Uit de pedicurepraktijk: Casuïstiek voor het voetlicht

136 Pages·2015·3.777 MB·Dutch

by  Ellen van Kruining (auth.)

Ellen van Kruining
Uit de pedicurepraktijk
Ellen van Kruining
Uit de
pedicurepraktijk
Casuïstiek voor het voetlicht
Houten2015
ISBN 978-90-368-0876-7 ISBN 978-90-368-0877-4 (eBook)
DOI 10.1007/978-90-368-0877-4
© 2015 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geau-
tomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch,
mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet j°
het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel
17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting
Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in
bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te
wenden.
Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen.
Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die even-
tueel in deze uitgave voorkomen.
NUR 870
Basisontwerp omslag: Studio Bassa, Culemborg
Automatische opmaak: Crest Premedia Solutions (P) Ltd., Pune, India
Bohn Stafleu van Loghum
Het Spoor 2
Postbus 246
3990 GA Houten
www.bsl.nl
V
Voorwoord
Ruim vóór ik fatsoenlijk in staat was om zelfs maar een flinter eelt te snijden, had ik al
een abonnement op Podopost. Daarmee ging er een voetenwereld voor me open. Als
een dorstige spons zoog ik de vakinhoudelijke informatie in de casussen van mijn erva-
ren collega’s op.
Enige tijd later, als beginnend pedicure, was ik nog niet zo bedreven in het behandelen
van likdoorns. Met dikke mycosenagels wist ik ook niet echt raad. Kortom: ik voelde
me nog erg onzeker. Wie kon ik om raad vragen? Ik kende nog bijna niemand in de
pedicurewereld en mijn vroegere praktijkdocent durfde ik er niet meer mee lastig te
vallen.
De casussen in Podopost bleken een goede ondersteuning te bieden. In de praktijk-
verhalen las ik hoe ik diverse voetproblemen kon aanpakken, compleet met tips, do’s
en don’ts. Ik zag foto’s van likdoorns en ingroeiende nagels die ik in het praktijklokaal
nooit was tegengekomen. Vlak voor een cliënt met een lastig voetprobleem kwam, las
ik soms nog snel even een casus met een vergelijkbaar dilemma door. Met de aanpak
van mijn papieren collega kersvers in het achterhoofd, ging ik al een stuk voortvaren-
der te werk.
Nu, jaren ervaring rijker, lees ik iedere casus nog steeds met grote gretigheid. Altijd
haal ik er wel wetenswaardigheden of handigheidjes uit die ik in mijn praktijk kan ge-
bruiken. Het meest verfrissend vind ik dat de pedicures die in de casussen aan het werk
zijn, de voetproblemen vanuit hun eigen invalshoek benaderen. Daarmee demonstre-
ren ze dat er alternatieve manieren bestaan om de voetverzorging adequaat aan te pak-
ken. Voor mij zijn het handige eyeopeners, die soms net het verschil maken.
Maar ja, het is soms wel een helse zoektocht tussen al die jaargangen. Wil ik iets opzoe-
ken over een nagelbeugel, want daarover had ik toch zo’n duidelijk verhaal gelezen, kan
ik het niet meer terugvinden! Daarnaast gooide ik op kwade dagen tijdens iets te fana-
tieke opruimbuien ook wel eens een jaargangetje van mijn lijfblad bij het oud papier.
Nu ben ik in hoerastemming, want met deze collage van de mooiste artikelen heb ik
een uitgebreid naslagwerk in handen, waaraan diverse toppertjes hebben meegewerkt.
Ik mocht er al ruim voor publicatie in bladeren en zag dat de casussen van toen met
zoveel extra’s zijn uitgebreid, dat het zowat nieuwe praktijkverhalen geworden zijn. Ook
is het leuk om te lezen hoe het nu met de voetproblemen van de cliënten van toen gaat.
Bij mij prijkt deze praktische paperback al prominent op de plank. Een pedicure is im-
mers nooit te wijs om te leren.
Bernadet
Columniste Podopost
VII
Inleiding
Waarom zou ik een boek samenstellen op basis van casussen die al eerder in Podopost
gepubliceerd zijn? Ik leg het graag aan u uit.
Een vakblad is een vluchtig medium. U leest de inhoud, daarna legt u het blad in de
tijdschriftenbak. Een tijdje later verhuist die uitpuilende stapel vermoedelijk naar de
container. Weg vakblad, weg casus, weg waardevolle informatie. Zonde eigenlijk.
Daarnaast heeft Podopost een afgemeten ruimte voor casussen. Daar is niets mis mee,
het is inherent aan het doel en de functie van een vakblad. Het gevolg is echter dat ik bij
het schrijven van de casussen niet altijd zo diep op de materie in kan gaan als ik u graag
zou gunnen. Een boek biedt die ruimte wel!
Het resultaat ligt voor u. Deze uitgave is gebaseerd op vooral door mij geschreven vak-
gerichte artikelen, gepubliceerd in de jaren 2006 tot en met 2009. Uitgangspunten bij
het samenstellen van dit boek waren het bieden van variëteit in onderwerpen en het
geschikt maken van de inhoud voor zowel beginnende als ervaren (medisch) pedicures
(plus).
Ieder hoofdstuk bestaat uit één of meerdere casussen over de aanpak van de meest uit-
eenlopende voetproblemen zoals we deze tegenkomen in de dagelijkse beroepsprak-
tijk. De teksten van toen zijn grotendeels herschreven. Ik voegde er geactualiseerde,
praktische informatie over onbekendere en/of nieuw instrumentarium en gerelateerde
aandoeningen aan toe. Er wordt aandacht besteed aan de instrumentele behandeling,
specialistische technieken en de oorzaken van voetproblemen. De meewerkende (me-
disch) pedicures van destijds vertellen hoe het nu met de voetproblemen van hun cliën-
ten gesteld is en hoe ze deze tegenwoordig aanpakken.
Op iedere eerste pagina van elk hoofdstuk leest u in een voetnoot op basis van welk ar-
tikel de betreffende casus geschreven is en welke (medisch) pedicure(s) daarbij betrok-
ken is (zijn).
Ik wil u graag een prettig leesbaar boek in handen geven. Daarom schreef ik de casus-
sen zoveel mogelijk in de tegenwoordige tijd, ook al zijn ze gebaseerd op praktijksitua-
ties van enkele jaren geleden. Bekend maar ook nieuw beeldmateriaal verduidelijkt de
teksten. De veertien hoofdstukken staan op zichzelf. U kiest zelf de volgorde waarin u
ze leest. De geraadpleegde bronnen wordt aan het einde van ieder hoofdstuk vermeld.
Bij het gebruik van de medische terminologie koos ik zo consequent mogelijk voor
Latijnse benamingen. Echter, de leesbaarheid van dit boek gaat boven alles. Daarom
heb ik de Latijnse terminologie niet tot in het oneindige doorgevoerd. Bij wat lastigere
VIII Inleiding
woorden plaatste ik de Nederlandse vertaling er tussen haakjes achter. Bovendien zijn
veel termen opgenomen in een verklarende woordenlijst.
De namen van de cliënten zijn gefingeerd om hun privacy te waarborgen.
Graag wil ik een aantal mensen bedanken die op positieve en enthousiaste wijze heb-
ben bijgedragen aan het tot stand komen van dit boek.
Allereerst komt Toos Mennen een bijzonder woord van dank toe. Zij is de ‘meewerken-
de medisch pedicure’ in diverse casussen. Twee hoofdstukken zijn gebaseerd op artike-
len van haar hand. Toos heeft diverse conceptteksten doorgespit en becommentarieerd.
Haar forse bijdrage aan dit boek is een waarborg voor de kwaliteit ervan.
Ik bedank alle medisch pedicures die we in de andere casussen aan het werk zien. Zij
pakten opnieuw de draad op, beantwoordden mijn vele vragen en becommentarieer-
den de teksten. Sommigen maakten nieuwe foto’s voor mij. Tineke de Beer, Nicole
Lacroix, Steffie Leers, Toos Mennen, Marijke Schouten, Coby Tonnaer, Ruby Vernes,
Petrix Vink en Chantal Wildschut, jullie zijn kanjers! Jullie hebben het lef om aan de
collega’s in het land te demonstreren hoe jullie de voeten van je cliënten verzorgen.
Ook bedank ik de mensen die, ieder vanuit haar of zijn deskundigheid, tekstdelen of
hoofdstukken hebben gelezen, daaraan bijdroegen en/of mij op andere wijze met raad
en daad hebben bijgestaan: arts/onderzoeker Margreet van Putten, dermatoloog Johan
Toonstra, book editor Ivonne Friis, mijn man Laurens, mijn zus Margo en collega’s
Juliëtte Aalders, Igna Breedeveld, Cecile van den Boogaard, Yvonne Daalmans, Marlène
Hilkens, Nicole Lacroix, Anja Lahaye en Ina Oortwijn.
Columniste Bernadet bedank ik voor het op ludieke wijze schrijven van het voorwoord.
Tot slot bedank ik de cliënten, die opnieuw vrijwillig en spontaan hun voeten ter be-
schikking stelden. Zonder hen geen artikelen, zonder hen geen boek.
Ellen van Kruining
IX
Inhoud
1 De aanpak van subunguinale clavi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
1.1 Casus 1: Een clavus midden onder de nagelplaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
1.2 Casus 2: Een langwerpige subunguinale clavus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1.3 Casus 3: Een clavus onder een mycosenagel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
1.4 Casus 4: Een clavus onder de nagelrand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
1.5 Aandachtspunten bij de subunguinale clavus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Literatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
2 Veilige voetverzorging bij onwillekeurige bewegingen en
diabetes mellitus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
2.1 Voetinspectie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
2.2 Ondersteunende maatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
2.3 Betrokken disciplines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
2.4 Risicovolle onwillekeurige bewegingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
2.5 Deskundigen over mogelijke oorzaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
2.6 Hypertrofische nagels verzorgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
2.7 Callus aanpakken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
2.8 Actuele situatie in 2015 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Literatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
3 Gelnagel bij kind met klompvoetjes en syndroom van Asperger . . . . . . . . . . . . . . 21
3.1 Eindeloze behandelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
3.2 Syndroom van Asperger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
3.3 Ingroeiende teennagels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
3.4 Voetverzorging met gebruiksaanwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
3.5 Het aanbrengen van de gelnagel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
3.6 Actuele situatie in 2015 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Literatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
4 De aanpak van een clavus mollus en neuroclavi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
4.1 Ernstige voorvoetklachten in 2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
4.2 Eerst een orthese . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
4.3 Aanpak clavus mollus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
4.4 Aanpak neuroclavus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
4.5 Drukvrij leggen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
4.6 Schoenen en steunzolen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
4.7 Actuele situatie in 2015 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Literatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
X Inhoud
5 De conservatieve behandeling van licht convexe nagels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
5.1 Mogelijke oorzaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
5.2 Beugels? Bah! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
5.3 Over de Onyclean en draairichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
5.4 Knippen, eeltweker druppelen en glad frezen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
5.5 Ruimte maken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
5.6 Drukvrij leggen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
5.7 Actuele situatie in 2014/2015 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Literatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
6 Hyperkeratose en pijnlijke kloven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
6.1 Hyperkeratose en kloven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
6.2 Hypertrofische nagels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
6.3 Geen diagnose . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
6.4 Gevoelsbeleving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
6.5 Voorliefde voor hoge hakken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
6.6 Instrumentele behandeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
6.7 Actuele situatie in 2015 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Literatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
7 Voetverzorging bij hereditaire, motorische en sensorische neuropathie . . . . . 53
7.1 Krampen en loopproblemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
7.2 Slecht gevoel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
7.3 Gevoelige nagel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
7.4 Standsafwijkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
7.5 Voetverzorging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
7.6 Adviezen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
7.7 Actuele situatie in 2015 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Literatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
8 Neuroclavi aanpakken met de turbinefrees . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
8.1 Voeten onder de loep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
8.2 Zelfzorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
8.3 Aanpak neuroclavi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
8.4 Overige voetverzorging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
8.5 Actuele situatie in 2015 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
Literatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
9 De kloof op de hak genomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
9.1 Casus 1: Kloven door slippers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
9.2 Casus 2: ‘Eilandjeskloven’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
XI
Inhoud
10 Het vervangen van een Onyclip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
10.1 Keuze voor de Onyclip. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
10.2 In de herhaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
10.3 Afhalen van de Onyclip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
10.4 Voorbereiden van de nagel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
10.5 Voorbereiden van de beugel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
10.6 Plaatsen van de Onyclip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
10.7 De finishing touch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
11 Voetverzorging bij arthrosis deformans en hardnekkige verrucae . . . . . . . . . . . 87
11.1 Arthrosis deformans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
11.2 Schoenaanpassingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
11.3 Niet-passende orthese . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
11.4 Unguis incarnatus voorkomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
11.5 Een nagel met beugel verzorgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
11.6 Callus en clavi verwijderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
11.7 Hardnekkige verrucae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
11.8 Aanpak verrucae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
11.9 Actuele situatie in 2015 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
Literatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
12 Voeten in het nauw door sport en werk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
12.1 Voettype . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
12.2 Zijn veiligheidsschoenen veilig? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
12.3 ‘Spinningtenen’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
12.4 Callus door bodypump . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
12.5 Favoriete pyramidefrees voor de nagels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
12.6 Snijtechniek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
12.7 Schoen- en sokadvies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
12.8 Actuele situatie in 2015 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Literatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
13 Fluitend naar de pedicure ondanks reumatoïde artritis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
13.1 De voeten nader bekeken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
13.2 Orthopedische schoenen in de kast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
13.3 Orthese vervangen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
13.4 Lastig knippen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
13.5 Callus rond de nagels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
13.6 Een paar maanden later . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
13.7 Actuele situatie in 2014/2015 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
Literatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110