Table Of ContentSAMMLUNG TUSCULUM
Wissenschaftliche Beratung:
Gerhard Fink, Niklas Holzberg,
Joachim Latacz, Rainer Nickel
PROKOP
ANEKDOTA
GEHEIMGESCHICHTE DES KAISERHOFS
VON BYZANZ
Griechisch-deutsch
Übersetzt und herausgegeben von Otto Veh
Mit Erläuterungen, einer Einführung und Literaturhinweisen
von Mischa Meier und Hartmut Leppin
ARTEMIS & WINKLER
Vignette auf der Titelei: Solidus Justinians I., nach 538 (Konstantinopel)
Aufnahme der Staatlichen Münzsammlung, München
Bibliographische Information der Deutschen Bibliothek
Die Deutsche Bibliothek verzeichnet diese Publikation in der Deutschen
Nationalbibliographie; detaillierte bibliographische Daten sind im Internet unter
http://dnb.ddb.de abrulbar.
© 2005 Patmos Verlag GmbH & Co. KG
Artemis & Winkler Verlag, Düsseldorf/Zürich
Alle Rechte vorbehalten.
Druck und Verarbeitung: Pustet, Regensburg
ISBN 3-7608-1739-4
www.patmos.de
INHALT
TEXT UND ÜBERSETZUNG 8
ANHANG
Zur Textgestalt 281
Erläuterungen 283
Einfuhrung 353
Literaturhinweise 364
Namenregister 378
Nachwort 389
PROKOP
ANEKDOTA
GEHEIMGESCHICHTE
DES KAISERHOFS VON BYZANZ
I
"Οσα μέν ουν 'Ρωμαίων τώ γένει έν τοις πολέμοις άχρι
δεϋρο ξυνηνέχθη γενέσθαι, τηδέ μοι δεδιήγηται, ηπερ δυ-
νατόν έγεγόνει των πράξεων τάς δηλώσεις άπάσας επί και-
ρών τε και χωρίων τών επιτηδείων άρμοσαμένφ- τά δέ
ένθένδε οϋκέτι μοι τρόπω τώ είρημένω ξυγκείσεται, έπεί
ενταύθα γεγράψεται πάντα, όπόσα δή τετύχηκε γενέσθαι
πανταχόθι της 'Ρωμαίων αρχής. αίτιον δέ, δτι δή ούχ οιόν
τε ην περιόντων έτι τών αυτά είργασμένων δτψ δει άναγ-
ράφεσθαι τρόπψ. οΰτε γάρ διαλαθεϊν πλήθη κατασκόπων
οιόν τε ήν οΰτε φωραθέντα μή άπολωλέναι θανάτω οίχτίσ-
τψ· ουδέ γάρ επί τών συγγενών τοις γε οικειοτάτοις τό θαρ-
ρεΐν είχον. αλλά και πολλών τών έν τοις έμπροσθεν λόγοις
ειρημένων άποκρύψασθαι τάς αιτίας ήναγκάσθην. τά τε
ουν τέως άρρητα μείναντα και τών έμπροσθεν δεδηλωμέ-
νων ένταϋθά μοι τοϋ λόγου τάς αιτίας σημήναι δεήσει.
Άλλά μοι ές άγώνισιν έτέραν ιόντι χαλεπήν τινα και
δεινώς άμαχον τών Ίουστινιανψ τε και Θεοδώρα βε-
βιωμένων βαμβαίνειν τε και άναποδίζειν έπί πλείστον
εκείνο διαριθμουμένψ ξυμβαίνει, δτι δή μοι ταϋτα έν τώ
παρόντι γεγράψεται τά μήτε πιστά μήτε εικότα φανησό-
μενα τοις όπισθεν γενησομένοις, άλλως τε όπηνίκα έπί μέ-
γα ρεύσας ό χρόνος παλαιοτέραν τήν άκοήν απεργάζεται,
δέδοικα μή και μυθολογίας άποίσομαι δόξαν κάν τοις
τραγωδοδιδασκάλοις τετάξομαι. έκείνψ μέντοι τό θαρ-
ρεϊν έχων ουκ άποδειλιάσω τόν δγκον τοΰ έργου, ως
μοι ουκ άμαρτύρητος ό λόγος έστίν. οί γάρ νϋν άνθρωποι
δαημονέστατοι μάρτυρες τών πράξεων δντες άξιόχρεω
παραπομποί ές τόν έπειτα χρόνον της ύπέρ αυτών
πίστεως έσονται.
Kapitel ι
Was die Kriege bisher den Römern brachten, habe ich in mei-
nen Werken unter Berücksichtigung der zeitlichen und ört-
lichen Zusammenhänge nach bestem Können behandelt; die
weiteren Berichte erfolgen nicht mehr in der erwähnten Weise,
denn jetzt soll zur Sprache kommen, was sich überall im Römi-
schen Reiche zugetragen hat. Der Grund für mich ist folgender:
Zu Lebzeiten der Täter konnte man deren Verbrechen nicht in
gebührender Art und Weise schildern. Wäre man doch unmög-
lich den zahllosen Spähern entgangen und hätte im Falle der
Entdeckung einen jammervollen Tod gewärtigen müssen; nicht
einmal den nächsten Verwandten durfte ich ja trauen. Aber
auch die Ursachen von vielem, was in meinen früheren Bü-
chern steht, mußte ich verschweigen und bringe daher jetzt die
bisher übergangenen Tatsachen zusammen mit den inneren
Gründen der Ereignisse, von denen ich schon berichtete.
Doch, indem ich eine neue, gar unangenehme und sehr
schwierige Aufgabe übernehme, das Leben Justinians und
Theodoras zu schildern, erfaßt mich heftiges Zittern und Zagen,
und ich muß daran denken, daß ich jetzt Dinge niederschreiben
soll, die den künftigen Geschlechtern weder wahr noch glaub-
würdig erscheinen werden. Denn vor allem dann, wenn einmal
der Zeitenstrom die Kunde ferner rückt, muß ich fürchten, in
den Ruf eines Märchenerzählers zu kommen und zu den Tragö-
diendichtern gezählt zu werden. Gleichwohl will ich angesichts
der Größe meines Unterfangens den Mut nicht sinken lassen;
denn ich kann meine Ausführungen auf Zeugnisse stützen.
Meine Zeitgenossen sind ja erfahrenste Gewährsmänner für die
Geschehnisse, sie werden mir, was deren Glaubwürdigkeit an-
langt, auch für die Zukunft zuverlässige Gefolgsleute sein.
10 ΑΝΕΚΔΟΤΑ I
Καίτοι με και άλλο τι ές λόγον τόνδε όργώντα πολλάκις 6
επί πλείστον άνεχαίτισε χρόνον. έδόξαζον γάρ τοις ές τό
έπειτα γενησομένοις άξύμφορον έσεσθαι τοϋτό γε, έπεί
των έργων τά πονηρότατα μάλιστα ξυνοίσει άγνωστα
χρόνω τω ύστέρω είναι, η τοις τυράννοις ές άκοήν ήκοντα
ζηλωτά γίνεσθαι. των γάρ κρατούντων άεί τοις πλείστοις 7
εύπορος υπό άμαθίας ή ές των προγεγενημένων τά κακά
μίμησις, και πρός τά ήμαρτημένα τοις παλαιοτέροις ραόν
τε και άπονώτερον ές άεί τρέπονται, αλλά με ύστερον ές 8
τώνδε των έργων την Ιστορίαν τοϋτο ήνεγκεν, δτι δή τοις
ές τό έπειτα τυραννήσουσιν ένδηλον έσται ώς μάλιστα μέν
και τήν τίσιν αυτούς των άμαρτανομένων περιελθεϊν ούκ
άπεικός εϊη, δπερ και τοΐσδε τοις άνθρώποις ξυνηνέχθη
παθεΐν έπειτα δέ και άνάγραπτοι αύτών αί πράξεις και οί
τρόποι ές άεί έσονται, άπ' αύτοϋ τε ϊσως όκνηρότερον πα-
ρανομήσουσι. τίς γάρ άν τόν Σεμιράμιδος άκόλαστον βίον ?
ή τήν Σαρδαναπάλου και Νέρωνος μανίαν των έπιγε-
νομένων ανθρώπων έγνω, εί μή τοις τότε γεγραφόσι τά
μνημεία ταύτα έλέλειπτο; άλλως τε και τοις τά δμοια
πεισομένοις, άν ούτω τύχοι, πρός των τυράννων ούκ
άκερδής αύτη παντάπασιν ή ακοή έσται. παραμυθεΐσθαι ίο
γάρ οί δυστυχούντες είώθασι τω μή μόνοις σφίσι τά δεινά
ξυμπεσεϊν. διά τοι ταύτα πρώτα μέν δσα Βελισαρίω μοχ-
θηρά εϊργασται έρών έρχομαι· ύστερον δέ και δσα Ιου-
στινιανό) και Θεοδώρςι μοχθηρά εϊργασται έγώ δηλώσω.
ΤΗν τω Βελισαρίω γυνή, ής δή έν τοις έμπροσθεν π
λόγοις έμνήσθην, πάππου μέν και πατρός ήνιόχων, έν τε
Βυζαντίω και Θεσσαλονίκη τό έργον τοϋτο ένδει-
ξαμένων, μητρός δέ των τίνος έν θυμέλη πεπορνευμένων.
αύτη τά πρότερα μάχλον τινά βιώσασα βίον και τόν τζ
τρόπον έξερρωγυΐα, φαρμακεϋσί τε πατρφοις πολλά
ώμιληκυΐα, και τήν μάθησιν των οί άναγκαίων ποιη-
σαμένη, έγγυητή ύστερον Βελισαρίψ γυνή γέγονε, μήτηρ
ήδη καίδων γενομένη πολλών, εύθύς μέν ουν ήξίου μοι- 13
