Analitik hiyerarşi süreci insanoğlunun hiçbir şekilde kendisine öğretilmeyen fakat varoluşundan bu

15 Pages·2014·0.54 MB·Turkish

Süleyman Demirel Üniversitesi Suleyman Demirel University
İktisadi ve İdari Bilimler The Journal of Faculty of Economics
Fakültesi Dergisi and Administrative Sciences
Y.2014, C.19, S.4, s.225-239. Y.2014, Vol.19, No.4, pp.225-239.

ANALİTİK HİYERARŞİ PROSES İLE AKILLI TELEFON SEÇİMİ

ANALYTIC HIERARCHY PROCESS WITH SMARTPHONE SELECTION

Arş. Gör. Faruk ERİNCİ1
Yrd. Doç. Dr. Harun SULAK2
ÖZET
Teknoloji sektörü günümüzde, insanları mutlu edecek, hayatı kolaylaştıracak birçok marka ve
modelde akıllı telefonlar sunmaktadır. Akıllı telefonlarda, marka ve model yönüyle görsel ve fiziki
donanım yönünden önemli derecede farklar ortaya konulduğu görülmektedir. Bununla birlikte,
tüketiciler bir akıllı telefonda çok çeşitli özellikler arzu etmektedirler. Çok sayıda seçeneğin ve
kriterlerin önlerine sunulmuş olduğu ortamda, tüketiciler akıllı telefon satın alırken tercih etme
hususunda bir hayli zorlanmaktadırlar. Bu çalışmada, akıllı telefon seçim problemine Analitik
Hiyerarşi Proses (AHP) yöntemi kullanılarak bir öneri tarzında çözüm sunulmaya çalışılmıştır.
Önerilen yöntemde çözüm somut kriterler yanı sıra tüketiciye ilişkin bulanık soyut kriterler de dikkate
alınmıştır. Bununla birlikte, akıllı telefon satın almayı hedefleyen birkaç müşteri için satın alma
kriterlerinin değerlendirmesi yapılmıştır. Değerlendirme sonucu önerilen modellerin tüketicilerin
tercihleriyle uyumlu olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Analitik Hiyerarşi Proses, Akıllı Telefon Seçimi, Bulanık Mantık.
Jel Kodları: C44, C61.
ABSTRACT
Technology sector today offer many brands and models of smart phones which will make people
happy and their life easier. Smart phones have significant differences in terms of brand, model, visual
aspectas and physical hardware. However, consumers desire wide range of features from smart
phones. In the envirement of large number of choices and criteria, consumers are being forced to
prefer in purchasing smart phone. In this study, Analytic Hierarchy Process (AHP) is used to make a
proposal for Smartphone selection problem. In the proposed solution fuzzy criterias were also
regarded as well as objective criterias. Therefore the purchasing criteria for assesment was made by
a few customers who aimed to buy smartphone. As a result, it was seemed that the findings and
presented proposal are compatible with the preferances that have been obtained by consumers.
Key Words: Analytic Hierarchy Process, Smartphone Selection, Fuzzy Logic.
Jel Codes: C44, C61.

1. GİRİŞ
Günümüzde telefonlar insan hayatının çok büyük ve önemli yerini oluşturmaktadır. Bir
telefon satın alırken kişiye özgü tercihlerin yanı sıra, farklı istek ve beklentiler ortaya
çıkmış ve toplumun çoğu birçok özelliği içinde bulunduran akılı telefonlara yönelmiştir.

 15th International Symposium On Econometrics, Operations Research And Statistics” isimli sempozyumda
sunulmuştur.
1 Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Ekonometri Bölümü,
[email protected]
2 Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Ekonometri Bölümü,
[email protected]
225
ERİNCİ – SULAK 2014
Akıllı telefonların birçok özellik yanında, bilgisayar, hesap makinesi, fotoğraf makinesi ile
yapılacak tüm işleri yapabiliyor olması, telefonları ciddi bir cazibe merkezi haline
getirmiştir. Bununla birlikte bir akıllı telefon satın almanın tüketici bütçesine önemli ölçüde
maddi bir yük getirdiği bilinmektedir. Bu nedenle, kişilerin kendi isteklerine uygun akıllı
telefonu seçmek için en uygun ve doğru kararı vermek tüketici açısından çok önemli ve zor
bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır.
IDC (International Data Corporation) Uluslararası araştırma şirketinin dünya çapında
yapmış olduğu araştırmaya göre, akıllı telefon (smartphone) satış rakamları 2013 yılı
bitimine doğru ilk kez 1 milyarın üstüne çıkarak tarihi bir rekora ulaşmıştır. Toplam cihaz
satışları ise önceki yıllara göre yaklaşık yüzde 4’lük bir artış sağlayarak 1,8 milyara ulaştığı
gözlenmiştir (IDC, 2014). Akıllı telefon kullanımı yıllar geçtikçe artma eğilimindedir. Bu
satış rakamlarının gün geçtikçe artması, akıllı telefonların günlük hayatta ve iş hayatında
öneminin artacağının bir göstergesi durumundadır.
Karar alma bir çok kriter (faktör) göz önüne alınarak alternatif seçenekler arasında en iyi
olanın seçilmesi sürecidir. Bu kararların her birinde karar vericinin kafasında belirli
kriterler, ölçütler ve seçenekler vardır. Bazı kararlar tek bir kritere dayalı olarak
alınabilirken bazılarının da birden çok kritere dayalı olarak alınması gerekir (Özden, 2008).
AHP, insanlığın varoluşundan beri kendisine hiçbir zaman öğretilmeyen ama gerçekte var
olan, karar verme ile karşılaştığında, sezgisel bir şekilde ortaya koyduğu tercih etme, karar
verme yaklaşımıdır. (Saaty, 2003). Sezgisel mekanizmanın işleyişi ve karar verme
sürecinde somut kriterler de göz önüne alınmaktadır. Bu nedenle AHP’nin en güçlü yanı,
çok kriterli karar vermede diğer yaklaşımlarla problemin çözüme kavuşturulması zor veya
mümkün olmadığı durumlarda karar vermeyi etkileyen diğer etken faktörleri de ele
alabilmektedir. AHP, tercihlerin analiz edilerek hesaplanması ve doğru sonuçlara ulaşılması
için ortaya konulmuş sezgisel bir model yaklaşımıdır. Ayrıca AHP hem somut hem de
soyut kriterlerin karşılaştırılmasını yaparak belli ölçütler ortaya koyarak kişisel
beklentilerin ve önceliklerin önem derecesine göre ön planda tutan bir yaklaşım
modelidir.(Byun, 2001:290). Çok kriterli karar verme durumunda, bu yaklaşım karar
verenlerin ve uzman görüşleri alınarak, deneyim ve bilgilerinden en iyi şekilde
faydanılması gerektiği hususunu savunmaktadır. AHP, günlük yaşamımızda tercih etmemiz
gereken çok kriterli ve karmaşık kararlarımızı etkileyen kriterler kümesidir. Bu kriterler ile
karar vermedeki göreli önem dereceleri uzman yardımına dayanan değerlendirme
yaklaşımıdır. Böyle bir yaklaşım ile sayısal olarak performansın ölçülmesi ve sübjektif
değerlerle birleştirilmesiyle sağlıklı sonuçlar ortaya konulur (Kuruüzüm, 2001: 84).
Hayatın her alanında insanlar, hedeflere ulaşmak, amaçları gerçekleştirmek ve alternatif
davranışlar içinden en iyi olanını tercih etmek için, karar vermek zorundadır. En önemlisi
de, alternatiflerin fazla ve nicelik ve nitel olarak birbirine yakın olduğunda, hem sübjektif
hem de objektif değerlendirmenin zorunlu bir kısıt olduğu problemler karşısında karar
vermenin o kadar da kolay olmadığıdır.
Akıllı telefon seçerken sübjektif kriterler yanı sıra birçok objektif kriterlerin de bulunduğu
dikkate alındığında bu sorunun çözümünde çok kriterli karar verme tekniklerinden en fazla
kullanılan AHP’nin kullanılması uygun görülmüştür.
Bu çalışmada, akıllı telefon seçimine ilişkin AHP ile uygulanabilir bir çözüm yaklaşımı
önerilmiştir. Öneride bulunulan AHP modelinde, kriterlerin objektif değerlendirmesinin
yanı sıra kişisel tercihleri yansıtan sübjektif değerlendirmeler de dikkate alınarak modele
dahil edilmiştir. Ayrıca, akıllı telefon satın almak isteyen birkaç kişi üzerinde uygulama
yapılarak sonuçların tutarlı olup olmadığı gözlenmiştir.
226
C.19, S.4 Analitik Hiyerarşi Proses İle Akıllı Telefon Seçimi

2. ANALİTİK HİYERARŞİ PROSES
Bu metot Thomas L. Saaty tarafından 1977’de geliştirilmiştir. AHP metodu birden çok
kriter içeren karmaşık karar problemlerinin çözümünde kullanılır. AHP, karar vericilerin
karmaşık karar problemlerini, problemin ana hedefi, kriterleri, alt kriterleri ve alternatifleri
arasındaki ilişkiyi gösteren hiyerarşik bir yapıda modellemelerine olanak verir. Bilginin,
deneyimin ve bireyin düşüncelerinin mantıksal bir şekilde birleştirildiği bir metottur. Metot
çok geniş bir uygulama alanına sahiptir ve pek çok karar probleminde etkin olarak
kullanılmaktadır (Kuruüzüm ve Atsan, 2001: 84).
AHP’de, karar vericinin amacı doğrultusunda kriterlerin ve ona ait olan alt kriterlerin
belirlenip hiyerarşik yapının oluşturulması ilk adımı oluşturur. Diğer bir ifade ile AHP de
öncelikle amaç belirlenir ve bu amaç için kriterler oluşturulur. Daha sonra her bir kriter için
alternatif ölçütler belirlenir. Sonuç olarak karar vermek için hiyerarşik bir düzen
oluşturulur. (Scholl, vd., 2005: 763).
Karşılaştırma yapabilmek için kriterler oluşturulur. Bu ikili karşılaştırmalar AHP’nin ikinci
basamağını oluşturmaktadır. İkili karşılaştırma terimi iki faktörün veya kriterin birbirleriyle
kıyaslanması anlamına gelir ve karar vericinin kanaatine dayanır. İkili karşılaştırmalar karar
kriterlerinin ve alternatif kriterlerin öncelikli dağılımlarının oluşturulması için
tasarlanmıştır. Daha açık şekilde ifade edilecek olursak, hiyerarşideki elemanlar bir üst
kademedeki elemana göre önemlerinin belirlenmesi için ikili olarak kıyaslanırlar.
(Chandran, Golden ve Wasil, 2005; 2235-2236). Karar verme için n tane kriter (durum)
olduğunda nxn boyutunda bir A matrisi oluşturulur. Bu matriste i sıra elemanının j sütun
elemanına göre ne kadar önemli olduğunu gösteren değerler yer alır. Bu değerler de Tablo
1’deki 1-9 arasındaki tek sayılardan oluşan önem skalası değerleridir. Farklı kriterlerin
Tablo 2’de gösterildiği gibi ikili karşılaştırmaları yapılarak bir matris oluşturulur. Eğer
hiyerarşinin belirlenen düzeyi karşılaştırılacak n eleman içeriyorsa toplam n(n-1)/2 adet
ikili karşılaştırma yapmak gerekir. Bu karşılaştırmalar matrisler şeklinde düzenlenir. (Byun,
2001:290).
Tablo 1. AHP’de Kullanılan Ölçüt Değerleri
Değerler Tanım
1 İki kriter hedeflenen olaya eşit düzeyde katkı sağlar.
İki kriterden hedeflenen olaya ilişkin tecrübe ve yargısal değerler açısından çok az fark
3
eden bir durumda tercih edilir.
İki kriterden hedeflenen olaya ilişkin tecrübe ve yargısal değerler açısından kuvvetli bir
5
oranda fark eden bir durumda tercih edilir.
İki kriterden hedeflenen olaya ilişkin tecrübe ve yargısal değerler açısından güçlü ve
7
baskın bir oranda fark eden bir durumda tercih edilir.
İki kriterden hedeflenen olaya ilişkin tecrübe ve yargısal değerler açısından kesinliğe
9
yakın çok güçlü bir güvenirliğe sahip bir durumda tercih edilir.
İki kriterden hedeflenen olaya ilişkin tecrübe ve yargısal değerler açısından uzlaşma
2,4,6,8
gereken durumlarda ara değerler olarak tercih edilir.
Kaynak: Saaty, 1980, s. 54.
Tablo 2’deki İkili karşılaştırmalar matrisi nxn boyutlu bir matristir. Bu matriste bir öğenin
kendisi ile karşılaştırılması Tablo 1’de belirtilen 1-9 temel ölçeğinde 1 sayısı ile ifade
edileceğinden, matrisin diyagonal köşegenine 1 değeri yazılır. Matrisin diyagonal
köşegeninde tüm değerlerin 1 olmasından dolayı n elemanlı bir matriste karşılaştırma
yapılır (Pesen, 2012: 29).

227
KK… rriitteerr 12 Tablo 2: KrKwwi… ter12ir//twwleer11r 1i çin İkiElRi İKNKww… Cır12yİi// atww–es r22Sl a U2m LAaK M atris i nin…… … O luştuKww… rr12ui//twwlemrnn ans ı 2014
Kriter n wn/w1 wn/w2 … wn/wn
Kaynak: Vargas, 1990, s. 4.
Kriterlerin göreli önemleri bulunarak matris tutarlılığı hesaplanır. Bir karşılaştırma
matrisinin tutarlı olabilmesi için, en büyük özdeğerinin ( ) matris boyutuna (n) eşit
max
olması gerekmektedir. Kriterlerin göreli önceliklerini hesaplamak için, her bir satırın
geometrik ortalaması alınarak “w” sütun vektörü oluşturulur. Oluşturulan sütun vektörü
i
normalize edilerek, göreli önemler vektörü “W” hesaplanır. Matristeki her bir satır göreli
İ
önemler vektörü ile çarpılarak V sütun vektörü elde edilir. Daha sonra bu vektörün her
2
elemanı, göreli önemler vektöründe karşı gelen elemana bölünerek V vektörü
3
hesaplanmakta, V sütun vektörünün aritmetik ortalaması ise en büyük özdeğeri olan  ’ı
3 max
vermektedir (Arslan ve Khisty, 2005: 423).
Bir sonraki basamak, tutarlılık göstergesinin ve tutarlılık oranının bulunmasıdır. Tutarlılık
analizinde amaç sadece “A, B’den daha önemli; B’de C’den daha önemli ise, A, C’den de
önemlidir” şeklinde bir tutarlılığı değil aynı zamanda “A, B’den 2 kat, B’de C’den 3 kat
önemli ise A, C’den 6 kat önemlidir” şeklinde oransal bir tutarlılığı da hesaplamaktır.
Tutarlılık oranı aşağıdaki formüle göre hesaplanmaktadır (Saaty ve Özdemir, 2003:240-
242).
Tutarlılık Oranı= Tutarlılık değeri/Olasılık değeri
Tutarlılık Değeri=( – n)/(n-1)
max
Tutarlılık oranının 0.1’den küçük olması halinde matrisin tutarlı olduğu kabul edilir.
Yapılan bir çalışma sonucu 1-15 boyutundaki matrisler için olasılık gösterge değerleri
Tablo 3’teki gibi bulunmuştur. Tablo 3’te görüldüğü gibi olasılık gösterge değeri en çok 15
boyutlu matrisler için hesaplanabilmektedir. Ele alınan problemlerde kriterler birlikte
değerlendirildiğinden, kriter sayısının çok olması tutarlı sonuç elde etme ihtimalini
güçleştirmektedir (Kwiesielewicz ve Uden, 2004: 713-714).
Tablo 3: Olasılık Gösterge Değerleri
N 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Olasılık
Gösterge 0 0 0,58 0,9 1,12 1,24 1,32 1,41 1,45 1,49 1,51 1,48 1,56 1,57 1,59
Değerleri
Kaynak: Kwiesielewicz ve Uden, 2004, s:54
AHP'nin son basamağı karar probleminin çözümlenmesidir. Bu basamakta problemin ana
hedefinin gerçekleştirilmesinde karar alternatiflerinin sıralaması yapılabilecek bir karma
öncelikler vektörü oluşturulur. Bu vektörü oluşturmak için her değişkene uygun belirlenen
öncelik vektörlerinin ağırlıklı ortalaması hesaplanır. (Zahedi, 1987:389). Kriterler bazında
elde edilen ağırlıklardan hareketle, alternatiflerin öncelik değerleri hesaplanır. Bu değerler,
bir başka deyişle karma ya da toplam öncelik vektörü, kriter öncelik vektörünün her
alternatif için hesaplanmış öncelik değeriyle çarpılmasıyla elde edilmektedir. En büyük
öncelik değerine sahip olan alternatif, AHP sonucunda tercih edilmesi önerilen alternatiftir
228
C.19, S.4 Analitik Hiyerarşi Proses İle Akıllı Telefon Seçimi

(Gemici, 2009 :42). Hesaplamalar sonucu, karar veren kişinin alternatif tercihlerine ilişkin
alternatif değerleri ve kişisel yargılarını ifade eden sonuçlar ortaya konur.

3. AKILLI TELEFON SEÇİMİNDE AHP UYGULAMASI
Akıllı telefon satın almak isteyen bir kişinin kendisine hem uygun hem de kullanışlı
telefonu tercih etmesi hususunda aşağıdaki belirli aşamalara dikkat ederek işlem yapması
ve sonuçta ortaya çıkan sayısal veriler ışığında karar vermesi tavsiye edilmektedir:
Kişi bütçesinin müsaade ettiği sınırlar içerisinde kalarak ve kişisel olarak ihtiyaçların ve
beğenilerin ön planda tutulduğu ölçüler içerisinde kalmak suretiyle uygun olan akıllı
telefonlar belirlenir. Belirlemiş olan akıllı telefonlar için AHP uygulaması yapılır. Böylece
karar vericinin kişisel tercihlerini ve tüm kriterleri dikkate alarak algoritmaya uygun
çözümü bulacak en iyi akıllı telefon seçimi yapılır.
Akıllı telefon satın almak için mağazaya gelen birkaç müşteri üzerinde uygulama yapılmış
ve çıkan sonuçlardan müşterilerin memnuniyeti gözlenmiştir. AHP uygulamasına konu olan
müşteriler (karar vericiler) için fiyatları 1000 ile 2000 aralığındaki belirlenmiş akıllı
telefonlar Tablo 4’teki gibidir.
Tablo 4: Belirlenmiş Akıllı Telefonlar
Belirlenmiş Akıllı Telefonlar
1 Galaxy S3 I9300
2 Galaxy Note II N7100
3 Galaxy S4 I9500
4 Galaxy Note 3 N9000Q
5 Galaxy Note III Neo N7500
6 İphone 4s
7 İphone 5s
8 İphone 4
9 Htc One
10 Htc One Mini
11 Lg 802 G2
12 Lg Nexus5
13 Lumıa 925
14 Lumıa1020
15 Sony Xperia Z
16 Sony Xperia SP
Akıllı telefon satın alırken dikkate alınan en önemli kriterler; fiyat, ağırlık, batarya süresi,
ekran boyutu, kamera çözünürlüğü, işletim sistemi gibi objektif kriterler ile prestij ve sevgi
gibi sübjektif değerlerdir. Objektif ve sübjektif değerler ölçüt kabul edilen kriterlerin AHP
modeli Şekil 1’de olduğu gibi düzenlenmiştir.

229
ERİNCİ – SULAK 2014
Şekil 1: Akıllı Telefon Seçimi Probleminin Hiyerarşik Algoritması
EN İYİ AKILLI TELEFON SEÇİMİ

Fiyat Ağırlık Batarya Ekran Kamera İşletim Prestij Sevgi Kriterler
Süresi Boyutu Çözünürlük Sistemi
(mp)

SAMSUNG İPHONE HTC LG NOKIA SONY Alternatifler

*Galaxy S3 *İphone 4s *Htc One *Lg 802 G2 *Lumıa 925 *Xperia Z
I 9300 * İphone 5s *Htc One *Lg Nexus5 *Lumıa1020 *Xperia SP
*Galaxy Note II * İphone 4 Mini
N 7100
*Galaxy S4
I9500

*Galaxy Note 3
N9000Q

*Galaxy Note III
Neo N7500

Karar verme hiyerarşi algoritması oluşturulduktan sonra matrisler ile ikili karşılaştırma
uygulanacaktır. Akıllı telefon satın alırken tercih etme durumundaki her bir seçenek, karar
verme kriterlerine göre öncelik durumları hesaplanarak belirlenecektir. Akıllı telefon tercih
etme kriterlerinden, fiyat, ağırlık(gr), işlemci hızı, ekran boyutu, kamera çözünürlük (mp)
ve işletim sistemi ve hızı kriterleri için veriler akıllı telefon satışı yapan Vatan Bilgisayar
isimli internet sitesinden elde edilmiştir. Sevgi ve prestij kriterinin değerlendirilmesi ise
karar verecek kişinin sübjektif değerlendirmesine göre analitik hiyerarşide kullanılan 1-9
ölçekli ölçüt değerleri kullanılarak elde edilmiştir. Fiyat kriterinin değerlendirmesi,
fiyatların ters değerleri hesaplandıktan sonra normalize değeri hesaplanarak yapılmıştır. Bu
durumun sebebi, fiyatı en fazla akıllı telefonun en az tercih edileceğinin varsayılmasıdır.
Yani, fiyattaki fazlalık, akıllı telefon seçimini olumsuz yönde etkileyecektir.

230
C.19, S.4 Analitik Hiyerarşi Proses İle Akıllı Telefon Seçimi

Tablo 5: Fiyat Kriteri
Modeller Fiyat Fiyatın Tersi Ters Fiyatın Normalize Değeri
Galaxy S3 I9300 1,199 0,834 0,082
Galaxy Note II N7100 1,299 0,769 0,075
Galaxy S4 I9500 1,549 0,645 0,063
Galaxy Note 3 N9000Q 1,999 0,500 0,049
Galaxy Note III Neo N7500 1,649 0,606 0,059
İphone 4s 1,459 0,685 0,068
İphone 5s 1,899 0,526 0,052
İphone 4 1,000 0,001 0,098
Htc One 1,699 0,588 0,058
Htc One Mini 1,299 0,769 0,075
Lg 802 G2 1,699 0,588 0,058
Lg Nexus5 1,399 0,714 0,070
Lumıa 925 1,299 0,769 0,075
Lumıa1020 1,799 0,555 0,054
Sony Xperia Z 1,549 0,645 0,063
Sony Xperia SP 1,049 0,953 0,093*
TOPLAM 23,845 10,147 1,000
Ağırlık kriteri için yapılan hesaplamalar Tablo 6’daki gibidir. Akıllı telefon seçiminde
ağırlık kriteri ilk önce pek önemsenmeyen; fakat her geçen gün kendini hissettirerek
kullanıcı üzerinde olumsuz bir etki oluşturan bir etkendir. Bu sebeple; en ağır olan akıllı
telefonun en az tercih edileceği varsayılmaktadır. Bu olumsuzluğu dikkate almak için akıllı
telefon ağırlığının ters değeri hesaplandıktan sonra normalize değeri hesaplanmıştır.
Tablo 6: Ağırlık Kriteri
Modeller Ağırlık(gr) Ağırlığın Tersi Ters Ağırlığın Normalize Değeri
Galaxy S3 I9300 133,00 0,007518 0,0666
Galaxy Note II N7100 183,00 0,005464 0,0484
Galaxy S4 I9500 130,00 0,007692 0,0681
Galaxy Note 3 N9000Q 168,00 0,005952 0,0527
Galaxy Note III Neo N7500 162,50 0,006153 0,0545
İphone 4s 140,00 0,007142 0,0632
İphone 5s 112,00 0,008928 0,0791*
İphone 4 137,00 0,007299 0,0646
Htc One 143,00 0,006993 0,0619
Htc One Mini 122,00 0,008196 0,0726
Lg 802 G2 143,00 0,006993 0,0619
Lg Nexus5 130,00 0,007692 0,0681
Lumıa 925 139,00 0,007194 0,0637
Lumıa1020 158,00 0,006329 0,0560
Sony Xperia Z 146,00 0,006849 0,0606
Sony Xperia SP 155,00 0,006451 0,0571
TOPLAM 2301,50 0,112845 1,0000
Batarya süresi kriteri için yapılan hesaplamalar Tablo 7’deki gibidir. Akıllı telefon
seçiminde batarya süresi ağırlık kriterinde olduğu gibi ilk önce pek önemsenmeyen; fakat
her geçen gün kendini iyiden iyiye hissettirerek kullanıcı üzerinde olumsuz bir etki
oluşturan bir etkendir. Bu sebeple; batarya süresi kısa olan akıllı telefonun en az tercih
231
ERİNCİ – SULAK 2014
edileceği varsayılmaktadır. Bunun için akıllı telefon batarya süresi kriterinin ters değeri
hesaplanmadan, normalize değeri hesaplanmıştır.
Tablo 7: Batarya Süresi Kriteri
Modeller Batarya Süresi(dk) Batarya Süresinin Normalize Değeri
Galaxy S3 I9300 612, 00 0,0443
Galaxy Note II N7100 856, 00 0,0620
Galaxy S4 I9500 1051, 00 0,0761
Galaxy Note 3 N9000Q 900, 00 0,0652
Galaxy Note III Neo N7500 846,00 0,0613
İphone 4s 720,00 0,0521
İphone 5s 600,00 0,0434
İphone 4 840,00 0,0608
Htc One 769,00 0,0557
Htc One Mini 818,00 0,0592
Lg 802 G2 925,00 0,0670
Lg Nexus5 823,00 0,0596
Lumıa 925 660,00 0,0478
Lumıa1020 1133,00 0,0821
Sony Xperia Z 1098,00 0,0795
Sony Xperia SP 1146,00 0,0830*
TOPLAM 13797,00 1,0000
Ekran boyutu kriteri için yapılan hesaplamalar Tablo 8’daki gibidir. Akıllı telefon
seçiminde ekran boyutunun geniş olması, kullanıcının internet kullanımından, kitap
okumaya ve ekran üzerinde bir çok işlem yapmasına olumlu bir etki yapacağından, ekran
boyutu değerlerinin tersi alınmadan gerçek değerine göre özvektör değerleri hesaplanmıştır.
Tablo 8: Ekran Boyut Kriteri
Modeller EkranBoyut(inch) Ekran Boyutunun Normalize Değeri
Galaxy S3 I9300 4,80 0,0633
Galaxy Note II N7100 5,50 0,0725
Galaxy S4 I9500 5,00 0,0659
Galaxy Note 3 N9000Q 5,70 0,0751*
Galaxy Note III Neo N7500 5,50 0,0725
İphone 4s 4,00 0,0527
İphone 5s 4,00 0,0527
İphone 4 3,50 0,0461
Htc One 4,70 0,0620
Htc One Mini 4,30 0,0567
Lg 802 G2 5,20 0,0686
Lg Nexus5 5,00 0,0659
Lumıa 925 4,50 0,0593
Lumıa1020 4,50 0,0593
Sony Xperia Z 5,00 0,0659
Sony Xperia SP 4,60 0,0606
TOPLAM 75,80 1,0000
Kamera çözünürlük kriteri için yapılan hesaplamalar Tablo 9’daki gibidir. Akıllı telefon
seçiminde kamera çözünürlüğünün yüksek olması, kullanıcının daha net ve kaliteli
fotoğraflar çekmesi üzerine olumlu bir etki yapacağından, kamera çözünürlük değerlerinin
tersi alınmadan gerçek değerine göre özvektörler hesaplanmıştır.
232
C.19, S.4 Analitik Hiyerarşi Proses İle Akıllı Telefon Seçimi

Tablo 9: Kamera Çözünürlük Kriteri
Modeller Kamera Çözünürlüğü(mp) Kamera Çözünürlüğünün Normalize Değeri
Galaxy S3 I9300 8,00 0,0435
Galaxy Note II N7100 8,00 0,0435
Galaxy S4 I9500 13,00 0,0707
Galaxy Note 3 N9000Q 13,00 0,0707
Galaxy Note III Neo N7500 8,00 0,0435
İphone 4s 8,00 0,0435
İphone 5s 8,00 0,0435
İphone 4 5,00 0,0272
Htc One 13,00 0,0707
Htc One Mini 13,00 0,0707
Lg 802 G2 13,00 0,0707
Lg Nexus5 8,00 0,0435
Lumıa 925 8,70 0,0473
Lumıa1020 41,00 0,2231*
Sony Xperia Z 8,00 0,0435
Sony Xperia SP 8,00 0,0435
TOPLAM 183,70 1,0000
İşletim sistemi kriteri için bir uzmandan yardım alınmak suretiyle değerlendirmesi
yapılmıştır. Markalara göre kullanılan farklı işletim sistemleri beraberinde avantaj ve
dezavantajları barındırmaktadır. Akıllı telefonlarda kullanılan programların hacmi,
programların çalışma hızlarının seviyesi, işletim sistemi içerisinde bulunan program
sayıları, ücretsiz olarak telefona indirilen program sayısı vb. özellikler nedeniyle kullanıcı
üzerinde olumlu etki yapacak akıllı telefonlarda kullanılan işletim sistemleri uzman bir kişi
tarafından 1-6 aralığında puanlar ile değerlendirilmiştir (Tablo 10). İşletim sistemi ve hız
kriteri puanları akıllı telefon seçiminde olumlu etki oluşturduğundan tersleri alınmadan
normalize değerleri hesaplanmıştır.
Tablo 10: İşletim Sistemi ve Hız Kriteri
İşletim Sistemi İşletim Sistemi
Modeller İşletim Sistemi Değerlendirme Puanları Normalize Değeri
Galaxy S3 I9300 1,4Ghz Android 4.0 3,00 0,0389
Galaxy Note II N7100 1,5Ghz Android 4.1 4,00 0,0519
Galaxy S4 I9500 1,6Ghz Android 4.2 5,00 0,0649
Galaxy Note 3 N9000Q 1,9GHz Android 4.3 6,00 0,0779*
Galaxy Note III Neo N7500 1,7Ghz Android 4.3 5,00 0,0649
İphone 4s 1,9Ghz IOS 7 6,00 0,0779*
İphone 5s 1,9Ghz IOS 7 6,00 0,0779*
İphone 4 1,9Ghz IOS 6 5,00 0,0649
Htc One 1,7Ghz Android 4.2 5,00 0,0649
Htc One Mini 1,4 GHz Android 4.1 3,00 0,0389
Lg 802 G2 2,26GHz Android 4.2 6,00 0,0779*
Lg Nexus5 2,26GHz Android kitkat 4.4 6,00 0,0779*
Lumıa 925 1,5GHz Windows Phone 8 4,00 0,0519
Lumıa1020 1,5 GHz Windows Phone 8 4,00 0,0519
Sony Xperia Z 1,5 GHz Android 4.1 4,00 0,0519
Sony Xperia SP 1,7 GHz Android 4.1 5,00 0,0649
TOPLAM 27,62 GHz 77,00 1,0000
233
ERİNCİ – SULAK 2014
Prestij kriteri için yapılan hesaplamalar Tablo 11’deki gibidir. Karar vericinin akıllı telefon
için beğenisini belirleyen prestij kriteri dikkate alınarak, sübjektif olarak
değerlendirmelerini yansıtan kriterlerle ilgili veriler, karar veren kişinin 1-9 ölçek
kullanmak suretiyle akıllı telefonlar için vermiş olduğu puanlamadan elde edilmiştir. Bu
değerler, karar verenin 1-9 aralığındaki kişisel tercihlerini yansıtan puanlardan
oluşmaktadır. Böylece kişisel öncelikler puanlandırma yapılırken ön planda tutulmuştur.
Tablo 11: Prestij Kriteri
Modeller Prestij Prestijin Normalize Değeri
Galaxy S3 I9300 4,00 0,0336
Galaxy Note II N7100 6,00 0,0504
Galaxy S4 I9500 8,00 0,0672
Galaxy Note 3 N9000Q 9,00 0,0756*
Galaxy Note III Neo N7500 7,00 0,0588
İphone 4s 8,00 0,0672
İphone 5s 9,00 0,0756*
İphone 4 7,00 0,0588
Htc One 9,00 0,0756*
Htc One Mini 7,00 0,0588
Lg 802 G2 9,00 0,0756*
Lg Nexus5 7,00 0,0588
Lumıa 925 7,00 0,0588
Lumıa1020 8,00 0,0672
Sony Xperia Z 6,00 0,0504
Sony Xperia SP 8,00 0,0672
TOPLAM 119,00 1,0000
Akıllı telefon seçiminde her ne kadar özellikler ön planda olsa da, karar veren kişinin
telefon tercihinde, duyduğu sevgi önemli bir yer oluşturmaktadır. Bu sebeple tercih etmekte
önemli bir rol oynayan sevgi kriteri de dikkate alınmıştır. Kişiye özgü yapıdaki sübjektif
kritere ilişkin değerler, karar veren kişinin 1-9 ölçeğindeki puanlandırma kullanılarak Tablo
12’de akıllı telefonlar için verdiği değerler elde edilmiştir. Sübjektif değerlendirme içeren
karar veren kişinin kriterlere uygun olarak 1-9 ölçeğindeki puanlama sistemi kullanılarak
akıllı telefonlar için vermiş olduğu puanlardan hesaplanmıştır. Bu puanlar, kriterler için
karar veren kişinin 1-9 aralığında verdiği soyut değerlerdir. Puanlar, kişisel tercihleri ön
plana çıkarır. Kişiden kişiye farklılık arz eden bu değerler için tersi alınmadan normalize
değerine göre karar verilmiştir.
Tablo 12: Sevgi Kriteri
Modeller Sevgi Sevginin Normalize Değeri
Galaxy S3 I9300 3,00 0,0306
Galaxy Note II N7100 4,00 0,0408
Galaxy S4 I9500 9,00 0,0918*
Galaxy Note 3 N9000Q 9,00 0,0918*
Galaxy Note III Neo N7500 5,00 0,0510
İphone 4s 8,00 0,0816
İphone 5s 8,00 0,0816
İphone 4 4,00 0,0408
Htc One 8,00 0,0816
Htc One Mini 3,00 0,0306
234