Table Of ContentDİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI
TÜRKİYE’DE DİNÎ HAYAT
ARAŞTIRMASI
ANKARA 2014
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER .........................................................................................................................................................III
TABLOLAR .............................................................................................................................................................V
GRAFİKLER ..........................................................................................................................................................XII
ÖNSÖZ ...............................................................................................................................................................XVII
GİRİŞ ....................................................................................................................................................................XIX
AÇIKLAMA .......................................................................................................................................................XXIII
ÖZET ..................................................................................................................................................................XXIX
DİNÎ AİDİYET ..........................................................................................................................................................1
İNANÇ ......................................................................................................................................................................9
İBADET ..................................................................................................................................................................41
DİNÎ BİLGİ ..........................................................................................................................................................109
GÜNDELİK HAYAT VE DİN ............................................................................................................................175
DİNDARLIK ........................................................................................................................................................237
ARAŞTIRMA SORU KAĞIDI ...........................................................................................................................251
III
IV
TABLOLAR
1. Temel niteliklerine ve dini mensubiyetine göre kişi oranı .................................................................................................................3
2. Temel niteliklerine ve içinde yetiştiği ailenin dini mensubiyetine göre kişi oranı ....................................................................5
3. Temel niteliklerine ve ameli mezhep mensubiyetine göre kişi oranı ............................................................................................7
4. Ameli mezhep mensubiyetine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ........................................................................................................8
5. Temel niteliklerine ve Allah’ın varlığına inanma durumuna göre kişi oranı ..............................................................................11
6. Dindarlık hissine ve Allah’ın varlığına inanma durumunu göre kişi oranı ..................................................................................12
7. Allah’ın varlığına inanma durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ..........................................................................................13
8. Temel niteliklerine ve melek, cin ve şeytan gibi varlıklara ilişkin kanaatine göre kişi oranı ................................................14
9. Dindarlık hissine ve melek, cin ve şeytan gibi varlıklara ilişkin kanaatine göre kişi oranı.....................................................15
10. Melek, cin ve şeytan gibi varlıklara ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ..........................................................16
11. Temel niteliklerine ve Kur’an-ı Kerim’e ilişkin kanaatine göre kişi oranı ..................................................................................17
12. Dindarlık hissine ve Kur’an-ı Kerim’e ilişkin kanaatine göre kişi oranı.......................................................................................18
13. Kur’an-ı Kerim’e ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ...............................................................................................19
14. Temel niteliklerine ve vahye ilişkin kanaatine göre kişi oranı ......................................................................................................20
15. Dindarlık hissine ve vahye ilişkin kanaatine göre kişi oranı ..........................................................................................................21
16. Vahye ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ..................................................................................................................22
17. Temel niteliklerine ve iyi işler yapanların Hz. Muhammed (SAV)’e inanmasalar da cennete gidebileceğine
ilişkin kanaatine göre kişi oranı ................................................................................................................................................................23
18. Dindarlık hissine ve iyi işler yapanların Hz. Muhammed (SAV)’e inanmasalar da cennete gidebileceğine
ilişkin kanaatine göre kişi oranı ................................................................................................................................................................24
19. İyi işler yapanların Hz. Muhammed (SAV)’e inanmasalar da cennete gidebileceğine ilişkin kanaatine
göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) .................................................................................................................................................................25
20. Temel niteliklerine ve ahiret inancına ilişkin kanaatine göre kişi oranı ....................................................................................26
21. Dindarlık hissine ve ahiret inancına ilişkin kanaatine göre kişi oranı ........................................................................................27
22. Ahiret inancına ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ................................................................................................28
23. Temel niteliklerine ve kaza-kader inancına ilişkin kanaatine göre kişi oranı ..........................................................................29
24. Dindarlık hissine ve kaza-kader inancına ilişkin kanaatine göre kişi oranı ..............................................................................30
25. Kaza ve kader inancına ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) .................................................................................31
26. Temel niteliklerine ve bir ihtiyacını türbe veya yatırdan dilemeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı ..............................32
27. Ameli mezhep mensubiyetine ve bir ihtiyacını türbe veya yatırdan dilemeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı .......33
28. Dindarlık hissine ve bir ihtiyacını türbe veya yatırdan dilemeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı ..................................34
V
29. Bir ihtiyacını türbe veya yatırdan dilemeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ..........................................34
30. Temel niteliklerine ve dilek ağacına çaput bağlamanın, suya para atmanın dileğini gerçekleştireceğine
ilişkin kanaatine göre kişi oranı ................................................................................................................................................................35
31. Dilek ağacına çaput bağlamanın, suya para atmanın dileğini gerçekleştireceğine ilişkin kanaatine göre
kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ............................................................................................................................................................................36
32. Temel niteliklerine ve nazardan kurtulmak için kurşun döktürmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı .........................37
33. Dindarlık hissine ve nazardan kurtulmak için kurşun döktürmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı .............................38
34. Nazardan kurtulmak için kurşun döktürmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) .....................................39
35. Temel niteliklerine ve vakit namazı kılma sıklığına göre kişi oranı .............................................................................................43
36. Ameli mezhep mensubiyetine ve vakit namazı kılma sıklığına göre kişi oranı ......................................................................47
37. Dindarlık hissine ve vakit namazı kılma sıklığına göre kişi oranı .................................................................................................47
38. Vakit namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) .........................................................................................................48
39. Temel niteliklerine ve vakit namazını cami veya mescitte cemaatle kılma sıklığına göre erkeklerin oranı .................49
40. Temel niteliklerine ve Cuma namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Erkek) ............................................................................51
41. Dindarlık hissine ve Cuma namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Erkek) ................................................................................53
42. Cuma namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Erkek) (İBBS, 1. Düzey) ........................................................................................54
43. Temel niteliklerine ve Cuma namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Kadın) ...........................................................................55
44. Cuma namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Kadın) (İBBS, 1. Düzey) ........................................................................................56
45. Temel niteliklerine ve bayram namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Erkek) ........................................................................57
46. Ameli mezhep mensubiyetine ve bayram namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Erkek) .................................................59
47. Dindarlık hissine ve bayram namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Erkek).............................................................................60
48. Bayram namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Erkek) (İBBS, 1. Düzey) .....................................................................................60
49. Temel niteliklerine ve bayram namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Kadın) ........................................................................61
50. Bayram namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (Kadın) (İBBS, 1. Düzey) ....................................................................................62
51. Temel niteliklerine ve teravih namazı kılma sıklığına göre kişi oranı ........................................................................................63
52. Ameli mezhep mensubiyetine ve teravih namazı kılma sıklığına göre kişi oranı .................................................................65
53. Teravih namazı kılma sıklığına göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ....................................................................................................66
54. Temel niteliklerine ve nafile namaz kılma sıklığına göre kişi oranı ............................................................................................67
55. Nafile namaz kılma sıklığına göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ........................................................................................................69
56. Temel niteliklerine ve namazları kamuya açık cami veya mescitte kılma isteğine göre kişi oranı ..................................70
57. Temel niteliklerine ve oruç ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı ...................................................................72
VI
58. Ameli mezhep mensubiyetine ve oruç ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı ............................................74
59. Oruç ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ..............................................................................74
60. Temel niteliklerine ve zekât ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı .................................................................75
61. Zekât ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı (İBBS,1.Düzey) ...............................................................................76
62. Temel niteliklerine ve hac ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı ....................................................................77
63. Ameli mezhep mensubiyetine ve hac ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı .............................................78
64. Dindarlık hissine ve hac ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı .........................................................................79
65. Hac ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ................................................................................79
66. Temel niteliklerine ve fitre ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı....................................................................80
67. Fitre ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ...............................................................................81
68. Temel niteliklerine ve kurban ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı .............................................................82
69. Ameli mezhep mensubiyetine ve kurban ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı ......................................83
70. Dindarlık hissine ve kurban ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı .................................................................84
71. Kurban ibadetini yerine getirme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) .........................................................................84
72. Temel niteliklerine ve ibadetlerin kazasını yapma durumuna göre kişi oranı .......................................................................85
73. İbadetlerin kazasını yapma durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ....................................................................................86
74. Temel niteliklerine ve Kur’an-ı Kerim’i Arapçasından okumayı bilme durumuna göre kişi oranı ...................................87
75. Kur’an-ı Kerim’i Arapçasından okumayı bilme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ...............................................89
76. Temel niteliklerine ve Kur’an-ı Kerim’i Arapçasından okuma sıklığına göre kişi oranı ........................................................90
77. Kur’an-ı Kerim’i Arapçasından okuma sıklığına göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ....................................................................91
78. Temel niteliklerine göre Kur’an-ı Kerim’i Arapçasından okumayı öğrenmeyi isteyen kişi oranı .....................................92
79. Kur’an-ı Kerim’i Arapçasından okumayı öğrenmeyi isteyen kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ......................................................93
80. Temel niteliklerine ve Kur’an-ı Kerim’i Türkçe tercümesinden okuma sıklığına göre kişi oranı .......................................94
81. Kur’an-ı Kerim’i Türkçe tercümesinden okuma sıklığına göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ...................................................95
82. Temel niteliklerine ve Kur’an-ı Kerim’i Türkçe tefsirinden okuma sıklığına göre kişi oranı ...............................................96
83. Kur’an-ı Kerim’in Türkçe tefsirinden okuma sıklığına göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) .........................................................97
84. Temel niteliklerine ve Kur’an-ı Kerim dinleme sıklığına göre kişi oranı ....................................................................................98
85. Kur’an-ı Kerim dinleme sıklığına göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ................................................................................................99
86. Temel niteliklerine ve dua etme zamanına göre kişi oranı .........................................................................................................100
87. Temel niteliklerine ve dışarı çıkarken başını örtme durumuna göre kadın oranı ..............................................................102
VII
88. Dindarlık hissine ve dışarı çıkarken başını örtme durumuna göre kadın oranı ..................................................................106
89. Dışarı çıkarken başını örtme durumuna göre kadın oranı (İBBS, 1. Düzey) ..........................................................................106
90. Temel niteliklerine ve başını örtme sebeplerine göre kadın oranı ..........................................................................................107
91. Başını örtme sebeplerine göre kadın oranı (İBBS, 1. Düzey) ......................................................................................................108
92. Temel niteliklerine ve dini bilgilerin en çok öğrenildiği yaş grubuna göre kişi oranı .......................................................111
93. Temel niteliklerine ve dini bilgi kaynaklarına göre kişi oranı ....................................................................................................114
94. Temel niteliklerine ve ilk tercih ettikleri dini bilgi kaynağına göre kişi oranı .......................................................................116
95. Temel niteliklerine ve ikinci tercih ettikleri dini bilgi kaynağına göre kişi oranı .................................................................118
96. Temel niteliklerine ve üçüncü tercih ettikleri dini bilgi kaynağına göre kişi oranı ............................................................120
97. Temel niteliklerine ve dini bilgilerini geliştirme yollarına göre kişi oranı .............................................................................124
98. Temel niteliklerine ve ilk tercih ettikleri dini bilgi geliştirme yoluna göre kişi oranı ........................................................126
99. Temel niteliklerine ve ikinci tercih ettikleri dini bilgi geliştirme yoluna göre kişi oranı...................................................128
100. Temel niteliklerine ve üçüncü tercih ettikleri dini bilgi geliştirme yoluna göre kişi oranı ............................................130
101. Temel niteliklerine ve dini bilgisinin gelişmesini teşvik edenlere göre kişi oranı ............................................................133
102. Temel niteliklerine ve dini bilgisinin gelişmesini birinci sırada en çok teşvik edene göre kişi oranı ........................134
103. Temel niteliklerine ve dini bilgisinin gelişmesini ikinci sırada en çok teşvik edene göre kişi oranı ..........................135
104. Temel niteliklerine ve dini bilgisinin gelişmesini üçüncü sırada en çok teşvik edene göre kişi oranı......................136
105. Temel niteliklerine ve dini nitelikli konuları danıştığı yerlere göre kişi oranı ....................................................................138
106. Temel niteliklerine ve dini nitelikli konuları birinci sırada en çok danıştığı yere göre kişi oranı ................................141
107. Temel niteliklerine ve dini nitelikli konuları ikinci sırada en çok danıştığı yere göre kişi oranı ..................................142
108. Temel niteliklerine ve dini nitelikli konuları üçüncü sırada en çok danıştığı yere göre kişi oranı ..............................143
109. Temel niteliklerine ve vaktinde kılınan namaz ile kaza edilen namazın arasında fark olmadığına
ilişkin kanaatine göre kişi oranı .............................................................................................................................................................144
110. Vaktinde kılınan namaz ile kaza edilen namazın arasında fark olmadığına ilişkin kanaatine göre
kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) .........................................................................................................................................................................145
111. Temel niteliklerine ve bilincini kaybetmediği sürece hastanın namazlarını vaktinde kılmasının farz
olduğuna ilişkin kanaatine göre kişi oranı ........................................................................................................................................146
112. Bilincini kaybetmediği sürece hastanın namazlarını vaktinde kılmasının farz olduğuna ilişkin kanaatine
göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ..............................................................................................................................................................148
113. Temel niteliklerine ve helal ve haramların yeniden gözden geçirilmesine ilişkin kanaatine göre kişi oranı .........149
114. Helal ve haramların yeniden gözden geçirilmesine ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) .....................150
115. Temel niteliklerine ve İslam’ın evlilik öncesi iletişimin sınırlarını belirlediğine ilişkin kanaatine göre kişi oranı ..151
VIII
116. İslam’ın evlilik öncesi iletişimin sınırlarını belirlediğine ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ..............152
117. Temel niteliklerine ve devlete verilen verginin de zekât yerine geçeceğine ilişkin kanaatine göre kişi oranı ......153
118. Devlete verilen verginin de zekât yerine geçeceğine ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) .................154
119. Temel niteliklerine ve yalan söylemeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı ...........................................................................155
120. Yalan söylemeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) .......................................................................................156
121. Temel niteliklerine ve içki içmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı.......................................................................................157
122. İçki içmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ...................................................................................................159
123. Temel niteliklerine ve resim veya fotoğrafa karşı namaz kılmaya ilişkin kanaatine göre kişi oranı ..........................160
124. Resim ve fotoğrafa karşı namaz kılmaya ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ..........................................161
125. Temel niteliklerine ve ölünün ardından devir yaptırmaya ilişkin kanaatine göre kişi oranı ........................................162
126. Ameli mezhep mensubiyeti ve ölünün ardından devir yaptırmaya ilişkin kanaatine göre kişi oranı ......................163
127. Ölünün ardından devir yaptırmaya ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ....................................................164
128. Temel niteliklerine ve ölünün arkasından 7., 40., 52. gün yemeği vermeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı .......165
129. Ameli mezhep mensubiyeti ve ölünün arkasından 7., 40., 52. gün yemeği vermeye ilişkin
kanaatine göre kişi oranı .........................................................................................................................................................................166
130. Ölünün arkasından 7., 40., 52. gün yemeği vermeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ...................167
131. Temel niteliklerine ve bir ihtiyacını türbe veya yatırdan dilemeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı ........................168
132. Bir ihtiyacını türbe veya yatırdan dilemeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) .....................................169
133. Temel niteliklerine ve dilek ağacına çaput bağlamanın, suya para atmanın dileğini gerçekleştireceğine
ilişkin kanaatine göre kişi oranı .............................................................................................................................................................170
134. Dilek ağacına çaput bağlamanın, suya para atmanın dileğini gerçekleştireceğine ilişkin kanaatine göre
kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) .........................................................................................................................................................................171
135. Temel niteliklerine ve nazardan kurtulmak için kurşun döktürmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı ....................172
136. Nazardan kurtulmak için kurşun döktürmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ................................173
137. Temel niteliklerine ve günlük hayatında karar verirken, Allah’ın hoşnut olup olmayacağını düşünme durumuna
göre kişi oranı ..............................................................................................................................................................................................177
138. Günlük hayatında karar verirken, Allah’ın hoşnut olup olmayacağını düşünme durumuna göre kişi oranı .........179
139. Temel niteliklerine ve hayatını dinin emirleri doğrultusunda şekillendirme durumuna göre kişi oranı ................180
140. Hayatını dinin emirleri doğrultusunda şekillendirme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ............................182
141. Temel niteliklerine ve dini inancının kararlarını etkilemesine ilişkin kanaatine göre kişi oranı ..................................183
142. Dini inancının kararlarını etkilemesine ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) .............................................184
143. Temel niteliklerine ve ibadetlerini yapamadığında huzursuz olma durumuna göre kişi oranı..................................185
IX
144. İbadetlerini yapamadığında huzursuz olma durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ..............................................187
145. Temel niteliklerine ve günah işlediğinde pişman olma durumuna göre kişi oranı ........................................................188
146. Günah işlediğinde pişman olma durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ....................................................................189
147. Temel niteliklerine ve ahlak ile dini inanç ilişkisine dair kanaatine göre kişi oranı .........................................................190
148. Ahlak ile dini inanç ilişkisine dair kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) .....................................................................191
149. Temel niteliklerine ve anne-babasını kırmamaya özen gösterme durumuna göre kişi oranı ....................................192
150. Anne ve babasını kırmamaya özen gösterme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ...........................................193
151. Temel niteliklerine ve çocuklarını İslami hassasiyetlere uygun olarak yetiştirmeye ilişkin
kanaatine göre kişi oranı .........................................................................................................................................................................194
152. Çocuklarını İslami hassasiyetlere uygun olarak yetiştirmeye ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ...196
153. Temel niteliklerine ve komşu-akrabalarıyla olan ilişkilerini dini inancına göre düzenleme durumuna göre kişi
oranı ................................................................................................................................................................................................................197
154. Komşu ve akrabalarıyla olan ilişkilerini dini inancına göre düzenleme durumuna
göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ..............................................................................................................................................................200
155. Temel niteliklerine ve misafirlikte bayanlarla erkeklerin aynı ortamda bulunmamasını tercih etme
durumuna göre kişi oranı ........................................................................................................................................................................201
156. Misafirlikte bayanlarla erkeklerin aynı ortamda bulunmamasını tercih etme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1.
Düzey) ............................................................................................................................................................................................................203
157. Temel niteliklerine ve eş seçiminde önceliğinin dindarlık olması durumuna göre kişi oranı .....................................204
158. Eş seçiminde önceliğinin dindarlık olması durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) .................................................206
159. Temel niteliklerine ve resmi nikâhla birlikte dini nikâhın da gerekli olduğuna ilişkin kanaatine göre kişi oranı .207
160. Resmi nikâhla birlikte dini nikâhın da gerekli olduğuna ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ............208
161. Temel niteliklerine ve miras paylaşımına ilişkin kanaatine göre kişi oranı .........................................................................209
162. Miras paylaşımına ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) .....................................................................................210
163. Temel niteliklerine ve faize ilişkin kanaatine göre kişi oranı ...................................................................................................211
164. Ameli mezhep mensubiyetine ve faize ilişkin kanaatine göre kişi oranı ............................................................................213
165. Faize ilişkin kanaatine göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) ...............................................................................................................214
166. Temel niteliklerine ve çevre bilinci ile inancını ilişkilendirme durumuna göre kişi oranı .............................................215
167. Çevre bilinci ile inancını ilişkilendirme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey).........................................................216
168. Temel niteliklerine ve trafik kuralları ile inancını ilişkilendirme durumuna göre kişi oranı..........................................217
169. Trafik kuralları ile inancını ilişkilendirme durumuna göre kişi oranı (İBBS, 1. Düzey) .....................................................218
170. Temel niteliklerine ve dini grup/cemaatlerin yararlı olduğuna ilişkin kanaatine göre kişi oranı ...............................219
X
