psychological correlates of tobacco, alcohol and drug use among adolescents özge karakaş july ...

146 Pages·2003·0.51 MB·English

PSYCHOLOGICAL CORRELATES OF TOBACCO, ALCOHOL AND DRUG
USE AMONG ADOLESCENTS

ÖZGE KARAKAŞ

JULY, 2006
PSYCHOLOGICAL CORRELATES OF TOBACCO, ALCOHOL AND DRUG
USE AMONG ADOLESCENTS

A THESIS SUBMITTED TO
THE GRADUATE SCHOOL OF SOCIAL SCIENCES
OF
MIDDLE EAST TECHNICAL UNIVERSITY

BY

ÖZGE KARAKAŞ

IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS
FOR
THE DEGREE OF MASTER OF SCIENCE
IN
THE DEPARTMENT OF PSYCHOLOGY

JULY, 2006
Approval of the Graduate School of Sciences

______________________

Prof. Dr. Sencer Ayata
Director

I certify that this thesis satisfies all the requirements as a thesis for the
degree of Master of Science.

______________________

Prof. Dr. Nebi Sümer
Head of Department

This is to certify that we have read this thesis and in our opinion it is fully
adequate, in scope and quality, as a thesis for the degree of Master of
Science.

______________________

Assoc. Prof. Belgin Ayvaşık
Supervisor

Examining Committee Members

Assoc. Prof. Belgin Ayvaşık (METU, PSY) ____________________

Assoc. Prof. Sibel Kazak Berument (METU, PSY) ____________________

Dr. Hatice Demirbaş (Ankara Univ.) ____________________
I hereby declare that all information in this document has been obtained and
presented in accordance with academic rules and ethical conduct. I also
declare that, as required by these rules and conduct, I have fully cited and
referenced all material and results that are not original to this work.

Name, Last Name: Özge KARAKAŞ
Signature :

iii
ABSTRACT

PSYCHOLOGICAL CORRELATES OF TOBACCO, ALCOHOL AND DRUG
USE AMONG ADOLESCENTS

Karakaş, Özge

M.S., Department of Psychology

Supervisor: Assoc. Prof. Belgin Ayvaşık

July 2006, 132 pages

The aim of the present study was to identify sociodemographic and
psychological correlates of adolescent tobacco, alcohol and drug use.
Participants were 854 high school students (485 girls, 369 boys) aged
between 14-18. Participants were administered a Demographic Information
Form, Arnett Inventory of Sensation Seeking, seven subscales of Drug Use
Screening Inventory (DUSI) and Tobacco, Alcohol and Drug Use
Questionnaire. Twelve point two percent of the students reported cigarette
use, 23.5 % reported alcohol use and 2.3 % reported illicit drug use at least
once in their lives. Independent Samples t-test Analysis revealed that
smokers received higher scores than non-smokers on sensation seeking,
psychiatric disorder, behavior patterns, school performance / adjustment,
peer relations, family system and leisure subscales of DUSI but there was
not a significant difference between smokers and non-smokers in terms of
iv
social competency. Also, it was found that alcohol users scored higher than
non-users on sensation seeking, psychiatric disorder, behavior patterns,
school performance / adjustment, peer relations, family system but there was
not a significant difference between alcohol users and non-users in terms of
scores on leisure and social competency. Drug users scored significantly
higher than randomly selected non-users on sensation seeking, behavior
patterns and peer relations scales. Logistic regression analysis revealed that
adolescent smoking was predicted by gender, age, G.P.A., place of birth,
peer smoking, behavior patterns, social competency, school problems and
family relations. Besides, alcohol use was predicted by gender, age, number
of siblings, maternal education, peer smoking, peer alcohol use, social
competency, school performance / adjustment and family relations. Findings
are discussed within the context of the relevant literature.

Keywords: Smoking, alcohol use, substance use, Drug Use Screening
Inventory, sensation seeking, adolescents.

v
ÖZ

ERGENLERDE TÜTÜN, ALKOL VE MADDE KULLANIMI İLE İLİŞKİLİ
PSİKOLOJİK FAKTÖRLER

Karakaş, Özge

Yüksek Lisans, Psikoloji Bölümü

Tez Yöneticisi: Doç. Dr. Belgin Ayvaşık

Temmuz 2006,132 sayfa

Bu çalışmanın amacı, ergenlerde tütün, alkol ve madde kullanımı ile ilişkili
sosyodemografik ve psikolojik faktörleri belirlemektir. Araştırmaya yaşları 14-
18 arasında değişen 854 lise öğrencisi (485 kız, 369 erkek) katılmıştır.
Katılımcılara Demografik Bilgi Formu, Arnett Heyecan Arama Ölçeği, Madde
Kullanımı için Risk Faktörleri Tarama Formu ve Tütün, Alkol ve Madde
Kullanımı Formu uygulanmıştır. Öğrencilerin % 12.2’ si sigara, % 23.5’ i alkol,
% 2.3’ ü ise hayatı boyunca en az bir kez madde kullandığını belirtmiştir. T-
testi sonuçlarına göre, sigara içen öğrenciler içmeyenlere göre Madde
Kullanımı için Risk Faktörleri Tarama Formu’nun davranış kalıpları, psikiyatrik
bozukluk, okul performansı / uyumu, arkadaş ilişkileri, aile sistemi ve boş
vakitleri değerlendirme alt ölçeklerinde ve heyecan arama ölçeğinde anlamlı
olarak daha yüksek puanlar almışlardır. Diğer taraftan sosyal yeterlilik
puanları bakımından sigara içenlerle içmeyenler arasında anlamlı bir fark
bulunmamıştır. Alkol kullananlar kullanmayanlara göre davranış kalıpları,
vi
psikiyatrik bozukluk, okul performansı / uyumu, arkadaş ilişkileri, aile sistemi
ölçeklerinde anlamlı olarak daha yüksek puanlar almışlardır. Boş vakitleri
değerlendirme ve sosyal yeterlilik puanları bakımından alkol kullanan ve
kullanmayanlar arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Madde kullananlar
rasgele seçilen kullanmayanlara göre heyecan arama, davranış kalıpları ve
arkadaş ilişkileri ölçeklerinde anlamlı olarak daha yüksek puanlar almışlardır.
Lojistik Regresyon Analizine göre, cinsiyet, yaş, not ortalaması, doğum yeri,
arkadaş sigara kullanımı, davranış kalıpları, sosyal yeterlilik, okul
performansı / uyumu ve aile sistemi sigara kullanımını anlamlı olarak
yordamıştır. Alkol kullanımını ise, cinsiyet, yaş, kardeş sayısı, anne eğitim
düzeyi, arkadaş sigara kullanımı, arkadaş alkol kullanımı, sosyal yeterlilik,
okul performansı / uyumu ve aile sistemi anlamlı olarak yordamıştır.
Çalışmanın sonuçları ilgili literatür çerçevesinde tartışılmıştır.

Anahtar kelimeler: Sigara, alkol, madde kullanımı, Madde Kullanımı İçin Risk
Faktörleri Tarama Formu, heyecan arama, ergenler.

vii
To my lovely husband

viii
ACKNOWLEDGEMENTS

I would initially want to thank my thesis advisor Assoc. Prof. Belgin Ayvaşık
for her valuable supervision, encouragement, friendly attitude and endless
patience. She has motivated me at each step of this work and I learnt a lot
from her during this process. I would also like to express my appreciation to
Dr. Hatice Demirbaş for her valuable criticisms and sincere interest in my
thesis.

I would like to thank my mother and father; Pendiye Altıntaş and Metin
Altıntaş for their financial and emotional support throughout my education
life and their endless love and trust. I also want to thank my little sister
Hande Altıntaş for her love and trust and for her nice visits to our house,
which gave me merriment each time.

I would like to thank my dear friends Esra Bir Aktürk and Şafak Çakmak for
their love, friendship and warmth who have always tried to motivate me. I
would also express my special thanks to Firdevs and Osman Karakaş for
their financial and emotional support and their warm approach which helped
me feel as a daughter of them, and Özge Karakaş for her lovely friendship.

ix