1 - Turuz

91 Pages·2017·0.58 MB·Turkish

8 / Garih (Sıradışı Bir Musevi'nin Portresi)
Tarih kendini kusuyor
Garih Cinayeti sosyologlara, ilahiyatçılara,
psikologlara, siyaset-bilimcilere ve tarihçilere araştırılması
gereken pek çok bakir alan gösteriyor. Tarihin, bize 'okutu­
bakış kitaplığı
lanlardan' ibaret olmadığını biliyorduk, ama bu kadarını da
Biyografi Dizisi:2
beklemiyorduk. Tarihin de bir sabrı var; günü geliyor, ken­
dini bir biçimde kusuyor. Tarihi sadece resmi kaynaklardan
GARİH
okumanın yeterli olmadığını anlamak için Üzeyir Garih ya
(Sıradışı Bir Musevi'nin Portresi) da bir başka insanın umulmadık yerlerde umulmadık
ABDULLAH MURADOĞLU şekilde ölmesini beklemek yerine, Türkiye'nin gizli tarihine
el atmak daha doğru olmaz mı? Belki de toplumsal kurtu­
©bakış yayınları luşun formülü oradadır.
Toplumlar ya da bireyler-hoşumuza gitmese bile-kendi
Teknik Hazırlık tarihlerini iyi okudukları takdirde hem bugünü doğru
Nahide Akkuş yorumlayacak hem de geleceğe daha sağlam adımlarla
yürüyebilecekler. Dünde ne varsa bugünde de o var; çirkin­
likler de güzellikler de, kötülükler de iyilikler de,
düşmanlıklar da dostluklar da.. Üzeyir Garih Cinayeti'nin
Kapak Tasarım
öğrettiği en iyi gerçek şu, "tarihimizden korkmayalım",
Ahmet Mayalı
çünkü o bize ait.
Abdullah Muradoğlu-Ekim 2001 -İstanbul
Baskı
İstanbul Mücellit
Kasım 2001
Bakış Yayınları
Büyük Reşit Paşa Cad. Yumni İş Hanı
İstanbul Kitap ve Kültür Merkezi
No: 22/40 Vezneciler/İst.
Tel: [phone]
[email protected]
Osmanlı Hayranı Bir Musevi 38
IÇINDEKILER "Kimseden Ayrımcılık Görmedim" 39
Varlık Vergisi CHP'nin Eseri . .40
Ödemeyenleri Aşkale'ye Gönderin 41
Munis Tekinalp Affediliyor 42
ÖNSÖZ 7
"Çakmak, Yahudilerin Müdafiiydi" 43
BÖLÜM I Alaton ile Garih Nasıl Tanıştı 44
Ölümü Bekleyen Mezar 11 "Kadın Milletine Güvenilmez" 45
Müslüman Mezarlığında Musevi Cesedi 12 Filipinlilerin Fahri Konsolosuydu 46
"Senin İçin Öldü Diyorlar Beni Ara" 13 Demokrat Parti'den Destek Gördüler 47
Eyüp'te Ne Arıyordu 13 Alarko Kırk Yılda Çok Büyüdü 48
Yorumlar Çok Farklı 14 Atölye'den Holdinge 49
Yine Şeyh'ine Gidiyordu 15 İSKİ Skandalı'nda Yara Aldı 50
Şeyhi Küçük Hüseyin Nakşibendi 16
BÖLÜM IV
Ustabaşı Cemal Sırrı Açıklıyor 16
Garih'in Dilinden Yahudiler 53
Şeyh'ini Ziyaretten Hiç Vazgeçmedi 17
Savaş Olsa Türkiye'yi Tutarım 54
Mezarını Yeşile Boyattı 18
Osmanlı Museviler'e Kucak Açtı 54
Cumartesileri Ortadan Kaybolurdu 19
Tek Sığınakları Osmanlı Oldu 55
Yazgısını Rüyası Çizdi 20
Siyonistler Çanakkale'de Türk Kanı Döktü 56
Şeyh Yahya Herkesi Seviyordu 20
Dergahta Kimler Yok ki! 21 BÖLÜM V
Rüya Her Toplumda Etkili 22 Garih İyi Bir Mason'du .59
Rüyasında Gördü Müridi Oldu 23 Dul Kadın Şifre'si Neydi? 60
"Üzeyir Bey İyi Bir Mason'du" 60
BÖLÜM II
Beyaz Enerjide Dul Kadın 61
Üzeyir Garih Ailesi Nereden Geldi? 25
Hiran Usta Efsanesi 62
Bağdat'ın Carıhları İstanbul'da Garih'ler Oldu 26
Masonluğun Gizli Sırları 64
Amcası Abdülhamid'in Doktoruydu 27
Azra Garih "Kararol" Örgütündendi 27 BÖLÜM VI
"Babası Gizli Müslümandı" 28 Garih Refah-Yol İçin Lobi Yaptı ... .65
"Müslüman Olduğunu Gizliyordu" 29
BÖLÜM VII
Dişçi Koltuğunda Başlayan "Muhabbet" 30
GARİH HEP SAĞ'A YAKIN OLDU
Saint Joseph'de okuyamadı 32
Garih ve Alaton Rol mü Yapıyordu? 69
Gençliğinde Haham Eğitimi Aldı 32
Yalçın Küçük'e İş Teklif Etti 70
Okul Arkadaşları "Tanıdık" İsimler 33
Türkeş Alarko'yu Niçin Ziyaret Etti 71
BÖLÜM III Türkeş ile Dostluğu Devam Etti 71
VARLIK VERGİSİ VE ALARKO Turancı Musevi Kim? 73
İshak Alaton Anlatıyor 35 Museviler Türkeş'i Seviyordu 74
Varlık Vergisi Evlerini Aldı 36 Sazak'ı İsrailli Bakanla Kim Tanıştırdı? 75
"Ben Muhafazakarım, Mü'minim" 37
Sosyete Kadınları da Şeyh'e Gidiyor 105
BOLUM VIII Torunu Hayyam Şarapçısıyla Evlendi 106
FETHULLAH GÜLEN VE ENVER ÖREN İLİŞKİSİ Doktor Salih Alazraki de Müridiymiş 106
Enver Ören ile Yakın Dost idi 77 Hatice Suat'ın annesi de Nakşi 107
Selefi'lere Karşı Işıkçılık 78
BÖLÜM XI
Fethullah Gülen'le Çok Şey Paylaştı 79
FEVZİ ÇAKMAK YAHUDİLERİN SHİNDLER'İ MİYDİ?
Ortak Paydaları Diyalogdu 79
Fevzi Çakmak Mürid Değil ! 109
Gülen'e Mektubunda Neler Söyledi 80
Nazileri Destekleyen Subaylar 110
Gülen: Dostumu Kaybettim 80
Tırakya Olaylarını Kim Yaptırdı? '. 111
Amerika'da Bile Gülen'i Savundu 81
Çakmak Musevileri Nasıl Kolladı? 112
"Üzeyir Garih'i İyi Bilirdik" 82
Garih'in Ölümü Tartışmaları Canlandırdı 112
Sinagog'da Gözler Garih'i Aradı 83
Toktamış Ateş Neden Rahatsız Oldu 113
BÖLÜM IX Yenilikçi Fikirlere Açık Bir Tarikat 114
GARİH İÇİN KİM NELER SÖYLEDİ "Beni Şeyhimin Ayak Ucuna Gömün" 115
Musevi Cemaati Şok Oldu 89 Maraşal Çakmak Kim? 116
"Her Musevi'de Şaron Aramayalım" 86 Çakmak'ın Partisi MHP'ye Dönüştü 117
Ilımlı Kişiliği Ön Plandaydı 87 Maraşal'in Dedesi Kadiriydi 118
"Üzeyir Bey İçki İçmezdi" 88 Gizli Müslüman Zahiren Yahudiler 119
Denklemi Bıçak Darbeleri Çözdü 89
Koru: Garih Dinince Dinlensin 90 BÖLÜM XII
"Mü'min Olmanın Önemini Hatırlattı 91 ARUSİLİK NASIL BİR TARİKAT
"Kaynaşmış Bir Toplumun Temelleri Atılıyor" 92 Museviler'i Koruyan Tarikat Arusiler 121
Ölümü Gerçekleri Ortaya Döktü 92 İlk Arusi Filibeli Ahmet Hilmi 122
"Yahudileri Sevmiyorlar" 94 Tef Çalıyor Diye Kuyuya Atıldı 122
Şalom Yazarı Toker'e Neden Kızdı 94 Arusi Filibeli'yi Kim Zehirledi 123
Türk Arusiler'in İlk Şeyhi: Ömer Fevzi Mardin 125
BÖLÜM X
Şerif Mardin'in Amcasıydı 125
Garih'in Şeyhi Kimdi? 97
Ömer Fevzi Nasıl Arusi Oldu? 126
Mevlevi Usta'ya Çıraklık 98
İsmet İnönü'ne Niçin Mektup Yazdı? 127
Midilli'de Geçen Sürgün Günleri 99
Museviler'e Yardım Ettiler 128
"Ateşli Bakışları Vardı" 100
Arusi Şeyhleri Kimlerdi? 128
Bilim Küpü'nün Babası da Nakşiydi 100
Ömer Fevzi Mardin'in Museviler'e Bakışı 129
Şiire Düşkün Bir Şeyhti 101
Kore'ye Asker Göndermeyi Savundu 130
Topçu'nun Şeyhi de Küçük Hüseyin'in Talebesi 101
Afrikalı Arusiler Türkler'i Seviyor 131
Özbekler Tekkesi Önemli Bir Merkez 102
Kıbrıs Harekatında Arusilerin Kerameti 131
Tekke'de Küçük Hüseyin Etkili Oldu 103
Türkeş, Arusiler'e Niçin Teşekkür Etti 132
Karakol Örgütünün Üssüydü 103
Gün Sazak'ın Eşi Arusiler'e Yardım Etti 133
Çakmak'ın Büyük Dedesi İlk Nakşilerden 104
Başörtüsü Sorununa Farklı Bir Bakış 133
Dünya Çapında Tıpçık Mürid Oldu 105
BOLUM XIII Garih'i MOSSAD'mı öldürdü 169
GARİH CİNAYETİNİN PANAROMASI Üç Kişilik MOSSAD Timi 169
Tinar'la Bir Gün Önce Görüştü 137 Rugidin Neler Dedi 170
Mezarlığa Yalnız Gidiyordu 138 MOSSAD'ı suçlayan ajan öldürüldü 171
Alo Mezarlıkta Bir Ceset Var! 138 Cinayette Bulgar Pastası İlişkisi 172
600 Milyon Dolarlık Pasta 173
BÖLÜM XIV
Katil "Tinerci Fuat" 141 Ceylan Holding İsrail'de de Kaybetti 173
Deli Fuat Arkadan Saldırmış 142
BÖLÜM XX
"Üzeyir Bey Keyifliydi" 142
Kaynak'tan Şok Yorumlar 175
Fuat N, "Ben Suçsuzum" 143
Yermez'in Firarisi Bir Senaryo mu? 176
Cinayet Masası Harekete Geçiyor 143
Garih İsrail'in Önün'de Bir Engeldi 176
Bakan Yücelen Herkesi Şaşırttı 144
Ölümü Daha Çok Konuşulacak 177
BÖLÜM XV
Tel Aviv'den Gelen Gelene 147
MOSSAD Devreye Girdi mi? 148
BÖLÜM XVI
Kayıp Telefon Sinyal Verdi 151
Sinyal Hastal Kışlasından Geldi 152
Kaç Tane Yermez Vardı? 152
Kışladan Esrarengiz Firar 153
Bir Gün Öncede Çarşıdaymış 154
BÖLÜM XVII
Beşiktaş Köşe Bucak Aranıyor 155
Garih'i Yener Öldürdü 155
Daha Önce de Cinayet İşlemiş 156
Eymür Kafaları Karıştırdı 157
Sürpriz Tanıklar Ortaya Çıkıyor 157
Yücelen'den Skandal Sözler 158
BÖLÜM XVIII
Pınar Bilinen Kadın Suna'ydı 161
Yermez Kayseri'de Yakalandı 162
"Dua Ederken Bıçakladım" 163
Pınar, Mezarlıkta Sevişmem Dedi 164
Cinayette Örgüt Yok 165
BÖLÜM XIX
Yener'in Donundan 450 Dolar Çıktı 167
Dolar Dona Nasıl Girdi 168
Garih (Sıradışı Bir Musevi'nin Portresi) / 7
ÖNSÖZ
Garih'in labirenti Türkiye
Musevi işadamı Üzeyir Garih'in 25 Ağustos günü Eyüp Sultan
Mezarlığı 'nda bir Nakşibendi Şeyhi olan Küçük Hüseyin Efendi
ile Kurtuluş Savaşı komutanlarından Mareşal Fevzi Çakmak'ın
kabirlerinin yanı başında 11 yerinden bıçaklanarak öldürülmesiyle
yakın tarihinin bilinmeyen gerçekleri de gün ışığına çıkmaya
başladı.
Garih Cinayeti pek çok konuyu da yeniden tartışmaya açtı.
Neredeyse Cumhuriyet ile aynı yaşta olan Garih, farklı kişiliği,
açıklamaları ve ilginç yorumlarıyla, alışılagelen Musevi tipinin
dışında kalan bir isim. Garih'in adeta bir labirente benzeyen, ancak
kendi içinde de son derece tutarlı olduğu anlaşılan gizli dünyası bir
bakıma Türkiye'nin toplumsal/kültürel dokusunun haritasını çiziy­
or.
Üzeyir Garih'in labirenti adeta yüz yıllık bir tarih galerisini
andırıyor. 1900'lerin başında Bağdaf'takı karışıklıklar nedeniyle
Osmanlı başkenti İstanbul'a yerleşen bir musevi ailenin yüzyıl
sonraki kişisi olan Üzeyir Garih, kaderin garip bir cilvesiyle
Cumhuriyet döneminin en krizli en karışık döneminde yaşama
veda etti dramatik bir biçimde.
Garih (Sıradışı Bir Musevi'nin Portresi) / 11
BÖLÜM I
Ölümü bekleyen mezar
Bir sıcak Ağustostu. Eyüp Sultan her zamankinden biraz daha
kalabalıktı. Öğle sıralarında siyah mercedesli bir adam Eyüp Sul­
tan Camii'nin yanındaki otoparkta durdu. Üzerinde bir gömlek ve
pantalonu vardı. Türbenin etrafında biriken kalabalığa göz attıktan
sonra yavaş adımlarla mezarlığa açılan daracık yola girdi. Eyüp
Mezarlığının Piyer Loti'ye doğru açılan patikasında yürüyordu.
Mezarlık yolu avuçlarını açarak dilenen küçük çocuklarla doluydu.
Adam bir kız çocuğuna cebindeki bozuklukları çıkarıp verdi, diğer
çocuklar da adama doğru koştular, "Çocuklar cebimde bozukluk
kalmadı" dedikten sonra yoluna devam etti. Sakin adam yol boyun­
ca mezar taşlarını okuyarak devam ediyordu. Mezar taşlarını dik­
katle okuyor, hatta bazılarını cebinde taşıdığı küçük not defterine
de yazıyordu. Mezarlık yolu bir taraftan Piyer Loti çay bahçesine
gitmek isteyenler diğer taraftan da vefat etmiş yakınlarını ziyaret
etmek isteyen, kadın, erkek ve çocuklarla doluydu. Her cumartesi
bu yol böyle kalabalıktı. Piyer Loti'ye 50 metre mesafedeki büyük­
çe bir mezarın yanında durdu; ellerini açarak yarı aralanmış dudak­
larından bir şeyler mırıldandı. Mezar, Atatürk'ün yakın silah arka­
daşlarından Mareşal Fevzi Çakmak'ındı. Çakmak'in eşi ve kızı da
aynı mezarlıktaydı. Duasını bitiren adam bir iç çektikten sonra
Garih (Sıradışı Bir Musevi'nin Portresi) Garih (Sıradışı Bir Musevi'nin Portresi) / 13
Çakmak'in mezarının yanındaki dar patikada gözden kayboldu. cinayet haberi üzerine hemen cep telefonundan eşini aradı, karşı­
Daha aşağıda kadm-erkek, genç-yaşh müminler Hz. Muham- daki telefon cevap vermiyordu. Cumartesi günleri eşinin belli saat­
med'in yakın arkadaşlarından Eyüp El Ensari'nin türbesinde Al­ lerde telefonunu kapalı tuttuğunu bilen Lili Garih, eşinin öldürül­
lah'a yakarıp, dua ediyorlardı. Eyüp El Ensari'nin çok yaşlı olma­ müş olabileceğine ihtimal vermek istemiyordu. Üzeyir Garih'in öl­
sına rağmen, Arap İslam ordularıyla birlikte İstanbul kuşatmasına dürüldüğüne ilişkin bir açıklama da henüz yapılmamıştı.
katıldığı ve burada öldüğüne inanılıyor. Müminler Eyüp Sultan Pek çok telefon geldi Lili Garih'e. Kuşkulan giderek artıyordu.
Türbesi'nde Allah'a avuç açıyorlardı. Takvimler 25 Ağustos'u gös­ Son bir kez daha eşinin numarasını çevirdi, yine ses yoktu. Son ça­
teriyordu. re olarak cep telefonuna sesli mesaj bıraktı. Mesajta, "Seni öldüre-
ceklermiş, hatta öldü diyenler var. Kendine dikkat et. Meraktayım.
Müslüman mezarlığında Musevi cesedi
Beni hemen ara" diyordu Lili Garih. Oysa Üzeyir Garih çoktan ya­
Saat öğleden sonra üçü gösteriyordu. Gazetelerin ve televiz­
şama veda etmişti. Fazla geçmeden ölüm haberi doğrulandı. Lili
yonların haber merkezlerine bomba gibi bir haber düştü. "Polisi
Garih, aile dostları işadamı Şarık Tara'nın gönderdiği bir özel
arayan bir kişi, -arayan kişinin erkek ya da kadın olduğu konusun­
uçakla Cumartesi saat 18.30'da İstanbul'a hareket etti. 45 yıllık eşi
da net bir açıklama yapılmadı-Eyüp Mezarhğı'nda bir erkek cese­
artık yoktu.
di olduğunu söyledi.
İlk incelemeleri bitiren polis, Üzeyir Garih'in Fevzi Çakmak'ın
Cesedin Musevi iş adamı Alarko Holding'in EŞ Başkanı Üze-
kabrinin yakınında öldürülmüş olarak bulunduğunu açıkladı. Açık­
yir Garih olduğundan kuşkulanılıyor.". 15 dakika sonra kamera­
lamalara göre Garih yedi yerinden bıçaklanarak öldürülmüştü.
manlar, muhabirler Eyüp Mezarlığı'ndaydılar. Bu arada gazeteler
Polis, "Üzeyir Garih'in neden buraya geldiğini araştırıyoruz"
de Üzeyir Garih'in evine ve Alarko Holding'e ulaşmaya çalışıyor­
diyordu.
lardı. Garih'in eşi ve çocukları Bodrum'daydılar. Alarko Holding
Musevi bir işadamının bir müslüman mezarlığında ne işi olabi­
yetkilileri ise Üzeyir Garih'in öğle sıralarında Holding binasında
lirdi?
olduğunu, öğle sıralarında ofisten çıktığını da eklediler. Bulgar He-
yeti'yle görüşme yaptığını söylediler. Ancak Üzeyir Garih'e ulaşa­
Eyüp'te ne arıyordu?
mamışlardı, cep telefonu cevap vermiyordu. İhbar üzerine Eyüp Ertesi gün herkes bu sorunun cevabını arıyordu. Musevi bir iş
Mezarlığı'na giden polis, ikinci aramada Fevzi Çakmak'ın mezarı­ adamı Eyüp Mezarhğı'nda ne arıyordu? Alışılmadık , beklenmedik
nın yanında bıçaklanarak öldürülmüş bir erkek cesedi buldular. Ce- bir ölümdü; belki dünyada bir başka benzeri de yoktu. Üzeyir Ga­
sed Üzeyir Garih'indi. rih'in seveni çoktu, doğal olarak düşmanı da. Ölüm tehditleri aldı­
Garih'in elbiselerini kontrol eden polisleri en çok şaşırtan, üze­ ğı bilinen Garih, korumasız olarak neden Eyüp Mezarlığı'na git­
rinden halk arasında cevşen tabir edilen küçük bir Müslüman dua mişti? Polis, Garih'in ,şoförünün izinli olduğunu ve mezarlığa
kitabı çıkmasıydı. Yanı sıra İbranice yazılmış başka dualar da var­ muhtemelen yalnız gelmiş olabileceğini açıkladı. Öte yandan gaze­
dı. Eyüp Mezarlığı'nı kuşatan polis, hiçbir kimseyi mezarlığa yak­ telerde yer alan iddialara göre, Garih kaçırıldıktan sonra öldürüle­
laştırmadılar. Olay Yeri İlk İnceleme ekipleri ve Cinayet Masası rek Fevzi Çakmak'ın mezarının yanına bırakılmıştı. Ya da kaçırılıp
ekipleri cesedin bulunduğu yerde araştırmalarını sürdürüyorlardı. mezarlığa getirilerek orada infaz edilmişti. Çakmak hem Türkiye
Cumhuriyeti'nin kurucuları arasında olmakla Türk bağımsızlığını
"Senin için öldü diyorlar, beni ara" simgeliyor hem de dindar kişiliğiyle halkın saygı duyduğu tarihi
bir kişilikti. 1950 Nisan'ındaki vefatında hükümetin milli yas ilan
Bodrum'un Ortakent Beldesi'ndeki Yeşilyurtlular Sitesi'ndeki
etmemesi üzerine dindarların başı çektiği kalabalıklar, cenazeyi
yazlığında tatil yapan Garih'in eşi Lili Hanım da kendisine ulaşan
Garih (Sıradışı Bir Musevi'nin Portresi) / 15
14/Garih (Sıradışı Bir Musevi'nin Portresi)
men gazını kendi ülkesi üzerinden geçmesini istiyor. İran'ın da bu
omuzlarına alarak Eyüp Mezarlığı'na kadar taşımışlardı. Bu olay,
büyük bir projesi. Tabii ki'gazın milliyeti yoktur. Boru hatları he­
kemalist çevreler tarafından irticanın gövde gösterisi olarak yo­
men hemen hazır. Hazar denizinde aslında zenginliklerin paylaşı­
rumlanmıştı. Çakmak'in ölümünden bir ay sonra yapılan gelen se­
mı kavgası var. İran için Türkiye Batıya açılan bir kapıdır. Gösteri
çimlerde Demokrat Parti, CHP'ye fark atarak iktidara gelmişti. Ki­
yapan uçakların Türkiye tarafından bir gözdağı, düşmanlık olarak
mi yorumlara göre Çakmak'ın vefatına gösterilen vefasızlık Cum­
algılanmaması gerekir. Eğer algılanıyorsa da onların bir kötü niye­
huriyet Halk Partisi'nin sonunu getirmişti.
ti var demek ki. İran'ın kendi içinde problemleri var. Bunu mu
unutturmak mı istiyor bilmiyorum. Aslında burada bir saman alevi
Yorumlar çok farklı
var. Bu alev de Kıvrıkoğlu'nun Türkiye'ye dönüşü ile sönecektir.
Üzeyir Garih'in delik deşik edilmiş cesedinin Mareşal Çak­ Neticede Baku-Ceyhan Boru Hattı 2005'de devreye girecek ve
mak'ın mezarının yanı başında bulunmasından ilginç yorumlar çı­ Türkiye'ye zenginlik getirecek.
karıldı.
AK Parti ile ilgili TV'lerde görüntüler ortaya çıktı. İnsanlar za­
Bu nedenle akla gelen ilk ihtimal, Musevi işadamı Üzeyir Ga­ manla değişebilir. Eski düşünceyle yeni düşünce arasında Türki­
rih'in aşırı dinci örgütler tarafından öldürülmüş olabileceği idi. ye'de de bazı değişiklikler oldu. İnsanların düşünceleri günün şart­
İkinci ihtimal de, -polisin de ilk günden itibaren üzerinde durduğu- larına göre değişebilir. Ben gençliğinde çok koyu komünist olanla­
kişisel nedenlerden ötürü öldürülmüş olabileceği şeklindeydi. Bir rın sonra çok koyu kapitalist olduklarını gördüm. Bir zamanlar di­
üçüncü ihtimal Garih'in iş bağlantıları nedeniyle, dördüncü ihtimal ne, şeriate uygun devlet kurmak isteyenler bunun mümkün olmadı­
Garih'in uluslararası bağlantıları ve ticari yatırımlarından rahatsız­ ğını görüp fikir değiştirmiş olabilirler. Değişmemişse de iyi olmaz
lık duyan aşırı milliyetçi paramiliter güçler tarafından öldürülmüş diye düşünüyorum. Ben 1978'de İKV'de görev yapıyordum. O za­
olabileceği idi. Çakmak'ın yanı başında öldürülmesi, bir mesajdı. manki iktidarda bulunan Ecevit ile Erbakan'a Yunanistan ile bera­
Garih öldürülmeden önceki akşam(24 Ağustos 2001) TV8 Ana ber bizim müracaatta bulunmamız gerektiğini söylemiştim. Onlar
Haber Bülteni'nde Haftanın Ekonomik ve Siyaset Yorumu'unun kabul etmemişlerdi. Ama bugün durum ortada. Biz bugün, demok­
konuğu olarak yaptığı açıklamalar yüzünden öldürüldüğü de orta­ rasi, globalleşme diyoruz. Zihniyet değişmiştir diye ümit etmekte­
ya atıldı. yim" TV 8'de yaptığı konuşma, Garih'in kamuoyu önünde yaptığı
son konuşma oldu.
Garih konuşmasında Türkiye'nin enerji politikaları üzerinde
duruyor, öte yandan da güncel bir konu olan AK-Parti ve Recep
Yine şeyhine gidiyordu
Tayyip Erdoğan hakkında bazı yorumlarda bulunuyordu. O günler­
Türkiye kamuoyu Üzeyir Garih cinayetinin şokunu yaşarken,
de Erdoğan'ın 7-8 yıl önce yaptığı bir konuşmanın video kasetleri
basında Garih'in sık sık Eyüp Mezarlığı'na tek başına gelerek Ma­
yayımlanıyordu. Bazı gazeteler ve televizyonlarda kaset, Erdo­
reşal Fevzi Çakmak'ın kabrini ziyaret ettiğine dair bilgiler yer al­
ğan'ın değişmediğini gösteren bir kanıt olarak sunuluyordu. Garih
maya başladı.
konuşmasından Genelkurmay Başkanı Org. Hüseyin Kıvrıkoğ-
Pazar günkü Hürriyet'in manşeti ise "Yine şeyhine gidiyordu"
lu'nun Baku ziyareti, Türkiye'nin Orta Asya atağı ve son İran ger­
şeklindeydi. Mezarlık çevresindeki esnaflar da Garih'in haftada,
ginliği ile ilgili bir soru üzerine , Hazar denizinin dünyada büyük
onbeş günde ya da ayda bir cumartesi günleri Eyüp Mezarlığı'na
enerji rezervleri bulunan ve üzerinde hukuki tartışmalar olan bir
geldiğini doğruluyordu. Hatta Garih'i Çakmak'ın kabri başında
yer olduğunu kaydederek şunları söylemişti:
dua ederken görenler olmuştu. İddialara göre Çakmak, Garih'in
"Tabii Türkiye'nin de burada büyük çıkarları var. Türkiye'nin
babasının yakın dostuydu. Diş hekimi olan Baba Garih, Birinci
alacağı Türkmen gazı projesi bir yere bırakılsa bile Türkiye bura­
Dünya Savaşı yıllarında Çakmak'ın yanında askeri doktor olarak
da büyük bir aktör ve Azerbaycan'a destek veriyor. İran da Türk-
Garih (Sıradışı Bir Musevi'nin Portresi) / 17
16/Garih (Sıradışı Bir Musevi'nin Portresi)
Sultan Mezarlığı'mn giriş kapısıdır. Garih'in konuşmasına anlam
görev yapmıştı. Öte yandan Mareşal Çakmak'ın İkinci Dünya Sa­
veremeyen ve kafası karışan Cumali usta sözleşüen gün randevu
vaşı yıllarında Musevileri koruduğu iddia ediyordu. Üzeyir Garih
yerinde hazır oluyor. Mezarlık girişinde buluşan Garih ve Cumali
hem baba dostu olduğu hem de Musevileri koruduğu için Mareşal
ayaküstü hoş beşten sonra Piyer Loti'ye uzanan daracık yoldan
Çakmak'ın mezarını ziyaret ederek vefa borcu ödüyordu.
ilerlemeye başlıyorlar. On dakika sonra Fevzi Çakmak'ın mezarı­
Bu öyle bir vefa borcu olmalıydı ki Garih öğle saatlerinde, ara­
na gelirler. Cumali Usta, bugüne kadar Mareşal Çakmak'ın meza­
larında Bulgaristan Başbakan Yardımcısının da bulunduğu bir Bul­
rının burada olduğundan dahi haberi bulunmamaktadır. Cumali
gar heyetini ofisinde kabul ettikten sonra üzerini bile değiştirme­
Usta'nın şaşkınlığına bir yenisi daha eklenir. Çakmak'ın mezarının
den ve kimseye haber vermeden arabasına atladığı gibi soluğu
hemen yanındaki bir başka kabirin başına giden Garih, Cumali us­
Eyüp Mezarliğı'nda almıştı. Garih'i mezarlığa koşturan "neden"
taya dönerek herkesten sakladığı sırrını açıklar: "Bak Cemal! Bu­
çok önemli olmalıydı.
rada sana anlatacaklarım sadece ikimizin arasında kalacak.'Burada
yatan zat benim için çok değerlidir. Onu babamın bana anlattığı
Şeyhi Küçük Hüseyin, Nakşibendi!
şekliyle gıyaben tanıyorum. Babam bana doğumumdan itibaren
Bu arada ilginç bir gelişme daha oldu. Garih'in fabrikasında
Mevlana Küçük Hüseyin'in sık sık evimize geldiğini anlatırdı. Bu
çalıştıktan sonra emekliye ayrılmış, mutemet adamı açıkladı: "Ga­
zat benim başımı okşar ve babama (Bu çocuk ülkesine büyük hiz­
rih Çakmak'ın değil Küçük Hüseyin Efendi'nin mezarını ziyaret
metlerde bulunacak) dermiş. Onu dünya gözüyle hiç görmedim, en
ediyordu. Küçük Hüseyin Efendi, Çakmak'ın da şeyhiydi."
azından görecek yaşa eremedim. Ancak ben onu dün gece rüyam­
Kafalar iyice karışmıştı. Musevi işadamı Garih'in 1930'da ve­
da gördüm." diyerek söze başlar. Küçük Hüseyin Efendi rüyasında
fat etmiş olan bir Nakşi şeyhiyle ne ilişkisi olabilirdi? Garih, din­
Garih'ten mezarını yaptırmasını istiyor. Esrarengiz telefonun anla­
dar çevrelerin husumetini kazanmış bir isim değildi, aksine bu çev­
mı ortaya çıkıyor. Garih, Cumali Usta'dan Hüseyin Efendi'nin me-
relerle yakın ilişkisi olan bir işadamıydı. Ama bu özelliği bile Ga­
zarıyla yakından ilgilenmesini istiyor. Bütün masrafları kendisi
rih'in Küçük Hüseyin Efendi'nin kabrini ziyaret etmesini açıkla­
karşılayacaktır. Böylece Cumali Usta, patronu Garih'in sırrına or­
maya yetmiyordu. Daha başka bir neden olmalıydı. Sorunun ceva­
tak oluyor. Garih'in ölümüne kadar da bu olaydan kimselere söz et­
bı gecikmeden geldi: Küçük Hüseyin Efendi, baba Garih'in yakın
miyor.
dostuydu. Garih'in öldürüldüğü mezarlık bölgesi Nakşi tarlası ola­
rak biliniyordu. Bu bölgede İstanbul'un tanınmış Nakşi şeyhleri
Şeyhini ziyaretten hiç vazgeçmedi
yatıyordu.Avusturalya'da trafik kazasında vefat eden İskenderpaşa
Garih ve Cumali zaman zaman Küçük Hüseyin Efendi'nin me­
Cemaati'nin şeyhi Prof. Esat Coşan'da aynı bölgede toprağa veril­
zarında buluşuyorlar. Garih, sırrını emanet edecek kadar güvendi­
di. Coşan'ın kabri Garih'in yürüdüğü yolun kenarındaydı. Üzeyir
ği Cumali Usta'ya daha pek çok şeyler anlatıyor. Garih, babasının
Garih'in vahşice öldürülmesi, en yakınlarından bile sakladığı il­
Hüseyin Elendi ile çok yakın dost olduklarını, sık sık bir araya gel­
ginç bir sırrı açığa çıkarıyordu.
diklerini anlatıyor. Hatta uzun süre çocuğu olmayan Azra Garih,
Nakşi Şeyhi Hüseyin Efendi'den kendisi için dua etmesini de rica
Ustabaşı Cemal sırrı açıklıyor
ediyor. Rivayetlere göre Hüseyin Efendi, Azra Garih'e, "Bir erkek
Alarko Şirketler Topluluğu'nda 30 yıl ustabaşı olarak çalıştık­
çocuğunuz olacak. Adını da Üzeyir koyun.". Azra Garih, Üzeyir
tan sonra emekli olan ve Kırklareli'nin Babaeski İlçesi'ne bağlı
doğduğunda Hüseyin Efendi'nin isteğini yerine getiriyor. Musevi­
Torbalı'da yaşayan 82 yaşındaki Cemal Cumalı, patronu Üzeyir
ler arasında Üzeyir ismi pek kullanılmamasına rağmen isim konu­
Garih'i ölüme götüren sırrı açıklıyordu. Cemal Cumalı'ya eski pat­
lur. Üzeyir Garih üç yaşlarında iken Küçük Hüseyin Efendi vefat
ronu Üzeyir Garih'ten 1992'de bir telefon geliyor. Garih, "Cumali
ediyor. I950'li yıllarda Azra Garih de yaşama veda ediyor. Bir gün
usta atla gel. Seninle özel bir işimiz var" diyor. Randevu yeri, Eyüp