büyüme ve kurumsallaşma sürecinde aile şirketlerinde yönetim. karman örneği

164 Pages·2007·1.64 MB·Turkish

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
İŞLETME ANA BİLİM DALI
YÖNETİM ORGANİZASYON BİLİM DALI

BÜYÜME VE KURUMSALLAŞMA SÜRECİNDE AİLE
ŞİRKETLERİNDE YÖNETİM. KARMAN ÖRNEĞİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

DANIŞMAN
DOÇ. DR. H. BAHADIR AKIN

HAZIRLAYAN
SÜMEYRA DİLBAZ
024227011005

KONYA 2005
İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ.............................................................................................................................................................4
GİRİŞ................................................................................................................................................................5

BİRİNCİ BÖLÜM
GİRİŞİMCİLİK VE AİLE ŞİRKETLERİ

1.1.GİRİŞİMCİLİK.........................................................................................................................................8
1.1.1. GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ÖNEMİ.......................................................................8
1.1.1.1. Girişimcilik Kavramı..................................................................................................................9
1.1.1.2. Girişimcilik Türleri...................................................................................................................13
1.1.1.3. Girişimciliğin Tarihsel Gelişimi ve Türkiye’de Girişimcilik.....................................................13
1.1.2. GİRİŞİMCİLİK VE KÜÇÜK İŞLETMELER................................................................16
1.1.2.1. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Tanımı...............................................................................16
1.1.2.2. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Ülke Ekonomisindeki Yeri................................................17
1.1.2.3. Girişimcilik ve Küçük İşletmeler...............................................................................................19
1.1.3. GİRİŞİMCİLİK VE AİLE ŞİRKETLERİ.....................................................................22
1.2. AİLE ŞİRKETLERİ..............................................................................................................................24
1.2.1. AİLE ŞİRKETİ KAVRAMI.......................................................................................24
1.2.2. AİLE ŞİRKETLERİNİN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI........................................26
1.2.2.1. Aile Şirketlerinin Avantajları....................................................................................................26
1.2.2.2 Aile Şirketlerinin Dezavantajlar................................................................................................27
1.2.3. AİLE ŞİRKETLERİNDEKİ MEVCUT STATÜLER......................................................29
1.2.3.1. Aile Üyesi Olanların Üstlendikleri Statüler..............................................................................30
1.2.3.1.1. Kurucu................................................................................................................................................30
1.2.3.1.2. Varis...................................................................................................................................................31
1.2.3.1.3. Akrabalar............................................................................................................................................35
1.2.3.2. Aile Üyesi Olmayanların Üstlendikleri Statüler.......................................................................36
1.2.3.2.1. İşgören................................................................................................................................................36
1.2.3.2.2. Profesyonel Yönetici..........................................................................................................................36
1.2.3.2.3. Ortaklar..............................................................................................................................................38

İKİNCİ BÖLÜM
AİLE İŞLETMELERİNDE BÜYÜME

2.1. BÜYÜME KAVRAMI...........................................................................................................................39
2.2. KÜÇÜK İŞLETMELER AÇISINDAN BÜYÜME..............................................................................41
2.3. BÜYÜME EVRELERİ..........................................................................................................................44
2.3.1. BAŞLANGIÇ EVRESİ...............................................................................................44
2.3.2. TUTUNMA EVRESİ.................................................................................................44
2.3.3. BÜYÜME EVRESİ....................................................................................................45
2.3.4. GENİŞLEME EVRESİ..............................................................................................45
2.3.5. OLGUNLUK EVRESİ...............................................................................................46
2.4. İÇ VE DIŞ BÜYÜME.............................................................................................................................46
2.4.1. İÇ BÜYÜME............................................................................................................47
2.4.1.1. Ekonomik Büyüme.....................................................................................................................47
1
2.4.1.2. Fiziksel Büyüme........................................................................................................................47
2.4.1.3. Sosyal Büyüme..........................................................................................................................47
2.4.1.4. Örgütsel Büyüme.......................................................................................................................48
2.4.2. DIŞ BÜYÜME..........................................................................................................48
2.4.2.1. Dış Büyüme Şekilleri.................................................................................................................49
2.4.2.1.1. Centilmenlik Anlaşması.....................................................................................................................49
2.4.2.1.2. Konsorsiyum......................................................................................................................................49
2.4.2.1.3. Kartel..................................................................................................................................................50
2.4.2.1.4. Konsern..............................................................................................................................................50
2.4.2.1.5. Tröst...................................................................................................................................................50
2.4.2.1.6. Holding...............................................................................................................................................50
2.4.2.1.7. Tam Birleşme ve Satın Alma..............................................................................................................51
2.4.2.1.8. Joint Venture (Ortak Girişim).............................................................................................................51
2.4.2.2. Büyüme Yönleri.........................................................................................................................52
2.4.2.2.1. Yatay Büyüme....................................................................................................................................52
2.4.2.2.2. Dikey Büyüme....................................................................................................................................53
2.4.2.2.3. Karma Büyüme...................................................................................................................................53
2.4.2.2.4. Coğrafi Büyüme.................................................................................................................................53
2.5. BÜYÜYEN AİLE İŞLETMELERİNİN KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR..................................53
2.5.1. BÜYÜYEN AİLE İŞLETMELERDE PLANLAMA SORUNLARI....................................54
2.5.2. BÜYÜYEN AİLE İŞLETMELERDE ÖRGÜTLEME SORUNLARI.................................54
2.5.3. BÜYÜYEN AİLE İŞLETMELERDE YÖNELTME SORUNLARI...................................58
2.5.4. BÜYÜYEN AİLE İŞLETMELERDE KOORDİNASYON SORUNLARI...........................58
2.5.5. BÜYÜYEN AİLE İŞLETMELERDE KONTROL SORUNLARI......................................60

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
AİLE ŞİRKETLERİNDE KURUMSALLAŞMA

3.1. KURUMSALLAŞMA............................................................................................................................62
3.1.1. KURUMSALLAŞMA KAVRAMI................................................................................63
3.1.2. KURUMSALLAŞMAYA ETKİ EDEN FAKTÖRLER...................................................68
3.1.2.1. Örgüt Kültürü............................................................................................................................68
3.1.2.2. Liderlik......................................................................................................................................69
3.1.2.3. Eğitim........................................................................................................................................70
3.1.2.4. Örgüt Yapısı..............................................................................................................................71
3.1.2.5. İnsana Yönelik Olma.................................................................................................................74
3.2. AİLE ŞİRKETLERİNDE KURUMSALLAŞMA................................................................................75
3.2.1. AİLE ŞİRKETLERİ GELİŞİM SÜRECİ.....................................................................76
3.2.1.1. Tek Patronlu (I. Nesil) Aile Şirketleri.......................................................................................76
3.2.1.2. Kardeş Ortaklığındaki Aile Şirketi............................................................................................77
3.2.1.3. Kompleks Aile Şirketleri............................................................................................................79
3.2.2. AİLE ŞİRKETLERİNİN SORUNLARININ ÇÖZÜMÜNE YÖNELİK ÖNERİLER...........80
3.2.3. KURUMSALLAŞMA SEVİYELERİ YÜKSEK AİLE ŞİRKETLERİNİN TEMEL
ÖZELLİKLERİ..................................................................................................................84
3.2.3.1. Kurumsallaşma Seviyeleri Yüksek Aile İşletmelerinde Planlama Fonksiyonu..........................85
3.2.3.2. Kurumsallaşma Seviyeleri Yüksek Aile İşletmelerinde Örgütleme Fonksiyonu........................86
3.2.3.3. Kurumsallaşma Seviyeleri Yüksek Aile Şirketlerinde Yürütme Ve Koordinasyon Fonksiyonlar87
3.2.3.4. Kurumsallaşma Seviyeleri Yüksek Aile Şirketlerinde Denetim Fonksiyonu..............................88

2
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
BÜYÜME VE KURUMSALLAŞMA SÜRECİNDE AİLE ŞİRKETLERİNDE YÖNETİM ÜZERİNE
ARAŞTIRMA

4.1. ARAŞTIRMANIN AMACI...................................................................................................................89
4.2. ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ..............................................................................................................89
4.3. ARAŞTIRMANIN BULGULARI........................................................................................................90
4.3.1. KARAMAN HAKKINDA BİLGİ................................................................................90
4.3.2. ARAŞTIRMA BULGULARI.......................................................................................93
4.3.2.1. Eğitim........................................................................................................................................93
4.3.2.2. Yetişme Ortamı..........................................................................................................................94
4.3.2.3. Kariyer Seçimi..........................................................................................................................95
4.3.2.4. İşletmeyi Kurma ve Büyütme Süreci.........................................................................................97
4.3.2.5. Girişimci Özellik.......................................................................................................................99
4.3.2.6. Sektördeki Öncü Rol..................................................................................................................99
4.3.2.7. Kurumsallaşma.......................................................................................................................100
4.3.2.8. Ailenin Rolü............................................................................................................................104
4.3.2.9. Devlet ve Bürokrasiye Bakış...................................................................................................104
4.3.2.10. Sosyal Etkileri.......................................................................................................................106
4.4. SONUÇ VE ÖNERİLER.....................................................................................................................106
SONUÇ.........................................................................................................................................................109
EKLER.........................................................................................................................................................112
EK 1- SAMİ ÖZDAĞ İLE KARAMAN BİSKÜVİ SEKTÖRÜ VE GİRİŞİMCİLİK ÜZERİNE…*
.......................................................................................................................................112
EK 2- YILMAZ BABAOĞLU İLE GİRİŞİMCİLİK VE ZENGİNLİK ÜZERİNE.....................118
EK 3- İHSAN DURU İLE YAPILAN SÖYLEŞİ...................................................................139
EK 4- MUSTAFA GÖÇMEN İLE YAPILAN SÖYLEŞİ........................................................146
KAYNAKLAR.............................................................................................................................................152

3
ÖNSÖZ
Küçük ve orta ölçekli işletmeler ülkemizde oldukça önemli bir yere sahip. Ülkemizde
mevcut şirketlerin çoğunluğu küçük ve orta ölçekli. Dolayısıyla, bu şirketlerin
özendirilmesi, sorunlarının giderilmesi gerekmektedir. Küçük ve orta ölçekli işletmelerin
yönetimden kaynaklanan sorunlarının temelinde, aile şirketi sıfatı taşımaları gelmektedir.
Yönetimde bir kişinin veya aynı aileden birkaç kişinin bulunması, bu şirketlerin
büyüyemeden kısa sürede başarısız olmalarına neden olduğu görülmektedir.
Ülke ekonomisine önemli katkıları bulunan küçük ve orta ölçekli işletmelerin sahip
oldukları yönetim anlayışını terk ederek kurumsallaşmaya doğru yönelmeleri
gerekmektedir. Ancak bu sayede şirketler iyi bir biçimde büyüyüp rekabet avantajı
kazanarak sürekli olmayı, uzun süre yaşamayı başarabilecekler.
Bu çalışma aile şirketlerinin, sağlıklı bir şekilde büyüyerek varlıklarını uzun süre
devam ettirmelerinin en önemli şartı olan kurumsallaşmanın önemini anlatmak ve bu
konuda onlara yardımcı olmak amacıyla yapılmıştır.
Çalışmamda yardımcı olan Karama sanayicilerinden İhsan Duru ve Mustafa Göçmen’e,
danışmanım Doç. Dr. H. Bahadır Akın’a ve diğer kişilere teşekkür ederim.
Sümeyra DİLBAZ.

4
GİRİŞ
Ülkemizdeki şirketlerin hemen hepsi küçük ve orta ölçekli işletmedir. Küçük ve orta
ölçekli işletmelerin toplam işletmeler içindeki oranı %98.8’dir. Aile şirketlerinin toplam
şirketler içindeki payı ise, %95’tir.1 Dolayısıyla küçük ve orta ölçekli işletmelerin hemen
hepsinin aile işletmesi olduğunu söyleyebiliriz.
Çeşitli ekonomik veya çevresel fırsatlar, kendi işinin patronu olmak, aile servetini
korumak ve çoğaltmak gibi birtakım amaçlarla girişimci ruhuna sahip insanların küçük
işletmeler kurarak başlarına geçtikleri görülmektedir. Bu işletmeler tek şahıs işletmesi,
limited veya anonim şirket şeklinde kurulmaktadırlar. Tek şahıs işletmesinde kurucu baba,
çocukları büyüyünce hisselerden bir kısmını onlara devrederek işletmeye ortak olmalarını
sağlamaktadır. Aynı zamanda eğitimlerini tamamlayan çocuklar işletmede çalışmaya da
başlamışlardır. Böylece tek şahıs işletmesi şeklinde kurulmuş bulunan şirket, çocukların
ve/veya diğer akrabaların ortak olmaları ve/veya fiilen çalışmaya başlamalarıyla aile şirketi
şekline dönüşmüştür.
Limited veya anonim şeklinde kurulmuş işletmelerin hemen hepsinde hisselerin
çoğunluğunu kurucu elinde bulundurmakta, kalanı da diğer aile üyeleri paylaşmaktadır. Bu
şirketler çok ortaklı gibi gözükseler de kararlar tek kişiden, yani hisselerin çoğunu elinde
bulunduran kurucu tarafından alınmaktadır. Diğer ortaklar göstermeliktir. Bu işletmeler
bazen iki veya daha çok kardeşin ortaklığı şeklinde de kurulmaktadırlar. Bu tür
işletmelerde de genellikle kararların önemli bir kısmı yaşça büyük olan kardeş tarafından
alınmaktadır.
Küçük ve orta ölçekli işletmelerin ülke ekonomisi içerisindeki payı oldukça önemli bir
yer tutmaktadır. Bu işletmelerin ülkenin toplumsal ve ekonomik kalkınmasındaki rolü çok
önemlidir. Küçük ve orta ölçekli işletmeler, sermayenin tabana yayılmasını sağlayarak
gelir dağılımını olumlu yönde etkilemektedirler. Büyük işletmelerin ihtiyaç duyduğu
hammadde, yarı mamul gibi malzemeleri üreterek yan sanayi durumuna gelmektedirler.
Aynı zamanda küçük ve orta ölçekli işletmeler, ülkede istihdamı sağlayarak işsizliği
azaltmakadır.

1 Necdet Sağlam; “Aile Şirketlerinde Yeniden Yapılanma”, http://www.eso-
es.net/kurumsal/download/necdet_hoca.doc, 07.03.2002, Erişim: 02.06.2004.

5
Küreselleşme olgusunun şiddetle hissedildiği günümüzde, işletmelerin yoğun rekabet
ortamında rakiplerine karşı avantajlı duruma gelip yaşamlarını sürdürmelerinin yollarından
biri büyüyüp sınırlarını aşmalarıdır. Bir işletmenin küçüklüğün verdiği esneklik, çabuk
karar alma gibi avantajlarını kullanmak istemesi, rakipleri büyürken onun küçük ölçekte
kalması nedeniyle yaşam süresinin kısa olmasına neden olacaktır. Günümüzün sert
ekonomik koşulları, belli bir büyüklüğü gerektirmektedir.
Ülkemizdeki küçük ve orta ölçekli işletmelerin önemli bir çoğunluğunun
büyüyemeden, kısa bir süre sonra yok oldukları gözlenmektedir. Bunun sebeplerinden biri
aile şirketi şeklindeki yapılanmalarından kaynaklanan problemlerdir. Şirketlerin aile
işletmesi olarak kurulmalarının esneklik, kararların çabuk alınması, aynı inanç ve
değerlerin paylaşılması sonucu ortaya çıkan birlik ve beraberlik gibi olumlu yanlarının
olduğu inkar edilemez. Ancak aile şirketi olmanın olumsuz tarafları da mevcuttur. Aile
şirketlerinde genellikle kararlar ailede etkin tek bir kişiden çıkmakta, tüm yetki ve
sorumluluklar yine bu kişide toplanmaktadır. Bu kişi, şirketin kurucusu konumundaki
kişidir.
Şirkette, kurucu odak noktadadır. Her şey ondan sorulur. Hemen her konuda son kararı
kendisi verir. Bu tür şirketlerde merkezi bir yapı söz konusudur. Merkezdeki kişi
kurucudur. Genelde, yetki ve sorumluluklar açık bir şekilde belirlenmemiş, iyi bir
organizasyon yapısı da kurulmamıştır. Bu nedenle kimin ne iş yapacağı, hangi yetkilere
sahip olduğu, nelerden sorumlu tutulacakları belli değildir. Yönetimde bulunan aile üyeleri
keyfi hareket edebilmektedirler. Bu durum da işletmede belirsizlik ortamını artırmaktadır.
Aile üyelerinin rol ve bekleyişlerin farklılığından doğan birtakım problemler ve çıkar
çatışmaları ortaya çıkabilmektedir. Aile üyelerinin bulundukları mevkiler ile bulunmak
istedikleri mevkilerin farklı olması, hisse sahibi olanların karın dağıtılıp dağıtılmaması
yönündeki görüş ayrılıkları, ileride şirketin yönetimine gelecek kişiden kaynaklanan
memnuniyetsizlikler gibi pek çok sorun ortaya çıkabilecektir. Aynı zamanda, aile üyeleri
ile profesyonel yöneticiler arasında da sorunlar ortaya çıkabilir. Aile üyelerinin ücret, terfi,
esnek çalışma saatleri vb. yönlerden ayrıcalıklı olmaları, aile üyesi olmayan çalışanların
kendilerine haksızlık yapıldığı fikrine kapılmalarına neden olabilir. Aile üyesi olmayan
çalışanların, yapılması gereken önemli işleri erteleyerek aile üyesi çalışanların şirket için
çok da önemli olmayan işlerini yapmak zorunda kalmaları, sahip oldukları aile üyesi
sıfatıyla isteklerini yerine getirmek ve onlarla iyi geçinmek mecburiyetinde olmaları aile
6
üyesi olmayan yöneticilerin işlerinden memnun olmamalarına ve ilk fırsatta başka bir
şirkete geçmelerine neden olabilmektedir.
Öte yandan, genelde aile şirketlerinin ömürleri kurucusunun ömrüyle sınırlı
kalmaktadır. Bunun en önemli sebeplerinden birsi kurucudan sonra şirketin yönetiminde
söz sahibi olacak kişinin önceden belirlenmemiş olmasıdır. Şirketinin kendisinden sonrada
uzun yıllar sağlıklı bir biçimde yaşamasını isteyen kurucu, daha hayattayken, kendinden
sonra gelecek olan kişiyi belirlemeli ve onu bu konuda yetiştirmelidir. Bu kişinin gerekli
bilgiler yanında girişimcilik ruhuna, azme ve bu iş için isteğe sahip olması önemlidir.
Kararların tek elden alınması, açık bir organizasyon yapısının bulunmaması ve yetki ve
sorumlulukların belirlenmemiş olması, aile üyesi olmayan çalışanların gelişme fırsatlarının
olmaması ve insana gereken değerin verilmemesi nedeniyle aile işletmeleri uzun süre
devamlılıklarını sürdürememektedirler. Bütün bunlar kurumsallaşmayla ilgilidir.
Kurumsallaşma, aile şirketlerinin kendi içlerinde ve çevreyle uyumlu hale gelmelerini ve
uzun yıllar sağlıklı olarak yaşamalarını sağlar. Kurumsallaşma aile işleri ile şirket işlerinin
birbirinden ayrılması demektir. Yönetimin bir kişinin tekelinden çıkarak, keyfilikten uzak
olması demektir. Kurumsallaşmış bir işletme kamuoyuna karşı iyi bir imaja sahip olan
işletmedir. Çalışanlarına ve müşterilerine karşı sorumluluklarını bilir.
Aile işletmelerinin kurumsallaşması, ailenin yönetimden uzaklaşması değildir.
Şirketteki işlerin belirli kural ve prosedürlere bağlı olarak yapılması demektir. Her iş belirli
kurala bağlandığından karmaşıklık ortaya çıkmayacak, verimlilik artacaktır. Bu da
işletmenin uzun yıllar devamlılığını sürdürmesini sağlayacaktır.
Bu çalışmanın ilk bölümünde girişimcilik, küçük işletmeler ve aile işletmeleri
arasındaki ilişki üzerinde durulacaktır.
İkinci bölümünde büyüme kavramı aile işletmeleriyle ilişkilendirilerek, büyüyen aile
işletmelerinin sorunları incelenecektir.
Üçüncü bölümde kurumsallaşma, aile işletmelerinin kurumsallaşması ve aile
işletmelerinin karşılaştıkları sorunlar üzerinde durulacaktır. Son bölüm ise, büyüme ve
kurumsallaşma sürecindeki aile şirketlerinde yapılan araştırmadır.
7
BİRİNCİ BÖLÜM
GİRİŞİMCİLİK VE AİLE ŞİRKETLERİ
Ülkemizde ve dünyada kurulan işletmelerin büyük kısmı küçük ve orta ölçekli
işletmedir. Bu işletmelerin neredeyse tamamı aile şirketi hüviyetindedir. Girişimciler başta
kendi işinin patronu olmak amacıyla birtakım riskleri göze alıp küçük işler kurmaktadırlar.
Girişimciler, maddi ve manevi olarak karşılarına çıkabilecek engelleri aşabilmek için
kuruluşta aile üyelerinden birkaçını bu şirkete ortak etmektedirler. İleride girişimcinin
çocukları da bu şirkette, ortak olmasalar da, çalışmaya başlamaktadırlar. Böylece şirket,
her yönüyle, tamamen bir aile şirketi halini almaktadır.
Böyle bir şirkette girişimci; yani patron her şeyden sorumlu, her kararı kendisi veren,
kimsenin karşı çıkamadığı, son sözü söyleyen kişi konumundadır. Kısacası ailenin
yönetiminde son sözü söyleyen baba, şirkette de aynı rolü oynamak istemektedir.
Değişimin katı bir şekilde hissedildiği günümüz ortamında, sadece sezgilerine ve
tecrübelerine dayanarak karar vermek isteyen girişimcilerin kurduğu işletmeler uzun süre
yaşamlarını sürdürememektedirler.
Girişimcilik ve aile şirketleri ayrılmaz bir bütündür. Girişimci olmadan aile şirketinin
olmayacağı kesin, bu nedenle çalışmamızda öncelikle girişimci, sonra da aile şirketlerinin
hem kavram hem de genel olarak bir incelemesi yapılacaktır.
1.1.GİRİŞİMCİLİK
1.1.1. Girişimcilik Kavramı ve Önemi
Girişimcilik bir zamanlar piyasa karşıtı düşüncelerce doğrudan, son zamanlarda ise
dolaylı olarak serbest piyasanın dinamiği olması açısından hırs, açgözlülük, çıkarcılık ve
hatta hırsızlık ile eş anlamlı izlenimi verilmeye çalışılmıştır. Günümüzde ise girişimcilik
merkezi planlama anlayışının serbest piyasa anlayışı karşısında gerilemesi, piyasa
sürecinin dinamiğiyle yeniden, bu defa daha saygın bir şekilde gündeme gelmiştir.2

2 H. Bahadır Akın; “Türkiye’de Girişimcilik ve Memurluk Üzerine Mustafa Suphi ve Prens Sabahattin’den
Mülhem Bir Analiz”, Piyasa Dergisi, Bahar/Yaz, 2003, ss.29-30.
8
Yeni şirketlerin faaliyetlerindeki önemli artışlar ve elde edilen sonuçlar girişimciliğin
son yıllarda yaygınlaştığını göstermektedir. Önceki yıllarda ekonomide etkin durumda olan
büyük işletmelerin günümüz iş ortamında eski başarılarını devam ettirmekte zorlanması,
bu şirketlerin başarısında meydana gelen düşüşler, girişimciliğin yeniden gözden
geçirilmesine ve bu yöndeki çabaların artmasına neden olmuştur.3
Burada önce girişimcilik kavramı üzerinde durulacak, sonra da girişimciliğin küçük
işletmeler ve aile işletmeleri ile olan ilişkisi ortaya konacaktır.
1.1.1.1. Girişimcilik Kavramı
Toplumun ekonomik ve toplumsal kalkınması için gerekli olan üretim sistem ve
mekanizmaları oluşturmak; doğal kaynakları, sermayeyi ve insan gücünü koordineli bir
biçimde bir araya getirmekle mümkündür. Bu işlevi kim, ne zaman, hangi koşullarda ve
nasıl yapacaktır? Bu sorunun yanıtı ekonomik, toplumsal ve yönetsel yaşam bakımından
oldukça önemlidir.4
Girişimcilik, Fransızca bir kelimedir ve 17.yy’de literatüre “arabulucu” olarak
girmiştir.5 Girişimcilikle ilk ilgilenenler iktisat düşünürleri olmuştur. İlk kez 18.yy’nin
başında Fransız ekonomist Richard Cantillon girişimciliği “henüz belirginleşmemiş bir
bedelle satmak üzere üretim girdilerini ve hizmetlerini bugünden satın alan ve üreten kişi”
olarak tanımlamıştır.6 Cantillon girişimcinin, önceki kullanımıyla, çalışanları çalıştıran
kişiden çok farklı olduğunu vurgulamıştır.7 19.yy’de J. B. Say, sermaye sahibi ile yönetim,
işletmecilik, denetim, karar alma gibi girişimcilik-yöneticilik işlevlerini birbirinden
ayırmıştır. 1912 yılında yayınlanan The Theory of Economic Development adlı eseri ile
Joseph A. Schumpeter, girişimcilik kavramının iktisat teorisine katılmasına önemli
katkılarda bulunmuştur.8
Schumpeter’e göre, yenilik; yani kaynakları eski ve modası geçmiş işlerden yeni ve
daha verimli işlere kaydıran girişimcilik, hem iktisadın hem de modern ekonominin

3 Nihat Erdoğmuş; Aile İşletmeleri: İkinci Kuşağın Yetiştirilmesi, İGİAD Yayınları, İstanbul, 2004, s.13.
4 Kemal Tosun; İşletme Yönetimi, Cilt.1, 6. Baskı, Savaş Yayınları, Ankara, 1992, s.375.
5 Timothy S. Hatten; Small Business: Entrepreneurship and Beyond, Prentice-Hall,Inc., USA, 1997, s.31.
6 Adnan Çelik, Tahir Akgemci; Girişimcilik Kültürü ve KOBİ’ler, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 1998,
s.17.
7 Montserrat Entrialgo, Esteban Fernández, Camilo J. Vázquez; “The Effect of The Organizational Context
on SME’s Entrepreneurship: Some Spanish Evidence”, Small Business Economics 16, Kluwer Academic
Publishers, Netherlands, 2001, s.223.
8 Nihat Erdoğmuş; a.g.e.; ss.14-15.
9