determinants of healthy eating behaviours among middle school students

216 Pages·2015·2.66 MB·Turkish

DETERMINANTS OF HEALTHY EATING BEHAVIOURS AMONG MIDDLE
SCHOOL STUDENTS: THE THEORY OF PLANNED BEHAVIOUR
APPROACH

A THESIS SUBMITTED TO
THE GRADUATE SCHOOL OF SOCIAL SCIENCES
OF
MIDDLE EAST TECHNICAL UNIVERSITY

BY

İBRAHİM BİLİM

IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS
FOR
THE DEGREE OF MASTER OF SCIENCE
IN
THE DEPARTMENT OF ELEMENTARY SCIENCE AND MATHEMATICS
EDUCATION

MAY 2015

i
Approval of the Graduate School of Social Sciences

Prof. Dr. Meliha ALTUNIŞIK
Director

I certify that this thesis satisfies all the requirements as a thesis for the degree of
Master of Science.

Prof. Dr. Ceren ÖZTEKİN
Head of Department

This is to certify that we have read this thesis and that in our opinion it is fully
adequate, in scope and quality, as a thesis for the degree of Master of Science.

Prof. Dr. Ceren ÖZTEKİN
Supervisor

Examining Committee Members

Assoc. Prof. Dr. Özgür ERDUR BAKER (METU, EDS)
Prof. Dr. Ceren ÖZTEKİN (METU, ELE)
Prof. Dr. Özgül YILMAZ TÜZÜN (METU, ELE)
Prof. Dr. Semra SUNGUR (METU, ELE)
Assoc. Prof. Dr. Elvan ŞAHİN (METU, ELE)
I hereby declare that all information in this document has been obtained and
presented in accordance with academic rules and ethical conduct. I also declare
that, as required by these rules and conduct, I have fully cited and referenced
all material and results that are not original to this work.

Name, Last name: İbrahim BİLİM

Signature :

iii
ABSTRACT

DETERMINANTS OF HEALTHY EATING BEHAVIOURS AMONG MIDDLE
SCHOOL STUDENTS: THE THEORY OF PLANNED BEHAVIOUR
APPROACH

Bilim, İbrahim
M. S., Department of Elementary Science and Mathematics Education
Supervisor: Prof. Dr. Ceren Öztekin

May 2015, 198 pages

This study was conducted in attempt to integrate a number of cognitive and
motivational factors in healthy eating domain and to develop a structural model that
might explain young students’ healthy eating intentions and behaviors. Founded on
the theory of planned behavior framework, the current study explored the
interrelationships among students’ behavioral beliefs, control beliefs, normative
beliefs, and attitudes toward behavior, subjective norms, perceived behavioral
control (PBC), intentions, personal norms, self-identity, food consumption habits and
sustainability perceptions, and healthy eating behavior. The data were collected from
1780 middle school students through administration of a survey designed to assess
constructs regarding healthy eating behavior in a 5-point Likert scale and analyzed
utilizing Structural equation modeling (SEM). Goodness of fit statistics revealed that
the structural model exhibited an acceptable fit to the data. The proposed model was
iv
able to explain 51% of the variance in healthy eating intentions, and 33% of the
variance in healthy eating behaviors. Analyses also revealed that healthy eating
related behavioral beliefs, normative beliefs, and control beliefs were directly related
to students’ attitudes toward healthy eating behavior, subjective norms, and PBC
respectively. Students’ attitudes toward healthy eating behavior, PBC, personal
norms, self-identity, and healthy eating habits and sustainability perceptions, but not
subjective norms, associated with students’ healthy eating intentions, which, in turn,
led to healthy eating behaviors. Along with intentions, PBC and self-identity were
found to be linked to healthy eating behaviors. These results emphasized the need to
consider issues of self-identity and personal norm in the TPB.

Keywords: Healthy Eating Intentions and Behaviors, Personal Norms, Self-Identity,
Food consumption and Sustainability, the Theory of Planned Behavior

v
ÖZ

ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SAĞLIKLI BESLENME DAVRANIŞLARININ
BELİRLEYİCİ FAKTÖRLERİ: PLANLANMIŞ DAVRANIŞ TEORİSİ
YAKLAŞIMI

Bilim, İbrahim
Yüksek Lisans, İlk Öğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi
Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Ceren Öztekin

Mayıs 2015, 198 sayfa

Bu çalışma, ortaokul öğrencilerinin sağlıklı beslenme niyetlerini ve davranışlarını
açıklayan bilişsel ve motivasyonla ilgili faktörlerini içeren bir model geliştirmeyi
amaçlamaktadır. Planlanmış Davranış Teorisine dayanan bu çalışma, öğrencilerin
davranış inançları, normatif inançları, kontrol inançları, davranışa yönelik olan
tutum, öznel normlar, algılanan davranış kontrolü, niyet, kişisel normlar, öz-kimlik,
beslenme alışkanlığı ve sürdürülebilirlik algıları ve sağlıklı beslenme davranışları
arasındaki ilişkileri incelmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada kullanılan veri 1780
ortaokul öğrencisinden sağlıklı beslenme davranışını ilgilendiren yapıları 5’li Likert
ölçeğine göre toplanmış olup Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) kullanılarak analiz
edilmiştir. Uyum İyiliği Test verileri önerilen modelin toplanan veriye uyumlu
olduğunu göstermiştir. Önerilen model, öğrencilerin sağlıklı beslenme niyetinin
vi
%51’ini ve sağlıklı beslenme davranışlarının %33’ünü açıklamayı başarmıştır.
Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) analizinin sonuçları öğrencilerin sağlıklı beslenmeye
yönelik olan davranışsal inançların, normatif inançların ve kontrol inançlarının sırası
ile doğrudan sağlıklı beslenmeye yönelik olan tutumları, öznel normları ve algılanan
davranış kontrolü ile ilgili olduğunu saptamıştır. Bununla birlikte, öğrencilerin
sağlıklı beslenmeye yönelik olan tutumlarının, algılanan davranış kontrolünün,
kişisel normların, öz-kimliklerinin ve beslenme alışkanlığı ve sürdürülebilirlik
algılarının öğrencilerin sağlıklı beslenme niyetleri ile ilgili olduğu ve bu niyetlerin
öğrencilerin sağlıklı beslenme davranışları ile bağlantılı olduğu görülmüştür.
Bununla birlikte, öğrencilerin niyetlerinin, algılanan davranış kontrolünün ve öz-
kimliklerin sağlıklı beslenme davranışları ile bağlantılı olduğu bulunmuştur. Bu
sonuçlar, öz-kimlik ve kişisel norm boyutlarının planlanmış davranış teorisi
kapsamında düşünmemiz gerektiğini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler: Sağlıklı Beslenme Niyetleri ve Davranışları, Kişisel Normlar,
Öz-Kimlik, Beslenme alışkanlıkları ve sürdürülebilirlik, Planlanmış Davranış Teorisi

vii
To My Daughter, AZRA

viii
ACKNOWLEDGEMENTS

Firstly, I wish to express my sincere thanks to my advisor Prof. Dr. Ceren Öztekin
for her valuable feedback, encouragement and support through the whole process. I
also take this opportunity to express my gratitude to Assoc. Prof. Dr. Özgür Erdur
Baker, Prof. Dr. Özgül Yılmaz Tüzün, Prof. Dr. Semra Sungur, Assoc. Prof. Dr.
Elvan Şahin, and Assoc. Prof. Dr. Gaye Teksöz for sharing expertise, valuable
guidance and encouragement to me.
Importantly, I would like to express my special thanks to my wife ESRA who spent
sleepless nights with and was always my support in the moments when there was no
one to answer my queries.

ix
TABLE OF CONTENTS

PLAGIARISM...........................................................................................................iii
ABSTRACT .............................................................................................................. iv
ÖZ .............................................................................................................................. vi
DEDICATION ........................................................................................................ viii
ACKNOWLEDGMENTS ........................................................................................ ix
TABLE OF CONTENTS ........................................................................................... x
LIST OF TABLES ................................................................................................. xiii
LIST OF FIGURES ................................................................................................ xvi
LIST OF ABBREVIATIONS ............................................................................... xvii
CHAPTER
1. INTRODUCTION ............................................................................................ 1
1.1 A Theoretical Framework: The Theory of Planned Behavior ............... 2
1.2 Research Questions ............................................................................. 14
1.3 Background and Significance of the Problem ..................................... 15
1.4 Significance of the Study .................................................................... 19
1.5 Definition of the important terms ............................................................ 23
2. REVIEW OF LITERATURE ....................................................................... 25
2.1 Models that Explain Health Behaviors ................................................... 25
2.2 Meta-analytic support for the TPB ......................................................... 31
2.3 Research on Healthy Eating ................................................................... 42
2.4 Conclusions from Literature Review ..................................................... 53
3. METHODOLOGY..........................................................................................55
3.1 Design of the Study ............................................................................. 55
3.2 Participants of the study ...................................................................... 55
3.2.1 Demographic information ......................................................... 56
3.2.2 Socio-economic Status of the Sample ...................................... 56
3.3 Instrumentation .................................................................................... 58
3.3.1 Questionnaire Development ..................................................... 58
3.3.2 Content of the Questionnaire .................................................... 59
x