bahçecilik elma yetiştiriciliği

123 Pages·2009·5.32 MB·Turkish

T.C.
MİLLÎ EĞİTİMBAKANLIĞI
MEGEP
(MESLEKİ EĞİTİMVE ÖĞRETİMSİSTEMİNİN
GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)
BAHÇECİLİK
ELMA YETİŞTİRİCİLİĞİ
ANKARA, 2009
MilliEğitimBakanlığıtarafındangeliştirilenmodüller;
 TalimveTerbiyeKuruluBaşkanlığının02.06.2006tarihve269sayılıKararıile
onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak
yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında
amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim
materyalleridir(DersNotlarıdır).
 Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve
geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
uygulanmayabaşlanmıştır.
 Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması
önerilendeğişikliklerBakanlıktailgilibirimebildirilir.
 Örgünve yaygıneğitimkurumları,işletmeler ve kendikendine mesleki yeterlik
kazanmakisteyenbireylermodüllereinternetüzerindenulaşılabilirler.
 Basılmışmodüller,eğitimkurumlarındaöğrencilereücretsizolarakdağıtılır.
 Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.
İÇİNDEKİLER
AÇIKLAMALAR...................................................................................................................iii
GİRİŞ.......................................................................................................................................1
ÖĞRENMEFAALİYETİ–1....................................................................................................3
1.ELMAYETİŞTİRİCİLİĞİ...................................................................................................3
1.1.TanımıveÖnemi..........................................................................................................3
1.1.1.EkonomikÖnemi...................................................................................................5
1.1.2.BeslenmedekiÖnemi.............................................................................................5
1.1.3.MorfolojikÖzellikleri............................................................................................6
1.2.ElmanınÇeşitleri........................................................................................................16
1.3.ElmanınEkolojikİstekleri..........................................................................................28
1.3.1.İklimİstekleri......................................................................................................28
1.3.2.Toprakİstekleri....................................................................................................29
1.4.ElmanınÇoğaltılmasıveAnaçları..............................................................................30
1.4.1.Çoğaltılması.........................................................................................................30
1.4.2.Anaçları...............................................................................................................30
1.5.BodurElmaYetiştiriciliği...........................................................................................39
1.5.1.BodurElmaYetiştiriciliğininAvantajları............................................................40
1.5.2.BodurElmaYetiştiriciliğininDezavantajları......................................................41
1.6.ElmaBahçesiTesisi....................................................................................................42
1.6.1.BahçeYerininSeçilmesi......................................................................................42
1.6.2.BahçeToprağınınDikimeHazırlanması.............................................................43
1.6.3.BahçeninParsellereBölünmesi...........................................................................43
1.6.4.BahçeninÇevrilmesi............................................................................................44
1.6.5.DikimŞekilleriveFidanYerlerininİşaretlenmesi..............................................44
1.6.6.DikimMesafeleri.................................................................................................45
1.6.7.BahçeyeDikilecekFidanlarınSeçilmesi.............................................................46
1.6.8.Dikim...................................................................................................................46
UYGULAMAFAALİYETİ..............................................................................................50
ÖLÇMEVEDEĞERLENDİRME....................................................................................52
ÖĞRENMEFAALİYETİ–2..................................................................................................56
2.KÜLTÜRELİŞLEMLER..................................................................................................56
2.1.Sulama.........................................................................................................................56
2.2.İlaçlama.......................................................................................................................58
2.2.1.ÖnemliElmaHastalıkları....................................................................................58
2.2.2.ÖnemliElmaZararlıları.......................................................................................62
2.3.Gübreleme...................................................................................................................69
2.3.1.GübrelemeDönemleri.........................................................................................70
2.4.Budama.......................................................................................................................72
2.4.1.KışBudaması:......................................................................................................72
2.4.2.YazBudaması......................................................................................................72
2.4.3.BudamaŞekilleri.................................................................................................72
2.5.YardımcıKültürelİşlemler.........................................................................................84
2.5.1.Toprakİşleme......................................................................................................84
2.5.2.Herekleme............................................................................................................86
2.5.3.Seyreltme.............................................................................................................86
2.5.4.YabancıOtlar.......................................................................................................87
i
2.5.5.BordoBulamacı...................................................................................................87
2.5.6.KışTemizliğiveKışMücadelesi........................................................................89
UYGULAMAFAALİYETİ..............................................................................................90
ÖLÇMEVEDEĞERLENDİRME....................................................................................92
ÖĞRENMEFAALİYETİ–3..................................................................................................96
3.HASATİŞLEMLERİ.........................................................................................................96
3.1.HasatZamanı..............................................................................................................96
3.1.1.ElmalardaHasatZamanınınBelirlenmesi...........................................................97
3.1.2.TamÇiçeklenmedenHasadaKadarGeçenGünSayısı.......................................97
3.2.HasadınYapılışı........................................................................................................100
3.3.PazaraHazırlama......................................................................................................101
3.3.1.Sınıflamaİşlemi.................................................................................................101
3.3.2.Ambalajlamaİşlemi...........................................................................................102
3.4.Depolama..................................................................................................................103
3.4.1.BaşarılıŞekildeDepolananMeyvelerinÖzellikleri..........................................105
3.4.2.DepolamaSırasındaMeydanaGelenBazıFizyolojikBozuklukveHastalıklar106
UYGULAMAFAALİYETİ............................................................................................107
ÖLÇMEVEDEĞERLENDİRME..................................................................................108
MODÜLDEĞERLENDİRME............................................................................................112
CEVAPANAHTARLARI...................................................................................................114
KAYNAKÇA.......................................................................................................................116
ii
AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
KOD 621EEH023
ALAN Bahçecilik
DAL/MESLEK Meyvecilik
MODÜLÜNADI ElmaYetiştiriciliği
Elmayetiştiriciliğindeşartlarauygunelmabahçesikurma,
MODÜLÜNTANIMI kültürelbakımvemeyvehasadıkonularınınanlatıldığı
öğrenmemateryalidir.
SÜRE 40/24
ÖNKOŞUL Önkoşulyoktur.
YETERLİK Elmayetiştirmek
GenelAmaç
Gerekliortamsağlandığındatekniğineuygunolarakelma
yetiştiriciliğiyapabileceksiniz.
Amaçlar
1. Ekolojikveekonomikşartlarauygunelmabahçesi
MODÜLÜN AMACI
kurabileceksiniz.
2. Zamanındavetekniğineuygunolarakkültürelbakım
işleriniyapabileceksiniz.
3. Tekniğineuygunolarakmeyvelerinhasadını
yapabileceksiniz.
Ortam:Açıkortam,meyvebahçeleri,sınıf,fidan,traktör,
toprakişemealetleri,çapamakinesi,drenajboruları,kum,
çakıl,kazma,kürek,bel,çapa,makas,testere,metre,ip,dikim
EĞİTİMÖĞRETİM
tahtası,bitkisulamasistemi,ilaç,ilaçlamaaletleri,gübre,
ORTAMLARIVE
eldiven,maske,meyve,meyvetoplamakasaları,kova,hasat
DONANIMLARI
önlüğü,ambalajmalzemesi,depo,termometre,nemölçer
Donanım:Televizyon,VCD,DVD,projeksiyon,bilgisayar,
tepegöz,yazıtahtası
Modülüniçindeyeralanherfaaliyettensonraverilenölçme
araçlarıilekazandığınızbilgileriölçerekkendikendinizi
ÖLÇMEVE değerlendireceksiniz.
DEĞERLENDİRME Modülünsonundaisekazandığınızbilgi,becerivetavırları
ölçmekamacıylaöğretmentarafındanhazırlanacakölçme
araçlarıiledeğerlendirileceksiniz.
iii
2
GİRİŞ
GİRİŞ
SevgiliÖğrenci,
Türkiye, değişik iklim özellikleriyle bir kıta manzarası göstermektedir. İklimde
görülen bu değişiklikdolayısıyladır ki, dünyada kültürü yapılan 138 meyve türünden 80’den
fazla tür ülkemizde yetiştirilmektedir.Tür zenginliğininyanında büyükbir çeşit zenginliğine
desahipolanülkemiz,meyvecilikkültürününtabiibirmüzesigibidir.
Meyveler insan vücudunun gelişmesi, hastalıklardan korunması ve sindirim
organlarının iyi çalışması için gereken besin maddelerini bünyelerinde bulundurur. Bunlar
ayrıca kalori sağlar, görünüşleri ile iştah üzerine etki yapar. Yapılarındaki selüloz ve lifli
maddeler nedeniyle hazmı kolaylaştırır ve pek çok hastalığı önler; karaciğer ve böbreklerin
iyiçalışmasınısağlar.
Türkiye gibi ormanları hızla azalan ülkelerde meyve bahçeleri; ülke topraklarının
korunması,güzelleştirilmesiveyeşilliğinkorunmasındadahadaönemkazanmaktadır.
Dünya meyve üretim miktarında bir çok üründe ilk sırada yer almamıza rağmen
verim, dış satım ve kişi başına tüketim miktarlarında oldukça gerilerde bulunduğumuz bir
gerçektir. Bu aşamanın ve dış satımda da hak ettiğimiz yere ulaşmamızın tek çaresi ise
modernteknikveteknolojilerinkullanılması“modernmeyveciliğin”biranönceuygulamaya
konulması ile mümkün olabilecektir. Ayrıca insan nüfusu ile birlikte artan gıda ihtiyacını da
karşılamakiçinbirimalandanveağaçtanenyüksekverimialmakzorundayız.
Meyveciliğimizinmodernleşmesiiçin:
1-İç ve dış pazarın tuttuğu, pazar değeri yüksek, kaliteli, standart çeşitler teknik
usülleregöreyetiştirilmelidir.
2-Meyvelerinsınıflandırılması,ambalajlanmasıvepazarlamasistemiüzerindeönemle
durularaküretilenmallardeğerindepazarlanmalıdır.
3-Üretilen ürünlerin hasat zamanı, hasat sonrası ve taşıma esnasında da kalitelerinin
bozulmaması için soğuk zincir denilen muhafaza şeklinden yararlanılmalıdır. Bunun için ön
soğutma, kontrollü atmosferli depolarda ve derin dondurma muhafaza şekillerinden
faydalanılmalıdır.
Bu modül siz değerli öğrencilere, elma yetiştiriciliği konusunda teknik bilgiler
vermektedir.Elmanınyetiştirilmesiiçingerekliolantümaşamalarsırasıileanlatılmıştır.
Bu modül ile rahatlıkla elma yetiştiriciliği yapabileceksiz ve elmanın hayatımızdaki
öneminidahaiyianlayabileceksiniz.
1
2
ÖĞRENME FAALİYETİ–1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1
AMAÇ
Ekolojikveekonomikşartlarauygunelmabahçesikurabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
 Türkiye’deelmayetiştiriciliğininöneminiaraştıraraksınıftatartışınız.
 Elmanınbeslenmeaçısındanöneminiraporhalindesınıftaanlatınız.
 Bölgenizdekielmabahçeleriniaraştırınız.
 Bölgenizdeyetiştirilenelmaçeşitleriniaraştırınız.
 Elmaağacınınbitkiselözellikleriniyakındaninceleyiniz.
 Çevrenizde elma yetiştiriciliği yapan çiftçileri ziyaret ederek elma yetiştiriciliği
hakkındabilgialınız.
 Çevrenizdeyetiştirilenelmanınpazarlanmasıvedeğerlendirilmesiniaraştırınız.
 Öğrendiğinizbilgilerleçevrenizdeki çiftcilerinuyguladığı kültürel bakımişlerini
karşılaştırınız.
 Eldeettiğinizbilgileriarkadaşlarınızlapaylaşınız.
1. ELMA YETİŞTİRİCİLİĞİ
1.1. Tanımı ve Önemi
Âlem :Plantae
Bölüm :Magnoliophyta(Kapalıtohumlular)
Sınıf :Magnoliopsida(İkiçenekliler)
Takım : Rosales
Familya : Rosaceae(Gülgiller)
Cins :Malus
Tür :M.Domestica
Elmanın ana vatanı Anadolu, Kafkasya ve Türkistan’dır. İnsanlar, elma
yetiştiriciliğine M.Ö. başlamışlardır. Elmanın Avrupa’ya girişi ilk kez Yunanlılar ve
Romalıların Anadolu’ya yayılmaları ve sonra da haçlı savaşları sırasında olmuştur. Elma
Avrupa’dan Kuzey Amerika’ya da ilk göçmenler tarafından götürülmüştür. Amerika’da
1868’densonrayeryerelmabahçelerikurulmayabaşlamıştır.
3
Kültür elması günümüzde kuzey ve güney yarım kürenin hemen hemen bütün ılıman
bölgelerine yayılmıştır. Kuzey Amerika, Güney Amerika, Yeni Zelanda ve Avustralya’da
elma kültürü yeni olmakla birlikte buralar, en ileri düzeyde elma yetiştiriciliğinin yapıldığı
yerlerdir. Avrupa’da kültür elması; İskandinavya’nın güneyine kadar çıkmakta, Akdeniz
kıyılarında ancak yüksek yerlerde yetiştirilebilmekte, Kuzey Afrika’da Fas’ta önemli ölçüde
üretilmektedir. Ayrıca doğu ve batı Hindistan’da, tropik Amerika’nın dağlık yerlerinde de
elmayetiştirilmektedir.
Fotoğraf1.1:Elmabitkisi
Anadolu, elmanın ana vatanı olmasının yanında önemli bir elma üretim merkezidir.
Bugün Türkiye’nin hemen her bölgesinde elma yetiştiriciliği yapılmaktadır. Fakat en uygun
kültür merkezleri yabanisinin yayılma alanlarına paralel olarak Kuzey Anadolu’da
bulunmaktadır. Kuzey Anadolu, Karadeniz Kıyı Bölgesi ile İç Anadolu ve Doğu Anadolu
yaylaları arasındaki geçit bölgeleri ve son yıllarda güneyde Göller bölgesi elmanın önemli
yetiştiricilikalanlarınıoluşturmaktadır.
Elma kültürüne, İç Anadolu’da ırmakve çaylarınserthava akımlarına karşı korunmuş
nemli vadilerinde, Doğu Anadolu’da alçakvadilerde,Ege bölgesi’nde genellikle 500 m’den
daha yüksek yerlerde, G.Doğu Anadolu bölgesinde ise dağlık yerlerin 1000-1200 m
yüksekliğesahipolankesimlerinderastlanılmaktadır.
4