Zakboek Werkbegeleiden in Zorg en Welzijn: Praktische handleiding voor de nieuwe rollen van de werkbegeleider in competentiegericht onderwijs

116 Pages·2008·0.632 MB·Dutch

by  Nicolien van Halem, Henny de Leeuw, Tera Stuut (auth.)

ZakboekWerkbegeleideninZorgenWelzijn
ZakboekWerkbegeleideninZorgenWelzijn
Praktischehandleidingvoordenieuwerollenvande
werkbegeleiderincompetentiegerichtonderwijs
NicolienvanHalem
HennydeLeeuw
TeraStuut
BohnStafleuvanLoghum
Houten2008
©2008BohnStafleuvanLoghum,onderdeelvanSpringerUitgeverij
Allerechtenvoorbehouden.Nietsuitdezeuitgavemagwordenverveelvoudigd,opgeslagen
ineengeautomatiseerdgegevensbestand,ofopenbaargemaakt,inenigevormofopenige
wijze,hetzijelektronisch,mechanisch,doorfotokopieënofopnamen,hetzijopenigeandere
manier,zondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingvandeuitgever.
Voorzoverhetmakenvankopieënuitdezeuitgaveistoegestaanopgrondvanartikel16b
Auteurswet1912j°hetBesluitvan20juni1974,Stb.351,zoalsgewijzigdbijBesluitvan23
augustus1985,Stb.471enartikel17Auteurswet1912,dientmendedaarvoorwettelijk
verschuldigdevergoedingentevoldoenaandeStichtingReprorecht(Postbus3051,2130KB
Hoofddorp).Voorhetovernemenvan(een)gedeelte(n)uitdezeuitgaveinbloemlezingen,
readersenanderecompilatiewerken(artikel16Auteurswet1912)dientmenzichtotde
uitgevertewenden.
Samensteller(s)enuitgeverzijnzichvolledigbewustvanhuntaakeenbetrouwbareuitgavete
verzorgen.Nietteminkunnenzijgeenaansprakelijkheidaanvaardenvoordrukfoutenen
andereonjuisthedendieeventueelindezeuitgavevoorkomen.
ISBN9789031352777
NUR897/841
Ontwerpomslag:A-GraphicsDesign,Apeldoorn
Ontwerpbinnenwerk:StudioBassa,Culemborg
Automatischeopmaak:Alfabase,AlphenaandenRijn
BohnStafleuvanLoghum
HetSpoor2
Postbus246
3990GAHouten
www.bsl.nl
Inhoud
9Woordvooraf 9
9Deleerlingaanhetstuur 9
9Coachenenbeoordelen 9
1N0ieuw 10
1B2egrippenlijst 12
1 1C8ompetentiegerichtlerenenbegeleiden 18
1.1 1W8atiscompetentiegerichtlerenenwatbetekentdat
voorjoualswerkbegeleider? 18
1H8etbegripcompetentie 18
1C8ompetentiegerichtleren 18
1Z9elfsturing 19
2St3appeninhetcyclischeprocesvanzelfsturing 23
2W3erkbegeleidenbijcompetentiegerichtleren 23
1.2 2W4elkefasenzijnerindecompetentieontwikkeling? 24
1.3 2W5atis‘natuurlijkleren’enwatbetekentdatvoorjou
alswerkbegeleider? 25
2W6erkbegeleidenbij‘natuurlijkleren’ 26
1.4 2W6atishetverschiltussenhetoudeennieuweleren? 26
1.5 2W7atiseenleerwerkplaatsofleerafdelingenwat
betekentditvoorjoualswerkbegeleider? 27
2W7erkbegeleidenopeenleerwerkplaats 27
1.6 2W8iezijnerbetrokkenbijhetleerprocesvande
leerlingenwatdoenzij? 28
1.7 2W9atdoeteenwerkbegeleider? 29
2K9erntaak 29
1.8 3W0anneerbenjeeengoedewerkbegeleider? 30
1.9 3H1oeverbeterikmijneigencompetentiesals
werkbegeleider? 31
3O1plossingsgerichtcoachenvanwerkbegeleiders 31
6 Inhoud
1.10 3H3oekunjealswerkbegeleiderzorgenvooreengoed
leerklimaat? 33
1.11 3W4atiscoachen? 34
1.12 3W5atismethodischepraktijkbegeleiding? 35
2 3In7troductie 37
2.1 3W7elkevoorbereidingentrefjevoordekomstvaneen
leerling? 37
2.2 3H7oemaakjecontactmeteenleerling? 37
2.3 3W8elkeinformatiewisseljemetdeleerlinguitinhet
introductiegesprek? 38
2.4 3W9atkaneenleerlingal? 39
2.5 4W0atiseenPOPenwatiseenPAP? 40
2.6 4W1atlaatjeeenleerlingdoen? 41
2.7 4W1elkewerksituatieszijnvooreenleerlinggeschikt
omvanteleren? 41
2.8 4W2atverwachtmijnorganisatieofwerkeenheidvan
eenleerling? 42
2.9 4H3oebespreekjemeteenleerlingwelkgedragze
moetlatenzienomcompetenttewordenbevonden? 43
3 4A7anhetwerk 47
3.1 4W7elkeleerstijlenzijnerenwatbetekenendezevoor
joualswerkbegeleider? 47
4V9oorbeeldvaneenopdrachtvooreenbezinner 49
4V9oorbeeldvaneenopdrachtvooreendenker 49
4V9oorbeeldvaneenopdrachtvooreenbeslisser 49
5V0oorbeeldvaneenopdrachtvooreendoener 50
3.2 5W0elkebegeleidingsstijlenzijnerenwelkepastbijje
leerling? 50
5B1egeleidingsstijl1:Instrueren 51
5B2egeleidingsstijl2:Overtuigen 52
5B3egeleidingsstijl3:Ondersteunen 53
5B4egeleidingsstijl4:Delegeren 54
3.3 5W5elketypenwerkbegeleiderzijner? 55
5D5ehelper 55
5D6ekritischecollega 56
5D6edocent 56
5D7ecollega 57
3.4 5H8oehelpjeeenleerlingbijhetmakenvan
(leer)doelen? 58
Inhoud 7
5W8atiseendoel? 58
5In9delingvandoelstellingen 59
3.5 6H1oegeefjeeengoededemonstratie? 61
6V1oorbereiden 61
6U1itvoeren 61
6A2fronden 62
3.6 6H2oegeefjeeengoedeinstructie? 62
6V2oorbereiden 62
6U3itvoeren 63
6A3fronden 63
3.7 6H3oebegeleidjeeenleerlingbijhetoefenenvaneen
vaardigheid? 63
3.8 6W4elkeactiviteitenenmanierenzijneromeen
leerlingtebegeleiden,zodatzijzichkan
ontwikkelen? 64
6D4epraktijkisdebesteleermeester 64
3.9 6H6oeherkenjeeenleerlingmetfaalangstenhoe
begeleidjedezeleerling? 66
3.10 6H8oebewaakjedevoortgangvanhetleerprocesvan
eenleerling? 68
3.11 6W9anneerkaneenleerlingzelfstandigwerken? 69
3.12 6H9oebegeleidjebij‘standalone’-leren? 69
6C9hecklist/staalkaart 69
3.13 7H0oekunjezienofeenleerlingeengoede
beroepshoudingheeft? 70
3.14 7W1elkeinformatiegeefjeoverhetgedragende
prestatiesvaneenleerling? 71
4 7C3ommunicatie 73
4.1 7W3elkegesprekkenvoerjemetdeleerling? 73
4.2 7H3oebouwjeeengesprekopmetdeleerling? 73
7B4eginfase 74
7M4iddenfase 74
7E4indfase 74
4.3 7W4atisfeedbackenhoegeefjedieaaneenleerling? 74
4.5 7W7atisreflecterenenhoehelpjedeleerlingdaarbij? 77
7Jo7hariWindow 77
7V8oorbereiden 78
7U8itvoeren 78
8A0fronden 80
8V0oorbeeld 80
8 Inhoud
4.6 8W0atisactiefluisterenenhoedoejedat? 80
4.7 8W2atzijngoedevragenenhoesteljedie? 82
4.8 8H3etkliktnietmeteenleerling:hoegajehierals
werkbegeleidermeeom? 83
5 8B5eoordelen 85
5.1 8W5atisbeoordelen? 85
8D5erolvanbeoordelaar 85
5.2 8W6atisderolvandeschoolbijbeoordelen? 86
5.3 8W6elketaakhebjealswerkbegeleiderbijbeoordelen? 86
5.4 8W6anneerbenjeeengoedebeoordelaar? 86
5.5 8W7atzijndestappenindebeoordelingscyclus? 87
8T8oelichting 88
5.6 8W9elkebeoordelingsvormenzijnerenwatbetekent
datvoorjoualswerkbegeleider? 89
8B9eoordelingsvormen 89
5.7 9W0atiseenbeoordelingsgesprek? 90
9V1oorwaardenvooreeneindbeoordeling 91
9St1appenbijhetvoerenvaneenbeoordelingsgesprek 91
5.8 9W2anneeriseenbeoordelingpositiefofnegatief? 92
5.9 9W3elkeproblemenkunnenzichvoordoenbijeen
beoordelingsgesprek? 93
9H4oemoethetdanwel? 94
0bijlagen 0
97
99B78ijlage1:Competentieprofielwerkbegeleider 98
1B0ij2lage2:Handelingsschemavaneen
verpleegtechnischevaardigheid 102
1B0ij6lage3:KwalificatiestructuurGezondheidszorgen
Welzijn2008/2009(experimenten) 106
1B0ij8lage4:KwalificatiestructuurGezondheidszorgen
Welzijn,1997totheden 108
1B0ij9lage5:Mbo-competenties 109
1B1i1jlage6:Hetvmbo,leerwegenensectoren 111
1B1r4uikbarewebsites 114
1R1e5gister 115
Woordvooraf
Ditzakboekiseenpraktischehandleidingvoorwerkbegeleiders
indesectorZorgenWelzijn.Hetisspeciaalontwikkeldom
werkbegeleidershandvattentegevenvoordagelijksgebruik.De
veranderingenindeberoepspraktijkenvooralhetcompetentie-
gerichtelerenhebbenervoorgezorgddatwerkbegeleidershun
leerlingenopeenanderemaniermoetengaanbegeleiden.Eris
inhetnieuweonderwijsgeenplaatsmeervoorstandaardbegelei-
ding.Competentiegerichtbegeleidenvraagtommaatwerk,met
deleerlingaanhetstuurendewerkbegeleiderinderolvancoach
enbeoordelaar.
de leerling aan het stuur
Leerlingenwordensteedsmeerzelfverantwoordelijkvoorhun
eigenleerproces,daarbijgecoachtdooreenwerkbegeleider.
Werkersuitdepraktijkkrijgenmeerverantwoordelijkheidvoor
hetopleidingsprocesenhetisbelangrijkerdanvoorheenomte
lereninechtepraktijksituaties.
coachen en beoordelen
Dewerkbegeleideralscoach:datiseennieuwerolvoorwerkbe-
geleiders.Voorheensteldedewerkbegeleidervolgenseenprak-
tijkleerplanvastwateenleerlingkonlerenopeenafdeling,unit
ofwerkeenheid,nubepaalteenleerlingzelfwatzekomtleren.
Ditbetekentvoorwerkbegeleidersdatzezichflexibelmoeten
opstellen,hunbegeleidingsstijlaanpassenaandeleerstijlvande
leerlingendaarovermetdeleerlingingesprekgaan.Ookhet
beoordelengaatandersdanvoorheen.Toetsingindereëleprak-
tijksituatieverdientdevoorkeurendeinbrengvandeleerlingis
groter.Hetiskortomeencomplexgeheel,uitdagendgenoegom
dewerkbegeleidingindedagelijksepraktijkverderte
ontwikkelen.
10 ZakboekWerkbegeleideninZorgenWelzijn
nieuw
Erzijnalveelboekenverschenen,methodenontwikkeldencur-
sussengegeven.Ditzakboekiseenhandzaamhulpmiddelwaar-
indewerkbegeleiderdagelijksevenwatkannazoekenofnalezen
énwaarmeedezedeeigencompetentieskanontwikkelen.De
informatieisverzamelduitdiversebronnenengeordendineen
handzaamzakboek,vergelijkbaarmeteen‘watenhoe’-boekje
datjegebruiktineenvakantielandmeteenvreemdetaal.Aanhet
eindevanbijnaelkhoofdstukgevenwetips
en/ofbenoemenwevalkuilen.
Wehopendatditzakboekeenbruikbaarinstrumentzalzijninde
competentiegerichteberoepspraktijkvorming.
Wewensenwerkbegeleiders1veelplezierbijhetmethartenziel
overbrengenvanhunvak.
1 Aanwijzingvoordeleesbaarheid:dewerkbegeleiderwordtmethij/hem
aangeduid,deleerlingmetzij/haar.Uiteraardkanditindepraktijkook
anderszijn.