antik dönemde anadolu'da müzik ve müzik aletleri

185 Pages·2008·12.96 MB·Turkish

T.C.
SELÇUK ÜN(cid:1)VERS(cid:1)TES(cid:1)
SOSYAL B(cid:1)L(cid:1)MLER ENST(cid:1)TÜSÜ
TAR(cid:1)H ANAB(cid:1)L(cid:1)M DALI
ESK(cid:1)ÇA(cid:2) TAR(cid:1)H(cid:1) B(cid:1)L(cid:1)M DALI

ANT(cid:1)K DÖNEMDE ANADOLU’DA
MÜZ(cid:1)K VE MÜZ(cid:1)K ALETLER(cid:1)

YÜKSEK L(cid:1)SANS TEZ(cid:1)

DANI(cid:3)MAN:
Prof. Dr. Hasan BAHAR

HAZIRLAYAN:
Devrim SÖNMEZ
054202011003

KONYA 2008
ÖNSÖZ

Bu tez çalı(cid:1)ması, Antik dönemde Anadolu’da müzik ve müzik aletlerini ele almaktadır.
Eski Önasya, Mısır ve Hellen uygarlıklarının müzi(cid:2)i ve kullandıkları müzik aletlerini konu
alan birçok çalı(cid:1)ma yapılmasına ra(cid:2)men, antik dönem Anadolu müzi(cid:2)i ve müzik aletleri
hakkında yapılan çalı(cid:1)malar yetersizdir. Yapılan çalı(cid:1)malar neticesinde, Eski Önasya, Mısır
ve Hellen uygarlıklarının müzi(cid:2)i ve kullandıkları müzik aletleri hakkında bir hayli bilgi elde
edilmi(cid:1)tir. Bu konuyu, çalı(cid:1)ma konusu olarak seçmemin nedeni, Anadolu’da ya(cid:1)amı(cid:1) ve
birçok devlet kurmu(cid:1) medeniyetlerin müzikal kültürleri ve kullandıkları müzik aletleri
hakkında kapsamlı ara(cid:1)tırmaların yapılmaması ve bugüne kadar detaylı bir biçimde
irdelenmemi(cid:1) olmasıdır.

Antik dönem Anadolu insanlarının müzi(cid:2)i, günümüze ula(cid:1)amamı(cid:1) olmasına ra(cid:2)men,
müzik aletleri ve müzisyenleri betimledikleri kabartmalar ve çizimler bizlere ula(cid:1)abilmi(cid:1)tir.
Antik dönem insanlarının mitlerinden, antik ça(cid:2) yazarlarının kaleme aldıkları eserlerden,
antik ça(cid:2) insanlarının kullandıkları ve günümüze kadar gelebilmi(cid:1) müzik aletlerinden, çe(cid:1)itli
zemin ve nesneler üzerine çizdikleri resimlerden ve kabartmalardan o dönem insanlarının az
çok müzik hayatı ve kullandıkları müzik aletleri hakkında bilgi sahibi olmaktayız.

Tezimizde, günümüze kadar kazı veya di(cid:2)er yollarla çıkartılan ve müzelerde te(cid:1)hir edilen
eserlerden, orthostatlar, vazolar, vazo fragmanları, lahitler, silindir ve ta(cid:1) baskı mühürler,
pi(cid:1)mi(cid:1) toprak, heykeller, kemer parçaları ve rythonlar üzerindeki tasvirlerden istifade edilerek
ve kaynak eserlere ba(cid:1)vurularak antik dönem Anadolu müzikal kültürü ve kullanılan müzik
aletleri hakkında bilgiler verilmeye çalı(cid:1)ılmı(cid:1)tır.

Tez konumu belirleyen, bu konuya ilgimi çeken, yönlendiren ve çalı(cid:1)mamın her
safhasında benden desteklerini hiç esirgemeyen, de(cid:2)erli danı(cid:1)man hocam Prof. Dr. Hasan
BAHAR’a en içten te(cid:1)ekkürü bir borç bilirim. Tezin hazırlanmasında de(cid:2)erli hocam Doç. Dr.
Özdemir KOÇAK’ın da emekleri büyüktür. Benden yardım ve emeklerini esirgemeyen
de(cid:2)erli hocama sonsuz te(cid:1)ekkür ederim.
Devrim SÖNMEZ
KONYA 2008

i
ÖZET

YÜKSEK L(cid:1)SANS TEZ(cid:1)

ANT(cid:1)K DÖNEMDE ANADOLU’DA MÜZ(cid:1)K VE MÜZ(cid:1)K ALETLER(cid:1)

Devrim SÖNMEZ

Danı(cid:4)man: Prof.Dr. Hasan BAHAR

Bu tez çalı(cid:1)masında, Antik dönemde Anadolu’da ya(cid:1)amı(cid:1) birçok medeniyetlerin müzikal
kültürü ve müzik aletlerinin incelemesi yapılmı(cid:1)tır. (cid:3)lk ba(cid:1)ta müzi(cid:2)in tanımı yapılmı(cid:1),
müzi(cid:2)in insan ve toplumlar üzerindeki etkisinden söz edilmi(cid:1)tir. Müzik kelimesinin kökenine
de(cid:2)inilmi(cid:1) ve müzi(cid:2)in do(cid:2)u(cid:1)u hakkında ileri sürülen varsayımlar ile bu görü(cid:1)lere katılmayan
ki(cid:1)ilerin ele(cid:1)tirilerine yer verilmi(cid:1)tir. Müzi(cid:2)in, antik dönemde i(cid:1)levinden söz edilmi(cid:1) ve
müzi(cid:2)in hangi amaçlar için kullanıldı(cid:2)ına de(cid:2)inilmi(cid:1)tir. Ayrıca, ilkel müzik aletlerinin nasıl
ortaya çıktı(cid:2)ı, hangi maddelerden, ne tür enstrümanlar yapıldı(cid:2)ı, hakkında da bilgiler
verilmi(cid:1)tir.

Daha sonra antik dönemde Anadolu’nun çevre kültürlerindeki müzik hayatı genel bir
(cid:1)ekilde de(cid:2)erlendirilmi(cid:1)tir. Mezopotamya, Mısır ve Hellen uygarlıklarının müzik hayatı ve
kullandıkları müzik aletleri irdelenmi(cid:1)tir. Mezopotamya uygarlıklarından Sümerler’in,
Babilliler’in ve Asurlular’ın müzik ve müzik aletleri hakkında genel bilgiler verilmi(cid:1) ve
Sümer mitolojisinden de faydalanılmı(cid:1)tır. Mezopotamya, Mısır ve Hellen uygarlıklarının
kullandıkları müzik aletlerinin ortaya çıkı(cid:1)ları, kullanma (cid:1)ekilleri, dinsel ve günlük ya(cid:1)amdaki
rolleri arkeolojik ve yazılı belgeler ı(cid:1)ı(cid:2)ında açıklanmaya çalı(cid:1)ılmı(cid:1)tır.

Antik dönemde Anadolu’da müzik ve müzik aletleri hakkında bilgi verilmeye çalı(cid:1)ılmı(cid:1)
ve konu tarih öncesi dönem ve tarihi dönem olmak üzere iki zaman zarfına ayrılmı(cid:1)tır. Tarih
öncesi dönem müzi(cid:2)i ve müzik aletleri, Paleolitik, Neolitik, Kalkolitik ve (cid:3)lk Tunç ça(cid:2)ı olmak
üzere sınıflandırılarak anlatılmaya çalı(cid:1)ılmı(cid:1)tır. Tarihi dönemlerde ise, Assur Ticaret
Kolonileri Ça(cid:2)ı’ndan ba(cid:1)layarak Hititler, Frigler, Urartular, Lidyalılar, Likyalılar, Hellenler
ve Romalılar’ın müzikal kültürü ve kullandıkları müzik aletleri yazılı ve görsel belgeler ı(cid:1)ı(cid:2)ı
altında incelenmi(cid:1)tir.

Anahtar Kelimeler: Antik Dönem, Anadolu, Müzik, Müzik Aletleri.
ii
ABSTRACT
MASTER THESIS
MUSIC AND MUSICAL INSTRUMENTS IN ANATOLIA IN ANTIQUITY

The present thesis studied musical culture and musical instruments of various
civilizations that lived in Anatolia during antiquity. First, a definition of music was given and
the effect of music on humans and communities was explained. The roots of the word music
were analyzed and assumptions proposed concerning the birth of music and criticisms that
disagreed with these assumptions were cited. The function of music in antiquity was
explained and to what purposes music was used was mentioned. Moreover, information was
provided on how primitive musical instruments first appeared, and what musical instruments
were made from what materials.
Then, a general overview was given of musical life in neighboring cultures around
Anatolia in antiquity. Musical life in Mesopotamian, Egyptian and Hellenic civilizations and
the musical instruments they used were studied. General information was provided on music
and musical instruments of some Mesopotamian cultures such as the Sumerians, Babylonians
and Assyrians and some avail was made use of Sumerian mythology. The emergence of
musical instruments used by Mesopotamian, Egyptian and Hellenic civilizations, the way they
wee used, and their roles in daily life were investigated in light of archaeological and written
documents.
An attempt was made to give information about music and musical instruments in
Anatolia in antiquity and the subject was studied in two different periods, namely pre-historic
and historic periods. Music and musical instruments belonging to pre-historic era were
investigated in Paleolithic, Neolithic, Chalcolithic and First Bronze Ages. In historic periods,
on the other hand, musical culture and instruments were examined in light of written and
visual documents beginning with Assyrian Trade Colonies through Hittites, Phrygians,
Urartians, Lydians, Lykians, Hellens and Romans.

Key words: Antiquity, Anatolia, music, musical instruments.

iii
KISALTMALAR:

Bkz. : ……………..Bakınız.

C. : …………… Cilt.

Env. No: ………….. Envanter Numarası.

Gen: : ………….. Geni(cid:1)lik

Kal: : ………….. Kalınlık

Lev. : …………… Levha.

M.Ö. : …………... Milattan Önce.

M.S. : …………... Milattan sonra.

Ör. : ………….. Örnek.

Res. : …………… Resim.

s. : …………… Sayfa.

(cid:4). : …………….(cid:4)ekil.

vd. : ……………Ve devamı.

vs. : …………….Ve saire.

Yük: : …………….Yükseklik.

iv
(cid:1)Ç(cid:1)NDEK(cid:1)LER

ÖNSÖZ.......................................................................................................................................i
ÖZET.........................................................................................................................................ii
ABSTRACT.............................................................................................................................iii
KISALTMALAR:...................................................................................................................iv
(cid:1)Ç(cid:1)NDEK(cid:1)LER.........................................................................................................................v
G(cid:1)R(cid:1)(cid:3).........................................................................................................................................1
1. BÖLÜM.................................................................................................................................1
1.1. ÇALI(cid:3)MANIN AMACI:..............................................................................................1
I.2. YÖNTEM VE TERM(cid:1)NOLOJ(cid:1):..................................................................................1
2. BÖLÜM.................................................................................................................................3
2.1. MÜZ(cid:1)(cid:2)(cid:1)N DO(cid:2)U(cid:3)U ÜZER(cid:1)NE TEOR(cid:1)LER VE (cid:1)LKEL DÖNEMLERDE
MÜZ(cid:1)(cid:2)(cid:1)N (cid:1)(cid:3)LEV(cid:1)...............................................................................................................3
3. BÖLÜM...............................................................................................................................11
3.1. ANT(cid:1)K DÖNEMDE ANADOLU’NUN ÇEVRE KÜLTÜRLER(cid:1)NDEK(cid:1) MÜZ(cid:1)K
HAYATINA GENEL B(cid:1)R BAKI(cid:3)....................................................................................11
4. BÖLÜM...............................................................................................................................20
4.1. TAR(cid:1)HÖNCES(cid:1)NDE ANADOLU’DA MÜZ(cid:1)K VE MÜZ(cid:1)K ALETLER(cid:1)...........20
4.1.1.PALEOL(cid:1)T(cid:1)K DÖNEMDE ANADOLU’DA MÜZ(cid:1)K VE MÜZ(cid:1)K
ALETLER(cid:1).....................................................................................................................20
4.1.2. NEOL(cid:1)T(cid:1)K DÖNEMDE ANADOLU’DA MÜZ(cid:1)K VE MÜZ(cid:1)K
ALETLER(cid:1).....................................................................................................................21
4.1.3. KALKOL(cid:1)T(cid:1)K DÖNEMDE ANADOLU’DA MÜZ(cid:1)K VE MÜZ(cid:1)K
ALETLER(cid:1).....................................................................................................................24
4.1.4. (cid:1)LK TUNÇ ÇA(cid:2)I’NDA ANADOLU’DA MÜZ(cid:1)K VE MÜZ(cid:1)K
ALETLER(cid:1).....................................................................................................................26
5. BÖLÜM...............................................................................................................................29
5.1. TAR(cid:1)H(cid:1) DÖNEMLERDE ANADOLU’DA MÜZ(cid:1)K VE MÜZ(cid:1)K ALETLER(cid:1)....29
5.1.1. ASUR T(cid:1)CARET KOLON(cid:1)LER(cid:1) ÇA(cid:2)I’NDA MÜZ(cid:1)K VE MÜZ(cid:1)K
ALETLER(cid:1).....................................................................................................................29
5.1.2. H(cid:1)T(cid:1)TLER DÖNEM(cid:1)NDE ANADOLU’DA MÜZ(cid:1)K VE MÜZ(cid:1)K
ALETLER(cid:1).....................................................................................................................32
5.1.2.1. H(cid:1)T(cid:1)T DÖNEM(cid:1) MÜZ(cid:1)K ALETLER(cid:1):.....................................................51
5.1.2.1.1. TELL(cid:1) MÜZ(cid:1)K ALETLER(cid:1):................................................................51
5.1.2.1.1.1. ARP:.................................................................................................51
5.1.2.1.1.2. L(cid:1)R:..................................................................................................53
5.1.2.1.1.3. SAZ:..................................................................................................64
5.1.2.1.2. DER(cid:1)L(cid:1) ( VURMALI ) MÜZ(cid:1)K ALETLER(cid:1):....................................73
5.1.2.1.2.1 DAVUL:............................................................................................73
5.1.2.1.2.2. DEF:..................................................................................................76
5.1.2.1.2.3. DARBUKA:.....................................................................................81
5.1.2.1.3. NEFESL(cid:1) ( ÜFLEMEL(cid:1) ) MÜZ(cid:1)K ALETLER(cid:1):................................82
5.1.2.1.3.1. BOYNUZ:........................................................................................82
5.1.2.1.3.2. FLÜT:...............................................................................................84
5.1.2.1.3.3. AULOS:............................................................................................85
5.1.2.1.4. KEND(cid:1)NDEN SES VEREN MÜZ(cid:1)K ALETLER(cid:1):............................90
5.1.2.1.4.1. ÇALPARA:......................................................................................90
5.1.2.1.4.2. S(cid:1)STRUM:.......................................................................................96
5.1.2.1.4.3. SES ÇUBUKLARI:.........................................................................98
v
5.1.2.1.4.4. ÇINGIRAKLAR:............................................................................99
5.1.3. DEM(cid:1)R ÇA(cid:2)I ANADOLU DEVLETLER(cid:1)NDE MÜZ(cid:1)K VE MÜZ(cid:1)K
ALETLER(cid:1):..................................................................................................................101
5.1.3.1. URARTULAR:............................................................................................102
5.1.3.1.1. URARTULARDA MÜZ(cid:1)K VE MÜZ(cid:1)K ALETLER(cid:1):.....................103
5.1.3.2. FR(cid:1)GLER:...................................................................................................105
5.1.3.2.1. FR(cid:1)GLERDE MÜZ(cid:1)K VE MÜZ(cid:1)K ALETLER(cid:1):.............................105
5.1.3.3. L(cid:1)DYALILAR:............................................................................................110
5.1.3.3.1. L(cid:1)DYALILARDA MÜZ(cid:1)K VE MÜZ(cid:1)K ALETLER(cid:1):.....................110
5.1.3.3.1.1. SYR(cid:1)NKS:......................................................................................111
5.1.3.3.1.2. ÇINGIRAK:...................................................................................112
5.1.3.4. L(cid:1)KYALILAR:............................................................................................112
5.1.3.4.1. L(cid:1)KYALILAR’DA MÜZ(cid:1)K VE MÜZ(cid:1)K ALETLER(cid:1):...................113
6.BÖLÜM..............................................................................................................................115
6.1. HELLENLER:...........................................................................................................115
6.2. HELLENLERDE MÜZ(cid:1)K:......................................................................................115
6.2.1.HELLENLERDE MÜZ(cid:1)K E(cid:2)(cid:1)T(cid:1)M(cid:1) VE TEOR(cid:1)SYENLER:.......................115
6.2.2. HELLEN M(cid:1)TOLOJ(cid:1)S(cid:1)NDE VE (cid:3)ENL(cid:1)KLER(cid:1)NDE MÜZ(cid:1)K:..................118
6.2.2.1. APOLLON VE PYTH(cid:1)A (cid:3)ENL(cid:1)KLER(cid:1):.................................................119
6.2.2.2. D(cid:1)ONYSOS VE (cid:3)ENL(cid:1)KLER(cid:1):................................................................123
6.2.2.3. ATHENA VE PANATHENA(cid:1) (cid:3)ENL(cid:1)KLER(cid:1):........................................125
6.2.2.4. HERMES:....................................................................................................127
6.2.2.5. PAN:.............................................................................................................127
6.2.2.6. ORPHEUS:..................................................................................................128
6.2.3. TAR(cid:1)H (cid:1)ÇER(cid:1)S(cid:1)NDE HELLEN MÜZ(cid:1)(cid:2)(cid:1):....................................................129
6.3. HELLEN MÜZ(cid:1)K ALETLER(cid:1):..............................................................................137
6.3.1.HELLEN TELL(cid:1) MÜZ(cid:1)K ALETLER(cid:1):...........................................................137
6.3.1.1. ARP ( Trigonon):.........................................................................................137
6.3.1.2. PHORM(cid:1)NX:...............................................................................................139
6.3.1.3. L(cid:1)R:..............................................................................................................140
6.3.1.4.K(cid:1)TARA:.......................................................................................................145
6.3.1.5. BARB(cid:1)TOS:.................................................................................................146
6.3.1.6. PANDURA:..................................................................................................148
6.3.2. HELLEN DER(cid:1)L(cid:1) (VURMALI) MÜZ(cid:1)K ALETLER(cid:1):.................................148
6.3.2.1. TYMPANON (DEF):..................................................................................148
6.3.3. HELLEN NEFESL(cid:1) (ÜFLEMEL(cid:1)) MÜZ(cid:1)K ALETLER(cid:1):............................149
6.3.3.1. AULOS:........................................................................................................149
6.3.3.2. SYR(cid:1)NKS (PANFLÜT):.............................................................................153
6.3.3.3. SALP(cid:1)NX:....................................................................................................155
6.3.4. HELLEN KEND(cid:1)NDEN SES VEREN MÜZ(cid:1)K ALETLER(cid:1):.......................156
6.3.4.1. ÇALPARA (S(cid:1)MBAL):...............................................................................156
6.3.4.2. KROTALA:.................................................................................................158
7.BÖLÜM..............................................................................................................................159
7.1. ROMALILAR’DA MÜZ(cid:1)K VE MÜZ(cid:1)K ALETLER(cid:1):.........................................159
SONUÇ..................................................................................................................................161
B(cid:1)BL(cid:1)YO(cid:2)RAFYA..............................................................................................................166
(cid:3)EK(cid:1)LLER(cid:1)N L(cid:1)STES(cid:1)......................................................................................................171

vi
G(cid:1)R(cid:1)(cid:3)
1. BÖLÜM
1.1. ÇALI(cid:3)MANIN AMACI:

Bu tez çalı(cid:1)masının amacı, üzerinde fazla çalı(cid:1)ma yapılmamı(cid:1), antik dönem Anadolu
uygarlıklarının, müzikal kültürüne ve kullandıkları müzik aletlerine de(cid:2)inmek, yazılı ve
görsel belgeler ı(cid:1)ı(cid:2)ı altında, bu uygarlıkların müzikal kültürlerini ve kullandıkları
enstrümanlarını irdelemektir.

I.2. YÖNTEM VE TERM(cid:1)NOLOJ(cid:1):

Çalı(cid:1)maya ilk önce, Yüksek Ö(cid:2)renim Kurumunun (cid:3)nternet tez sayfasından, daha önce
konu ile ilgili tezlerin hazırlanmı(cid:1) olup olmadıkları ara(cid:1)tırılmı(cid:1)tır. Sonra konumuzla yakından
ilgisi oldu(cid:2)unu dü(cid:1)ündü(cid:2)ümüz tezler, aynı kurumun fotokopi hizmetinden faydalanılarak
temin edilmi(cid:1)tir. Temin edilen bu tezler, büyük bir dikkatle incelenmi(cid:1), birbirleriyle
mukayese edilmi(cid:1) ve tezimize en uygun olan kısımları kaynak göstermek (cid:1)artıyla
çalı(cid:1)mamızda kullanılmı(cid:1)tır. Daha sonra T.C. Kültür Bakanlı(cid:2)ı’nın hazırlamı(cid:1) oldu(cid:2)u ve
(cid:3)nternet adresinde yayınladı(cid:2)ı, Sanal Müzik Müzesi ziyaret edilmi(cid:1) ve tezimize kaynak
olabilecek bilgilerden ve (cid:1)ekillerden istifade edilmi(cid:1)tir.

Ardından, birçok kütüphanede ve yayın evlerinde bulunan konumuzla ilgili yayınlar
incelenerek, çalı(cid:1)mamıza kaynak olabilecek bilgilerden ve (cid:1)ekillerden faydalanılmı(cid:1)tır. Elde
edilen bilgiler, ilk önce çe(cid:1)itli kategorilere ayrılmı(cid:1) bilgi fi(cid:1)lerinde muhafaza edilmi(cid:1) ve sonra
bu fi(cid:1)ler birle(cid:1)tirilerek konu bütünlü(cid:2)ü sa(cid:2)lanmı(cid:1)tır. Kaynaklardan elde edilen (cid:1)ekiller de,
büyük bir titizlikle ar(cid:1)ivlenmi(cid:1), konunun daha iyi anla(cid:1)ılması için çalı(cid:1)mamızda kaynak
göstermek (cid:1)artıyla bu (cid:1)ekillerden faydalanılmı(cid:1)tır.

Bu çalı(cid:1)malara paralel olarak, Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesinde bulunan, Geç
Hitit dönemine ait üç ayrı Kargamı(cid:1) orthostatlarının envanter numaraları kontrol edilmi(cid:1) ve
Friglere ait Kybele Grup Heykeli yakından incelenerek resimleri çekilmi(cid:1)tir. Daha sonra
(cid:3)stanbul Arkeoloji Müzesi’ne gidilmi(cid:1), Kitara çalan Hellenistik dönem Apollon kabartması ile
tanrı Apollon’un cezalandırmak için astı(cid:2)ı Marsyas heykelinin foto(cid:2)rafları çekilmi(cid:1)tir. Müze
çalı(cid:1)ması olarak daha sonra Mu(cid:2)la ve Antalya-Side Arkeoloji müzelerine gidilmi(cid:1), Mu(cid:2)la
Arkeoloji Müzesinde bulunan Kitara çalan Eros heykelci(cid:2)i ile Antalya Side Arkeoloji Müzesi
1
bahçesinde sergilenen lahit üzerinde tekli aulos ve syrinks (pan flüt) çalan Eroslar yakından
incelenmi(cid:1) ve foto(cid:2)rafları çekilmi(cid:1)tir.

Çe(cid:1)itli kaynak eserlerden temin etti(cid:2)imiz ve çe(cid:1)itli müzelerden kendi çekti(cid:2)imiz resim ve
(cid:1)ekiller tezimizin ilgili bölümlerinde verilen bilgilerin hemen alt kısmında verilmi(cid:1)tir. Bu
konunun daha iyi anla(cid:1)ılması ve konu bütünlü(cid:2)ünün bozulmaması açısından fayda
sa(cid:2)lamı(cid:1)tır.

2
2. BÖLÜM

2.1. MÜZ(cid:1)(cid:2)(cid:1)N DO(cid:2)U(cid:3)U ÜZER(cid:1)NE TEOR(cid:1)LER VE (cid:1)LKEL DÖNEMLERDE
MÜZ(cid:1)(cid:2)(cid:1)N (cid:1)(cid:3)LEV(cid:1)

Müzik; belli bir amaç ve yöntemle, belli bir güzellik anlayı(cid:1)ına göre i(cid:1)lenerek
birle(cid:1)tirilmi(cid:1) seslerden olu(cid:1)an estetik bir bütün olarak tanımlanmaktadır.1Müzik; eski
zamanlardan beri insanlar üzerinde önemli bir yer i(cid:1)gal etmi(cid:1)tir. (cid:3)nsanlar sevinçlerini,
üzüntülerini, heyecanlarını, kahramanlıklarını, sevgilerini vb. duygu, dü(cid:1)ünce ve isteklerini
ço(cid:2)unlukla müzik sanatını kullanarak ifade etmeye çalı(cid:1)mı(cid:1)lardır.2

Müzik, tarih boyunca ki(cid:1)iler ve toplumlar üzerinde oldukça etkili olmu(cid:1), milletleri
derinden etkilemi(cid:1)tir. Çin filozofu Konfüçyüs, ki(cid:1)iler ve toplumlar üzerindeki müzi(cid:2)in
etkisini (cid:1)u (cid:1)ekilde tarif etmi(cid:1)tir: “Bir milletin mutlu ve ahlaklı bir (cid:1)ekilde idare edilip
edilmedi(cid:2)ini anlamak isterseniz o memleketin müzi(cid:2)ini dinleyiniz. Müzik devlet kurar,
devlet yıkar.”3

Müzik kelimesi ilk defa M.Ö. 476 tarihinde Antik Yunanistan’da ya(cid:1)amı(cid:1) olan (cid:1)air
Pindarus’un ( M.Ö. 522-M.Ö. 438 ) lirik bir güftesinde adı geçmi(cid:1)tir.4 Müzik, aslı Yunanca
olan bir kelimedir ve Yunan’ca “ Mousike” veya “ Mousa” kelimesinden alınmı(cid:1)tır. Yunan
mitolojisine göre Tanrı Zeus’un kızları sayılan dokuz peri kızına “Mousa” (Muse-melek) adı
verilmi(cid:1)tir. Eski Yunanlılar bu peri kızlarının tüm dünyanın güzelliklerini ve ahengini
düzenlemekle görevli olduklarına inanırlardı. O yüzden bugün hemen hemen her dilde
kullanıla gelmi(cid:1) olan müzik kelimesi bu peri kızlarından dolayı “Müz” kökünden geldi(cid:2)i
kabul edilmektedir:
“...Dokuz e(cid:1) yürekli kızdır bunlar
Ezgiler söylemektir bütün i(cid:1)leri...
...Musa’lar, dokuz tanrısal kızı ulu Zeus’un:
Klio, Euterpe, Thalia, Melpomene, Terpsikhore, Erato, Polhymnia, Urania
Ve hepsinin ba(cid:1)ı sayılan Kalliope...
(cid:3)(cid:1)te budur Musa’ların insanlara verdi(cid:2)i,

1Uçan, 1994, s. 10.
2Ak, 1997, s. 5.
3(cid:3)çli, 1988, s. 221- 222.
4Do(cid:2)an, 2006, s. 11.
3