Differentiële diagnostiek in de interne geneeskunde

735 Pages·2015·8.2 MB·German

by  J.W.F. Elte

J.W.F. Elte
D. Overbosch
R.O.B. Gans
M.O. van Aken
Differentiële diagnostiek in de interne geneeskunde
Onder redactie van:
J.W.F. Elte
D. Overbosch
R.O.B. Gans
M.O. van Aken
Differentiële diagnostiek
in de interne geneeskunde
Vijfde, herziene druk
Enkele kleurenafbeeldingen bij de hoofdstukken 17 en 18 zijn te vinden op
7 http://extras.springer.com. Vul op deze website in het zoekveld Search ISBN dit ISBN-
nummer in: 978-90-368-0944-3 Let op: het is belangrijk om precies deze schrijfwijze aan
te houden, dus met tussenstreepjes.
ISBN 978-90-368-0945-0
© 2015 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,
opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in
enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën
of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van
artikel 16b Auteurswet j° het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het
Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet, dient men de daar-
voor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht
(Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit
deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16
Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden.
Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwba-
re uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden
voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen.
Eerste druk 1994
Tweede, herziene druk 1998
Derde, herziene druk 2003
Vierde, herziene druk 2005
Vijfde, herziene druk 2015
NUR 878
Basisontwerp omslag: Studio Bassa, Culemborg
Automatische opmaak: Crest Premedia Solutions (P) Ltd., Pune, India
Bohn Stafleu van Loghum
Het Spoor 2
Postbus 246
3990 GA Houten
www.bsl.nl
V
Woord vooraf bij de vijfde,
herziene druk
Meer dan twintig jaar geleden verscheen de eerste editie van
Differentiële diagnostiek in de interne geneeskunde. Voor u
ligt de vijfde, geheel herziene editie. Hierin komen opnieuw
alle aspecten van de interne geneeskunde aan de orde. De
hoofdstukken zijn nu veelal herschreven door nieuwe au-
teurs die gebruikmaakten van de oorspronkelijke teksten
van de eerdere auteurs. De redactie wil met nadruk de eer-
dere auteurs danken voor hun bijdragen die dit boek tot zo’n
vaak gebruikt praktijkboek hebben gemaakt.
Voor het eerst maakt de eerste redacteur van alle vier vorige
edities, prof. dr. W.D. Reitsma, geen deel meer uit van de
redactie. Hij heeft met zijn kennis, nauwgezetheid en en-
thousiasme zeer veel bijgedragen aan het tot stand komen
van dit boek. De redactie van de huidige druk is hem zeer
veel dank verschuldigd. De redactie is aangevuld met twee
nieuwe leden: dr. M.O. van Aken en prof. dr. R.O.B. Gans.
Bij deze druk van compendium en handboek is ervoor ge-
kozen om alle tabellen en figuren alleen in het compendium
op te nemen en niet in het handboek. Het compendium
beoogt een praktisch en handzaam boek te zijn en het hand-
boek kan als naslagwerk gebruikt worden naast het com-
pendium. In het handboek dat nu hetzelfde formaat heeft
als het compendium, wordt verwezen naar de tabellen en
figuren in het compendium. Het handboek is bedoeld om
theoretische achtergronden te geven, overwegingen hoe tot
een bepaalde diagnose te komen en vormt zo als het ware
de ‘rode draad’. De beide boeken vormen een onlosmakelijk
geheel en zijn dan ook slechts gezamenlijk verkrijgbaar.
VI Woord vooraf bij de vijfde, herziene druk
De redactie hoopt dat ook deze editie velen zal helpen bij
het opstellen van de juiste differentiële diagnose en staat, als
tevoren, open voor eventuele op- of aanmerkingen.
De redactie, juni 2015
VII
Inhoud
1 A lgemene problemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
R.O.B. Gans, J.B.L. Hoekstra
1.1 Lichaamssamenstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
1.2 W ater- en zouttekort . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
1.3 D orst en polyurie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1.4 H ypovolemie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1.5 G egeneraliseerd oedeem en longoedeem . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.6 S IADH (syndroom van ‘inappropriate’ ADH-secretie) . . . . . . . . 15
1.7 H ypernatriëmie en hyponatriëmie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
1.7.1 Hypernatriëmie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
1.7.2 Hyponatriëmie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
1.8 H yperkaliëmie en hypokaliëmie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1.8.1 I nleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1.8.2 H yperkaliëmie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
1.8.3 H ypokaliëmie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
1.9 A fwijkingen van het zuur-base-evenwicht . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
1.9.1 Metabole acidose . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
1.9.2 Metabole alkalose . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
1.9.3 Respiratoire acidose . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
1.9.4 Respiratoire alkalose . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
1.10 O vergewicht en ondervoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
1.10.1 A dipositas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
1.10.2 O ndervoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Literatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
2 C ardiale ziektebeelden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
P.P. van Geel, R.A. Tio
2.1 Pijn op de borst; angina pectoris, myocardinfarct,
pericarditis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
2.1.1 Angina pectoris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
2.1.2 Myocardinfarct . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
2.1.3 Pericarditis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
2.2 H artkloppingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
2.2.1 Hartkloppingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
2.2.2 Ritme- en geleidingsstoornissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
VIII Inhoud
2.3 Harttonen en -geruisen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
2.3.1 Harttonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
2.3.2 Souffles bij klepafwijkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
2.4 H artfalen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
2.4.1 Definitie en voorkomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
2.4.2 O orzaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
2.4.3 P athofysiologie en symptomatologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
2.4.4 A namnese . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
2.4.5 O nderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
2.4.6 A anvullend onderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Literatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
3 A fwijkingen van het respiratoire systeem . . . . . . . . . . . . . . 105
G.J. Braunstahl, J.C.C.M. in ’t Veen, A. Rudolphus
3.1 Dyspnoe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
3.1.1 D efinitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
3.1.2 A namnese . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
3.1.3 L ichamelijk onderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
3.1.4 L aboratoriumonderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
3.1.5 A anvullend onderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
3.2 H ypoxemie en centrale cyanose . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
3.2.1 D efinitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
3.2.2 K linische verschijnselen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
3.2.3 A anvullend onderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
3.3 P neumonie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
3.3.1 Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
3.3.2 Klinische verschijnselen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
3.3.3 Risicofactoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
3.3.4 Classificatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
3.3.5 Aanvullend onderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
3.4 H emoptoë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
3.4.1 D efinitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
3.4.2 K linische verschijnselen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
3.4.3 L aboratoriumonderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
3.4.4 A anvullend onderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
3.5 P ulmonale massa/noduli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
3.5.1 D efinitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
3.5.2 D ifferentiële diagnose . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
Inhoud IX
3.5.3 K linische verschijnselen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
3.5.4 L aboratoriumonderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
3.5.5 B eeldvormend onderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
3.5.6 A anvullende diagnostiek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
3.6 Diffuse longafwijkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
3.6.1 D efinitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
3.6.2 D ifferentiële diagnose . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
3.6.3 K linische verschijnselen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
3.6.4 L aboratoriumonderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
3.6.5 B eeldvormend onderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
3.6.6 A anvullend onderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
3.7 V erbreed mediastinum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
3.7.1 D efinitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
3.7.2 K linische verschijnselen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
3.7.3 L aboratoriumonderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
3.7.4 B eeldvormend onderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
3.8 P leuravocht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
3.8.1 D efinitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
3.8.2 K linische verschijnselen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
3.8.3 L aboratoriumonderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
3.8.4 B eeldvormend onderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
3.8.5 P leurapunctie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
Literatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
4 S hock . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
J.G. van der Hoeven
4.1 Definitie en herkenning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
4.1.1 Klinische verschijnselen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
4.1.2 Laboratoriumdiagnostiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
4.2 K linische indeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
4.3 H ypovolemische shock . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
4.4 C ardiogene shock . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
4.5 O bstructieve shock . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
4.5.1 L ongembolie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
4.5.2 T amponnade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
4.5.3 S panningspneumothorax . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
4.6 D istributieve shock . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
4.6.1 Sepsis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
X Inhoud
4.6.2 A nafylaxie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
4.6.3 Dwarslaesie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
4.7 K linische aanpak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
Literatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
5 H ypertensie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
J. Deinum
5.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
5.2 H eeft de patiënt echt hypertensie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
5.2.1 Meting van de spreekkamerbloeddruk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
5.2.2 A utomatische bloeddrukmetingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
5.3 D reigt er een complicatie op korte termijn?
Hypertensieve crisis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
5.4 I s er een eenduidige oorzaak voor de hypertensie? . . . . . . . . 174
5.4.1 P rimaire en secundaire hypertensie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
5.5 H ypertensie en zwangerschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
5.6 O rgaanschade als gevolg van hypertensie . . . . . . . . . . . . . . . . 197
5.7 A namnese en onderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
Literatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
6 A andoeningen van de nieren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
C.E.H. Siegert
6.1 Pijn uitgaand van de tractus urogenitalis . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
6.1.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
6.1.2 Nefrolithiasis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
6.1.3 Urineweginfectie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
6.2 H ematurie en proteïnurie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
6.3 P roteïnurie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
6.4 A cute en chronische nierinsufficiëntie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
6.4.1 I nleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
6.4.2 A cute nierinsufficiëntie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
6.4.3 C hronische nierinsufficiëntie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
Literatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228
7 Afwijkingen van de koolhydraat- en vetstofwisseling . . . . 229
C.J. Tack, M. Castro Cabezas, J.W.F. Elte
7.1 Diabetes mellitus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
7.1.1 I nleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229