patara ve letoon antik kentlerinde apollon kültü

206 Pages·2014·11.18 MB·Turkish

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
ARKEOLOJİ ANA BİLİM DALI
KLASİK ARKEOLOJİ BİLİM DALI

PATARA VE LETOON ANTİK KENTLERİNDE APOLLON
KÜLTÜ

MEHMET ARDIÇ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

DANIŞMAN

DOÇ. DR. ERTEKİN MUSTAFA DOKSANALTI

KONYA 2014

i

ii

İÇİNDEKİLER

YÜKSEK LİSANS TEZİ KABUL FORMU .............................................................................. i
BİLİMSEL ETİK SAYFASI ...................................................................................................... ii
İÇİNDEKİLER .......................................................................................................................... iii
ÖNSÖZ ....................................................................................................................................... v
ÖZET ......................................................................................................................................... vi
ZUSAMMENFASSUNG ......................................................................................................... vii
KISALTMALAR .................................................................................................................... viii
KAYNAKÇA ............................................................................................................................ ix
ÇİZİMLERİN LİSTESİ .................................................................................................... xxvii
RESİMLERİN LİSTESİ .................................................................................................. xxviii
1. GİRİŞ ..................................................................................................................................... 1
1.1. Amaç Kapsam Yöntem .................................................................................................... 1
1.1.1. Amaç ......................................................................................................................... 1
1.1.2. Kapsam ..................................................................................................................... 1
1.1.3. Yöntem ...................................................................................................................... 1
2. LYKİA BÖLGESİ .................................................................................................................. 3
3. APOLLON ........................................................................................................................... 12
4. PATARA .............................................................................................................................. 19
4.1. Konumu ve Tarihçesi ..................................................................................................... 19
4.2. Efsaneler Örgüsü İçinde Kuruluşu ve İsminin Kökeni .................................................. 26
5. APOLLON VE KÂHİN TANRI KİMLİĞİ ......................................................................... 29
5.1. Kehanetler ...................................................................................................................... 34
5.2. Kehanete Danışma ......................................................................................................... 36
5.3. Kehanetin Yapılışı ......................................................................................................... 38
5.4. Kehanetin Yapılış Yöntemleri ve Elemanları ................................................................ 42
iii
5.5. Tanrıyla İletişim Kurma ................................................................................................ 45
5.6. Kutsal Kaynak Suyu ...................................................................................................... 47
5.7. Magara ve Adyton ......................................................................................................... 49
5.8. Astragalos ...................................................................................................................... 51
5.9. ÜçAyaklı Kazan ............................................................................................................ 53
5.10. Omphalos ..................................................................................................................... 54
5.11. Defne ........................................................................................................................... 56
6. PATARA APOLLON TAPINAĞI VE BİLİCİLİK ............................................................. 57
6.1. Korinth Tapınağı ............................................................................................................ 77
7. LETOON APOLLON KUTSAL ALANI ............................................................................ 81
7.1. Letoon Konumu ve Tarihçesi ........................................................................................ 81
7.2. Letoon Kutsal Alanı ....................................................................................................... 83
7.3. Leto Tapınağı ve Kültü .................................................................................................. 87
7.4. Eni Mahanahi’nin İnsansı Yarım Yontusu .................................................................... 91
7.5. Apollon Tapınağı ve Kültü ............................................................................................ 97
7.6. Artemis Tapınağı ve Kültü .......................................................................................... 100
DEĞERLENDİRME VE SONUÇ ......................................................................................... 105
RESİMLER ............................................................................................................................ 108
ÇİZİMLER ............................................................................................................................. 153

iv
ÖNSÖZ

İnsan geçmişi, bugünü ve geleceği bir zaman alanı içinde yaşayan biricik varlıktır.
Onu geçmişe bağlayan değer sistemleri, toplumun manevi ve kültür unsularında yatar.
Destanlar, efsaneler ve masallar tek kelimeyle mitoloji tarihin en eski çağlarıyla toplumların
dönemleri arasında sürekliliği sağlar. Aslında mitoloji bir ulusun tarihinin ve yaşam
görüşünün bir ölçüde masallaştırılmış biçimidir. Mitoloji kökünü kendisini oluşturan
toplumların kültüründen, tarihinden, geleneğinden, yaşam biçiminden alır, yani temsil ettiği
ulusun karakterini alır. Dolayısı ile bir toplumun mitolojik karakterinin tam anlamıyla tespiti o
ulusun toplumsal resminin tespiti anlamına gelmektedir. Arkeoloji olarak adlandırdığımız
bilimin temel taşları mitoloji üzerinde yükselmektedir. Dolayısı ile şöyle bir ifade kullanmak
sakıncalı olmasa gerekir diye düşünüyorum: “Mitolojiyi bilen ve anlayan arkeolojinin sırrına
ermiştir”.
Eğitim hayatım boyunca ve özelliklede her zaman ifade ettiğim gibi gençlik
yıllarımın en güzel dönemlerini geçirdiğim üniversite serüvenim de benden hiçbir zaman
maddi ve manevi desteklerini esirgemeyen aileme sonsuz teşekkürlerimi iletmeyi borç bilirim.
“Patara ve Letoon Antik Kentlerinde Apollon Kültü” adlı bu tez çalışmasında beni
yönlendiren, bilgi ve deneyimlerinden yararlanma noktasında benden desteklerini
esirgemeyen, ayrıca tezimin danışmanlığını da üslenen sayın hocam Doç. Dr. Ertekin Mustafa
Doksanaltı’ya teşekkürlerimi sunarım.

KONYA 2014 Mehmet ARDIÇ
v