşik Devletler/Kanada Gökten Düşen Kadın (İrokua/Huron)
803 Kuzgun ve Işığın Kaynaklan (Haida/Tsimşian /Tlingit) 815 Sednatfnuit)
819 Kanada Saç Teliyle Yakalanan Kadın (Mikmak) 827 Notlar
841 Seçilmiş Kaynakça
879 Dizin
897
Önsöz
Dünya Mitolojisi, dünyanın her tarafından edebi değerlerini koruyan
söylenceleri bir araya getirmektedir.
Her söylenceyi sunuşumda, bir ciltlik bir antoloji yazmamı, uzun destanları
özetlememi gerektirmiş olsa da, onun ana düğümünü, karakterlerini, biçemini
ve özgün kültürel değerini ortaya koymaya çalıştım. Söylenceler coğrafi
dağılımlanna göre yedi ana bölümde toplandı: Yunanistan ve Roma, Ortadoğu,
Kuzey Avrupa, Britanya, Uzakdoğu ve Pasifik Adaları, Afrika ve Amerika.
Kültürler arası karşılaştırma olanağı sağlayarak benzerlikleri ve zıtlıktan
ortaya çıkarmak amacıyla, her kültürden yaratılış, bereket ve kahramanlık
söylencelerine yer verdim. Her söylencenin girişinde tarihsel arkaplan, edebi
çözümleme ve söylencenin çekiciliğinin nedenleri üstüne açıklamalar var.
Söylenceler, gereksinim ve arzularıyla, umut ve korkularıyla insan doğasını,
'insanlık durumu'nu yansıtır.
Yaratılış söylenceleri, köken sahibi olma duygusuna yanıt verir. Bereket
söylenceleri, önceden sezinlenemeyen bir d ü n y ad a g erek sin im d u y u lan
ek o n o mik istik rar duygusunu tatmin eder. Kahramanlık söylenceleri
insanlara davranış modelleri sağlar. Söylenceler, her zaman önemini koruyan
sorulara verilen kültürel yanıtlan yan-16
Dünya Mitolojisi
sırır: Ben kimim? Yaşamımı nasıl geçirmeliyim? Böylece söylenceler,
insanları birleştiren ortak konulara ilişkin farklı yaşam biçimlerini yansıtır.
Dünya söylencelerini incelemek, insanın bilgisini, anlayışını ve başkalarını
değerlendirme olanaklarım zenginleştirir, önyargılar, kültürel farklılıklara
İlişkin klişelerden ve yan tutmaktan kaynaklanır. Dünya söylencelerini
inceleyen bir kişi her kültürün ayırt edici yönlerini öğrenir ve bu süreç içinde
daha insancıl olur.
İnsanların coğrafi dağınıklıklarına karşın, zaman içinde ne kadar benzer
olduklarını görür.
Dünya söylencelerini incelemenin aynı derecede önem taşıyan bir yönü de
okuyucunun kendisini daha iyi anlaması, kendi yaşamını daha iyi
değerlendirebilmesidir. Her kültürün söylence kahramanları gibi, bugün de
insanlar kişisel arzularıyla başkalanna karşı sorumlulukları arasında bir
uzlaşma bulabilmek için seçim yapma zorunluluğuyla karşı karşıyadırlar. Bu
kahramanlar gibi, bugün de insanlar günlük yaşamlarında üstesinden gelinmez
görülen görevlerle baş babadırlar. Amaçlarına ulaşmak istiyorlarsa, onlar da
cesur ve kararlı olmak zorundadırlar. Kahramanların incelenmesi, büyük işler
kadar karakterlerin de Önemli olduğunu öğretir.
Dünya söylenceleri birçok yaratıcı ve entelektüel çabaya esin vermeye devam
etmektedir. Edebiyat, sanat ve müzikten tat alma duygusunu geliştirdikleri gibi
tarih, din, psikoloji, antropoloji ve arkeolojiye duyulan ilgiyi de besler.
Durma Rosenberg
Giriş
Söylenceler bir toplumun manevi değerlerini yansıtan ciddi Öykülerdir. Bu
Öyküler bir toplumun dünya görüşünü ve önemli inançlarını temsil ettikleri
İçin, o toplumun kültürü tarafından değer verilen ve korunan insani
deneyimlerin birer simgesidir.
Söylenceler kökenleri, doğal olayları ve ölümü konu edinebilir; ilahların
özellikleri ve işlevlerini betimleyebilir ya da kahramanlık öyküleri anlatarak,
kahramanca ve erdemli davranışlara birer model oluşturabilir. Folklorik
temalar kadar efsanevi öyküler de içerebilir. İnsanları büyük bir evrenin
bütünleyici parçası olarak tanımlar ve yaşamın içindeki gizemli ve görkemli
her şey İçin bir
"huşu" duygusu verir. Söylenceler her kültürün gelişmişliğinin öteki kültürün
tavır ve aksiyonlarına bağlı olduğu bir dönemde, kendi kendimizi ve
başkalarıyla olan İlişkilerimizi anlamanın en önemli yollarından biridir.
Söylenceler bireyler ve onların evrendeki yeriyle ilgilidir. Her ne kadar
bizimkilerden çok daha az karmaşık toplumlar tarafından yaratılmış olsalar da,
düşünen her insanın sorduğu sorulara hâlâ yanıt ve-18
Dünya Mitolojisi
Giriş
19
rir: Ben kimim? Yaşadığım evrenin doğası nedir? Bu evrenle nasıl bir ilişki
içindeyim? Hayatta kalabilmek için nelere ihtiyaç duyulur? Kendi yaşamım
üstünde ne kadar söz hakkım var?
Topluma ve aileme karşı olan sorumluluklarımla kendi arzularım arasındaki
dengeyi nasıl kurarım? Nasıl tatmin edici bir hayat sürdürebilirim? ölümün
kaçınılmazlığını kendime nasıl kabul ettirebilirim?
Tüm dünya söylencelerinin ortak odak noktası, insanları bütün küremizde ve
bütün tarih boyunca birbirine bağlar.
Söylencelerin yanıtladığı sorular, doğal olarak her temanın işlenişi, toplumdan
topluma farklılıklar gösterse de çeşitli kültürlerde konu olarak birbirine çok