Table Of ContentBOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
BOBİ FRS
MUHASEBESİ
Her Konuda Örnek Uygulamalar
Tek Düzen Hesap Planına Uygun Muhasebe Kayıtları
TMS/TFRS ve VUK/MSUGT Karşılaştırmalı
Mustafa Arar
Bağımsız Denetçi
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Sermaye Piyasası Kurulu E. Uzmanı
KİTAP-1
1
Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
Sevgili Eşim ve Oğullarıma;
Gösterdikleri sabır ve anlayış için.
2
Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
Önsöz
Uluslararası Muhasebe Standartları (UFRS)’nin Ülkemize adaptasyonu
çerçevesinde, KGK tarafından Türkiye Muhasebe ve Finansal Raporlama
Standartları (TMS/TFRS) yayımlanmaya başlandı. Son olarak, KGK tarafından
2018 yılı başında Büyük ve Orta Boy İşletmeler için Finansal Raporlama
Standardı (BOBİ FRS) yürürlüğe konuldu.
Muhasebe ve finans son 25 yılda birbirleri ile iç içe geçti. Muhasebe
standartlarında varlık ve yükümlülüklerin ölçülmesi ve değerlemesinde temel
finans teknikleri yoğun olarak kullanılmaya başlandı. Böylece günümüzde finans
tekniklerine vakıf olmadan muhasebe standartlarını anlamak ve uygulamak
zorlaştı.
Bu e-kitap, BOBİ FRS’yi muhasebe kitabı formatında sunmayı amaçlamaktadır.
Kitabın temel yaklaşımı BOBİ FRS çerçevesinde finans disiplinine uygun olarak
finansal işlemlerin finansal tablolara doğru bir şekilde yansıtılmasını sağlamaktır.
Muhasebe kitapları doğaları gereği muhasebe ve finansal raporlama
standartlarının özetlenmiş, soyutlanmış ve yorumlanmış bir gösterimini
sunabilirler; başka bir deyişle muhasebe kitapları, muhasebe standartlarını
ikame edemezler. Standardın uygulanmasında yorum gerektiren birçok husus
bulunduğundan, finansal tabloların hazırlanması ve bunların bağımsız denetimi
sırasında KGK tarafından çıkarılan TMS/TFRS ve BOBİ FRS’nin esas alınması
temel yaklaşım olmalıdır.
Bu e-kitap, 12 bölümden oluşmakta olup, 3 kitap halinde yayımlanacaktır.
Birinci kitap (Bölüm 1, 2, 3 ve 4); BOBİ FRS kavramsal çerçeve, finansal tablolar
ve muhasebe politikaları, paranın zaman değeri ve ölçüm yöntemleri ile finansal
varlık ve yükümlülükler.
İkinci kitap (Bölüm 5, 6, 7, 8, 9, 10 ve 11); stoklar, duran varlıklar, maddi
olmayan duran varlıklar, özkaynaklar, hasılat ve gider tahakkuku, topluluk
ilişkileri, raporlama ve tam açıklama kuralları.
Üçüncü kitap (Bölüm 12); BOBİ FRS, TMS/TFRS ve VUK/MSUGT karşılaştırmaları.
3
Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
Ülkemizin ilk finansal tablo ve raporlama standartlarının hazırlanmasında
Sermaye Piyasası Kurulunda uzman olarak görev alan biri olarak; sermaye
piyasasında 30 yıllık bir deneyimden sonra bu e-kitabı sizlere sunmayı ülkemiz
için bir görev olarak görüyorum.
Kitabımın daha iyi olabilmesi için yorumlarınızı; kitapta olabilecek hataların
düzeltilmesi konusunda ise yardımlarınızı bekliyorum.
Kitabımın, BOBİ FRS çerçevesinde finansal tabloların hazırlanması süreçlerini
planlayan ve uygulayanlar ile finansal tabloları denetleyenlere yararlı olmasını
dilerim.
İstanbul, 2018
Mustafa Arar
Bağımsız Denetçi
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Sermaye Piyasası Kurulu E. Uzmanı
4
Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
Kısaltmalar
AOM: Ağırlıklı ortalama maliyet yöntemi
BOBİ FRS: Büyük ve Orta Boy İşletmeler için Finansal Raporlama Standartları
FIFO: İlk giren ilk çıkar maliyet yöntemi
GUD: Gerçeğe uygun değer
KGK:Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu
MSUGT: Maliye Bakanlığınca çıkarılan Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği
TFRS: Türkiye Finansal Raporlama Standartları
TMS: Türkiye Muhasebe Standartları
TTK: Türk Ticaret Kanunu
VUK: Vergi Usul Kanunu
Matematiksel işaretler
Bu kitapta MS Excel matematik işaretleri kullanılmıştır.
+ : Toplama işareti
- : Çıkartma işareti
* : Çarpma işareti
/ : Bölme işareti
^ : üst alma işareti
5
Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ ........................................................................................................................................................ 8
BÖLÜM 1 ............................................................................................................................................... 11
BOBİ FRS KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ ........................................................................................................ 11
BÖLÜM 2 ............................................................................................................................................... 15
FİNANSAL TABLOLAR VE MUHASEBE POLİTİKALARI ............................................................................. 15
2.1 Finansal Durum Tablosu .............................................................................................................. 16
2.2 Kâr ve Zarar Tablosu .................................................................................................................... 20
2.3 Nakit Akış Tablosu ....................................................................................................................... 22
2.4 Özkaynak Değişim Tablosu .......................................................................................................... 25
2.5 Muhasebe Politikaları, Tahminleri ve Hataları ............................................................................ 26
Muhasebe politikalarının seçimi ve uygulanması ......................................................................... 26
Muhasebe politikalarındaki değişiklikler....................................................................................... 26
Muhasebe tahminlerindeki değişiklikler ....................................................................................... 28
Muhasebe hataları ........................................................................................................................ 30
BÖLÜM 3 ............................................................................................................................................... 33
PARANIN ZAMAN DEĞERİ VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ ............................................................................. 33
3.1 Faiz Hesaplama Yöntemleri ......................................................................................................... 34
Basit faiz ........................................................................................................................................ 34
Bileşik faiz ...................................................................................................................................... 36
Gelecekteki değer ......................................................................................................................... 37
Bugünkü değer .............................................................................................................................. 37
Düzensiz ödemeler ........................................................................................................................ 39
Düzenli ödemeler (Anüite) ............................................................................................................ 40
3.2 Varlık ve Yükümlülüklerin Ölçüm Yöntemleri ............................................................................. 44
Kira ödemelerinin bugünkü değeri ............................................................................................... 46
Tahvil ihracı ................................................................................................................................... 47
Etkin faiz yöntemi ve itfa edilmiş değer ........................................................................................ 48
Beklenen nakit akımı yaklaşımı ..................................................................................................... 49
BÖLÜM 4 ............................................................................................................................................... 50
FİNANSAL VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER ............................................................................................... 50
4.1 Finansal Araçların Temel Özellikleri ........................................................................................... 51
6
Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
4.2 Nakit ............................................................................................................................................ 59
4.3 Alacak ve Borçlar ......................................................................................................................... 60
4.4 Finansal Araç Yatırım ve Yükümlülükleri ................................................................................... 68
Özkaynak araçları yatırımları......................................................................................................... 68
Borçlanma araçları yatırımları ....................................................................................................... 71
Borçlanma araç yatırımları değer düşüklüğü ................................................................................ 73
Borçlanma aracı ihraçları .............................................................................................................. 77
Diğer finansal araçlar (türev araçlar, alacak satışı, vadeli mal satışı vs.) ...................................... 80
4.5 Finansal Korunma İşlemleri ......................................................................................................... 88
4.6 Karşılıklar ve Şarta Bağlı Olaylar .................................................................................................. 97
Karşılıklar ....................................................................................................................................... 97
Şarta bağlı yükümlülükler ........................................................................................................... 101
Şarta bağlı varlıklar ...................................................................................................................... 101
4.7 Gelir Vergileri ............................................................................................................................ 103
Dönem vergisi ............................................................................................................................. 103
Ertelenmiş vergi .......................................................................................................................... 103
Ertelenmiş verginin ölçümü ve sunumu...................................................................................... 106
4.8 Kiralamalar ................................................................................................................................ 110
Kiralama işlemlerinin sınıflandırılması ........................................................................................ 111
Kiracının kaydı ............................................................................................................................. 112
Kiraya verenin kaydı .................................................................................................................... 115
Üretici veya satıcının kiraya vermesi ........................................................................................... 117
Kiracının kayıtları ......................................................................................................................... 118
Satış ve geri kiralama işlemleri .................................................................................................... 118
4.9 Çalışan Emeklilik Planları ........................................................................................................... 122
Kıdem tazminatı karşılığı ............................................................................................................. 122
Kıdem tazminatı ilk geçiş durumu ............................................................................................... 123
7
Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
GİRİŞ
KGK tarafından 29 Temmuz 2017 tarihli ve 30138 Sayılı Mükerrer Resmi Gazete’de
yayımlanan “Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı Hakkında
Tebliğ” ve eki “Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı” ile ilgili KGK
internet sitesindeki duyuruda şu anda ülkemizde mevcut muhasebe ve finansal raporlama
standartları çok öz bir şekilde açıklanmıştır. Bu duyuru aşağıda aynen sunulmuştur.
“6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun (TTK) 88’inci ve Geçici 1’inci maddeleri uyarınca tâbi
oldukları kanunlar gereği defter tutmakla yükümlü olan gerçek veya tüzel kişi tacirlerin,
münferit veya konsolide finansal tablolarını KGK tarafından yayımlanan Türkiye Muhasebe
Standartlarına (TMS) uygun olarak hazırlamaları gerektiği öngörülmüştür. Ayrıca aynı
maddelerde Kurumumuz değişik işletme büyüklükleri ve sektörler için özel standartlar
koymaya ve düzenlemeler yapmaya yetkili kılınmıştır.
Söz konusu maddeler uyarınca Kurumumuz 2013 yılı hesap dönemine ilişkin olarak; bağımsız
denetime tâbi olan işletmelerin münferit ve konsolide finansal tablolarında TFRS
uygulamalarını öngörmüştür. Ancak TFRS uygulama kapsamının bağımsız denetim
kapsamıyla aynı olarak belirlenmesinin, sonraki yıllarda bağımsız denetim kapsamının
genişletilmesiyle belirli büyüklüğün altındaki çok sayıda işletmeyi daha karmaşık bir standart
seti olan TFRS’yi uygulamak zorunda bırakacağı ve bunun da söz konusu işletmelere ilave
maliyet yükleyeceği değerlendirilmiştir. Diğer taraftan, Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ve diğer
gelişmiş ülke uygulamalarına bakıldığında Uluslararası Finansal Raporlama Standartları
(UFRS) uygulama kapsamının sadece borsada işlem gören işletmelerle sınırlandırıldığı ve
borsada işlem görmeyen farklı büyüklükteki işletmeler için UFRS’lere kıyasla uygulanması
daha az maliyetli ve daha basit olan finansal raporlama çerçeveleri oluşturulduğu
görülmektedir.
Bahsedilen bu nedenlerle, Kurumumuz da 2014 yılında TFRS uygulama kapsamını bağımsız
denetim kapsamından ayrıştırarak diğer ülke uygulamaları gibi TFRS uygulama kapsamını
genel olarak kamu yararını ilgilendiren kuruluşlarla (KAYİK) sınırlandırmıştır. Bunun yanı sıra,
KAYİK dışında kalan işletmelerin de isteğe bağlı olarak TFRS uygulamalarına izin verilmiştir.
TFRS uygulamayan işletmelerin ise Kurumumuz tarafından bir belirleme yapılıncaya kadar
yürürlükteki mevzuatı uygulamalarına karar verilmiştir. Bu çerçevede TFRS uygulamayan
işletmelerin uygulayacakları geçerli finansal raporlama çerçevesi, Maliye Bakanlığı
8
Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
tarafından ilki 26/12/1992 tarih, 21447 (M) sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Muhasebe
Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri (MSUGT) olarak belirlenmiştir.
Vergi Usul Kanununa dayanılarak çıkarılan MSUGT’larda öncelikli amacın, mali tabloların
mükelleflerin vergi karşısındaki durumunun gösterilmesi olması sebebiyle finansal tabloların
gerçeğe uygun, ihtiyaca uygun ve karşılaştırılabilir bilgi sağlama amacından uzaklaştığı
görülmüştür. Bu sebeple Kurumumuz tarafından kapsamlı bir düzenleme yapılıncaya kadar
söz konusu eksikliklerin giderilebilmesi amacıyla bağımsız denetime tâbi olup TFRS
uygulamayan işletmelerin finansal tablolarının hazırlanmasında MSUGT’lara ek olarak
uygulanmak üzere 29/12/2014 tarihli ve 41 sayılı Kurul Kararıyla “TMS’leri Uygulamayan
Şirketlerin Finansal Tablolarının Hazırlanmasında Uygulanacak İlave Hususlar”
yayımlanmıştır. Bu düzenlemeyle MSUGT’larda yer almayan veya ihtiyari bırakılan hususlarla
ilgili temel kurallar (amortisman ve kıdem tazminatı karşılığı ayılmasının zorunlu hale
gelmesi gibi) getirilmesi amaçlanmıştır.
BOBİ FRS, bağımsız denetime tabi olup TFRS uygulamayan işletmelerde MSUGT ve İlave
Hususlar’ın yerini alacaktır. Diğer bir ifadeyle, bağımsız denetime tabi olup TFRS
uygulamayan şirketlerin TTK uyarınca genel kurullarına sunulacak finansal tablolarının
hazırlanmasında esas alınacak finansal raporlama çerçevesi BOBİ FRS olacaktır. Ayrıca, BOBİ
FRS’nin genel olarak KAYİK’ler dışındaki bağımsız denetime tâbi tüm şirketlerin bağımsız
denetimlerinde kıstas oluşturacak olması sebebiyle uluslararası standartlarda bir finansal
raporlama ve bağımsız denetimin sağlanması açısından ülkemiz adına önemli bir adım
olacaktır.
BOBİ FRS, 1/1/2018 tarihi ve sonrasında başlayan hesap dönemlerinde uygulanmak üzere,
yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Kurumumuz verilerine göre, 2016 yılında bağımsız denetim sözleşmesi imzalayan 6.250 şirket
bulunmaktadır. Bu şirketlerden KAYİK tanımını karşılayan 1.550 şirket TFRS uygulamakta
olup, kalan 4.700 şirket 1/1/2018’den itibaren BOBİ FRS’yi uygulayacaktır.”
Sonuç olarak, KGK’nın yukarıdaki açıklamaları çerçevesine işletmelerin ülkemizde mevcut
muhasebe standartlarından hangisine uymaları gerektiği aşağıdaki tabloda özetlenmiştir:
9
Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
BOBİ FRS Muhasebesi, Kitap-1 www.bobiturk.com
TMS/TFRS BOBİ FRS VUK/MSUGT
•KGK tarafından belirlenen •TTK uyarınca bağımsız •Bilanço esasına göre defter
kamu yararını ilgilendiren denetime tabi şirketler tutan tüm işletmeler.
kuruluşlar (KAYİK). (KAYİK hariç)
•KAYİK: Halka açık şirketler, •Bu şirketler isterlerse
bankalar, sigorta vs TMS/TFRS uygulayabilirler.
10
Bu kitabın yasal hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Mustafa Arar
Description:Böylece günümüzde finans tekniklerine vakıf olmadan muhasebe standartlarını anlamak ve uygulamak zorlaştı. Bu e-kitap, BOBİ FRS'yi muhasebe
