TÜRKİYE'DEKİ BİLİŞİM SUÇLARININ SOSYOLOJİK BİR ANALİZİ

155 Pages·2012·4.04 MB·Turkish

TÜRKİYE’DEKİ BİLİŞİM SUÇLARININ
SOSYOLOJİK BİR ANALİZİ: TEHDİTLER VE
ÇÖZÜM STRATEJİLERİ
Furkan YILMAZ
(Yüksek Lisans Tezi)
Eskişehir, 2015
TÜRKİYE’DEKİ BİLİŞİM SUÇLARININ SOSYOLOJİK BİR ANALİZİ:
TEHDİTLER VE ÇÖZÜM STRATEJİLERİ

Furkan YILMAZ

YÜKSEK LİSANS TEZİ
Sosyoloji Anabilim Dalı
Danışman: Doç. Dr. Fuat GÜLLÜPINAR

Eskişehir
Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Aralık, 2015

Bu Tez Çalışması BAP Komisyonunca kabul edilen BAP-1507E560 nolu proje kapsamında desteklenmiştir.

Yüksek Lisans Tez Özü
TÜRKİYE’DEKİ BİLİŞİM SUÇLARININ SOSYOLOJİK BİR ANALİZİ:
TEHDİTLER VE ÇÖZÜM STRATEJİLERİ

Furkan YILMAZ
Sosyoloji Anabilim Dalı
Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Aralık 2015
Danışman: Doç. Dr. Fuat GÜLLÜPINAR

Bu çalışmanın amacı, teknolojik gelişmeler sayesinde hayatımızın her alanının
dijitalleştiği günümüzde, bilişim suçlarının nedenlerini ve yarattığı riskleri, faillerin
özellikleri ve motivasyonlarını sosyolojik açıdan analiz ederek, bilişim suçlarının
izlediği seyir hakkında genel bir bilanço çıkarmaktır. Bu kapsamda bilişim suçlarının
teorik açıklamaları, mevzuattaki yeri, bilişim suçlarıyla mücadele yöntemleri, sosyal
medyanın bilişim suçu içindeki rolü ve suç öncesi koşullar ayrıntılı olarak
soruşturulacaktır. Çalışmanın bulgularına göre, sosyal medya ve bilişim teknolojileri
sayesinde işlenen suçların arttığı ve bu kapsamda bilişim suçlarından çocuk istismarı
ve kişisel bilgilerin farklı amaçlarla suiistimali suçlarında ciddi düzeyde artış olduğu
anlaşılmaktadır.
Son olarak, bu çalışmada bilişim suçlarındaki genel bilançosu değerlendirilerek
eğitim, denetim, uluslararası işbirliği ve mevzuat ölçeğinde çözüm önerileri
getirilerek, Türkiye’deki bilişim suçlarıyla mücadele edebilmek için bireysel ve
kamusal ölçekte uygulanabilecek tedbirlere yer verilmiştir. Ayrıca, bilişim suçlarına
yönelik devlet eliyle yapılacak denetimlerin yeterliliği ve yerindeliği konusu
tartışılarak, denetimlerle kişi hak ve özgürlükleri ihlal edilmeden verilecek bir
mücadele için nasıl bir yol izlenebileceği hakkında öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Bilişim, Bilişim suçu, Sosyal medya, Suç, Fail, Türkiye.

iii
Abstract
A SOCIOLOGICAL ANALYSIS OF CYBER CRIMES IN TURKEY:
THREATS AND STRATEGIES FOR SOLUTION

Furkan YILMAZ
Anadolu University, Graduate School of Social Sciences, December 2015
Adviser: Assoc. Prof. Dr. Fuat GÜLLÜPINAR

The aim of this study, by analyzing in sociological view the reasons and risks of
cybercrimes, the features and motivations of perpetrators, is to express general
perspective about the pattern of cybercrimes, when every scope of life became
digitalized owing to technology in nowadays. In this matter, detailed analysis of
conceptual perception of cybercrimes, related legislation, methods of combatting
with cybercrimes, the role of social media in cybercrimes and pre-crime conditions
will be evaluate. According to findings of this study, it is came out the crimes via IT
technology and social media increased and also the figure of child exploitation and
privacy data abuse for various reasons as cybercrimes increased seriously.
Finally, in this study the precautions which can be apply in the private and public to
combat cybercrimes in Turkey scale are stated by the solutions offering on the scale
of education, control, legislation and international cooperation. Also, the propriety
and the adequacy of the governmental controls against cybercrimes discussed and
the solutions offered about how the controls combat cybercrimes without any
violation of private rights and liberties.

Key words: Cyber, Cybercrime, Social Media, Crime, Perpetrator, Turkey.

iv

Önsöz

Tez çalışmalarım süresince değerli yardımlarını eksik etmeyerek, çalışmalarımın her
safhasında engin bilgileriyle beni yönlendiren, her konuda ilgi ve destek sağlayan, bu tezin
tamamlanmasında benim kadar emeği olan, beni cesaretlendiren, benim elimden tutan,
eksiklerimi kendi gayretleriyle kapatmaya çalışan, hocalıktan daha fazlasını yapan çok
değerli danışman hocam Sayın Doç. Dr. Fuat GÜLLÜPINAR’ a teşekkürlerimi sunarım.
Böyle bir çalışma yapmak benim için ne kadar değerliyse, Sayın Fuat Hocam’ı tanımak ve
onunla beraber çalışmış olmak da en az aynı derecede değerlidir.
Tez hazırlama sürecinde bana yol gösteren, değerli tavsiyeleriyle ışık tutan saygıdeğer
hocalarım Doç. Dr. Emre GÖKALP’e ve Doç. Dr. Zafer ÇELİK’e teşekkür ederim,
akademik hayatımda her zaman bu kadar şanslı olabilmem dileğiyle…
Hayatım boyunca maddi ve manevi desteklerini, dualarını eksik etmeyen yaşamımda
başardığım her şeyi borçlu olduğum saygıdeğer anneme, babama ve kıymetli kardeşime
sonsuz şükranlarımı sunarım.
Bu zorlu süreç içerisinde bana destek veren ve sabır gösteren sıralı amirlerime ve mesai
arkadaşlarıma teşekkürlerimi sunarım.
Ayrıca BİDEB 2210 Yurt İçi Yüksel Lisans Burs Programı kapsamında yüksek lisans
çalışmalarımı maddi olarak destekleyen TÜBİTAK’a da teşekkürlerimi sunarım.

vi
Özgeçmiş

Furkan YILMAZ

Sosyoloji Anabilim Dalı
Yüksek Lisans

Eğitim

Lisans 2011 Polis Akademisi, Güvenlik Bilimleri Fakültesi
Lise 2007 Polis Koleji, Sayısal

Kişisel Bilgiler
Doğum yeri / yılı: 02.01.1989/Eskişehir Cinsiyet: Erkek Yabancı dil: İngilizce

vii
İçindekiler

Jüri ve Enstitü Onayı ........................................................................................................... ii
Yüksek Lisans Tez Özü ..................................................................................................... iii
Abstract ................................................................................................................................ iv
Etik İlke ve Kurallara Uygunluk Beyannamesi ................................................................ v
Önsöz .................................................................................................................................... vi
Özgeçmiş ............................................................................................................................. vii
Şekiller Listesi ..................................................................................................................... xi
Kısaltmalar Listesi ............................................................................................................. xii
1. Giriş................................................................................................................................ 1
1.1. Amaç ve Problem ...................................................................................................... 2
1.2. Önem .......................................................................................................................... 3
1.3. Sınırlılıklar ................................................................................................................. 3
1.4. Yöntem ....................................................................................................................... 3
2. Hayatımızın Dijitalleşmesi .............................................................................................. 6
2.1. Bilgisayar .................................................................................................................... 7
2.2. İnternet ....................................................................................................................... 8
2.3. Sanal Cemaatler ...................................................................................................... 11
2.4. Sosyal Medya ........................................................................................................... 14
2.4.1. Sosyal medya nedir? ......................................................................................... 14
2.4.2. Sosyal medya araçları ...................................................................................... 16
2.5. Türkiye’nin Bilişim Teknolojileriyle Tanışması ve Kullanımı ........................... 18
2.5.1. Türkiye’nin internetle tanışması ..................................................................... 18
2.5.2. Teknolojinin Sosyalleşmesi .............................................................................. 19
viii
2.5.3. Dijitalleşen Türkiye .......................................................................................... 22
2.5.4. Gezi parkı deneyimi üzerine kısa bir değerlendirme .................................... 31
3. Bilişim Suçlarının Kriminolojik ve Sosyolojik Yönü .................................................. 33
3.1. Kriminoloji ve Bilişim Suçu ................................................................................... 33
3.2. Bilişim Suçlarının Sosyolojik Teorilerle Analizi .................................................. 34
3.2.1. Ayırıcı birliktelikler teorisi .............................................................................. 34
3.2.2. Caydırıcılık teorisi ............................................................................................ 37
3.2.3. Rutin aktivite teorisi ......................................................................................... 41
3.2.4. Rasyonel tercih teorisi ...................................................................................... 42
3.2.5. Kontrol teorileri ................................................................................................ 44
3.2.6. Düşük öz kontrol teorisi ................................................................................... 45
3.2.7. Kontrol arzusu teorisi ...................................................................................... 46
3.2.8. Kontrol denge teorisi ........................................................................................ 47
3.3. Beyaz Yaka Suçluluğu ve Bilişim Suçları ............................................................. 49
3.4. Bilişim Suçu Faillerini Suç İşlemeye İten Nedenler ............................................. 51
3.4.1. Suç öncesi nedenler ........................................................................................... 51
3.4.2. Suç sonrası nedenler ......................................................................................... 53
3.5. Bilişim Suçu Faillerinin Özellikleri ....................................................................... 53
4. Karmaşık ve Modern Bir Sorun: Bilişim Suçları ....................................................... 57
4.1. Suç Kavramı ............................................................................................................ 57
4.1.1. Suçun maddi ve manevi unsuru ...................................................................... 57
4.1.2. Hukuka aykırılık unsuru ................................................................................. 57
4.2. Bilişim ....................................................................................................................... 58
4.3. Bilişim Suçu ............................................................................................................. 60
4.4. Bilişim Suçlarının Tarihsel Gelişimi ...................................................................... 68
4.5. Bilişim Suçlarının Hukuki Boyutu ......................................................................... 72
4.5.1. Ülkemizde bilişim suçlarına yönelik hukuki düzenlemeler .......................... 72
4.5.2. Türk Ceza Kanununda bilişim suçları ........................................................... 73
ix