Table Of Contentبﺎﺨﺘﻧا ﻖﺣ يﻮﺟ و ﺖﺴﺟ رد
نﺎﻧز ياﺮﺑ يﺮﺒﻫر يﺎﻫ هزﻮﻣآ
ﻲﻤﺨﻓا زﺎﻨﻬﻣ
گﺮﺒﻧﺰﻳآ نآ
يﺮﻳزو ﻪﻟﺎﻫ
:ناروﺎﺸﻣ
يﺮﻴﺼﻧ ﻪﻌﺑار ،ﻲﻨﻳﺮﻤﻟ ﻪﻨﻴﻣا ،مﺎﻣا ﻪﺸﻳﺎﻋ ،ﻲﻧوزآ ﺮﻴﻬﺳ
:ﻪﻤﺟﺮﺗ
نﺎﻴﻓﺎﺑرز ﻪﻤﻐﻧ
:ﺶﻳاﺮﻳو و ﻲﺳرﺮﺑ
رﺎﻛ ﺰﻴﮕﻧاﺮﻬﻣ ،ﺖﻤﻜﺣ ﺰﻣﺮﻫ
رد هﺪﺷ ﺶﻳﺎﻣزآ
نﺎﻐﻓا ﻲﺷزﻮﻣآ تﻮﻴﺘﻴﺘﺴﻧا
نﺎﻧز يرﺎﻜﻤﻫ و شزﻮﻣآ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻦﻴﺑ نﺎﻣزﺎﺳ
Women’s Learning Partnership for Rights, Development, and Peace
(WLP)
4343 Montgomery Avenue, Suite 201, Bethesda, MD 20814
Tel: 301-654-2774/Fax: 301-654-275
Email: [email protected]
Web: www.learningpartnership.org
:يرﺎﻜﻤﻫ ﺎﺑ
Association Démocratique des Femmes du Maroc (ADFM)
Secteur les Orangers, Rue Mokla, Villa N(cid:31)2
Rabat, Morocco
Tel: 212-37- 737165/Fax: 212-37-260813
Email: [email protected]
BAOBAB for Women's Human Rights
232A Muri Okunola Street, P.O. Box 73630
Victoria Island, Lagos, Nigeria
Tel: 234-1-320-0484
Tel/Fax: 234-1-262-6267
Email: [email protected]
Women's Affairs Technical Committee (WATC)
Awad Bldg., Radio Street, 2nd Floor
P.O. Box 2197
Ramallah, Palestine via Israel
Tel: 970-2-298-7783
Fax: 970-2-296-4746
Email: [email protected]
Web: www.pal-watc.org
© Women’s Learning Partnership 2003
ISBN: 0-9710922-4-9
Persian Adaptation
:حاّﺮﻃ
Xanthus Design
ﺐﻟﺎﻄﻣ ﺖﺳﺮﻬﻓ
3 سﺎﭙﺳ و ﻲﻧادرﺪﻗ
5 ؟ﻢﻴﺘﺴﻫ ﻪﻛ ﺎﻣ :رﺎﺘﻔﮕﺸﻴﭘ
9 رﺎﺘﺧﺎﺳ و فاﺪﻫا ، ﺎﻫ ﻪ ﺘﺳاﻮﺧ ،لﻮﺻا : ﻪﻣﺪﻘﻣ
15 ﻲﻃﺎﺒﺗرا يﺎﻫ هﻮﻴﺷ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ يﺮﺒﻫر :يﺮﺒﻫر ةﺪﻧزﺎﺳ ياﺰﺟا
35 تﺎﺴﻠﺟ يراﺰﮔﺮﺑ ياﺮﺑ ﺪﻴﻔﻣ تﺎﻜﻧ :هﺎﮔرﺎﻛ ﻂﻴﺤﻣ رد طﺎﺒﺗرا يراﺮﻗﺮﺑ
51 هﺎﮔرﺎﻛ تﺎﺴﻠﺟ
53 ي ﺮﺒﻫر ياﺮﺑ دﻮﺧ ندﺮﻛ هدﺎﻣآ : ﺖﺴﺨﻧ ﺶﺨﺑ
55 ؟دﻮﺷ ﻲﻣ ﺮﺒﻫر ﻲﺴﻛ ﻪﭼ :لوا ﻪﺴﻠﺟ
63 ﻲﺼﺨﺷ ﻲﮔﺪﻧز رد ﻦﻣ يﺮﺒﻫر ﺶﻘﻧ :مود ﻪﺴﻠﺟ
37 ؟ﺖﺴﻴﭼ ﻦﻣ ﺶﻨﻴﺑ :مﻮﺳ ﻪﺴﻠﺟ
79 ناﺮﮕﻳد ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا يراﺮﻗﺮﺑ :مود ﺶﺨﺑ
81 ؟ﻢﻴﻨﻛ راﺮﻗﺮﺑ طﺎﺒﺗرا ﺪﻳﺎﺑ ﻪﻧﻮﮕﭼ :مرﺎﻬﭼ ﻪﺴﻠﺟ
89 توﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫ ﻪﻘﻴﻠﺳ و ءارآ ﺖﻣﺪﺧ رد : ﻢﺠﻨﭘ ﻪﺴﻠﺟ
9 5 ؟ﻢﻴﻨﻛ ﺪﻨﻤﻧاﻮﺗ ار ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﻢﻴﻧاﻮﺗ ﻲ ﻣ ﻪﻧﻮﮕﭼ : ﻢﺸﺷ ﻪﺴﻠﺟ
101 ﻲﺷزﻮﻣآ يﺎﻫ ي رﺎﻜﻤﻫ دﺎﺠﻳا : مﻮﺳ ﺶﺨﺑ
103 ؟ﺖﻓﺎﻳ ﺖﺳد كﺮﺘﺸﻣ ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ ﻪﺑ ناﻮﺗ ﻲ ﻣ ﻪﻧﻮﮕﭼ :ﻢﺘﻔﻫ ﻪﺴﻠﺟ
111 ؟ﺖﺴﻴﭼ ﺎﻣ ﻲﻳاﺮﺟا ﺔﻣﺎﻧﺮﺑ : ﻢﺘﺸﻫ ﻪﺴﻠﺟ
119 ؟ﻢﻴﻫد شروﺮﭘ ار دﻮﺧ يﺎﻫداﺪﻌﺘﺳا و ﺎﻫ ت رﺎﻬﻣ ﻪﻧﻮﮕﭼ : ﻢﻬﻧ ﻪﺴﻠﺟ
127 ؟ﻢﻳﻮﺷ ﺞﻴﺴﺑ ﻲﻌﻤﺟ ﺖﻛﺮﺣ ﻚﻳ ياﺮﺑ ﻪﻧﻮﮕﭼ :ﻢﻫد ﻪﺴﻠﺟ
135 ؟ﻢﻳ ﻮﺷ ﻚﻳﺮﺷ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺎﺑ ﺎﻫدروﺎﺘ ﺳد و ﺎﻫ ﺖ ﻴﻟﻮﺌﺴﻣ رد ﻪﻧﻮﮕﭼ : ﻢﻫدزﺎﻳ ﻪﺴﻠﺟ
143 ﻢﻴﻨﻛ ﻲﻣ ﻒﻳﺮﻌﺗ ار ﻖﻓﻮﻣ نﺎﻣزﺎ ﺳ ﻚﻳ ﻪﻧﻮﮕﭼ : ﻢﻫدزاود ﻪﺴﻠﺟ
151 هﺎﮔرﺎﻛ نﺎﮔﺪﻨﻧادﺮﮔ و نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ ﺖ ﻛﺮﺷ ﻲﺑﺎﻳزرا مﺮﻓ
157 : ﺎﻫ ﺖﺳﻮﻴﭘ
159 ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ يﺎﻫﻮﻳرﺎﻨﺳ : ﻒﻟا ﺖﺳﻮﻴﭘ
179 تﺎﺴﻠﺟ يراﺰﮔﺮﺑ يﺎ ﻫ هﻮﻴﺷ : ب ﺖﺳﻮﻴﭘ
185 نداداﺮﻓ شﻮﮔ ﺮﻨﻫ :پ ﺖﺳﻮﻴﭘ
189 ﺬﺧĤﻣ و ﻊﺑﺎﻨﻣ : ت ﺖﺳﻮﻴﭘ
193 ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻦ ﻴﺑ ناروﺎﺸﻣ هوﺮﮔ :ث ﺖﺳﻮﻴﭘ
٢
سﺎﭙﺳ و ﻲﻧادرﺪﻗ
ار حﺮﻃ ﻦﻳا ياﺮﺟا دﻮﺧ يرﺎﻳ ﺎﺑ ﻪﻛ يرﺎﻤﺷ ﻲﺑ داﺮﻓا و ﺎﻫ نﺎﻣزﺎﺳ زا ﻪﻠﻴﺳو ﻦﻳﺪﺑ
،(Ford Foundation) درﻮﻓ دﺎﻴﻨﺑ زا هﮋﻳو ﻪﺑ،ﻢﻴﻨﻛﻲ ﻣ يراﺰﮕﺳﺎﭙﺳ ﺪﻨﺘﺧﺎﺳ ﻦﻜﻤﻣ
ﺰﻣادآ ﺮﻠﻴﺷ دﺎﻴﻨﺑ ،(National Endowment For Democracy)ﻲﺳاﺮﻛﻮﻣد ياﺮﺑ ﻲﻠﻣ فﺎﻗوا
ﺎﻬﻧآ ﺖﻳﺎﻤﺣ ﺮﻃﺎﺧ ﻪﺑ (Tides Foundation) زﺪﻳﺎﺗ دﺎﻴﻨﺑ و (Shaler Adams Foundation)
.نﺎﻧز ي ﺮﺒﻫر ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ ﺶﻳاﺰﻓا راﺰﺑا و ﺎﻬﻫارش ﺮﺘﺴﮔو دﻮﺒﻬﺑ ﻪﻨﻴﻣز رد ﺎﻣ يﺎﻫﺖ ﻴﻟﺎﻌﻓ زا
رﺎﻴﺘﺧا رد بﺎﺘﻛ ﻦﻳا رد جرد ياﺮﺑ ﺶﺨﺑ مﺎﻬﻟا يﺎﻫﺖ ﻳاور ﻪﻛ ﺰﻴﻧ ﻲﻧاﺮﺒﻫر زا
،مﺎﻣا ﻪﺸﻳﺎﻋ ،لارﻮﻛ ﺲﻳﺎﺗ ،راﻮﻧا ﺎﻨﻳز زا هﮋﻳو ﻪﺑ ،ﻢﻴﻨﻛ ﻲﻣ يراﺰﮕﺳﺎﭙﺳ ﺪﻧداد راﺮﻗ ﺎﻣ
رد ﺎﻣ ﺎﺑ ار دﻮﺧ تﺎﻴﺑﺮﺠﺗ ﻎﻳرد ﻲﺑ ﻪﻛ ﻲﺑﻮﻘﻌﻳ ﻪﻨﻴﻜﺳ و رﺪﺧ ﺎﻤﺼﻋ ،ﺎﻳازﻮﺟ يﻮﻳآ
ﻦﻳا ﻪﻴﻟوا ﺔﺨﺴﻧ يﺎﻫﺲ ﻳﻮﻧ ﺶﻴﭘ ﻖﻴﻗد ﻲﺳرﺮﺑ ﺮﻃﺎﺧ ﻪﺑ زروﻼﻓ ﻲﺴﻧﺎﻧ زا .ﺪﻨﺘﺷاﺬﮔ نﺎﻴﻣ
.ﻢﻳﺮﻜﺸﺘﻣ شا هﺪﻧزرا ﻪﻧﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ تﺎﻳﺮﻈﻧ ﻪﺋارا و بﺎﺘﻛ
2000 لﺎﺳ ﻦﺋوژ رد ار هژوﺮﭘ ﻦﻳا (WLP) نﺎﻧز يرﺎﻜﻤﻫ و شزﻮﻣآ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻦﻴﺑ نﺎﻣزﺎﺳ
ﻪﻨﻴﻣز رد هزﺎﺗ يﺎﻫه ﻮﻴﺷ صﻮﺼﺧ رد ﺮﻈﻧ لدﺎﺒﺗ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ،نﺎﻣز نآ رد .دﺮﻛ زﺎﻏآ
ﻲﻫوﺮﮔ ﺎﺑ ﺎﻣ ،نآ ﺔﻌﺳﻮﺗﻲ ا ﺮﺑ مزﻻ ﻲﻠﺤﻣ يﺎﻫ ﺖﻳﻮﻟوا و ﺎﻫزﺎﻴﻧ و نﺎﻧز يﺮﺒﻫر شزﻮﻣآ
ﺔﺟدﻮﺑ نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ ﻦﻴﻣﺄﺗ زا ﺖﺳام زﻻ ﺎـﺟ ﻦﻳا رد .ﻢﻴﺘﺴﺸﻧ ﻮﮕﺘﻔﮔ و ﺚﺤﺑ ﻪﺑ نﺎﺼﺼﺨﺘﻣز ا
ﺪﺤﺘﻣ يﺎﺴﻴﻠﻛ ﻲﻧﺎﻬﺟﺖ ﻴﻧﺎﺣورﻞ ﻛ ةﺮﻳﺪﻣ ﺖﺌﻴﻫ:ﻢﻴﻨﻛ ﺮﻜﺸﺗ ﺖﺴﺸﻧ ﻦﻳاي راﺰﮔﺮﺑ
،(The General Board of Global Ministries of the United Methodist Church)ﺖﺴﻳﺪﺘﻣ
د ﺎﻴﻨﺑ ،(The Global Fund for Women)نﺎﻧز يﺎﻫﺖ ﻴﻟﺎﻌﻓ ياﺮﺑ ﻲﻧﺎﻬﺟ قوﺪﻨﺻ
ياﺮﺑ ﺪﺤﺘﻣ ﻞﻠﻣ نﺎﻣزﺎﺳ قوﺪﻨﺻ ،(The San Francisco Foundation) ،ﻮﻜﺴﻴﺴﻧاﺮﻔﻧﺎﺳ
. (UNFPA) ﺪﺤﺘﻣ ﻞﻠﻣ نﺎﻣزﺎﺳ ﺖﻴﻌﻤﺟ قوﺪﻨﺻ و (UNIFEM) نﺎﻧز ﻊﺿو ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ
ﺲﻴﻨﺟ ،ﻲﻏﻼﺑ اﻮﻴﺷ ،ﻲﻠﮔﻮﺳ ارآ ﺎﻴﻟآ :زا ﺪﻧدﻮﺑ ترﺎﺒﻋ ﺖﺴﺸﻧ ﻦﻳا رد ﺮﺿﺎﺣ داﺮﻓ
بﺎﺨﺘﻧا ﻖﺣ يﻮﺟ و ﺖﺴﺟرد
،ﻦﻣ ساﺮﮔ نﺎﻴﻟ ،زروﻼﻓ ﻲﺴﻧﺎﻧ ،ﺲﻳﻮﻳد ﺎﻳدﺎﻧ ،لارﻮﻛ ﺲﻳﺎﺗ ،ﻦﻫﻮﻛ يﻮﻠﻴﺳ ،ﻦﻣداﺮﺑ
ﺎﺘﻴﮔ ،نﻮﻨﻣ ادﺎﻣاﺮﭘ ،ﻪﻧﺎﻣ ﻦﻳﻮﻳو ،ﻲﻨﻳﺮﻤﻟ ﻪﻨﻴﻣا ،ﻲﺑﺪﻳﺎﻛ ﺎﻧﻮﻣ ،ﺮﺑﺎﺟ اﺮﺷﻮﺑ ،مﺎﻣا ﻪﺸﻳﺎﻋ
و ﺮﺑﺎﺻ ﻢﻴﺣر ،سارﺮﻟد نازﻮﺳ ،يﺪﺷر تﺎﺠﻧ ،ﻮﺋار ﺎﻧورآ ،ﻪﺑوا ﻮﻳآ ،ﺪﻴﺒﻋ ﺎﻳﺮﺛ ،اﺮﺴﻴﻣ
.ﺪﻧرادرﻮﻀﺣﺰﻴﻧ ﺎﻣ ﻲﻠﻠﻤﻟاﻦ ﻴﺑ ناروﺎﺸﻣ هوﺮﮔرد نﺎﺼﺼﺨﺘﻣﻦ ﻳا زا يرﺎﻴﺴﺑ .ﻲﺑﻮﻘﻌﻳﻪ ﻨﻴﻜﺳ
زا هژوﺮﭘ ﻦﻳا ﻞﺣاﺮﻣ ﺔﻴﻠﻛ رد نﺎﮔدﺮﺒﻣﺎﻧ ﺖﻳﺎﻤﺣ و يرﺎﻜﻤﻫ ﺮﻃﺎﺧ ﻪﺑ .(ث ﻪﻤﻴﻤﺿ)
.ﻢﻳراﺰﮕﺳﺎﭙﺳ ﺎﻬﻧآ
هﺪﻧزرا يﺎﻫدﺎﻬﻨﺸﻴﭘ ﺔﺋاراﺎﺑ ﻪﻛ مادآ ﻚﻣ نﺎﺷ و ﻲﺻﻮﻠﺧ نﺎﻨﻫ ،لﺎﻳﻮﮔ ﻲﻛار زا
ﻦﻳرﻮﻣ زا ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ،ﻢﻴﻨﻛﻲ ﻣ ﻲﻧادرﺪﻗ ،ﺪﻧدﺮﻛ يرﺎﻳ ار ﺎﻣ بﺎﺘﻛ شرﺎﮕﻧ ﻞﺣاﺮﻣ مﺎﻤﺗ رد
يﺎﻫﻲ ﻳآ ﻢﻫدﺮﮔ ،نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ ﻲﺼﺼﺨﺗ تﺎﺴﻠﺟ ﻲﻫﺪﻧﺎﻣزﺎﺳ رد ﻪﻛ نواﺮﺑ ﻦﮕﻣ و ﻮﻴﻫﺎﻧاد
.ﺪﻨﺘﺷاد هﺪﻧزرا ﻲﺸﻘﻧ نارﺎﻜﻤﻫ نﺎﻴﻣ طﺎﺒﺗرا يراﺮﻗﺮﺑ و ناروﺎﺸﻣ هوﺮﮔ
،رﺎـﻛ ﺰـﻴﮕﻧاﺮﻬﻣ ﻢﻧﺎـﺧ و ﺖﻤﻜﺣ ﺰﻣﺮﻫ يﺎﻗآ ،ﻢﺟﺮﺘﻣ ،نﺎﻴﻓﺎﺑرز ﻪﻤﻐﻧ ﻢﻧﺎﺧ زا
ناﺪـﻨﻤﻗ ﻼﻋ ﺎـﺗ ﺪﻧﺪـﺷ ﺐﺒﺳ دﻮﺧ ﺖﻤﻫ ﺎﺑ ﻪﻛ ﻢﻳراﺰﮕﺳﺎﭙﺳ ﺰﻴﻧ ،بﺎ ﺘﻛ ﻦﻳا نارﺎﺘﺳاﺮﻳو
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ هزﻮﺣ رد يﺮﺒﻫر ﻦﻳﻮﻧ يﺎﻫ هﻮﻴﺷ ﺎﺑ بﺎﺘﻛ ﻦﻳا نﺪﻧاﻮﺧ ﺎﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ ﻢﻫ نﺎﺑز ﻲﺳرﺎﻓ
.ﺪﻧﻮﺷ ﺎﻨﺷآ نﺎﻧز
٤
رﺎﺘﻔﮕﺸﻴﭘ
؟ﻢﻴﺘﺴﻫ ﻪﻛ ﺎﻣ
و نﺎﻧز يرﺎﻜﻤﻫ و شزﻮﻣآ ﻲﻠﻠﻤﻟاﻦ ﻴﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻋﺎﺴﻣ ﻚﻳﺮﺸﺗ ﺎﺑ ﺎﻤﻨﻫار بﺎﺘﻛ ﻦﻳا
ﻦﻴﻣﺄﺗ نﺎﻣزﺎﺳ ،(ADFM) ﺶﻛاﺮﻣ نﺎﻧز ﻚﻴﺗاﺮﻜﻣد ﻦﻤﺠﻧا ،نآ ﻚﻳﺮﺷ يﺎﻬﻧﺎﻣزﺎﺳ
نﺎﻧز ﻲﻗﻮﻘﺣ رﻮﻣا ﻪﺘﻴﻤﻛ و ﻪﻳﺮﺠﻴﻧ رد (BAOBAB) بﺎﺑﻮﺋﺎﺑ ،نﺎﻧز ﻲﻧﺎﺴﻧا قﻮﻘﺣ
هرﺎﻗ ﻪﺳ نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ زا ﻲﻳﻮﺟ ه ﺮﻬﺑ ،ﺎﻣ ﻲﻠﺻا فﺪﻫ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﻴﻬﺗ ﻦﻴﻄﺴﻠﻓ رد (WATC)
ﻢﺠﺴﻨﻣ و كﺮﺘﺸﻣ ﻲﺸﻨﻴﺑ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﻪﻛ دﻮﺑ ﺎﻤﻨﻫار بﺎﺘﻛ ﻚﻳ ﻪﻴﻬﺗ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ نﺎﻬﺟ
ﻪﺋارا نﺎﻧآ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ فاﺪﻫا و ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺪﻳﺎﻘﻋ يزﺎﺳ ﮓﻨﻫﺎﻤﻫ ،نﺎﻧز يﺮﺒﻫر نﻮﻣاﺮﻴﭘ
هﺎﮔﺪﻳد فّﺮﻌﻣ نﺎﻧز ياﺮﺑ يﺮﺒﻫر يﺎﻫ هزﻮﻣآ :بﺎﺨﺘﻧا ﻖﺣ يﻮﺟ و ﺖﺴﺟ رد .ﺪﻫد
،ﻲﺘﻟود ﺮﻴﻏ يﺎﻬﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻧﺰﻳار و يرﺎﻜﻤﻫ لﻮﺼﺤﻣ و نﺎﻧز زا يرﺎﻴﺴﺑ رﺎﻤﺷ يﺎﻫ
زا ﺶﻴﺑ نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ و نﺎﻧاﺪﻗﻮﻘﺣ ،ﻲﺳﺎﻴﺳ ناﺮﺒﻫر ،نﺎﻘﻘﺤﻣ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و ناﺪﻨﻣرﺎﻛ ،ناﺮﻳﺪﻣ
.ﺖﺳا نﺎﻬﺟ رﻮﺸﻛ 15
لﺎﺳ ﻦﺋوژ مود زور ار هژوﺮﭘ ﻦﻳا نﺎﻧز يرﺎﻜﻤﻫ و شزﻮﻣآ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻦﻴﺑ نﺎﻣزﺎﺳ
يرﺎﻜﻤﻫ يﺎﻫ ﻪﻣﺎﻧ ﻖﻓاﻮﺗ ﺪﻌﺑ يﺎﻫه ﺎﻣ رد ﺖﺴﻧاﻮﺗ و دﺮﻛ زﺎﻏآ كرﻮﻳﻮﻴﻧ ﺮﻬﺷ رد 2000
نﺎﻧز ﻲﻗﻮﻘﺣ رﻮﻣا ﺔﺘﻴﻤﻛ و ﺶﻛاﺮﻣ نﺎﻧز ﻚﻴﺗاﺮﻛﻮﻣد ﻦﻤﺠﻧا ،بﺎﺑﻮﺋﺎﺑ يﺎﻬﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺎﺑ ﻲﻤﺳر
ﺶﻳاﺰﻓا و نﺎﻧز يﺪﻨﻤﻧاﻮﺗ شﺮﺘﺴﮔ ﻪﺑ ﺪﻬﻌﺘﻣ ﻲﺘﻟودﺮﻴﻏي ﺎﻫن ﺎﻣزﺎﺳ ﻲﮕﻤﻫ ﻪﻛ ـﻦ ﻴﻄﺴﻠﻓ رد
،نﺎﻣزﺎﺳ رﺎﻬﭼ ﻦﻳا زا ﻚﻳ ﺮﻫ .ﺪﻨﻛ ﺪﻘﻌﻨﻣ ـ ﺪﻨﺘﺴﻫ دﻮﺧ ﻊﻣاﻮﺟ رد نﺎﻧآ ﺖﻛرﺎﺸﻣ
،هداد راﺮﻗ ﺪﻘﻧ و ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ هدﺮﺘﺴﮔ رﻮﻄﺑ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﺮﻫ رد ار ﺎﻤﻨﻫار بﺎﺘﻛ يﺎﻫﺲ ﻳﻮﻧﺶ ﻴﭘ
و ﺖﻴﻤﻫا ،ﻲﻳآرﺎﻛ ﺖﻬﺟ زا اﺮﻧآ و هدﻮﺑ ﻢﻴﻬﺳ نآ ياﻮﺘﺤﻣ و ﻲﺸﻣ ﻂﺧ ﻦﻴﻴﻌﺗ ،ﻲﺣاﺮﻃ رد
.ﺖﺳا هدﺮﻛ ﻲﺑﺎﻳزرا ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ تروﺮﺿ
هﺎﮔرﺎﻛ رد هدﺎﻔﺘﺳا ياﺮﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺎﻤﻨﻫار بﺎﺘﻛ ﻚﻳ بﺎﺨﺘﻧا ﻖﺣ يﻮﺟ و ﺖﺴﺟ رد
هﺎﮔرﺎﻛ نﺎﺘﺳﺮﭘﺮﺳ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﻴﻬﺗ و ﻢﻴﻈﻨﺗ ﻪﻧﺎﻴﻣروﺎﺧ و ﺎﻴﺳآ ،ﺎﻘﻳﺮﻓآ رد ﻲﻠﺤﻣ يﺎﻫ
بﺎﺨﺘﻧا ﻖﺣ يﻮﺟ و ﺖﺴﺟ رد
هﺪﻬﻋﺮﺑ دﻮﺧ ﺔﻌﻣﺎﺟ تﺎﻴﻀﺘﻘﻣ ﺎﺑ ار ﺎﻤﻨﻫار بﺎﺘﻛ ندﺮﻛرﺎﮔزﺎﺳ ﺔﻔﻴﻇو ﻞﺤﻣ ﺮﻫ يﺎﻫ
ﻪﺑ ﻞﺤﻣ ﻂﻳاﺮﺷ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ار بﺎﺘﻛ ياﻮﺘﺤﻣ نﺎﻧآ ﻪﻔﻴﻇو ﻦﻳا مﺎﺠﻧا ياﺮﺑ .ﺪﻧﺮﻴﮔ ﻲﻣ
رد نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ ﺖﻛﺮﺷ ياﺮﺑ هدﺎﻔﺘﺳا ﻞﺑﺎﻗ ةزﺎﺗ يﺎﻫﻮﻳرﺎﻨﺳ و ﺪﻧراﺬﮔ ﻲﻣ ﺶﻳﺎﻣزآ ﻚﺤﻣ
يﺮﺒﻫر يﺎﻤﻨﻫار يﺎﻫب ﺎﺘﻛ ﻲﻳﺎﻬﻧ يﺎﻫ ﻪﺨﺴﻧ .ﺪﻧﺰﻴﻣآ ﻲﻣ بﺎﺘﻛ ياﻮﺘﺤﻣ ﺎﺑ ار هﺎﮔرﺎﻛ
ﺎﻫزﺎﻴﻧ ﺎﺑ ﺐﺳﺎﻨﺘﻣ ﺚﺤﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ ﻢﺗ و ﮓﻨﻫﺮﻓ ،ﻲﻧﺎﺑز تﺎﺣﻼﻄﺻا /نﺎﺑز ظﺎﺤﻟ زا ﻪﻛ
نﺎﻧز و ﺪﻧورﻲ ﻣ رﺎﻤﺷ ﻪﺑ ﻲﺒﺳﺎﻨﻣ ﻲﺷزﻮﻣآ راﺰﺑا ،ﺪﻧارﻮﺸﻛ ﺮﻫ ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ تﺎﻴﻀﺘﻘﻣ و
.ﺪﻨﻨﻛ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻬﻧآ زا يﺮﺒﻫر يﺎﻫه ﻮﻴﺷ دﻮﺒﻬﺑ و شﺮﺘﺴﮔ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗﻲ ﻣ
نارﺎﻜﻤﻫ هرﺎﺑرد
(WLP) نﺎﻧز يرﺎﻜﻤﻫ و شزﻮﻣآ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻦﻴﺑ نﺎﻣزﺎﺳ
و ﻲﺘﻟودﺮﻴﻏ و ﻲﻠﻠﻤﻟاﻦ ﻴﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﻚﻳ نﺎﻧز يرﺎﻜﻤﻫ و شزﻮﻣآ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻦﻴﺑ نﺎﻣزﺎﺳ
و ﺪﻳﺪﺠﺗ .ﺖﺳا ﺪﺷر ﻪﺑ ور يﺎﻫرﻮﺸﻛ رد ناﺮﺘﺧد و نﺎﻧز ﻪﺑ نﺪﻴﺸﺨﺑ ترﺪﻗ رﺎﺘﺳاﻮﺧ
نﺎﻣزﺎﺳ ﻦﻳا هﺪﻤﻋ فﺪﻫ ﻊﻣاﻮﺟ و ﺎﻫه وﺮﮔ ، هداﻮﻧﺎﺧ رد نﺎﻧز ﺶﻘﻧ رﺎﺘﺧﺎﺳ شﺮﺘﺴﮔ
ﻦﻳوﺪﺗ و ﺪﺷر ﻪﺑ ور يﺎﻫرﻮﺸﻛ رد نﺎﻧز يﺎﻫ نﺎﻣزﺎﺳ ﺎﺑ يرﺎﻜﻤﻫ ﻖﻳﺮﻃ زا ﻪﻛ ﺖﺳا
ﺪﻨﻤﻧاﻮﺗ و ﻖﻳﻮﺸﺗ و يﺮﺒﻫر ﻢﻴﻠﻌﺗ هرﺎﺑرد ﺐﺳﺎﻨﻣ يﺎﻫه وﺰﺟ و ﻲﺷزﻮﻣآ يﺎﻫﻪ ﻣﺎﻧﺮﺑ
ﻦﻳاﺮﺑ نوﺰﻓا .دزﺎﺳ ﻖﻘﺤﺘﻣ ار فﺪﻫ ﻦﻳا ﺎﺗ ﺪﺷﻮﻛ ﻲﻣ ﻲﻤﻠﻋ ﺖﻴﻗﻼﺧ ﻪﺑ نﺎﻧز ندﺮﻛ
،نﻮﻳﺰﻳﻮﻠﺗ/ﻮﻳﺪﻳو،ﻮﻳداري اﺮﺑ ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ و ﻲﺗﺎﻋﻼﻃا ي اﻪ ﻧﺎﺳرﺪﻨﭼ ﻞﻳﺎﺳو ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺎﺑ نﺎﻣزﺎﺳ
ﺶﻘﻧ و يرﺎﻜﻤﻫ ناﺰﻴﻣ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﺖﺳا راوﺪﻴﻣا ،ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا و (يرﻮﻧ ﻚﺴﻳد) CD-ROM
. .ﺪﻨﻛ ﺖﻳﻮﻘﺗ ار ﻲﻧﺪﻣ ﺔﻌﻣﺎﺟ دﺎﺠﻳا رد نﺎﻧز يﺮﺒﻫر
(ADFM) ﺶ ﻛاﺮﻣ نﺎﻧزﻚ ﻴﺗاﺮﻜﻣدﻦ ﻤﺠﻧا
قﻮﻘﺣ زا ﺖﻳﺎﻤﺣ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻞﻘﺘﺴﻣ ﻦﻤﺠﻧا ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ 1985 لﺎﺳ رد ﻦﻤﺠﻧا ﻦﻳا
شﺮﺘﺴﮔ و ﻪﻧﻻدﺎﻋ يﺎﻫ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺞﻳوﺮﺗ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و نآ يﺎﻘﺗرا و نﺎﻧز ﻲﻧﺎﺴﻧا
زا ﻲﻜﻳ ،ﺶﻛاﺮﻣ نﺎﻧز ﻚﻴﺗاﺮﻛﻮﻣد ﻦﻤﺠﻧا .ﺪﺷ ﺲﻴﺳﺄﺗ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫﺖ ﻴﻟﺎﻌﻓ
٦
ﻞﻴﻜﺸﺗ رد ،ﺶﻛاﺮﻣ رد نﺎﻧز قﻮﻘﺣ ﻦﻴﻣﺄﺗ ﻪﻨﻴﻣز رد ﻲﺘﻟودﺮﻴﻏ يﺎﻫ نﺎﻣزﺎﺳ ﻦﻳﺮﺘﮔرﺰﺑ
ﻖﻓﻮﻣ ﻲﻧﺎﻬﺟ و ياﻪ ﻘﻄﻨﻣ ﺢﻄﺳ رد ﻲﻧﺪﻣ ﺔﻌﻣﺎﺟ و ﻲﺘﻟود يﺎﻫدﺎﻬﻧ ﺎﺑ يرﺎﻜﻤﻫ يﺎﻫﻪ ﻜﺒﺷ
ﻪﺑ ﻚﻤﻛ ،نﺎﻧز زا ﺖﻳﺎﻤﺣ ﻖﻳﺮﻃ زا نﺎﻧز قﻮﻘﺣ ءﺎﻘﺗرا ﻦﻤﺠﻧا فﺪﻫ .ﺖﺳا هدﻮﺑ
ﻦﻳاﺮﺑ نوﺰﻓا .ﺖﺳا شزﻮﻣآ و يزﻮﻣآداﻮﺳ يﺎﻫﺖ ﻴﻟﺎﻌﻓ و نﺎﻧآ يﺎﻫ ﻲﻫﺎﮔآ ﺶﻳاﺰﻓا
نﺎﻧز ﺖﻛرﺎﺸﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﻪﺑ فﻮﻄﻌﻣ ﻪﻛ هدﺮﻛ دﺎﺠﻳا نﺎﻧز يﺮﺒﻫر ياﺮﺑ يﺰﻛﺮﻣ ﻦﻤﺠﻧا
.ﺖﺳا يﺮﻴﮔﻢ ﻴﻤﺼﺗ يﺎﻫ ﻪﺻﺮﻋ ﺔﻴﻠﻛ رد
(BAOBAB) نﺎﻧز ﻲﻧﺎﺴﻧا قﻮﻘﺣ ﻦﻴﻣﺄﺗ ياﺮﺑ بﺎﺑﻮﺋﺎﺑ نﺎﻣزﺎﺳ
و ﻲﻧﺎﺴﻧا قﻮﻘﺣ ياﺮﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻋﺎﻔﺘﻧاﺮﻴﻏ و ﻲﺘﻟودﺮﻴﻏ نﺎﻣزﺎﺳ ﻚﻳ ﺰﻴﻧ نﺎﻣزﺎﺳ ﻦﻳا
نﺎﻧز ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻦﻴﻧاﻮﻗ هﮋﻳو ﻪﺑ ،ﻲﻠﺤﻣ يﺮﻔﻴﻛ و ﻲﺒﻫﺬﻣ ﻦﻴﻧاﻮﻗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ،نﺎﻧز ﻲﻧﻮﻧﺎﻗ
و ﻲﺘﻟود نﺎﻧاﺪﻗﻮﻘﺣ ﺎﺑ نﺎﻧز ﻲﻧﺎﺴﻧا قﻮﻘﺣ ﻦﻴﻣﺄﺗ نﺎﻣزﺎﺳ .ﺪﻨﻛﻲ ﻣ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ،نﺎﻤﻠﺴﻣ
و نﺎﻧز قﻮﻘﺣ ﻪﻨﻴﻣز رد لﺎﻌﻓ يﺎﻫ نﺎﻣزﺎﺳ و ﺎﻫه وﺮﮔ ،نازادﺮﭘ ﺖﺳﺎﻴﺳ ،ﻲﺘﻟودﺮﻴﻏ
لﻮﻐﺸﻣ يرﺎﻜﻤﻫ ﻪﺑ ﺪﻨﻤﻗﻼﻋ يدﺎﻋ داﺮﻓا و ﻲﺘﻟودﺮﻴﻏ يﺎﻫن ﺎﻣزﺎﺳ ﺮﻳﺎﺳ ،ﺮﺸﺑ قﻮﻘﺣ
.ﺪﻨﻛﻲ ﻣ ﻖﻳﻮﺸﺗ و ﺪﻴﻳﺄﺗ ار نﺎﻧز قﻮﻘﺣ هﮋﻳو ﻪﺑ ،ﺮﺸﺑ قﻮﻘﺣ ﻦﻳزاﻮﻣ شزﻮﻣآ و ﺖﺳا
و ﻲﺷزﻮﻣآ يﺎﻫه ژوﺮﭘ و نﺎﻧز قﻮﻘﺣ ﻢﻴﻠﻌﺗ ﺔﻨﻳﺰﻫ ﻦﻴﻣﺄﺗ ن ﺎﻣزﺎﺳ ﻦﻳا ،ﻪﻤﻫ ﻦﻳاﺮﺑ هوﻼﻋ
ﺎﺑ ار نﺎﻧز قﻮﻘﺣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ مﻮﻤﻋ ﻲﻫﺎﮔآ ﺢﻄﺳ ﺶﻳاﺰﻓا ﻪﺑ فﻮﻄﻌﻣ يﺎﻫﻪ ﻣﺎﻧﺮﺑ ياﺮﺟا
.دراد هﺪﻬﻋ ﻪﺑ ﻲﺘﻟود و ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫﺖ ﺳﺎﻴﺳ ﺮﺑ نآ يراﺬﮔﺮﻴﺛُﺄﺗ ناﺰﻴﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ
(WATC) نﺎﻧز ﻲﻗﻮﻘﺣ رﻮﻣا ﺔﺘﻴﻤﻛ
ﺰـﻛﺮﻣ ﺶـﺷ ،ﻦﻴﻄﺴـﻠﻓ رد ﻲـﺳﺎﻴﺳ بﺰـﺣ ﺞﻨـﭘ ﻪـﺑ ﻪﺘﺴﺑاو نﺎﻧز دﺎﺤﺗا زا ﻪﺘﻴﻤﻛ ﻦﻳا
زا ﻪـﺟﻮﺗ ﻞـﺑﺎﻗ يرﺎﻤـﺷ و ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻦﻴﺑ و ﻲﻠﺤﻣ ﺮﺸﺑ قﻮﻘﺣ يﺎﻬﻧﺎـﻣزﺎﺳ ،نﺎﻧز ﻲﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻦـﻳا ﻲﻠـﺻا فﺪـﻫ . ﺪـﻧا ﻞ ﻘﺘﺴﻣ ﻲﺳﺎﻴﺳ ﺮﻈﻧ زا ﻲﮕﻤﻫ ﻪﻛ هﺪﺷ ﻞﻴﻜﺸﺗ ﺺﺼﺨﺘﻣ نﺎﻧز
ﻚـﻳ دﺎـﺠﻳا و نﺎـﻧز ﻪﻴﻠﻋ ﺾﻴﻌﺒﺗ ندﺮﺑ نﺎﻴﻣ زا هﺪﺷ ﺲﻴﺳﺄﺗ 1992 لﺎﺳ رد ﻪﻛ ﻪﺘﻴﻤﻛ
ﻪـﻠﻤﺟ زا . ﺪـﺷﺎﺑ ﺮﺸـﺑ قﻮـﻘﺣ ﻪﺑ ماﺮﺘﺣا ﻪﺑ ﺪﻬﻌﺘﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻚﻴﺗاﺮﻜﻣد و راﻮﺘﺳا ﺔﻌﻣﺎﺟ
ﺶﻳاﺰـﻓا ،ناﻮـﺟ نﺎـﻧز رد يﺮﺒﻫر ترﺎﻬﻣ شروﺮﭘ ﻪﺑ ﻚﻤﻛ ﻪﺘﻴﻤﻛ ﻦﻳا فاﺪﻫا ﺮﮕﻳد
زا ﺖـﻳﺎﻤﺣ و نﺎﻧز قﻮﻘﺣ يﺎﻬﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺖﻳﻮﻘﺗ و حﻮﻄﺳ ﺔﻴﻠﻛ رد نﺎﻧز ﻲﺳﺎﻴﺳ ﺖﻛرﺎﺸﻣ
٧
