ocak 2012 istanbul teknik üniversitesi fen bilimleri enstitüsü müzeler için afet ve acil durum planı

185 Pages·2012·1.6 MB·English

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ  FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

MÜZELER İÇİN AFET VE ACİL DURUM PLANI KILAVUZU

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Sevinç Bilgen SUNGAY

522091008

Afet ve Acil Durum Yönetimi Anabilim Dalı

Afet Yönetimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı

Tez Danışmanları: Prof. Dr. Mikdat KADIOĞLU
Prof. Dr. Nilgün Okay
Anabilim Dalı : Herhangi Mühendislik, Bilim
Programı : Herhangi Program

OCAK 2012

İ TÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü’nün 522091008 numaralı Yüksek Lisans Öğrencisi
Sevinç Bilgen SUNGAY, ilgili yönetmeliklerin belirlediği gerekli tüm şartları yerine
getirdikten sonra hazırladığı “MÜZELER İÇİN AFET ve ACİL DURUM PLANI
KILAVUZU” başlıklı tezini aşağıda imzaları olan jüri önünde başarı ile sunmuştur.

Tez Danışmanı : Prof. Dr. Mikdat KADIOĞLU ..............................
İstanbul Teknik Üniversitesi
Eş Danışman : Prof. Dr. Nilgün OKAY ..............................
İstanbul Teknik Üniversitesi
Jüri Üyeleri : Prof. Dr. Alper İlki .............................
İstanbul Teknik Üniversitesi
Öğr. Gör. Dr. Hikmet İskender ..............................
İstanbul Teknik Üniversitesi
Teslim Tarihi : 23 Ocak 2012
Savunma Tarihi : 26 Ocak 2012
iii
iv
ÖNSÖZ

Bu çalışma sırasında danışmanım olan Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu’na ve Prof. Dr.
Nilgün Okay’a;
Müzecilik konusundaki uzmanlığı ile çalışmama geri bildirim veren ve araştırma
verilerini paylaşan Yrd. Doç. Dr. Nevra Ertürk’e;
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nde
bilgi aldığım Müzeler ve Dış İlişkiler Daire Başkanı Sayın Zülküf Yılmaz’a;
Çalışmamın bazı bölümleri için bilgi aktaran, düşüncelerini paylaşan İstanbul
Arkeoloji Müzeleri Müdürü Sayın Zeynep Kızıltan’a;
Türk ve İslam Eserleri Müzesi Müdürü Sayın Seracettin Şahin’e; Yıldız Sarayı
Müzesi Müdürü Sayın Ali İlker Tepeköy’e;
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü’nde
birlikte çalışmakta olduğum ve bana daima destek veren hocalarım Prof. Dr. Eser
Çaktı ve Prof. Dr. Mustafa Erdik’e;
İstanbul AFAD’dan Sayın Tezcan Buçan’a;
Yoğun çalışma temposu dönemlerinde lojistik ve manevi her türlü destek veren
Sevgili Fikret, Defne, annem, babam ve babaanneme;
Yeniden okullu olmamda büyük katkısı olan arkadaşım Fulya’ya;
Yaptıkları öneriler ile tezin içeriğini geliştirmeme katkı sağlayan jüri üyeleri Öğr.
Gör. Dr. Hikmet İskender ile Prof. Dr. Alper İlki’ye;
Ve bana bu süreçte manevi destek veren tüm arkadaşlarıma çok teşekkür ederim.

Ocak 2012 S. Bilgen Sungay
(Mimar)

v
vi
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖNSÖZ ........................................................................................................................ v 
İÇİNDEKİLER ........................................................................................................ vii 
KISALTMALAR ...................................................................................................... ix 
ÇİZELGE LİSTESİ .................................................................................................. xi 
ŞEKİL LİSTESİ ...................................................................................................... xiii 
ÖZET ......................................................................................................................... xv 
SUMMARY ............................................................................................................ xvii 
1. GİRİŞ ...................................................................................................................... 1 
2. GENEL BİLGİLER VE YÖNTEM ..................................................................... 5 
2.1 Müzeler ve Afet .................................................................................................. 5 
2.2 Yurt Dışında Gerçekleştirilmiş Olan Çalışmalar .............................................. 13 
2.3 Türkiye’deki Mevzuat ve Çalışmalar ............................................................... 18 
2.4 Afet Yönetiminin Müzecilikteki Yeri .............................................................. 26 
2.5 Çalışma Kapsamında Geliştirilen Kılavuz Planın Ana Hatları ........................ 29 
3. KILAVUZ PLAN ................................................................................................. 31 
3.1 Afet Kurulunun Oluşturulması ......................................................................... 33 
3.2 Tehlike ve Risk Analizleri ................................................................................ 35 
3.3 Zarar / Risk Azaltma ve Planlaması ................................................................. 44 
3.3.1. Zarar / risk azaltma .................................................................................. 45 
3.3.2. Zarar / risk azaltma planlaması ................................................................ 47 
3.4 Müdahale İçin Gerekli Bilgi ve Planların Oluşturulması ................................. 50 
3.4.1 Personelin acil durum bilgileri / kartları: .................................................. 50 
3.4.2 İletişim zinciri veya sistemi ...................................................................... 52 
3.4.3 Açık alan müdahale planları ..................................................................... 54 
3.4.4 Kapalı alan müdahale planları ................................................................... 57 
3.4.5 Tahliye planları ......................................................................................... 58 
3.4.6 Arama kurtarma planları ........................................................................... 61 
3.4.7 Gönüllüler, yardımlaşma, protokoller ve işbirliği ..................................... 62 
3.5 Acil Durum Servisleri ...................................................................................... 64 
3.5.1 Koordinasyon ............................................................................................ 64 
3.5.2 Acil durum servisleri ve olay komuta sistemi ile ilgili genel bilgi ........... 64 
3.5.3 Olay komuta sistemi fonksiyonları ve görevleri ....................................... 69 
3.5.4 Plan uygulama seviyeleri ........................................................................ 112 
3.6 Standart Operasyon Prosedürleri .................................................................... 114 
3.7 Plan İçerik Kontrolü ....................................................................................... 115 
3.8 Eğitim ve Tatbikatlar ...................................................................................... 117 
4. SONUÇ VE ÖNERİLER ................................................................................... 119 
KAYNAKLAR ....................................................................................................... 123 
EKLER .................................................................................................................... 129 
ÖZGEÇMİŞ ............................................................................................................ 163 

vii
viii
KISALTMALAR
AFAD : İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü
AKBA : Avrupa Kültür Başkenti Ajansı (İstanbul 2010)
CCAAA : Görsel İşitsel Arşivler Koordinasyon Konseyi
GCI : Getty Konservasyon Enstitüsü
ICA : Uluslararası Arşivler Konseyi
ICBS : Uluslararası Mavi Kalkan Komitesi
ICCROM : Kültürel Varlıkları Koruma ve Restorasyon Uluslararası Arastırma
Merkezi
ICMS : Müze Güvenliği Uluslararası Komitesi (ICOM a bağlı)
ICOFOM : Uluslararası Müzecilik Komitesi (ICOM)
ICOM : Uluslararası Müzeler Konseyi
ICOMOS : Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi
IFLA : Uluslararası Kütüphaneler Birliği
KVMGM : Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü
NFPA : Ulusal Yangından Korunma Birliği

NPS : Ulusal Park Hizmetleri (A.B.D.)
TBMM : Türkiye Büyük Millet Meclisi
TCDD : Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları
UN / ISDR : Birleşmiş Milletler Afet Risklerinin Azaltılması Uluslararası
Stratejisi
UNESCO : Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Kurumu

ix
x