Table Of ContentAP~TOTEAOYl: 
ßEPI ZßßN. 
I~TOPIAI 
ARISTOTELES 
THIERK UND·E 
KRITISCH-BERICHTIGTER TEXT, . 
JrllT 
DEUTSCHER ÜBERSETZUNG. SACHLICHER UND SPRACHLICHER 
ERKLÄRUNG. UND  VOLLSTÄNDIGEM INDEX 
VON 
DR.  H.  AUBERT  UND  DR.  FR.  WIMMER. 
lllT IDBD' LITBOQB.U'BmTU T.lßLK. 
ZWEITER BAND. 
LEIPZIG, 
VERI.AG  VON WILHELM ENGELMANN. 
1868.
ITEPI  TA  ZQIA  IlTOPIAI. 
Aridotel. . D.
VI. 
A{  '  .,.  • 
O 
I  fUV ouv 'tWV  lUl CfiWV  X<lIt  'tW• V ~1 V't foLWV TtV.a! CJtt,, llll' tL U!!.lll  'tW• V utpa-Brmkka.i . e4 
1t60WV xat qlO't6XWV,  'tOÜ'tOV  axouaL 'tOV  tp61tOV.  of 0 ~pvt3t, qlO'tO-
p. ab 
xoüat fLBV  &Jtant,, ~ 8'  ~pa tij' 6xala' xat of t6xot ou 1täcnv bfLo(w' 
ixouatv.  ta ,...av Tap xat OXIUI't(JL xal t(X't&L  xata 'JtaV't(J 'tOV xp6vov 
cb,  almiv,  ofov d>..axtopt,  xat  mptanpa,  ~ ,...Sv d>..axtopt, 6Aov tov & 
avtao"tov lew 8uo fLlJVciv  twv  av  tcp l''fLcivt tpomxwv.  1tA~3o, 81 
t(x'tOUCJtv  ivtat xat twv Ttwalwv 1tpo impaafLOÜ xat !eljxona·  xahot 
~'t'tOV 1tOAUt6xoL af TtVV(Jt(Jt 'tWV dTtVVWV tlalv.  al ai d8pta•Hxat dA.tx 
Jdv  o' 
topl8t, tial  ~o"Xpal 'tQ JdTa3o,, 'tlxtouat  av' baot7Jv ~,.Wpav· ttal 
8e X<lAE'Jta(,  xat xttlvooaL tou' vtonou' 'JtOAAaXt'' lpWfL<l't<l 8i 1tano-
10 
Oa'Jta axouatv.  t(X'tOOCJL  8i xat olxoTtVtl' SVL(JL at, 't~' ~fL&pa,· ~alJ 
aa 
'tl'IE' A(av 'JtOAO'tOxf;aaaat dm3avov 8ta taxewv.  al ,...SV oov d>..txto-
2 p(Ot'  't(X'tOOGtV,  ~CJ'Jttp  trplJ't<lt,  CJUVIlW'' llmptattpa 8a xal Cfcl't't(J 
xat  tpoTcb"  xat  olva, 8ttoxoüat ,...Sv , dU' al mptattpal xat 8axaxt' 
toü  a•Haotoü  tlxtouatv.  o{  8i 'JtAttCJ'tOL  tciv  6pvl3wv  t(xtouat rljv u 
oa 
taptv1jv ~pav, xat tlatv of ,...S•1 'JtOAU'fOVOL aÖtwv, 'JtOAUTOVOt  8Ll~• 
ol fL!v  tcp m>..Mxt', ~CJ'Jttp al mptCJttpal, ol 81 tcp "JtoHa, ~CJ'Jttp at 
aAtxtopt8t,. t<1 81 T<lfL4wvoxa 'Jtcivta OAtT6TO'Ia tCJ'ttV,  Iew xtnplao,· 
aG'tlJ 88 1tAttCJta 'tlx'tEL twv TafL4wvuxwv.  wnat ,...Sv oov xa ha~apa 
3 ~8lj. tlxtlt 81 xal'JtAtlw.  II 'tlX'tOUCJt ai ta ,...av  &Ha SV  VIO't'ttat',.  ta 20 
I. E1 D•-Al ... orp611:o~ quinto libro dat P  poat lll add ll.lll PCa. Sch., 
11.crl 'tfr# CwiD'# Da  2. polt norp~:J1t6BID'# add CmiD'# PCa Sch.  3. oö] i-1 P  11.11ol 
om A•C•Ald. Ca. Sch.  6.  lem]  1tA~~ Da  lluot~ A&C&Sch.  Di. Pk. -
11-"i~oi~ Sch.  8. lillp111o~111.11ol PD•E•m a manu pr. Ald. Ca. Sch.; lillpl!l~~:Jl ceteri. 
ux'oc  ux'ID' 
11. ul om A&C•  12.  lh«  Da. lll!l  Ald. pr.  14. o(~:JGll.llol 
PE•  ~~ol]  ~D•E•, Ii>.>.' oux ~ mp. Ald., f~,~~o, Pk.  17.  al f-Lh - ~~ol lll 
PD•E•Ald. Ca. - al poat &011:1p om Sch.  20. ~IO't'tla1' D•, ~cOTTsla" PE•Ald. 
Cs. Sch. bia 
1. orpo1t111.1N]  a.  V § 42.  Vgl. Pliniua  111,  ~' -ilf'oifl"]  Bei  una  acheint du 
X, 5, 74.  nicht vorzukommen, doch fQbren Brandt 
T~W«liD'I]  Du aind wohl durch Kreu  und Ratzeburg Med. Zool. I p. 153 du 
zung verbe88erte  Raven oder  vielleicht  aelbe nach Berichten aua Samogitien und 
ilberhaupt nicht einheimische Varietäten.  Malacca an. 
lillplll'VIll.lll] gener. ßl § 6.  li1tt&a~o~J gener. m § 10.
SECHSTES  BUCH. 
Die Schlangen ,  Insecten und die vierfltssigen Eierleger entstehen 1 
auf die angegebene Weise.  Die Vögellegen sUmmtlieh Eier, die Zeit der 
Begattung aber und clie Verhältnisse des Legens sind nicht bei allen gleich. 
llanche Vögel nll.mlich -paaren sich und legen beinahe zu allen Zeiten, 
wie das Huhn und die Taube : denn das Huhn legt mit Ausnahme der 
beiden Wintermonate vor und nach der Sonnenwende fast das ganze 
Jahr hindurch.  Auch von den edlen Zuchthtthnem legen manche vor 
dem Beginne des Brtltens bis sechzig Eier, und doch sind diese weniger 
fruchtbar als die gemeinen HUbner.  Die Adrianischen H1lhner sind zwar 
klein , le.gen aber täglich :  Ubrigens sind sie bösartig und tödten oft ihre 
Jungen;  sie haben vielerlei Farben.  Von denjenigen HUhnern,  welche 
im Hause gezogen werden, legen manehe sogar zweimal des Tages.  Es 
ist auch vorgekommen,  dass HUbner in Folge zu vielen Legens bald 
darauf abstarben.  Die Htthner also legen , wie gesagt, ohne Unter 
brechung.  Die Haustaube,  die Ringeltaube,  die Turteltaube und die 2 
Holztaube legen nur je zwei Eier, aber die Haustauben legen bis zehn 
mal im Jahre.  Die meisten Vögel legen im FrUhlinge.  Die einen sind 
brutreicb, und zwar auf doppelte Art, indem sie entweder häufig legen, 
wie die Taube, oder indem sie viele Eier legen, wie die Hubner : dahin 
gegen legen alle  krummklauigen Vögel  wenige Eier,  mit Ausnahme 
des Thurmfalken , welcher mehr als die Ubrigen legt, bis zu vier oder 
mehreren.  Die anderen Vögellegen in Nester, diejenigen aber, welche~3 
2.  arrMoliol] Sch. tadelt Gau, welcher  Pikkolos' vor, welcher f.l1a1 schreibt, das 
»bina pariunt« ilbenetat, und daher über  sich achwerlieh aus der Variante cbc: oder 
setzt auch Bmk. •bis pariunt«. Daaa aber  o6x ehe: ableiten lässt. 
Gaza richtig übereetzt hat , lehrt gener. 
IV § 77 una ill § 9 , wo es beialt 'tel U  &s'&d~IC:]  In unserer k<eren Zone nur 
bis 9 mal, s. Bechatein Naturgelch. IV 
mopm1f tTlpcicPb a!T'Oj ~BO':)to~ ~OI  -drcoi (r~.o U-ci o-6r&(d~cn:N I cdip~ J"·o  p. 72. 
~~~ &~IC: 'ltA~ 6 ~6~~ue, ~a  OUT~  '1toUd~1c;] gener. ill § 5, § 7 u. § 8. 
Mon &1<taui - u. a. w.  'ltAdm]  Der Thurmfalke Falco tinnun 
&' 11l]  Obwohl  der Zusammenhang  culue legt 4-6 Eier.  Bechstein Natur 
n 
der beiden SAtze nicht ganz klar ist, liegt  gesch.  p. 314. 
doch  kein  Grund  zu  der  Emendation 
t•
4  [VI Cap. 2. 
as .... ~ 1t't'tj'ttxa oox S'l nontal'~' o!ov ar 'tl 1CSp8tx!~ xat o{ ~p'tOj ~~ ... 
dU' SV  ~ ri' S1CYjAOjaC6J.L&Va UAlJV.  cbaathw~ aa  xat x6po8o~ xal 
'ti'tptE.  'tatha ,Uv ouv  b1CYjVBJ.LOO~ 'JCOttl''tat 'tat;  vaonaoaet~ · 8v ~ ol 
ri 
Botw'tol  xaAouatv  ..,Spo1ra,  tl~ 'td.~  <at;  ev  ~  xa'ta8o6J.Ltvo; 
'itO't'tt.Utt J.LOVO~.  a{ 86 xCx>..at V!O't'ttav rUv 'JCOlOU'I'tQl W0'7tlp af xa>..t- 6 
86va~ tx 1tYJAOu  t'7tl  'tOlt;  b4lJAOl~ "twv  88v8pwv , ~~~e~t; 811COtouatv 
<i>..A.-IJA.att; xal exo..,Svat;, Wat  llVQl 8ui ~V CJOV,XItav wamp llp..,a3ov 
II  /) 
4 'iiO't'tlWV.  ~ ''JCO'}  J.LOVOt;  00  'JCOlll'tQl  'itO't'tlav  'tWV  xaW  iao'ta 
vaonao6nwv, d>..X  alatlo6J.L~vot; t!~ 'td. anUxYJ EV  'tol'~ xoCA.ott; athwv 
ThC'ttl '  ooaiv  CJOJ.L<pOpooJ.L&VO;.  ~ ae x{pxo~ xat SV  olx(q. VIO't't!Utl xat 10 
,.., a'tpatt;.  ~ 88 'tS'tptE, ~V XaAOUCJLV 'A&rjvatot o~paja, o1h'  tJtl. ~' 
pj~ vaonaoat o~-t  e1tt  'tOL~  8av8ptatv,  d>..X  hl 'tol'~  xaJ.LatC~A.ott; 
cptnoi't;. 
s  2. To ~ cpov 4miv'twv llJ.LoCcut; Twv 6p ... l3wv axA.lJp68!pJ.L6v eCJ'ttv, iav 
j6V«p jiVYJ'tat xal ... ~ Sta~ap~· ävta rap J.LaAaxa 'tlX'tOOCJl"# a{ aAtX'topC- 16 
a.,·  cpa 
X<ll acxpoa 'ta  'tWv  op'lll3wv, SX'to; ,Uv 'tO >..aux6v, SV'tOt; ai 'tO 
ci»xpo'll.  8t«flpooat Se  'ta 'tWY 1Cipl 'JCO'taJ.LOUt; xat AlJ.LV<It; jtVOJ.LSVWV 
fxat 
~pvaO)V 1tpbt; 'ta  'tCÖ'II. ~po~«'ttxwv· 1COAAa1CA.ciotov  jap  Ta  'twv 
av68pw" xa'ta l6rov  'to  ci»xpov  1tpbt; 'to >..auxov.  xal 'ta xpcbJ.La'ta 81 
· 'twv .pcöv  Sttl"P''  xtJ'ta 'ta rav"'J  Twv ~pvl3w" · 'twv  J.LSV  rap  A.toxa 20 
tcnt  'ta cpcil  oTov 1t1ptattpät; xal 1C&p8txot; I 'tW"#  a'  cbXPci'  oTov 'tWV 
1tapt  'tat; AlJ.LVa~. 'ta ai xa'tiCJ'ttj..,SVa  oTo\1  'ta 'tCÜV  J.L&AaaJpl8wv xat 
I 
II 
6 cpaatavwv· 'ta 81 ~' xrrxpC8ot; ipu&pci lCJ'tl'# WCJ'7ttp J.L(A'tOt;.  ixtt Se 
oeu 
'tO  ~v 8tacpopfh·  ~ ....S\1  jckp  ~ 8e 1CAa'tUnp6v lCJ"ttV.  tEt6v'to~ 
nftft  Ti 
1. OU'It om et ante oto~ add oukf.L&c Ao.C• Sch.  2. ID']  Bi J)a  om 
A•  i'"I)"UTtJCop.Mj Ao.C•,  i~~:Wxt6fA&"• PE•, im>.uor•~6fW1« Ald. Ca.  G>."l 
AIICo., fl)"'IC PE•  1t6pukc Pl)o.E•Ald. Ce.  4.  ~ Ao.C•Bk.., dipoM Sch. Di. 
Pk..  5. "#ConW-v PD•, ~~O"CUI4~ E•Ald. Ca. Sch.  'ltolo~~~v A•C•  6.  a& 1to1.] 
n  1to1. Pk..  7. 6flf'4&7J P, 6pf141Hj D•  8. i11u-rovA•D•E•Ald., illu-rcüv C•, '.lbm 
p·, '111u-rtl Ambr. et edd.  10. 1tlp1toc D•; 1t6'1t-xue codd. ceteri et edd.-Dein 
cepe 'ltllll om Ao.C•  11. post ~oGcnv add ol PD•E•  12. dll' i-1 'l'of; a. Da, 
oitt h d. Ald.  U-v&po1c Ca.  14. ante iom add -r' PD•Ald. edd.  16. post 
a• 
dtti add. 'rl1 P Ald. Ca. Bk.. Di. Pk..  17. poet  add u\ PD•Ald. Sch. et 
edd. eeq.  ! 8. 1tpll; 'tO PC•D•E•Ald.  ~pO~lCD'tl'ltCÜ~ E•Ald., ~pci ~ICJI'tl'ltCÜ~ p 
20. 'rl1 om Pl)o.E•Ald.  Ce. Bch.  8.  21. u\ nipalMC om Ao.C•  drl post 
otO'I  om pr. A•  'tl1 3i Da, 'tfrl  ceteri.  22.  !"'MIIITtla.~ P, f'IAIUida.v 
E•, f-WMopla.v m a manu pr.  23.  &;UTTj-tl Tt)... PE• 
3. f'o-il1m)'t'~] Vgl. IX § 59. Die Worte  fdpcnt'l]  Aus der Lesart d~Ttll, welche 
ri 
oto~ - ~P'NT'' sollten eigentlich nach  AO.C•  bieten ,  hat Sch.  nach  Heeych. 
folgen. Vergleicht man femer die Worte  cUpoTtt;, #fpvcd n~!J, Schol. ad .Aristoph. 
am a. 0. oll OUf.LtpipEqclp f.LTJ r.TIJ"n'ltoi; o~~~.  aven. 1354, femeraue dap61to&l; bei SUid. 
so muu man vermuthen, dus etwulhn- 1. dvt1m)"11Pl'i~ und -IJ'p01t0'1 bei Anton. 
liebes auch hier gestanden hat , wovon  Liber. c. 18 hier cUpoM l{"etzt, worin ihm 
noch eine Spur in der Variante ®kp.lt;  Bmk. und Pk.. gefoltrt nnd.  Wir halten 
erhalten ist.  dies f'Clr gewagt.  Entweder ma.88 man
VI Cap. 2.] 
Dieht znm Fluge geeebickt Bind, wie die Steinhllhner und die Wachteln. 
nicht in Nester sondern auf die Erde, indem sie die Eier mit Zweigen 
bedecken.  Ebenso machen es  die Lerche und die Tetrix.  Diese Vögel 
nm machen  ihre Brnistil.tren an windstillen Orten;  der Vogel  aber, 
welchen die Boeoter Merops nennen, ist der einzige, welcher in Erd 
Weher hineinschll1pft, um darin zu nisten.  Die Drosseln bauen ihre Nester 
wie die Schwalben ans Lehm an die Kronen der Bä.nme  und zwar in 
msammenb.ängenden Reihen, so dass eine förmliche Kette von Nestern 
gebildet wird.  Der Wiedehopf allein unter den ft1r sich nistenden baut 4 
kein Nest, sondern kriecht in hohle Bäume und legt daselbst ohne zu 
einem Neste zusammenzutragen.  Der Kirkos  nistet in Häusern  und 
Felsen.  Die Tetrix,  welche die Athener »Uraxu nennen, nistet weder 
auf der Erde, noch auf Bll.umen, sondern auf niedrigen Gewächsen. 
2. Das Ei aller Vögel ohne Ausnahme ist hartschalig, wenn es durch 5 
Befruchtung entstanden und nicht verdorben ist; denn die Ht1hner legen 
mitunter auch weich1Jchalige Eier.  Auch sind die Eier der Vögel zwei 
farbig:  aussen liegt das Weisse,  innen  das  Gelbe.  Indessen  nnter 
sclleiden sich die Eier der FIDss- und Sumpfvögel von den Eiern der auf 
dem  Trockenen  lebendea  dadurch,  dau bei  den  Wa eservögeln  das 
Gelbe im Verhältniss zum WeiBBen vielmal grU8Ier ist.  Auch nach der 
Farbe unterscheiden sich die Eier der verschiedenen Arten : bald sind 
sie weiss, wie beim Hulm und Steinhuhn, bald gelb, wie bei den Sumpf 
vögeln,  bald panktirt wie bei den Perlhl11mern und Fa.saoon ; die Eier 
des Thurmfalken Bind roth, wie MeBDige.  Das Ei ist an seinen beiden 6 
Enden ungleich : an dem einen Ende ist es spitz, an dem anderen breiter; 
dpa:11 mit den einen Hdschrr., zu denen  nullum sibi aedificat'.  Vielleicht hat A. 
aUch Ouil. tritt, oder ~po:11 mit den ande  den K.uckuk, welcher in fremde Nester 
renHdscbrr. schreiben. Dazukommtdass  leJrt,, im Sinne gt!habt.  Sonst ist die An 
~enige, was IX O 82 vom ripllljl gesagt  galle Qber sein Nisten richtig.  Bechetein 
wirU , ganz gut auf den »Bienenfresser,  Natu:rgesch. n p. 547. 
me~ apiari1111«  passt,  und dieser  in  ~lrno') Dass vom K.uckuk hier nicht die 
Erdl6ohem nistet.  Rede se1n kann, bedarf keines Beweises, 
~U.S~~] Dies bestatigt vom Bie  wenn man § 41 ff. v~eicht.  Da neben 
nenfreuer  Merops  apiaster  Becbstein,  J)a auch <hiil. ,kirbus hat, so haben wir 
Natwpsch. n p. 543.  diesen Namen aufgenommen. 
6p~~ ~l!l't"tlcTN] s.  Thienerzeicbniss  ri-rp1e)  Sch. erinnert, dass diese eine 
n 'Nr. 51.  andere  sei ,  als  die  im Torigen  § er 
4. frto41] Ueber du Sachliche s. Thier  wlhnte, und dasa bei Athen. IX, 58 u. 
verz. TI Nr. 32. - Was die Worte 'tllrl  TI,  69 ~ erwlhnt werde.  Diese hllt 
u&' lalmi ~DTmiMaN bedeuten, ist dun  Camus mit Buffon fflr Tetrao UroR&llus. 
kel.  Interpretirt man mit Bmk. -quae  5. y6~tp] s. zu V§ 109. d. h. bef"ruchtet 
per ae solae nid.ificaut<r , so könnte ilies  worden sind. 
m 
nur in Bezug auf den -vorher erwl.lmten  :ollcu:>.dcno~] gener.  § 22. Wir ha 
6p~ ~cO'miJN verstanden werden, was  ben darnber keine .Annben ftnden kön 
ganz un'Wilhrscheinlich  ist.  Oaza ver  nen.  Naumann I II· loo bemerkt nur, 
ltand sie -auch nicht, oder las andere,  dass die Eier vieler Sumpf-11Jld Waner 
wenn er übersetzt  upupa una suo in ge  vögel auffallend gt"Osa se1en. 
nere non nidificat' l:iCii~ger .In eo genere  cpa.cr&r:r~aiv]  Die Eier der Fuanen sind 
avium, quae nido ututur, sola upupa  nichtgeileck.t .• Brehm Thierleb. IV p. 461.
6  LVI Cap. 2. 
~ ~jlltal W ~AaTu. icm 8a Tel ,..S'i  f'IZXpcl xal 6ela TÜ)'i .pcü'i &ijA.aa, 
ta 88 atponu>..a xal mpL~apaLa'i ixo-vta xata to 6eu &ppa-va.  ixdt 
tatal jd-v OU'i  t1tl!laC6nw-v tÜ)'i 6p-v(3w-v'  oö f'~'V aHa xal a6t6f'a'ta Wb 
ri 
a-v  ~  wcrnap e-v  Al16ml!l,  xatopun6-vtw~ al' ~'i x61tpo'~·  xal i-v 
l:upaxouaal' 38 ~lA01t6'"J' 'tl' b'JtotL3ap.t'VO' b~ ~(a3o-v al, ~v rij'V 'tO-~ 
OOU'tO'V l1tl'VI'V,  eh, ~aa(, xp6'VOV auvexÜ),, lw, !x>..!1t0l 'tQ q>d.  ~al) as 
II 
7 xal XaLfU'ia t'V andol, aAIIlVOl' aernacp{hj xal e~>..3tv au't6f'ata.  ~ 
f'SV  ou'V  jO'~~ 1tanw•1  tÜ)v  6p-v(3w-v  >..tu~ ,  w01t1p  xal tw'V d>..>..w-v 
Cq)wv·  &ta'~ a' oxau&g, &vw 1tpo; to b1t6Cwf'a A.af'ßavaL ~ ~l..tLa. xal 
to rU'~ 1tpti)to'l f'Lxpov  xal >..auxov  ~a(vttaL, lmLta !pu3pov xal alf'a-to 
tw8s,, aueav6f"VOV 86 wxpov xal eav30v &1tav· ll'tav 3'  ~Olj j(T'Il)'tal 
aöp6npo-v '  8Laxp(vetal'  xal  law  .,.a-v  'tO  wxpo-v  lEw  81  to AEUXO'V 
1t1pl(atatal.  lhav OE 't'iAtlw&g, a1t0Mtta( 'tE xai ~eapxe'tal OU'tW tqi 
xalpql !x tou f'aAaxov  atvaL  p.ttaß<i>..A.ov ~1tt to ax>.:r,p6v ,  wat'  ~Eap
Xttal rU'J  0~1tW 1tt1tljj6;'  aea>..3ov  8'  au3aw;  'ltijjWtal  xat  j(vttal u 
II 
8 CJXAl)p6•J,  tav f't. ae(ll 'ltVOCJljX6;.  t~cl'llj a' ~alj. o!ov lv 'tl'll Xalpql 
1. &~).&!1] tlp~11 Sch.  2.  tlpp!Na] 8-lj)..&'l Sch.  hdttrat P, hr.i~r.nat D•, 
h>JU"n~l A&C•  4. d, 't'irl Ti!'~ d; T. '&. PE•, .,, 't'irl fil'l ~ 'fj dr.p'P Ald. 
Ce.  Ii. br.o&if'l'lo' D•  6. vtS..o., fr.t'll omiaeil ~ 'PI'~' A•C•  post lcD; 
a..  
add  A•  b).ar.d'l PD•E• Sch. Di. Pk.,  hAer.d'l Ald. Ca., bUT."'l A•C•, 
b.Hr.ot Bk.  7.  iErni~tp~ PD•E•Ald.  7.  a~-ro~rh111; üdem  et Ce. 
10. AI'J'&b., "&a\ I''~" AaC•Di.  post rpa[.,nat add 'tb d!b .. Cam. Sch.  11. yi 
VJ)HI AaC• ·  13. n  om PD•E•Ald. Ce.  Sch.  13. poet!ieip1.,1't!11 add 
r.~mJT~ Aae•;  mrpu...o, o~m '!:.; "'Pti n '1:0~ "a>.!l'&o~  I'IT~"" &t,  Pk. 
1-l.  fi.IT~a>.6V"to' D•E•Ald. Ce.  ir.\]  r.r* PD•E•, &I; Ald. Ca.  15. r..m 
om At.C•  IUIH,; AaC•Di.  16. i;tll] ~ PDt.E•Ald., ~ Cs. Sch.  oto .. ] 
cbb., PA•, cLo .. ota Sch. 
6. &f.)",'l - lpfl"'Cl)  Sch. hat nach An  schieden  d&Jegen  far  die  Taubeneier, 
tigon. Caryst. c. 103, mit welchem Co  indem aus apttlen wie aus stumpfen Eiern 
lumella VIII, Ii, und Pliniua X Ii, 7- l aber  sowohl Tauber als TAubinnen  kommen 
einstimmen, die vorgeschriebenen ·w orte  k6nnten. 
ihre Stellen vertauschen lauen, worin ihm  i'&r.i't'l:l'tat]  Ueber  das  Braten  siehe 
Bmk. und Pi.kk.-mit Recht nicht gefolgt  gener. m § 3-l-37. Aber es frAgt sich, ob 
sind. Uebrigens ist die betreffende Stelle  nicht bl.ir.nat die  richtige Lesart sei, 
bei Albertua  sehr merkwardig:  Dicit  wozu e~?n:6~tl'ta besser passt als zu bltn 
autem A., quod ova longa acuti capitis  'tl'tat, und das auch mit dem Folgenden 
producunt marea avium , rotunda autem  besser im Einklange steht. 
et habentia in loco acuti anguli rotundi  tptAor.~;] Es istltier von einem Kunst 
tatem producunt feminaa: et hoc est fal  stackehen, etwa einer Wette, die Rede, 
aum omnino et vitium fuit ex acriptura  welches aber A. so darstellt ,  als ob es 
pervena :  et non  ex dictis philoaophi;  6fter wiederholt worden sei, wie das Im 
pro}lter quod dicit Avicenna. quod ex ro  perfectum fr.t'IIN zeigt. Daher muss auch 
tundil et brevibua ovia producuntur marea  1n der Zeitbestimmung die Wiederholung 
et K&lli,  ex lon_s!.s autem et acutis ovis  angezeiJ.t sein.  Der Optat. Aoristi, wel 
pröaucuntur ~linae, et hoc concordat  chen m1t PD•E• Bmlr..  und Pikk. aufge 
cum experientia, quam nos in O\is ex  nommen  haben,  ist nicht angemessen, 
perti sumua, et cum ratione.  Die Sache  weil er die Zeitbestimmung aus der Vor 
ut  unricht!g;  wenigstens  erklirt  sich  stellung der Subjecte anfahren  wilrde, 
Bechstein Naturgeach. IV p. 69 eehr l."nt- was acliwerlich angeht. Wir halten abri-
VI Cap. 2.]  7 
beim Austreten geht das  breite Ende voran.  Die langen und spitzen 
Eier sind weibliche, die runden und an dem  spitzeren Ende mehr abge 
rundeten mJLnnliche..  Die Eier entwickeln sich , indem die Vögel darauf 
brllten, jedoeh auch von selbst in der Erde, wie in Aegypten, wo man 
sie in den Mist vergräbt.  Und in Syrakus soll einmal ein starker Trinker 
Eier unter sein Lager in die Erde gebracht und so lange ununterbrochen 
gezecht haben, bis die Jungen ausschlOpften.  Auch  haben sich Eier, 
welche man in warme Geflisse gelegt hatte, entwickelt und sind von 
selbst ausgeschlOpft.  Der Same aller Vögel, wie Oberhaupt aller Thiere, 7 
ist weiss.  Nach der Begattung zieht ihn das Weibchen bis zum Zwerch 
fell hinauf.  Anfangs ist das Ei klein und weiss, spll.ter wird es roth und 
von der Farbe des Blutes, und bei weiterer Zunahme wird es bleicher 
und durchweg gelb.  Sobald es aber seiner Vollendung nilher kommt, 
sondert sich  der Inhalt, so dass das Gelbe innen liegt und aussen rings 
vom Weissen umgeben wird.  Wenn es aber ganz ausgebildet ist, löst es 
sich ab und tritt aus, indem es so in dem passenden Zeitpunkte aus dem 
weichen Zustande in den harten Obergeht,  dass es mit noch  weicher 
Schale austritt, aber unmittelbar nach dem Austritte fest und hart wird, 
wofern es nicht von krankhafter Beschaffenheit ist.  Es sind auch schon 8 
gens '-' bUm1~ fllr die richtige Lesart.  t6; gemacht m~, und den 11chönen 
Bei Antig. c.  105 findet sich die ganze  Ausdruck h -tolj  !A!JA.!.~xb~ dv!.ll in tx -tolj 
Erdblung in der oratio obliqua.  !A!JA.!lxolj  verballhornt.  Wir halten  r.c 
7.  cl~m - A!.IJ&ildvu] a{Qm crr:'f gener. ll  !p~d; für einen nichtssagenden Zusatz. 
§59. 60.  Wo die Hühnereier befruchtet  o~r.m r:~16;)  Dass  die  Kalkschale 
werden und wie weit der Samen empor  des Eies schon innerhalb des Leibes hart 
dringt, acheint wenig berücksichtigt wor  iat, hat bereits  Fabriciua ab Aquapen 
den zu sein. Doch sagt Bechstein Natur  dente ~era Anatomica etc.  16'li p.  8 
geach. m p. 3i19 d.a8a  nach  einer Be  nachgeWiesen. 
fruchtung  sowohl  die  in  den niebaten  8.  L!pdVfl u. s. w.)  Ouil.  ,apparuit au 
Tagen ais die nach  zwanzig Tagen ge  tem iam quale in quodam tempore fit 
leaten Eier befruchtet seien.  ovum, totum enim alias  (s.  aliud}  ru 
1Nd~ ut !Al~) gener. ffi § 25.  brum est, aicut posteriua pullus : talia et 
mp!lcr-t1tt!.11)  Diese im Ganzen richtige  in gallo diviao' ; Gäza  ,iam  quale certo 
Beschreibung der Eier im Huhne findet  tempore est, tale aliquando prodiit luteum 
man genauer a!llfegeben bei Brandt und  totum, qualia postea pullua eat.'  Bmk. 
Rabeburg Med. Zool. I p. 148, und sehr  ;Inventa etiam aunt aliquando ova eadem 
ach6ne Abbildungen vom ganzen Eier  a1,1ecie quam certo quodam tempore ex 
stocke und Uterua des Huhnes in Coste,  lübere aolent (lutea enim tune univeraa 
Hiat.  gen.  et part.  du Developpement  similiter sunt, qualis poatea litellus} dis 
etc.  Paria 1849 Poule PI. II.  SPCto l{&llo etc.'  Alle drei gleich unver 
~P1.1't!.ll  o'km]  Diese  Stelle  stimmt  atAndÜch.  Zunlchst fAllt auf, dass die 
auf dU Oenaueete mit der entsprechen  Worte oto~ - cp6v  in den fo~enden 'tDI 
den gener. m § 30, und ist auch in sich  !Jlj-t!J - fm6Cm~ durchaus kem entspre 
ao :IU8ammenhAngend , daaa sowohl die  chendes Glied haben ; denn die be1den 
von Sch. qeregten Zweifel, als auch die  hier zu erwihnenden Dinge , dass man 
von  ihm  vorgeschl~ene Verbe81erung  auch in HAhnen an derselben Stelle Eier 
uns ganz unveratindhch sind. Wenn das  gefunden hat , wo  sie bei den Hennen 
Ei auch  allmAhlich  derber  und  fester  ait.en und dass sie ganz gelb sind, liesaen 
(hl.Yjp6-l} wird, so hindert dies doch nicht,  sich anders kllrzer und  deutlicher dar 
da8l ea beim Austreten selbst noch nicht  stellen, etwa t!pd.VIj 6' ~~~'I oh tv 'l:!.li; «p 
a«arr iat, die Schale aber gleich nach dem  ~ICII tl~n!.ll "tCJ.  cpa  br:b  'tb  br:6Cm,...a  3A!.I 
Austritte eretarrt: - Pik.k.. hat aus r.mY)- dJxpd, -tot!Jlj't!J Y.!.ll  tv dA.  lil!.~lp.  Dann ist
8  [VI Cap. 2. 
Tlvt'tdt to q.6v - &mn 1ap t~>xpov ~f'&l~ M-tl~. ~p llott~~ 6 vtot .. 
'tOt;, ._ tbUJÖta xat a-1 t!A.tt-rp04Svtlheupou,U~«p ~ ~ omCwJ.LII, o~ 
~~ 3-fJA.ttat lxouat -M q,a, ~ Jlh tl8ot; cbxp~ &Aa,  ~ Si JdTt&ot; 'fJAhta 
q,a· 
8 tv  tipatot; Mlq> tta!aaw.  of  ft•  Uyovtat;  lht b1roblp.J.Ltt't'6 
'e 
4ott  Ta  bmJ'~sJI.ta twv lJ1.1tpoaDtv  dxt!at;  1wo,Uvtov , oux tH.1J&r;' 
U1oucn'l· d'nt'tat 1ap fxa'lw~ ~a"'l th'xtu'tt)t vto't"tl8tt; aAtxtopl8wv xai 
XYJVtÜ'I  tlxtouoat b1t-rJv6J1.t<l.  'ttt ~ l{>a  -M  bmJvep.ta  tMnw 1'-~ tqi 
JI.ITi6tt rlvnat xat ~nov +.~ea xal b-Jp6ttpa twv TOV(JI.(I)V,  'lt'A~&t 6! 
1tAtfw· bmtt&tJdvwv o~ ~ ~pvt3t oö3iv 1taxuvttl2t t~ b1p6v. dHa t6 
tt tllxpbv 8tGJI.evat xal to A.tuxov 8J1.ota ~vta. Tlvetllt ~· b1t"FlvSJI.t<l 'lt'oA-10 
A.wv, oTov ciA.extoplao<;, 7tap~txot;, mptcntpci<;, tawvo<;, XYJV6<;, X"lvaA.W'ltt-
II 
9 xo<;.  txAtmtat ~ tmpaCouawv tv t«fi 3iptt 3änov ~ tv tqi X'tJI.ci>vt· 
tv oxtwxa{ÖtX<l 1ap t.J'oipat<; af  aAtxtop{Öt<; tv  'tql 3aptt tX~E'ltOUGlV, &eO 
tv os t«P  XtLJI.WVt  tvlo..C  E'l 'ltlVtt xal t[xoatv.  otaqlipouat J~.anot xal 
asu 
~pvt3t<; opvl3wv  t«ii  t'ltq>aattxuhtpat  arvat  lttpat hipwv.  tav 
JO ~povt~a~ E7tq>aCouar;~' otaql3tlpttat ta ~· II tci OS  xaAOUJI.tVa bm 
ae 
'tl'VIOV  xuv6aoupa  xal  oGpta  TlVttflt toü 3ipou<;  .,.auov.  Ct({)Upta 
xaA.ti'tat  ta ~veJI.ta b1t6 ttvwv, ßtt  bm rljv taptvlj'l ellpav f«lvov 
tat öax6JUvat  tci  ~tUJI.a'ta af  6pvt3tt;·  totoütov  ös  mtoöat  xal t"'6 
II  ae 
J 1 X,ltpl 1t(l)t; 4"lA<l~V<lt.  TL'It'tfll  81  'tC O'ltTjVip.ta T6VttJ.fl  xtd  tci  20 
oxda<;  tw1tcipxona ~a.,.  p.tta~ciAAtt 'tO  TEVO<;  tl~  4Ho yivo<;,  aav 
7tpiv  J~.tta~aA.tiv ix toü  rilxpoii  tl<;  to  bux~v ~xtu"rjtflt ~ ta b7tYj 
veJ~.ta äxouaa  ~ tci  y6'11q>  tiAYJp.J.Liva ae hipou ~pvt3o<;' xal  T(Vt't<ll 
tci  Jl.iv  O'lt'1jVEJ.Lt<l  16vtp.a,  tci  61  7tpoü~xona xatci  tov  ßcntpov 
J. 1:0 chov om Ambr. Sch.  &~tczvtll Tdp tbxpd EaAld., bczvt~~ 6JM1[~ Tclp mxpo-t 
p; l!tczvt!J •xp6v· 6f'-OUaC Tclp Ca., l!tczvt~~" mxpa Tdp 6p.o[~ Sch.  2.  D.h-ropt 
D•Ca., B.w't"OpUit PE•Ald., D.worpu6~t Sch.  4. i om PDaEaAid. pr., 8 Cam. 
7.  trxollatn PJ>aE•Ald. Ca. Sch.  &'] Tdp Ca  ante Ucf't'tm add 1:aiv f.,.~tpo~ 
iE 6xd11; Tevo.,.ivmv A• Cam.  8. TITVOVtllt A•, om Sch.  9. &I ~t>.dm om PE• 
10. 'td ).l1nCI AOC•  12. D.IJ't'tov PE•  14. post ~~~1 add ol DaEa, 11! Ald. Ca. 
Sch.  16 . .,&alpn-at A•  !7. o!lptwDaE•Ald. Ce. - ~uvdGou~ R  emn 
scriptum in edd. Bekkeri mai. et min.  18.  d11ptov~v Aa(,"a,  chptvi)'i Ea 
22.  f'-'"tll~d.>J.uv PC•E•m  r.ep!Mu~ov A&C•  23. 16vcp dA1)f'i~~~ D•Ald. et 
~P"lf&h" m marg. Ambr., TOVOitP"'!'iv" PE•, TovoppU1)f&h11 Ambr. 
der Ausdruck l!te~N -rdP dtxpbv 6p.o(~ toriv  ad pulli nutrimentum , minime 'fero pul 
llndeutlich , und man vermiut dabei ein  1111 ipee' , er hat aieh aber da Beweilltll 
-r6u Ofler ~tm, und die Enrihnung ,dea  dafD llberhoben.  Wir haben vermuthet 
vcon6c iatganz unerkll.rlich, denn unmftg•  dua  fllr  ~•Oft6c  geschrieben  'lr8l'd.Mt. 
lieh konnte A. durch eine Vergleiollung  ma11e >.nt&o;, aber clie anderen 8chwje 
mitdem~ungendieAngabeerl&utemwol- rigkeiten  sind  wir auch mit Hilfe M 
len, daia dieae Eier ge.n.z gelb seien. Sch.  Varianten  nicht  im Stude su  lösen. 
aagt freilich 1 ,'Vto-rr6c autem dicitur vitel- Wu die Sache betrifft, eo kann ea lltch 
l111  in OVO perfecto  in  medio appo1itu1  n'U Um  irgend eine pathologiBChe Ge,_